Τα ζυμαρικά, με την εκδήλωση της πανδημίας το 2020 εμφάνισαν θεαματική άνοδο πωλήσεων της τάξης του 12,5% σε αξία. Στη συνέχεια, όμως, οι πωλήσεις τους έπεσαν τόσο σε όγκο κατά 11,2% όσο και σε αξία κατά 6,7%. Παράλληλα, τον τελευταίο χρόνο οι μεγάλες επιχειρήσεις ζυμαρικών αποδύονται σε «επίθεση» προσφορών, πράγμα που, όπως εκτιμάται, ωθεί σε εξισορρόπηση των τιμών στο ράφι.

Με την εκδήλωση της υγειονομικής κρίσης πέρυσι και τον πανικό που δημιούργησε, οι πωλήσεις των ζυμαρικών αναπτύχθηκαν πέρα από κάθε προσδοκία, καθώς τα νοικοκυριά τα αποθήκευσαν σε σημαντικές ποσότητες, ακόμη και για χρονική διάρκεια οκτώ ή και δέκα μηνών. Στη συνέχεια, βέβαια, έπεσαν και η αγορά πλέον τείνει προς εξισορρόπηση. Οι απώλειες από την πολύμηνη αργία της αγοράς των ho.re.ca. και κυρίως η ανησυχία για τις τυχόν περαιτέρω επιπτώσεις της πανδημίας, καθώς συνεχίζει να δοκιμάζει τις αντοχές της κοινωνίας, δημιουργούν έντονο προβληματισμό. Μια συνέπεια, πάντως, της υποκατάστασης σε κάποιο βαθμό των πωλήσεων ζυμαρικών των ho.re.ca. από τις πωλήσεις των σούπερ μάρκετ είναι η αύξηση της προτίμησης των επώνυμων ζυμαρικών, πράγμα που η βιομηχανία του κλάδου επιδιώκει να κατοχυρώσει, κάνοντας «επίθεση» προσφορών στον καταναλωτή σε τιμές PL, αν όχι και χαμηλότερα.

Όπως συνέβη με πολλά άλλα τρόφιμα μακράς διαρκείας, που αποθηκεύονται εύκολα στα νοικοκυριά, τα ζυμαρικά με την εκδήλωση της πανδημίας το 2020 εμφάνισαν θεαματική άνοδο πωλήσεων της τάξης του 12,5% σε αξία. Στη συνέχεια, όμως, οι πωλήσεις τους έπεσαν τόσο σε όγκο κατά 11,2% όσο και σε αξία κατά 6,7%. Εκείνες των ζυμαρικών ιδιωτικής ετικέτας, τα οποία κατέχουν ένα πολύ σημαντικό μερίδιο της αγοράς, κυμαινόμενο γύρω στο 25%, παρουσίασαν ακόμη μεγαλύτερη πτώση κατά 14,8% σε όγκο και 13,4% σε αξία.

Όπως σημειώνει ο κ. Δημήτρης Ζακαλκάς, Marketing & Communication Strategist της Eurimac, «το 2020 είχε ξεκινήσει δυναμικά στους ρυθμούς ανάπτυξης του 2019, που ήταν έως τότε η χρονιά με το μεγαλύτερο όγκο πωλήσεων για την Eurimac και το brand Μάκβελ. Με την εκδήλωση της πανδημίας, τις νέες συνθήκες και την εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπισή της στις περισσότερες από τις πενήντα χώρες που εξάγουμε, οδηγηθήκαμε σε μία τελείως διαφορετική πραγματικότητα. Στη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας ως το τέλος του Απριλίου πέρυσι οι καταναλωτές έκαναν μαζικές αγορές προϊόντων μακράς διάρκειας, γι’ αυτό οι πωλήσεις τους εκτοξεύθηκαν εξωπραγματικά. Τόσο οι λιανεμπορικές αλυσίδες όσο και οι καταναλωτές αποθήκευσαν σημαντικές ποσότητες, ακόμη και για διάρκεια οκτώ ή δέκα μηνών… Το καλοκαίρι οι συνθήκες και οι αντιδράσεις του κοινού άλλαξαν, οπότε οι πωλήσεις μειώθηκαν, πράγμα που συνδέεται και με την πτώση του τουρισμού εγχωρίως κατά 80-90% σε σχέση με το 2019…

Το φθινόπωρο οι πωλήσεις βελτιώθηκαν, χωρίς να φθάσουν όμως στα επίπεδα του 2019. Το Νοέμβριο, με την επιβολή των νέων περιορισμών, οι αλυσίδες αύξησαν τις παραγγελίες και τα αποθέματά τους, αναμένοντας μία κατάσταση ανάλογη της άνοιξης, αλλά διαψεύστηκαν, καθώς οι καταναλωτές, πεισμένοι ότι δεν θα υπάρξουν ελλείψεις τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης κι ότι το λιανεμπόριο τροφίμων θα εξακολουθήσει να λειτουργεί κανονικά, άλλαξαν αγοραστική συμπεριφορά σε σχέση με το πρώτο lockdown. Έτσι, από τον Δεκέμβριο οι πωλήσεις έπεσαν –κυρίως τον Ιανουάριο φέτος– περίπου ένα τρίμηνο. Στο μεταξύ, ο παρατεταμένος εγκλεισμός κατ’ οίκον ώθησε τους καταναλωτές σε μαγειρικούς πειραματισμούς με πιο σύνθετες πρώτες ύλες από τα ζυμαρικά. Στο πλαίσιο αυτό, ευνοήθηκαν μεν οι πωλήσεις των πιο εξειδικευμένων προϊόντων μας (ολικής άλεσης, πέντε δημητριακών με βρόμη, με διαφορετικά σχήματα), αλλά αυτές είναι χαμηλότερες από εκείνες των κλασσικών μας προϊόντων».

Σημειώνεται ότι, αν εξαιρεθεί η περίοδος του πρώτου lockdown, που το κοινό αγόραζε σχεδόν ό,τι υπήρχε διαθέσιμο στο ράφι, γενικά τα επώνυμα ζυμαρικά προτιμήθηκαν περισσότερο απ’ ότι τα PL, πράγμα που συνδέεται ασφαλώς με τη πολύμηνη υποχρεωτική αργία των ho.re.ca. Εξάλλου, τον τελευταίο χρόνο οι μεγάλες επιχειρήσεις ζυμαρικών αποδύονται σε «επίθεση» προσφορών, με μεγάλες εκπτώσεις στην τιμή ή με την παροχή επιπλέον ποσοτήτων προϊόντος, πράγμα που, όπως εκτιμάται, «ωθεί σε εξισορρόπηση των τιμών στο ράφι». Ενίοτε, μάλιστα, τα επώνυμα ζυμαρικά διατίθενται σε χαμηλότερες τιμές από των ιδιωτικής ετικέτας.

Όπως εξηγεί ο κ. Ζακαλκάς, η γενική εικόνα των καταναλωτικών αντιδράσεων και τάσεων την εποχή του Covid-19 είναι κοινή παντού στον κόσμο, όπου η εταιρεία αναπτύσσει εξαγωγική δραστηριότητα, παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις και ιδιαιτερότητες, λόγω των διαφορών βιοτικού επιπέδου, διατροφικών συνηθειών, είδους και έκτασης εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας κ.ά.

«Περίπλοκη» η κατάσταση
Όπως σχολιάζει ο συνομιλητής μας, ενόσω τα αποθέματα των αλυσίδων και των νοικοκυριών έχουν πλέον εξαντληθεί κι ο κόσμος έχει αρχίσει να βγαίνει και να ταξιδεύει, η καταναλωτική συμπεριφορά παραμένει ασαφής ως προς την εξέλιξή της όσο κι η πανδημία, που εξακολουθεί να ταλαιπωρεί την κοινωνική και οικονομική ζωή με τις επιπτώσεις της. «Σημαντικό θα είναι το πόσο θα αυξηθεί ο τουρισμός. Η πρόβλεψη μας είναι ότι δυστυχώς θα φθάσει maximum στο 30% του 2019», εκτιμά, ενώ σε ό,τι αφορά στις τιμές, χαρακτηρίζει την κατάσταση «περίπλοκη». «Η κατανάλωση δεν ακολουθεί κανένα γνωστό μοντέλο, το μέλλον δεν είναι ξεκάθαρο, η εξέλιξη με το ιό δεν είναι δεδομένη. Ενώ η αγορά δε σηκώνει τις ανατιμήσεις, οι τιμές των πρώτων υλών έχουν αυξηθεί από τον Ιούνιο. Εμφανή σημάδια ουσιαστικής ανάκαμψης δεν υπάρχουν. Στο μεταξύ, οι τιμές των υλικών συσκευασίας, των μεταφορικών και της ενέργειας έχουν εκτοξευθεί εξωπραγματικά το τελευταίο τετράμηνο. Ακόμη κι αν κάποιος καταφέρει να κάνει τις αναγκαίες ανατιμήσεις, το πετυχαίνει μετά από πολλούς μήνες και σε βαθμό ελάχιστο σε σχέση με το πραγματικό πρόβλημα…».

Σε αυτό το πλαίσιο, το brand Μάκβελ συνεχίζει την προσπάθεια αύξησης του μεριδίου του στην αγορά της κατηγορίας. Ο κ. Ζακαλκάς σημειώνει ότι τέσσερα χρόνια μετά την επανεμφάνισή του έχει καταφέρει να ξεπεράσει brands με πολυετή παρουσία στην αγορά. Εξάλλου, η Eurimac εντείνει τις προσπάθειές της να ανοίξει αγορές χωρών όπως η Ουκρανία, η Μολδαβία κι ο Καναδάς και να ενδυναμώσει την παρουσία της στις ΗΠΑ και την Αυστραλία. «Οι σχετικές κινήσεις γίνονται κατ’ ανάγκην χωρίς προσωπικές συναντήσεις και φυσική παρουσία, χωρίς τις διεθνείς εκθέσεις, δηλαδή χωρίς τα μέσα που αξιοποιούμε παραδοσιακά για να ξεκινήσουμε νέες δουλειές, προβάλλοντας με σαφήνεια το ποιοι είμαστε και τι στόχους έχουμε. Ωστόσο, εμφανίζουμε αποτελεσματικότητα παρά τις δυσκολίες, παρά το ότι σήμερα οι περισσότεροι δυνητικοί πελάτες, μικροί και μεγάλοι όμιλοι στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, τόσο στη λιανική όσο και στο ho.re.ca., δείχνουν γενικά απρόθυμοι να αλλάζουν τους προμηθευτές τους», σχολιάζει ο συνομιλητής μας.

Εξάλλου, όπως μας πληροφορεί, η Eurimac αύξησε τους χώρους της αποθήκευσης σκληρού σίτου κατά 22.000 τόνους, ανεβάζοντας τη συνολική της ικανότητα αποθήκευσης στους 57.000 τόνους, και δημιούργησε τέσσερα νέα μεγάλα σιλό σε ιδιόκτητο εταιρικό οικόπεδο, στεγασμένου χώρου πλέον των 7.000τμ. Επίσης πρόσθεσε μία έκτη γραμμή παραγωγής με τρεις νέες συσκευαστικές μηχανές, σύστημα εγκιβωτισμού κι ένα νέο ρομποτικό σύστημα, που αυξάνουν την παραγωγική της ικανότητα στους 90 χιλ. τόνους ζυμαρικών, ενώ πρόσθεσε άλλες τρεις νέες συσκευαστικές μηχανές στις πέντε προϋφιστάμενες γραμμές παραγωγής της. Στα τέλη του έτους θα έχει ολοκληρώσει το πλάνο των παραγωγικών επενδύσεών της, ύψους 11 εκατ. ευρώ, που ξεκίνησε το 2018. Άλλωστε, στους στόχους της είναι να παραμείνει ο μεγαλύτερος παραγωγός ζυμαρικών στη χώρα, να αυξήσει το μερίδιο του brand Μάκβελ και να αναπτύξει περαιτέρω τις εξαγωγές της.

Οι καταναλωτικές τάσεις
Στην κατηγορία των ζυμαρικών δεν είναι εύκολη η δημιουργία νέων τάσεων, καθώς τα κλασσικά ζυμαρικά έχουν τη μερίδα του λέοντος στην καταναλωτική προτίμηση. Ο κ. Ζακαλκάς σημειώνει, πάντως, ότι διαπιστώνεται ιδιαίτερη αύξηση των πωλήσεων ζυμαρικών ολικής άλεσης κι ότι στο πλαίσιο αυτό, η Eurimac προχώρησε στην παραγωγή τους με βρόμη, όπως και προϊόντων μίας νέας σειράς ολικής, με 60% περισσότερες φυτικές ίνες σε σχέση με τα κλασσικά προϊόντα ολικής άλεσης των ανταγωνιστών της. Επίσης, ότι με τη σειρά των ζυμαρικών της με πέντε δημητριακά καλύπτεται η νέα τάση της ζήτησης προϊόντων με περισσότερα του ενός δημητριακών.

Πάντως, αυτό που ο ίδιος θεωρεί πραγματικά νέα τάση, είναι το ενδιαφέρον των καταναλωτών για την προστασία του πλανήτη και τη συμμετοχή στις προσπάθειες για την ανάσχεση του φαινομένου του θερμοκηπίου: «Γι’ αυτό προχωρήσαμε στη χρήση θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας από 100% ΑΠΕ, επενδύσαμε σε μονάδα καύσης βιομάζας και πετύχαμε το μηδενισμό του ανθρακικού αποτυπώματός της, χρησιμοποιούμε 100% ανακυκλώσιμα υλικά συσκευασίας, ενώ αναπτύσσουμε την «πράσινη διανομή», μειώνοντας τα δρομολόγια των αυτοκινήτων διανομής, άρα και τα καυσαέριά τους. Επίσης προχωρήσαμε στη χρήση νερού από τον υδροφόρο ορίζοντα του όρους Μπέλες με εξαιρετικές ποιοτικές ιδιότητες, στη χρήση sensors εντός των σιλό αποθήκευσης, ώστε να αποφεύγεται η καταστροφή ή η μείωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του σκληρού σίτου, και στην εγκατάσταση λογισμικού, που προσφέρει τις βέλτιστες λύσεις καλλιέργειας, ποσοτικά και ποιοτικά, σκληρού σίτου. Τέλος, κάνουμε συνεχείς αναφορές στη σημασία του τρόπου μαγειρέματος των ζυμαρικών, ώστε με την ελάχιστη δυνατή χρήση ενέργειας να επιτυγχάνεται το ίδιο ποιοτικό αποτέλεσμα».

Τάση στα φθηνά ποιοτικά προϊόντα
«Η πρόβλεψη μας είναι ότι έως το τέλος του χρόνου θα γίνεται μία προσπάθεια επαναφοράς των πραγμάτων στην κατάσταση προ της πανδημίας», λέει ο συνομιλητής μας, εκτιμώντας ότι υπάρχει η ελπίδα περί τα τέλη του έτους να αποκατασταθεί το προηγούμενο μοντέλο κατανάλωσης. Όπως σημειώνει, «στην εγχώρια αγορά θα εκφραστεί μια τάση προς τα φθηνά, ιδανικά ποιοτικά προϊόντα, ακόμη και στις βασικές κατηγορίες προϊόντων, στα commodities.

Η έλλειψη χρημάτων είναι δεδομένη, η μείωση της κρατικής βοήθειας θα το επιτείνει αυτό μετά το καλοκαίρι, έτσι ώστε στις αρχές του 2022 θα είμαστε αντιμέτωποι με την πραγματικότητα μίας οικονομίας, που θα προσπαθεί να βρει το βηματισμό της μετά από μια διετία κρίσης –υγειονομικής, οικονομικής, μοντέλου κατανάλωσης κ.ά. Για την προοπτική μακροπρόθεσμα είναι νωρίς να συζητάμε, εφόσον η υγειονομική κρίση είναι ακόμη παρούσα…»

Προώθηση και διαφήμιση
«Το βασικό μότο της Eurimac είναι ζυμαρικά ποιοτικά και οικονομικά «Κάθε Μέρα» κι όχι μόνο σε περιόδους προσφορών», λέει ο κ. Δ. Ζακαλκάς, σημειώνοντας ότι η εταιρεία ακολουθεί όλες τις κλασσικές μεθόδους προώθησης των προϊόντων της. «Αξιοποιούμε τόσο τη μείωση της τιμής ή την προσφορά δωρεάν ποσότητας προϊόντος όσο και την ενημέρωση του κοινού για συνταγές και νέα προϊόντα, με συμμετοχή στα φυσικά καταστήματα και το ψηφιακό περιβάλλον, όπου έχουμε σημαντικότατο αριθμό followers σε fb, instagram και πολύ καλή συμμετοχή στο site μας». Η εταιρεία έχει διαρκή τηλεοπτική παρουσία και συμμετοχή σε διαγωνισμούς βιωσιμότητας. «Ως σύνολο ο συνδυασμός των προαναφερόμενων ενεργειών αποτελεί επένδυση στην ποιότητα, την παραγωγική βελτίωση, την κοινωνική ευθύνη και την προστασία του περιβάλλοντος», καταλήγει ο συνομιλητής μας.
Η Βιομηχανία Ζυμαρικών Ήλιος με αφορμή την επέτειο των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821 κυκλοφόρησε μια επετειακή συσκευασία με δέκα σχήματα ζυμαρικών (τσαρούχι, καράβι, κανόνι, ενδυμασία κ.ά.), εμπνευσμένα από αυτήν, ενώ προχωρά στη δωρεά σε διακόσιες βιβλιοθήκες ανά την Ελλάδα διακοσίων βιβλίων με θέμα την Επανάσταση του 1821. ​Μάλιστα, έχει δημιουργήσει ειδική ιστοσελίδα https://www.1821pasta.com/ όπου πέραν της παρουσίασης παραδοσιακών συνταγών, παρουσιάζει το παιχνίδι της «εννιάρας», είδους τρίλιζας εξαιρετικά δημοφιλούς στα επαναστατικά χρόνια. Ως πιόνια, μάλιστα, προτείνει τα συγκεκριμένα ζυμαρικά –το παιχνίδι κυκλοφορεί και σε ειδική συλλεκτική έκδοση. Επίσης η εταιρεία, επικεντρωμένη στην παρουσίαση των νέων συσκευασιών των ζυμαρικών espressi Ήλιος, προχώρησε σε διαφημιστική καμπάνια, εμπνευσμένη από τον σύγχρονο τρόπο ζωής.

Eνα μυθιστόρημα για την ιστορία της βιομηχανίας ζυμαρικών
Στην ιστορία της βιομηχανίας ζυμαρικών στη χώρα μας καθοριστικό ρόλο έπαιξαν άνθρωποι όπως ο Λευτέρης Μάντζικας. Αν και η βιομηχανία Misko ιδρύθηκε το 1927 από τις οικογένειες Μιχαηλίδη και Κωνσταντίνη στον Πειραιά, η μεγάλη της επιτυχία ξεκίνησε το 1953, όταν εξαγοράστηκε από τις οικογένειες Μάντζικα, Παπαναστασίου, Παπαχρυσάνθου και Θεοδωράκη. Η παραγωγή της τότε μεταφέρθηκε στην Πάτρα, όπου έγινε η πρώτη εταιρεία συσκευασίας ζυμαρικών στον κλάδο της.
Η Misko υπήρξε πρωτοπόρα και στη διαφήμισή της, με τον περίφημο «Ακάκιο», το σήμα κατατεθέν της, που αποτελεί σταθμό στην εγχώρια διαφημιστική δημιουργία. Ο Ακάκιος, λοιπόν, έδωσε τον τίτλο σε ένα μυθιστόρημα του συγγραφέα Κώστα Κρομμύδα, ο οποίος εμπνεύστηκε από τη ζωή του Λευτέρη Μάντζικα, την οποία περιγράφει συναρπαστικά, με φόντο τα επιτεύγματα της εγχώριας βιομηχανίας ζυμαρικών από τη δεκαετία του ’50 και με πλήθος πληροφοριών για τη μετάβαση από την εποχή των χύμα ζυμαρικών του παντοπωλείου στα συσκευασμένα ζυμαρικά του σούπερ μάρκετ. Υπενθυμίζουμε, εξάλλου, ότι των ζυμαρικών «Μέλισσα» προϋπήρξε το διάσημο παντοπωλείο «Κίκιζας» στον Κολωνό…
Ενδιαφέρουσες είναι οι πληροφορίες, τις οποίες –μέσω της μυθοπλασίας– ανασυνθέτει ο συγγραφέας για την εξαγορά της Misko από την Barilla το 1991. Ενδιαφέρον είναι, επίσης, ότι το μυθιστόρημα πρόκειται να μεταφερθεί στον κινηματογράφο…

Νέα λανσαρίσματα
Η Βιομηχανία Ζυμαρικών Ήλιος έχει λανσάρει α) το Τορτελίνι Ήλιος χωρίς γλουτένη με προσούτο και το Τορτελόνι Ήλιος χωρίς γλουτένη με ρικότα και σπανάκι, β) τρία είδη cous cous βιολογικής παραγωγής (από φαγόπυρο, από ρεβίθια και κόκκινη φακή και από καλαμπόκι, ρύζι και ρεβίθι) και γ) τα artesian pasta straws, τα βιοδιασπώμενα καλαμάκια από ζυμαρικό, που κυκλοφορούν σε πρακτική συσκευασία και σε τρία χρώματα (φυσικό, κόκκινο και πορτοκαλί), προορισμένα για χρήση σε κρύα ροφήματα –παράγονται από σιμιγδάλι και είναι φιλικά προς το περιβάλλον, αφού κομποστοποιούνται μετά τη χρήση.