Οι καταναλωτές και το εγγυοδοτικό σύστημα ανακύκλωσης

To ECR Hellas έχει συστήσει ειδική ομάδα εργασίας με αντικείμενο την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία (Recycling / Circular Economy). Στο πλαίσιο των εργασιών της υλοποιήθηκε on line έρευνα, που είχε ως κεντρικό στόχο τη διερεύνηση των απόψεων των καταναλωτών σχετικά με την υιοθέτηση ενός νέου συστήματος συλλογής πλαστικών μπουκαλιών / συσκευασιών αλουμινίου προς ανακύκλωση (πχ νερού για μικρές και μεγάλες συσκευασίες, κουτάκια αναψυκτικού, μπύρας κ.ά.).

Η χώρα μας έχει την υποχρέωση να εφαρμόσει το εγγυοδοτικό σύστημα DRS (Deposit – Return System), σύμφωνα με τον νέο Νόμο 4736/2020 και τις σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες, ακολουθώντας τα πρότυπα ανάλογων συστημάτων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με το σχετικό σύστημα, οι καταναλωτές επιβαρύνονται με ένα ποσό το οποίο έχει υπολογιστεί στην τιμή αγοράς προϊόντων που πωλούνται σε πλαστικό μπουκάλι ή σε συσκευασία αλουμινίου, το οποίο τους επιστρέφεται από τα καταστήματα ή τα σημεία συλλογής με την επιστροφή της συσκευασίας. Οι υπόλοιπες συσκευασίες ακολουθούν τη γνωστή πορεία προς την ανακύκλωση, τους απλούς κάδους απορριμμάτων ή… το περιβάλλον.

Η έρευνα της ομάδας του ECR Hellas υλοποιήθηκε υπό την επιστημονική επίβλεψη του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Εμπορίου και Ηλεκτρονικού Επιχειρείν ELTRUN του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και φιλοξενήθηκε στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Τhe Nielsen Company, ενώ η επεξεργασία και ανάλυση των ανώνυμων απαντήσεων έγινε από την πανεπιστημιακή ομάδα του εργαστηρίου ELTRUN του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η έρευνα στην οποία συμμετείχαν 1.125 καταναλωτές, διενεργήθηκε από 25/01/2021 έως 10/02/2021. Σύμφωνα με την έρευνα, σε ποσοστό 76% οι ερωτηθέντες δηλώνουν πως χρησιμοποιούν κέντρα ανακύκλωσης, αγοράζουν προϊόντα σε επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες ή προσπαθούν να αγοράζουν μόνο προϊόντα που μπορούν να ανακυκλωθούν. Σε ποσοστό 62% δηλώνουν πως δεν θα αγόραζαν προϊόντα με υπερβολική συσκευασία, μεταξύ δύο προϊόντων θα επέλεγαν το λιγότερο επιβλαβές για το περιβάλλον και πως θα αντικαθιστούσαν προϊόντα με άλλα, για οικολογικούς λόγους. Μόνο 22 άτομα στα 1.125 απάντησαν πως δεν ανακυκλώνουν τίποτα, ενώ για το 75% των ερωτηθέντων προκύπτει πως ανακυκλώνει σε υψηλό βαθμό. Τα βασικά υλικά που διαχωρίζουν οι καταναλωτές κατά την ανακύκλωση είναι το πλαστικό, το χαρτί, το γυαλί και το αλουμίνιο. Για το 56% του δείγματος το υλικό που μπορεί ευκολότερα να ανακυκλώσει στην καθημερινή του ζωή είναι το πλαστικό, ενώ για το 33% είναι το χαρτί. Μία με τρεις φορές την εβδομάδα είναι η συχνότητα ανακύκλωσης, με τη χρήση των υπαρχόντων συστημάτων ανακύκλωσης.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το νέο εγγυοδοτικό σύστημα συλλογής συσκευασιών από πλαστικό και αλουμίνιο (DRS), το 79% των ερωτηθέντων έχει θετική στάση, το 67% θα μιλούσε θετικά και θα παρότρυνε κι άλλους να το ακολουθήσουν, ενώ το 77% δείχνει μία θετική πρόθεση να συμμετέχει στο νέο σύστημα. Γυναίκες, καταναλωτές που λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψιν περιβαλλοντικούς παράγοντες (ανακυκλωσιμότητα, μη υπερβολική συσκευασία, κ.ά.) κατά τις αγορές τους, καθώς και καταναλωτές που χρησιμοποιούν ευρέως εκπτωτικά κουπόνια, έχουν σε μεγαλύτερο ποσοστό θετική προσέγγιση στο νέο σύστημα DRS. Το 79% θα διαχώριζε τα πλαστικά μπουκάλια και τις συσκευασίες αλουμινίου σε σχέση με τα άλλα ανακυκλώσιμα υλικά, ώστε να μπορέσει να συμμετέχει στο νέο σύστημα ανακύκλωσης. Στην περίπτωση που η κατανάλωση ενός προϊόντος με περιέκτη από πλαστικό ή αλουμίνιο γίνει στο δρόμο (on the go), το 64% των ερωτηθέντων θα το ανακύκλωνε άμεσα σε κοντινό κάδο ανακύκλωσης, χάνοντας στην ουσία την επιστροφή του ποσού της εγγύησης που πλήρωσε κατά την αγορά του.

Στην ερώτηση ποια θεωρούν δίκαιη χρέωση για καταβολή και επιστροφή κατά το νέο σύστημα DRS συλλογής πλαστικών συσκευασιών και αλουμινίου, οι απόψεις ταξινομούνται ως εξής:
Για συσκευασία πλαστικού μπουκαλιού μέχρι 500ml, το 80% των ερωτηθέντων θεωρεί ως δίκαιη χρέωση ένα ποσό μεταξύ 0,05 ευρώ – 0,10 ευρώ
Για συσκευασία αλουμινίου μέχρι 500ml, το 82% των ερωτηθέντων θεωρεί ως δίκαιη χρέωση ένα ποσό μεταξύ 0,05 ευρώ – 0,10 ευρώ
Για συσκευασία πλαστικού μπουκαλιού μεγαλύτερη των 500ml, το 76% των ερωτηθέντων θεωρεί δίκαιη χρέωση ένα ποσό μεταξύ 0,10 ευρώ – 0,15 ευρώ