Οι προμηθεύτριες εταιρείες επιμένουν στις αυξήσεις των τιμοκαταλόγων τους πάρα το γεγονός ότι διεθνώς εκδηλώνεται μια σχετική αποκλιμάκωση του κόστους των πρώτων υλών. Ο πληθωρισμός των τροφίμων μετά από 17 μήνες εμφάνισε μεν μονοψήφιο ποσοστό αύξησης τον Σεπτέμβριο 9,4%, αλλά συνεχίζει να μεγεθύνει το βάρος του κόστους των νοικοκυριών για τις αγορές των απαραίτητων στην καθημερινή επιβίωσή τους ειδών.

δείκτης τιμών καταναλωτή τον Σεπτέμβριο υποχώρησε σε ετήσια βάση στο 1,6%, από 2,7% τον προηγούμενο μήνα, με τα τρόφιμα, ωστόσο, να παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα ανατιμήσεων. Η άνοδος στις τιμές των τροφίμων καταγράφηκε σε ετήσια βάση στο 9,4%, με συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων, ωστόσο, να εμφανίζουν πολύ υψηλότερες αυξήσεις. Ειδικότερα, η μεταβολή στις τιμές των ελαίων ανήλθε στο 16,1%, στα φρούτα στο 13,9%, στα λαχανικά στο 17,7% και στην κατηγορία νερό-αναψυκτικά-χυμοί στο 13,9%.

Η ακρίβεια αποτελεί το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα για την κυβέρνηση, η οποία, αντιλαμβανόμενη το οικονομικό αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει ένα μεγάλο μέρος των νοικοκυριών, επιχειρεί παρεμβάσεις εκτόνωσης των ανατιμητικών τάσεων. Ωστόσο, μέχρι σήμερα αυτές δεν οδηγούν στα επιθυμητά αποτελέσματα. Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Ανάπτυξης έθεσε προ ημερών σε εφαρμογή μια σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων που, μεταξύ άλλων, προβλέπουν ότι οι επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ ετήσιου τζίρου άνω των 90 εκατ. ευρώ, όταν λαμβάνουν τιμοκαταλόγους –κυρίως τροφίμων– με νέες ανατιμήσεις από τους προμηθευτές τους, υποχρεούνται να τους γνωστοποιούν στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου. Με την ίδια παρέμβαση ορίζεται ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ πρέπει να γνωστοποιούν στο υπουργείο τις ανατιμήσεις των νωπών οπωροκηπευτικών, προκειμένου να «ανεβαίνουν» εν συνεχεία στο site του υπουργείου e-katanalotis.gr προς ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού.

Το υπουργείο θέσπισε και ειδική σήμανση για τα προϊόντα προμηθευτών που θα διατίθενται με μείωση τιμής 5% για διάστημα τουλάχιστον έξι μηνών, εξαιρουμένων των προωθητικών ενεργειών. Επί της ουσίας πρόκειται για ένα μέτρο που αποσκοπεί στην προβολή όσων προϊόντων θα έχουν σταθερά μειωμένη τιμή, μετά από συμφωνία των αλυσίδων με τους προμηθευτές τους, προς ενίσχυση του ανταγωνισμού στη συγκράτηση των ανατιμητικών τάσεων.

Δώρο άδωρο;
Πάντως, στελέχη του κλάδου θεωρούν εξαιρετικά δύσκολο για έναν προμηθευτή, να δεσμευτεί σ’ ένα τόσο ευμετάβλητο περιβάλλον ότι θα διατηρεί μειωμένες τις τιμές συγκεκριμένων προϊόντων του για ολόκληρο εξάμηνο. Το πόσο παρακινδυνευμένο θα ήταν ένα τέτοιο ρίσκο, το δείχνει στις ημέρες μας ο κίνδυνος νέων αναστατώσεων στην παγκόσμια αγορά της ενέργειας εξαιτίας της αιφνιδιαστικής κορύφωσης του ισραηλινο-παλαιστινιακού πολέμου. Όπως εξηγούν, οι προσφορές των προμηθευτών συνήθως έχουν διάρκεια 15 ημέρων, ενώ πολύ δύσκολα αυτοί μπορούν να δεσμεύσουν αποθέματα για προωθητικά προγράμματα έξι μηνών.

Σε κάθε περίπτωση, η επιτυχία ή μη του μέτρου θα κριθεί από το κατά πόσο η βιομηχανία θα το υιοθετήσει ως εργαλείο ανταγωνισμού. Αν δεν συμβεί κάτι τέτοιο, είναι βέβαιο ότι η προσπάθεια του υπουργείου να ελαττώσει την ανατιμητική πίεση, θα πέσει στο κενό.

Σημειώνεται ότι οι προαναφερόμενες διατάξεις θα εφαρμοστούν έως την 31η Μαρτίου της ερχόμενης χρονιάς, οπότε το υπουργείο, αξιολογώντας την εξέλιξη του πληθωρισμού, θα επανεξετάσει την τακτική του. Σημειωτέον ότι η θέσπιση εκ μέρους του υπουργείου βαρύτατων κυρώσεων ανά κωδικό προϊόντος στους παραβάτες (μεταξύ όσων συμφωνήσουν, δηλαδή, να αναλάβουν το σχετικό ρίσκο), αποτελεί εκ των πραγμάτων αντικίνητρο για την κινητοποίηση των προμηθευτών σε αυτή την κατεύθυνση. Άρα ήδη από την εξαγγελία του το μέτρο μοιάζει δώρο άδωρο.

Αμείωτο το μπαράζ ανατιμήσεων
Και ενώ οι μάχες εντυπώσεων και ανακοινώσεων μεταξύ κυβέρνησης και αγοράς, σχετικά για το ποιος ευθύνεται για τον εγχώριο υπερπληθωρισμό στα προϊόντα καθημερινής ανάγκης, συνεχίζονται, οι προμηθεύτριες εταιρείες γνωστοποιούν στους μεγάλους πελάτες τους, δηλαδή τις εταιρείες σούπερ μάρκετ, νέους τιμοκαταλόγους χονδρικής, με ανατιμήσεις κάθε άλλο παρά …επουσιώδεις. Πρόκειται για μεταβολές τιμών που περνούν σταδιακά στο ράφι, εφόσον τίθενται σε ισχύ ήδη από τον Σεπτέμβριο, με ημερομηνίες εφαρμογής έως τον Δεκέμβριο. Μάλιστα, όπως σημειώνουν παράγοντες της αγοράς, οι γνωστοποιήσεις νέων τιμοκαταλόγων θα συνεχιστούν το προσεχές διάστημα, καθότι οι λόγοι που τους «φουσκώνουν» δεν εξέλειψαν.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «σελφ σέρβις», επί του παρόντος λαμβάνουν χώρα αναπροσαρμογές τιμών προς τα πάνω έως 9% σε προϊόντα σοκολάτας, έως 12% στις σοκολάτες, έως 15% στα αναψυκτικά, από 3% έως 17% σε προϊόντα περιποίησης σώματος και προσώπου, από 5% έως 10% σε σαμπουάν, από 5% έως 35% σε κωδικούς λακ για τα μαλλιά, από 5% έως 11% στις συσκευασμένες ελιές, έως 13% στις κατεψυγμένες πίτσες, από 8% έως 32% στα σνακ (ιδιαίτερα στα πατατάκια), έως 20% σε κωδικούς υγρών πιάτων, έως 9% στα εμφιαλωμένα νερά, έως 9% στις παιδικές κρέμες, έως 8% σε κάψουλες καφέ και σε σκόνες κακάο, έως 9% στον στιγμιαίο καφέ και σε κωδικούς κύβων μαγειρικής.

Σημαντικές είναι επίσης οι ανατιμήσεις στα παιδικά σνακ σοκολάτας 2% έως 9%, στα αλλαντικά 2% έως 11%, στο ελαιόλαδο, όπου καταγράφεται η υψηλότερη ανατίμηση έως 45%, στα ρύζια και τα όσπρια 2% έως 10%, στις σερβιέτες 3% έως 5% και στις τροφές για τα ζώα συντροφιάς έως 9%.

Σημειώνουμε, πάντως, ότι τις τελευταίες λίγες εβδομάδες γνωστοποιήθηκαν στις αρμόδιες διευθύνσεις των σούπερ μάρκετ και κατάλογοι με μειώσεις τιμών χονδρικής. Οι χαρακτηριστικότερες αφορούσαν το ψωμί του τοστ και τις φρυγανιές και ήταν της τάξης του 14%, το γιαούρτι έως 5%, τα γάλατα έως 4%, τα ζυμαρικά έως 10% και το βούτυρο έως 8%. Πάντως, σε ό,τι αφορά ειδικότερα τα γαλακτοκομικά, επισημαίνουμε ότι οι μειώσεις τιμών είχαν ανακοινωθεί προ των καταστροφικών πλημυρών, που προκάλεσε το φαινόμενο Daniel στη γαλακτοπαραγωγό Θεσσαλία…

Κόντρα στις διεθνείς τάσεις
Στο μεταξύ, επισημαίνουμε ότι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών), ο δείκτης τιμών των πρώτων υλών των τροφίμων μειώθηκε κατά 24% τον Σεπτέμβριο συγκριτικά με το υψηλό όλων των εποχών, που σημειώθηκε τον Μάρτιο του 2022, ενώ ήταν μειωμένος κατά 10,7% σε ετήσια βάση. Υπενθυμίζουμε ότι προ διετίας ο δείκτης τιμών των τροφίμων αυξήθηκε κατά 27%, εμφανίζοντας την υψηλότερη μεταβολή συγκριτικά με οποιοδήποτε άλλο σχετικό δείκτη. Για παράδειγμα, ο δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε κατά 14% σε διάστημα δύο ετών κι ο σχετικός δείκτης για τις μεταφορές αυξήθηκε κατά 16%, αλλά με τάση μείωσης.

Έλεγχοι στην πηγή του προβλήματος
Παράγοντες του Υπουργείου Ανάπτυξης, σχολιάζοντας τα μέτρα που λαμβάνονται για τη συγκράτηση των ανατιμήσεων, αναφέρουν ότι, προκειμένου οι έλεγχοι να καταστούν αποτελεσματικότεροι, οι αρμόδιες υπηρεσίες μελετούν τα τιμολογιακά δεδομένα των προμηθευτών σε συνάρτηση με τα κοστολόγιά τους, ώστε να διασταυρωθεί κατά πόσο, πρώτον, οι μεταβολές στις τιμές αιτιολογούνται από τις συνθήκες της αγοράς και, δεύτερο, η βιομηχανία τηρεί την περιοριστική διάταξη για το περιθώριο του κέρδους.

Στο μεταξύ, προετοιμάζεται η ρύθμιση που προβλέπει τον τρόπο αναγραφής της έκπτωσης 5% για κάθε προϊόν του οποίου η τιμή μειώνεται ανάλογα για διάστημα τουλάχιστον έξι μηνών. Ειδικότερα επισημαίνεται ότι ο τρόπος αναγραφής θα τυποποιηθεί, ώστε να είναι άμεσα αντιληπτό στον καταναλωτή ότι πρόκειται για συγκεκριμένη εκπτωτική ενέργεια, η οποία εκπορεύεται από το νόμο. Για το θέμα αυτό ήδη βιομηχανία και λιανεμπόριο διαπραγματεύονται, σχετικά με το ποια προϊόντα θα μπορούσαν να ενταχθούν στο σχετικό πλαίσιο. Ωστόσο, όπως εξηγείται, οι διαπραγματεύσεις θα μπουν στην ουσία τους, όταν δημοσιοποιηθεί η σχετική υπουργική απόφαση, βάσει της οποίας θα οριστεί η λίστα των προϊόντων που θα περιληφθούν στην ομάδα του «έκπτωση 5% για έξι μήνες».

Μιλώντας για το γενικότερο κλίμα στην αγορά σε ό,τι αφορά την τιμολόγηση των αγαθών, πολιτικοί παράγοντες του υπουργείου δηλώνουν ότι, τόσο οι συντελεστές της προσφοράς όσο κυρίως η ζήτηση, δεν πρέπει να ξεχνούν ότι η ακρίβεια είναι ευρωπαϊκό και παγκόσμιο φαινόμενο κι όχι εθνικό, για το οποίο τα μέτρα που λαμβάνονται θέλουν το χρόνο τους μέχρι να αποδώσουν. Επισημαίνουν, μάλιστα, ότι στην Ελλάδα ο πληθωρισμός σήμερα κυμαίνεται εμφανώς χαμηλότερα του μέσου ευρωπαϊκού. Το γεγονός αυτό δείχνει, λένε, ότι το πρόβλημα της εγχώριας αγοράς είναι σαφώς ηπιότερο απ’ ό,τι άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών.

Αναβάθμιση του e-katanalotis
Σε μία προσπάθεια ενίσχυσης του ρόλου που διαδραματίζουν οι καταναλωτές στη συγκράτηση των τιμών, η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Καταναλωτή σχεδιάζει την αναβάθμιση του e-katanalotis, μέσω του οποίου υποβάλλονται οι καταγγελίες για τις τυχόν παράνομες πρακτικές εκ μέρους των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, το αναβαθμισμένο portal θα προβλέπει την ανάρτηση σε αυτό φωτογραφικού υλικού ή ακόμα και λήψεων βίντεο των καταναλωτών, που θα «ξεμπροστιάζουν» τις παραβατικές συμπεριφορές στη λιανική. Έτσι, οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου θα κερδίζουν χρόνο σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση κάθε καταγγελίας και θα παρεμβαίνουν ταχύτερα για την επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων. Όπως επισημαίνεται, το οπτικό υλικό θα συμβάλει αποτελεσματικά στο να χωροθετείται και να χρονοθετείται άμεσα η εκάστοτε παράβαση, στοιχείο που θα διευκολύνει τις ελεγκτικές αρχές στην εκτέλεση του έργου τους.

Πάντως το υπουργείο έχει ήδη κινηθεί ελεγκτικά, επιβάλλοντας υψηλά πρόστιμα συνολικού ύψους 2,5 εκατ. ευρώ για παραπλανητικές εκπτώσεις παραγωγών και εμπόρων, που εντοπίστηκαν κατά το δίμηνο διάστημα Ιουλίου-Αυγούστου φέτος. Αυστηρότατες κυρώσεις επιβλήθηκαν και στις αρχές του χρόνου για άλλες ανάλογες περιπτώσεις.

Παρέμβαση της ΕΣΕ για τις ανατιμήσεις
Παρέμβαση για το ζήτημα των ανατιμήσεων έκανε πρόσφατα η Ένωση Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας (ΕΣΕ), στο πλαίσιο ειδικής εκδήλωσης για την παρουσίαση του φορέα, στην οποία παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, οι υπουργοί Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης, Ανάπτυξης κ. Κώστας Σκρέκας, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, κ. Άδωνις Γεωργιάδης και Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, κ. Σοφία Ζαχαράκη.
Η Ένωση Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας ως γνωστόν συστάθηκε τον περασμένο Μάιο. Το πρώτο της διοικητικό συμβούλιο αποτελείται από τους κ. Αριστοτέλη Παντελιάδη, πρόεδρο, Ιωάννη Μασούτη, αντιπρόεδρο, Κωνσταντίνο Μαυροειδή, γραμματέα, Νίκο Λαβίδα, ταμία, και Λάμπρο Παπακοσμά και Martin Brandenburger, μέλη. Γενικός διευθυντής της ένωσης ορίστηκε ο κ. Απόστολος Πεταλάς.

Στο πλαίσιο της εν λόγω εκδήλωσης, οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας υπεραμύνθηκαν των θέσεών τους σε ό,τι αφορά τις ανατιμήσεις, αποδίδοντας τις στα αυξημένα κόστη της ενέργειας και των μεταφορών, στο σταδιακά διογκούμενο μισθολογικό κόστος και στο υψηλό κόστος του χρήματος, λόγω της αντιπληθωριστικής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών, μέσω της αύξησης των επιτοκίων. «Όλες οι γραμμές κόστους παραμένουν «φορτωμένες» εδώ και πολλούς μήνες!», ανέφεραν χαρακτηριστικά.

Από την πλευρά τους οι επιτελείς της ΕΣΕ τόνισαν ότι στο μέτρο του δυνατού οι αλυσίδες της οργανωμένης λιανικής συνεχίζουν να απορροφούν ένα σημαντικό μέρος των ανατιμήσεων. Όπως είπε ο κ. Απόστολος Πεταλάς, «η θετική ψυχολογία της αγοράς επιδρά σημαντικά στην προοπτική της οικονομίας. Η ΕΣΕ και τα μέλη της, σε συνεργασία με τις αρχές και του θεσμικούς φορείς, συμβάλλουμε στη συνεχή βελτίωση της ψυχολογίας και της οικονομίας στη χώρα μας».