Η κρίση θα είναι επιταχυντής των εξελίξεων στην κορυφή της πυραμίδας του οργανωμένου λιανεμπορίου, εκτιμάται από παράγοντες της αγοράς. Με εξαίρεση την περίπτωση της Ατλάντικ που, λόγω συνδυασμού της δυσμένειας του οικονομικού περιβάλλοντος και των λανθασμένων επιλογών της διοίκησής της, οδηγήθηκε ταχύτατα σε απόλυτο αδιέξοδο, οι εκπρόσωποι όλων των άλλων «κεφαλών» του κλάδου δηλώνουν για τις εταιρείες τους ότι διατηρούνται σε σταθερή πορεία, παρά την επιδείνωση σε μακρο- και μικρο-οικονομικό επίπεδο.

Ωστόσο, η πραγματική κατάσταση του κλάδου δεν συνάγεται ευκρινώς από τις υποστηρικτικές δηλώσεις τους σε ό,τι αφορά τις εταιρείες τους. Η αλήθεια μάλλον «κρύβεται» στα χαρτιά, στα λογιστήρια και στους λογαριασμούς. Τα οικονομικά επιτελεία των εταιρειών ζουν, εξάλλου, εδώ και μήνες έναν πραγματικό εφιάλτη, ο οποίος πρέπει να θεωρείται βέβαιο πως θα ενεργοποιήσει τον καταλύτη, για μια σειρά ανατροπές στο αμέσως προσεχές διάστημα.

Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν off the record στελέχη των επιχειρήσεων, δηλώνοντας την απαισιοδοξία τους ότι η νέα χρονιά θα είναι ασύγκριτα δυσκολότερη του 2011 και δη, για όλες τις λιανεμπορικές αλυσίδες. Σχετικά, όπως λένε, τα μηνύματα που λαμβάνουν τις τελευταίες εβδομάδες, τόσο από προμηθευτές και μετέχοντες στον κλαδικό ανταγωνισμό όσο και από τις τράπεζες, δεν αφήνουν κανένα απολύτως περιθώριο για αισιοδοξία προσδοκιών. Απεναντίας, τα συναισθήματα βαίνουν στην κλίμακα των αποχρώσεων του μαύρου.

Μιλώντας στο σελφ σέρβις, αναφέρονται στις τελευταίες εξελίξεις του 2011, αποκαλύπτοντας παραμέτρους που δεν γνωρίζαμε, για γεγονότα που μέλλει να επιδράσουν καθοριστικά στις εξελίξεις τον νέο χρόνο.

Ευχή για «υπερβολικές ανησυχίες»
Η χρονιά, εξηγούν, θα ξεκινήσει δύσκολα, καθώς πέρα από την αναμενόμενη «παγωμάρα» των πρώτων εβδομάδων μετά τις γιορτές, μια από τις μεγαλύτερες αλυσίδες του κλάδου θα αντιμετωπίσει πιθανώς εκ νέου σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας. Πέρυσι το καλοκαίρι, η αλυσίδα βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του κλάδου όταν υπήρξε έντονη φημολογία περί αδυναμίας της να καλύψει επιταγές της που είχε εκδώσει προ αρκετών μηνών και διαθέσει σε προμηθευτές της. Η διοίκησή της τότε δήλωνε, καθησυχάζοντας την αγορά, ότι το όλο ζήτημα ήταν αποτέλεσμα λάθους υπολογισμών, που δημιούργησαν προβλήματα ρευστότητας, τα οποία, στο μεταξύ, η εταιρεία φρόντισε να αντιμετωπίσει.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τον περασμένο Αύγουστο και Σεπτέμβριο το οικονομικό επιτελείο της αντικατέστησε, μετά από συμφωνία και με τις τράπεζες, ένα σημαντικό αριθμό ληξιπροθέσμων επιταγών της με νέες, που πρόκειται να λήξουν τον προσεχή Φεβρουάριο και Μάρτιο, ενώ κάλυψε εσπευσμένα ένα μέρος των υποχρεώσεών της. Σύντομα, επομένως, η αλυσίδα θα κληθεί να καλύψει ένα υπόλοιπο υποχρεώσεων παρελθόντων μηνών, ταυτόχρονα με τις τρέχουσες, σε μια περίοδο που οι πωλήσεις του λιανεμπορίου είναι πτωτικές. Η διοίκησή της πάντως, θεωρεί προκαταβολικά το πρόβλημα λήξαν, αν και οι ανησυχίες της αγοράς παραμένουν.

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα
Στο μεταξύ, η γκρίνια για επιφανή αλυσίδα της αγοράς μας, που επιμένει να καθυστερεί υπερβολικά τις πληρωμές της, συνεχίζεται με αμείωτη ένταση και παρά τις πιέσεις που άσκησε προς σε αυτήν προ διμήνου το ΥΠΑΑΝ. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το τελευταίο διάστημα σε αρκετά από τα καταστήματα του δικτύου της εν λόγω αλυσίδας, εμφανίζεται το φαινόμενο των άδειων ραφιών και των μόνιμων ελλείψεων σε βασικούς κωδικούς προϊόντων, λόγω της άρνησης μεγάλων προμηθευτών της να της παρέχουν κάλυψη με νέες παραδόσεις εμπορευμάτων.

Πάντως, για τους περισσότερους προμηθευτές της ισχύει το «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα», καθώς από τη μια πλευρά η τοποθέτηση των προϊόντων τους στα ράφια ενός πολύ μεγάλου δικτύου είναι μεν επιβεβλημένη, από την άλλη η έκθεσή τους σε κινδύνους επισφάλειας αυξάνει, όπως εκτιμάται, επικίνδυνα.

Τα συμπτώματα περιορισμένης ρευστότητας έχουν κάνει την εμφάνισή τους και στην περιφέρεια. Για παράδειγμα, στην Κεντρική Ελλάδα είναι γνωστό πως η διοίκηση της αλυσίδας σούπερ μάρκετ Λάρισα ανακοίνωσε στους υπαλλήλους της ότι ο μισθός τους θα καταβάλλεται και… εις είδος, μέσω αγορών που αυτοί θα κάνουν για λογαριασμό τους από τα καταστήματα της αλυσίδας.

Πάντως, από την πλευρά της εταιρείας δηλώθηκε ότι πρόκειται για «παροχή» της προς τους υπαλλήλους της κι όχι για μέτρο που λαμβάνεται υπό την πίεση των περιορισμών ρευστότητας.

Με φειδώ υπηρεσίες factoring-ασφαλίσεις πιστώσεων
Μια δύσκολη «εξίσωση» που πρέπει να λύσει το οργανωμένο λιανεμπόριο είναι αυτή που ως αποτέλεσμα έχει τη μείωση κατά 70% των εργασιών του factoring. Οι περισσότερες εταιρείες factoring φέρονται να έχουν μειώσει κατά πολύ τις δραστηριότητές τους στο εσωτερικό, όχι τόσο διότι μειώθηκε η κατανάλωση και άρα οι συναλλαγές σε αξίες, αλλά διότι λαμβάνουν προληπτικά μέτρα προκειμένου να περιορίσουν τις τυχόν επισφαλείς συνεργασίες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την πολύ μεγάλη συρρίκνωση των εργασιών τους, άρα την περαιτέρω επιδείνωση των προβλημάτων ρευστότητας στις επιχειρήσεις του οργανωμένου λιανεμπορίου.

Παράγοντες της αγοράς αναφέρουν ότι πρόκειται για τάση, η οποία πιθανώς θα ενταθεί μέσα στους επόμενους μήνες, προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερη δυσφορία τόσο στις λιανεμπορικές αλυσίδες όσο και στους προμηθευτές τους. Σημειώνεται μάλιστα ότι εις βάρος πολύ γνωστής εταιρείας λιανικής, οι εταιρείες factoring «πάγωσαν» μέχρι νεοτέρας κάθε νέα συναλλαγή.

Στην ίδια ακριβώς λογική, έχουν μειωθεί δραματικά τα περιθώρια που προσφέρουν οι ασφαλιστικές εταιρείες για την ασφάλιση των πιστώσεων. Τα ουκ ολίγα «κανόνια» που ήδη έχουν σκάσει και στα δύο στρατόπεδα της αγοράς, στο λιανεμπόριο και στους προμηθευτές του, η διόγκωση του πλήθους των ακάλυπτων επιταγών και η «ουρά» των επιχειρήσεων έξω από τα δικαστήρια, προκειμένου να υπαχθούν στο άρθρο 99 του Πτωχευτικού Κώδικα, ώθησαν τις ασφαλιστικές εταιρείες στην εκδήλωση σημαντικών επιφυλάξεων όταν πρόκειται να συνάψουν συμβόλαια ασφάλισης πιστώσεων. Τα όρια πλέον για τις ασφαλίσεις έχουν κατέβει πολύ χαμηλά. Σε αυτό, το δίχως άλλο, συνέβαλε η υπόθεση της Ατλάντικ.

Παράλληλα με τα προαναφερόμενα, οι τράπεζες έχουν περιορίσει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τα πλαφόν για τα κεφάλαια κίνησης, όπως και τα μπλοκ επιταγών, μη διαθέτοντας, άλλωστε, οι ίδιες την απαιτούμενη ρευστότητα.

Στα σκαριά νέος υπερ-όμιλος αγορών
Είναι γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχουμε δει στην κλαδική αγορά συγκεντρώσεις μεγάλου βεληνεκούς κι αυτό διότι δεν είναι στην κουλτούρα των ελλήνων επιχειρηματιών να «μοιράζονται» επιχειρήσεις ή να τις πωλούν, κερδίζοντας από την υπεραξία τους. Σήμερα, λοιπόν, που η κρίση έφερε τα «πάνω κάτω» και το λιανεμπόριο αρχίζει να ασφυκτιά οικονομικά, μια ομάδα συγκεκριμένων επιχειρηματιών φέρεται να συζητά το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός νέου ομίλου αγορών, υπό τη σκέπη του οποίου θα συσπειρωθεί δυναμικό παραγωγής ετήσιου τζίρο άνω των 2 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ως πρωτεργάτες της κίνησης αυτής εμφανίζονται δύο ιδιαιτέρως γνωστοί «παίκτες» της αγοράς, ο πρώτος με πολύ ισχυρή παρουσία στην Αθήνα και ο δεύτερος, με αντίστοιχη δύναμη στη βόρεια Ελλάδα. Ενδιαφέρον να ενταχθούν στον όμιλο φέρονται να έχουν εκδηλώσει και άλλοι επιχειρηματίες, ιδιοκτήτες αλυσίδων μικρότερου μεγέθους, οι περισσότεροι εκ των οποίων σήμερα είναι μέλη των ομίλων αγορών του κλάδου.

Πηγές της αγοράς αναφέρουν ότι στόχος του νέου σχήματος είναι η εξασφάλιση μεγαλύτερων παροχών από τους προμηθευτές, οι οποίες θα χορηγούνται σε περισσότερες της μιας «ταχύτητας», οι οποίες θα προσδιορίζονται ανάλογα των όγκο πωλήσεων της κάθε συμμετέχουσας αλυσίδας.

Μένοντας, στο θέμα των εξαγορών, το τελευταίο διάστημα οργίασαν οι φήμες που έφεραν την ΑΒ Βασιλόπουλος ενδιαφερόμενη να θέσει υπό τον έλεγχό της τη Χαλκιαδάκης. Πρόκειται, ωστόσο, για ένα σενάριο το οποίο η ΑΒ Βασιλόπουλος διέψευσε, ενώ ανάλογες διαψεύσεις υπήρξαν και από την πλευρά της Αφοί Βερόπουλοι, η οποία ως γνωστόν ελέγχει ένα πολύ μεγάλο μέρος του μετοχικού κεφαλαίου της Χαλκιαδάκης.