«Το ήμισυ του παντός» στην εκπαίδευση και κατάρτιση καθενός εργαζόμενου είναι η συμφωνία του επαγγελματικού του κλάδου στον προσδιορισμό των προσόντων, που απαιτεί απ’ αυτόν για την κάθε ειδική θέση εργασίας που του προσφέρει.

"Το ήμισυ του παντός" στην εκπαίδευση και κατάρτιση καθενός εργαζόμενου είναι η συμφωνία του επαγγελματικού του κλάδου στον προσδιορισμό των προσόντων, που απαιτεί απ’ αυτόν για την κάθε ειδική θέση εργασίας που του προσφέρει.

Έπεται η προτυποποίηση του περιεχομένου της εκπαίδευσής του ανά ειδικότητα, για την απόκτηση αυτών των προσόντων και η αμερόληπτη πιστοποίηση της επάρκειάς του. Αυτά -αν θέλουμε να συζητούμε με όρους τόνωσης της “απασχολησιμότητας” και της ανταγωνιστικότητας σε μια αγορά χωρίς σύνορα…

Κατά πόσο η αγορά εργασίας στον κλάδο του λιανεμπορίου είναι αντίστοιχη, από άποψη προσόντων, με τις ειδικές απαιτήσεις του κάθε ειδικού ρόλου ή θέσης εργασίας μέσα στο κατάστημα ή στη διοίκηση της επιχείρησης; “Το βασικό πρόβλημα που διαπιστώνουμε στις επιχειρήσεις του λιανεμπορίου, σχετικά με το επίπεδο της κατάρτισης του προσωπικού τους, δεν αφορά τόσο τους μάνατζερ όσο τα μεσαία στελέχη και κυρίως το κατώτερο προσωπικό τους. Εκεί το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ. Κι αυτό -πράγμα που το γνωρίζουν και οι ίδιοι οι επιχειρηματίες- οφείλεται κατά κανόνα στο γεγονός ότι η απασχόληση στο λιανεμπόριο δεν δίνει το κίνητρο της εξέλιξης στον απλό υπάλληλο. Αντιμετωπίζεται απ’ αυτόν μάλλον σαν λύση ανάγκης, χωρίς να αναγνωρίζεται η προοπτική κάποιας καριέρας”, απαντά ο κ. Βασίλης Τσάρας, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας “EMI ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΕ”.

Το Ιδιωτικό Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης “ΕΜΙ” -εταιρείας μέλους του ομώνυμου ομίλου- είναι εθνικής εμβέλειας (εδρεύει στην Αθήνα, διαθέτει δύο παραρτήματα -στη Θράκη και στη δυτική Μακεδονία). Στο διάστημα των δώδεκα χρόνων της λειτουργίας του έχει συμμετάσχει σε περίπου 1.990 διαφορετικά προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, εκπαιδεύοντας περισσότερους από 30.000 εργαζόμενους -κυρίως στελέχη επιχειρήσεων- πολλοί εκ των οποίων προέρχονταν από επιχειρήσεις του λιανεμπορίου (υπέρ μάρκετ, πολυκαταστήματα κ.ά.).

"σελφ σέρβις": Επομένως, τι είδους προϋποθέσεις μπορεί να διαμορφωθούν ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το ζήτημα της αναγκαίας επαγγελματικής κατάρτισης του προσωπικού των λιανεμπορικών επιχειρήσεων, εφόσον η εικόνα που έχουν για το επάγγελμά τους οι απλοί εργαζόμενοι σε αυτές -το λιγότερο- δεν τους κολακεύει;

Βασίλης Τσάρας: Ξέρετε, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δει κανείς την περίπτωση, ας πούμε, της Αγγλίας, που έχει προάγει τα πράγματα στο λιανεμπόριό της περισσότερο από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Εκεί, ήδη από το 1986, με την ενοποίηση των υπουργείων Εργασίας και Παιδείας, η επαγγελματική κατάρτιση και εκπαίδευση ήρθε πιο κοντά στις απαιτήσεις του κάθε χωριστού επαγγελματικού κλάδου έως και της κάθε ξεχωριστής θέσης εργασίας, όχι μόνο σε εθνικό, αλλά και σε περιφερειακό, ακόμα και σε τοπικό επίπεδο. Λ.χ. στο λιανεμπόριο, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων σε θεσμοθετημένους φορείς, συμφωνήθηκε και οριστικοποιήθηκε η καταγραφή των συγκεκριμένων προσόντων, που απαιτεί η κάθε θέση εργασίας στο λιανικό εμπόριο, από τη θέση του μάνατζερ μέχρι και τη θέση του νεοεισερχόμενου υπαλλήλου στον κλάδο. Έτσι διαμορφώθηκαν τα στάνταρ του επαγγέλματος -κι αυτό λάβετε υπόψη σας ότι έγινε σε πλήρη ανάλυση για 920 διαφορετικά επαγγέλματα στην Αγγλία! Επομένως, ο οποιοσδήποτε κατευθύνεται σε ένα επάγγελμα, ξεκινώντας, θέτει ο ίδιος τα θεμέλια για τη σταδιοδρομία του, αφού το σύστημα αφενός τον υποχρεώνει να αποκτήσει ειδικά προσόντα για την κάλυψη κάθε συγκεκριμένης θέσης εργασίας και αφετέρου του τα αναγνωρίζει, δίνοντάς του το κίνητρο να αποκτήσει ακόμα περισσότερα, με στόχο μια καριέρα απαιτήσεων.

"σελφ σέρβις": Παρ’ όλα αυτά η ελαστικοποίηση της απασχόλησης σκέπτομαι ότι εισάγει το πρόβλημα στο ίδιο μέγεθος από άλλη κατεύθυνση…

Βασίλης Τσάρας: Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί μ’ ένα “ναι” ή ένα “όχι” αλλά σε συνάρτηση με το ποιόν του συστήματος, το οποίο συνδέει την αγορά εργασίας με τις ειδικές απαιτήσεις της κάθε θέσης εργασίας. Απ’ αυτή την άποψη είναι φανερό ότι το σύστημα που ακολουθείται στη χώρα μας απέχει πάρα πολύ από εκείνο της Αγγλίας… Τι θέλω να πω: Όταν η επάρκειά μου ως εργαζομένου στην όποια συγκεκριμένη θέση εργασίας πιστοποιείται από έναν ανεξάρτητο κρατικό φορέα, όπως συμβαίνει στην Αγγλία, κι όταν η πρόσληψή μου σε μια θέση εργασίας, με τους οποιουσδήποτε όρους, προϋποθέτει τη σχετική εκπαίδευσή μου και την πιστοποίησή της ως τυπικού προσόντος μου, τότε ακόμα και η μερική απασχόληση μου παρέχει κίνητρο. Διότι εμπλουτίζω το portfolio μου με επαγγελματικά προσόντα, που αύριο θα μου δώσουν πιο σταθερή δουλειά και δικαίωμα εξέλιξης…

"σελφ σέρβις": Θα ήταν ευχή να προσαρμοστεί ένα αντίστοιχο μοντέλο στην ελληνική αγορά εργασίας. Άραγε, από την ευχή μέχρι την πιθανή σχετική πρόταση πόσο απέχουμε;

Βασίλης Τσάρας: Σχετικά πρόσφατα ο ΟΑΕΔ, σε συμφωνία με το βρετανικό υπουργείο Εργασίας και Παιδείας και σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο του Cambridge, ξεκίνησε ένα πιλοτικό πρόγραμμα σε αυτή την κατεύθυνση. Δυστυχώς, έμεινε στα μισά του δρόμου… Βλέπετε, το βασικό πρόβλημα στην αγορά μας είναι ότι δεν έχουν τεθεί τα επαγγελματικά στάνταρ, δηλαδή οι προδιαγραφές για την άσκηση των επαγγελμάτων, πράγμα που δημιουργεί σημαντικό πρόβλημα ποιότητας στην απασχόληση. Επομένως, από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε…

"σελφ σέρβις": Να το ξεκινήσει ποιος και πώς είναι το ερώτημα.

Βασίλης Τσάρας: Εδώ είναι που χρειάζεται η πρωτοβουλία και ο συντονισμός των κοινωνικών εταίρων -κυρίως των εργοδοτών, οι οποίοι γνωρίζουν καλύτερα από τον οποιοδήποτε τις απαιτήσεις των θέσεων εργασίας που διαθέτουν. Να, λ.χ. παλιότερα, με κέντρο προβληματισμού τη δημιουργία μιας μοντέρνας σχολής για τους πωλητές του λιανικού εμπορίου, είχαμε κάνει σχετικά κάποιες συναντήσεις με τον πρόεδρο του ΣΕΛΠΕ κ. Κλαουδάτο και διαδοχικά με τους διοικητές του ΟΑΕΔ κ.κ. Σπυρόπουλο και Ευστρατόγλου. Το ζήτημα είναι αυτή η αναζήτηση να πάρει σάρκα και οστά. Δηλαδή, είτε οι δημόσιοι είτε οι ιδιωτικοί φορείς της επαγγελματικής εκπαίδευσης να αναλάβουν, με την ενεργό συμμετοχή π.χ. του ΣΕΣΜΕ και του ΣΕΛΠΕ και για λογαριασμό τους, ν’ ανοίξουν το δρόμο. Τα περιθώρια στένεψαν με την κλιμακούμενη είσοδο των διεθνών αλυσίδων του λιανεμπορίου στον ανταγωνισμό της ελληνικής αγοράς, δεδομένου ότι η επαγγελματική επιμόρφωση του προσωπικού των πολυεθνικών είναι συνδεδεμένη με το business plan, κάτι που δύσκολα το συναντάει κανείς στις ελληνικές επιχειρήσεις. Η κατάρτιση των απασχολουμένων και η ποιότητα της εργασίας είναι πλέον κρίσιμος παράγοντας της ανταγωνιστικότητας…

Ας αναλάβει η πολιτεία την ευθύνη του συντονισμού των θεσμικών εκπροσώπων του λιανεμπορίου και τη συνχρηματοδότηση ενός σχετικού προγράμματος με τις επιχειρήσεις των κλάδων του. Οι πόροι υπάρχουν. Επί παραδείγματι, το τρίτο κοινοτικό πακέτο (“Πρόντι”) προβλέπει σημαντικά ποσά για τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση. Και εν πάση περιπτώσει ας αξιοποιηθεί ολοκληρωμένα η τεράστια διεθνής εμπειρία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περίπτωση της συνεργασίας του ΟΑΕΔ με το πανεπιστήμιο του Cambridge το βρετανικό υπουργείο Εργασίας-Παιδείας είχε συμφωνήσει να χορηγήσει δωρεάν στον ΟΑΕΔ τα στάνταρ των επαγγελμάτων. Αντιλαμβάνεστε πόσο κοστίζουν τα σχετικά προγράμματα εκπαίδευσης, ανά κλάδο και ειδικότητα, αν πει κανείς ότι τα φτιάχνει απ’ την αρχή; Ε, δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Μας προσφέρθηκαν έτοιμα. Δουλειά χρειάζονται για να προσαρμοστούν στις ιδιαιτερότητες της αγοράς μας!

"σελφ σέρβις": Έστω ότι τα θεσμικά όργανα των μεγάλων του κλάδου, σε συνεργασία με την πολιτεία και τα κρατικά και ιδιωτικά ΚΕΚ, ενεργοποιηθούν σε αυτή την κατεύθυνση. Τι δυνατότητες υπάρχουν για την επαγγελματική κατάρτιση του προσωπικού των μικρομεσαίων;

Βασίλης Τσάρας: Είναι γεγονός ότι στο παρελθόν οι εταιρείες που απασχολούσαν λίγα άτομα δεν είχαν πρόσβαση στην εκπαίδευση του προσωπικού τους. Σήμερα, όμως, την έχουν αυτή τη δυνατότητα. Λ.χ. οι εταιρείες που απασχολούν από έναν έως δέκα εργαζόμενους μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα κατάρτισης, τα οποία χρηματοδοτούνται από την Ε.Ε. και την πολιτεία και υλοποιούνται από τα ΚΕΚ. Εξάλλου, οι όμιλοι ή άλλοι συλλογικοί φορείς των μικρομεσαίων -όπως άλλωστε και οι σύνδεσμοι των μεγάλων του λιανεμπορίου, κατά το πρότυπο της ΓΣΕΕ ή της ΓΣΕΒΕ- μπορούν να προωθήσουν τη δημιουργία δικών τους ΚΕΚ. Αλλά αυτό απαιτεί μια άλλου είδους αντιμετώπιση και νοοτροπία πνεύματος συνεργασίας, μια άλλου είδους διαθεσιμότητα από τους ίδιους…

*Διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας "ΕΜΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΕ"