Η Ένωση Καταναλωτών της Αυστραλίας, ο οργανισμός CHOICE, κατέθεσε πρόσφατα στην ειδική επιτροπή της Γερουσίας έκθεση που συνέταξε για τις πρακτικές τιμολόγησης των δύο μεγάλων αλυσίδων της αυστραλιανής αγοράς, Woolworths και Coles, στο πλαίσιο της έρευνας που διεξάγεται για τον κλάδο. Η έκθεση καλεί την κυβέρνηση να τους επιβάλει δίκαιες πρακτικές τιμολόγησης και διαφάνεια στις τιμές, ενώ συστήνει στην Επιτροπή Ανταγωνισμού να τις υποχρεώσει να της παραδώσουν το ιστορικό εξέλιξης των τιμών προς αξιολόγηση. Το «σελφ σέρβις» συνομίλησε με την κ. Beatrice Sherwood, σύμβουλο Πολιτικής και Εκστρατειών του CHOICE, σχετικά με τα ευρήματα της έκθεσης.

Συχνά τα μεγάλα σούπερ μάρκετ της Αυστραλίας διατείνονται πως βοηθούν τους καταναλωτές να εξοικονομούν χρήματα σε εποχή αυξανόμενου κόστους ζωής, διαφημίζοντας τις προσφορές τους και άλλες προωθητικές ενέργειες. Στην έκθεση του CHOICE τα παραδείγματα παραπλανητικών προσφορών ή ψευδών ισχυρισμών για μειωμένες τιμές κι εκπτώσεις είναι πολλά –άλλωστε, η συνεχής διακύμανση των τιμών κάνει τον έλεγχό τους ακόμα πιο δύσκολο. Μία συνήθης πρακτική των σούπερ μάρκετ είναι να αυξάνουν την τιμή ενός προϊόντος κι ύστερα να την μειώνουν στο προηγούμενο επίπεδο, προτείνοντάς την ως ειδική προσφορά. Ή, χρησιμοποιώντας τον ισχυρισμό «πριν και τώρα!» για το ύψος μιας τιμής, επιλέγουν μια παρελθούσα σκόπιμα υψηλή εκδοχή της, προκειμένου η σύγκρισή της με τη χαμηλότερη νυν εκδοχή της να δημιουργεί την ψευδαίσθηση της έκπτωσης. Η Coles, μάλιστα, χρησιμοποίησε για κάποιο προϊόν την τιμή του προ επταετίας(!) για να συγκριθεί με το «τώρα!»…

Κουραστήκαμε να μας εξαπατούν!

σελφ σέρβις: Στην έκθεση εξετάζεται μια πληθώρα πρακτικών τιμολόγησης (προσφορές, μειωμένες τιμές, τιμές «πριν και τώρα!» κ.ά.). Ποια θεωρείται η πιο προβληματική πρακτική;

Beatrice Sherwood: Εντοπίσαμε αμέτρητα παραδείγματα ύποπτων και συγκεχυμένων προσφορών στα μεγάλα σούπερ μάρκετ τον τελευταίο χρόνο. Οι καταναλωτές έχουν κουραστεί να εξαπατώνται από πλασματικές προσφορές, να αισθάνονται εξαναγκασμένοι να εντάσσονται σε προγράμματα πιστότητας για να εξοικονομούν χρήματα, να πληρώνουν περισσότερα για μικρότερα προϊόντα ή να πρέπει να αγοράζουν περισσότερα από όσα σκόπευαν, στο πλαίσιο προσφορών πολλαπλών αγορών, για να έχουν έκπτωση. Στον CHOICE πιστεύουμε ότι πρέπει να απαγορευτεί η πρακτική του να γίνεσαι μέλος «θυσιάζοντας» τα προσωπικά σου δεδομένα, προκειμένου να έχεις μια έκπτωση στα βασικά είδη διατροφής και προσωπικής υγιεινής. Επίσης πρέπει να απαγορευτούν οι προσφορές πολλαπλών αγορών, που παροτρύνουν τους καταναλωτές να υπερβάλουν στις αγορές τους, απλώς και μόνο για να πετύχουν κάποια έκπτωση. Πολλές οικογένειες σήμερα αγκομαχούν για το καθημερινό τους γεύμα, ιδίως τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος κι οι άνθρωποι που ζουν σε απομακρυσμένες κοινότητες. Στο μεταξύ, οι Coles και Woolworths αποκομίζουν κέρδη άνω του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων η καθεμία. Οι καταναλωτές αξιώνουν πρόσβαση στα τρόφιμα σε τιμές δίκαιες και προσιτές, δηλαδή με όρους διαφάνειας στις τιμές. Το να μπορούμε να αγοράζουμε τρόφιμα σε λογικές τιμές δεν είναι απλώς θέμα ευκολίας, είναι θέμα στοιχειώδους μέριμνας για την υγεία μας, την αξιοπρέπειά μας και την ευημερία μας.

Η διαφάνεια ως υποχρέωση

σ. σ.: Μιλήστε μας για την ανάγκη ύπαρξης ιστορικού των δεδομένων των τιμών και της διαφανούς τιμολόγησης.

B. S.: Επειδή τα σούπερ μάρκετ δεν δημοσιεύουν το σχετικό ιστορικό δεδομένων, οι καταναλωτές και οι συνήγοροί τους δεν έχουν τρόπο να επαληθεύουν τους ισχυρισμούς περί τιμών που διατυπώνουν τα μεγάλα σούπερ μάρκετ, όταν κάνουν προωθητικές ενέργειες. Εφόσον υποχρεωθούν να δημοσιεύουν το ιστορικό των δεδομένων τιμολόγησης, τότε οι καταναλωτές θα είμαστε σε θέση να αξιολογούμε τις ειδικές προσφορές τους, διαπιστώνοντας αν όντως έχουν συμφέρουσες τιμές, αν μας λένε αλήθεια.

σ. σ.: Ποια είναι η γνώμη σας σχετικά με την αξιοποίηση των προσωπικών δεδομένων των καταναλωτών εκ μέρους των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, με αντάλλαγμα την πρόσβαση των πελατών τους σε προϊόντα χαμηλότερης τιμής;

B. S: Τα δύο μεγάλα σούπερ μάρκετ έχουν προγράμματα επιβράβευσης, που παρέχουν στους καταναλωτές πόντους και οφέλη με αντάλλαγμα τα προσωπικά τους δεδομένα. Ο CHOICE ανησυχεί ότι οι άνθρωποι αισθάνονται πως εξαναγκάζονται να παραδίνουν τα προσωπικά τους στοιχεία, για να έχουν καλύτερες τιμές στα ψώνια τους. Όλες οι εκπτώσεις πρέπει να είναι διαθέσιμες σε όλους όσοι τις χρειάζονται ανεξάρτητα από τη συμμετοχή τους ή μη σ’ ένα πρόγραμμα πιστότητας.

«Βραβεία Shonky», αντίσταση μέσω της πρόγκας

σ. σ.: Στη διάρκεια της πανδημίας οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ έγιναν πλουσιότερες παγκοσμίως. Δεν θα έπρεπε τώρα να το ανταποδώσουν αυτό στην κοινωνία, συγκρατώντας τις τιμές, προκειμένου να συνεισφέρουν στην υπέρβαση αυτής τη οικονομικά δύσκολης συγκυρίας;

B. S: Ασφαλώς. Η Coles εμφάνισε κέρδη 1,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων πέρυσι και η Woolworths 1,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Και οι δύο όφειλαν να κάνουν περισσότερα για να μειώσουν τις τιμές των τροφίμων. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση του CHOICE το 97% των ερωτηθέντων συμφώνησε ότι οι Coles και Woolworths όφειλαν να κάνουν περισσότερα για τη μείωση των τιμών στα είδη παντοπωλείου. Το κόστος των τροφίμων αυξήθηκε στη διάρκεια της πανδημίας και ενώ συνεχίζει ν’ ανεβαίνει, οι δύο μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ προωθούν έντονα την ιδέα ότι βοηθούν, τάχα, τους καταναλωτές σε αυτή την κρίση του κόστους ζωής. Πρόκειται για έναν από τους λόγους για τους οποίους η CHOICE απένειμε στις Coles και Woolworths το «βραβείο Shonky» τον Νοέμβριο του 2023 (πρόκειται για τα «βραβεία χαμηλής ποιότητας» που «απονέμει» ο οργανισμός κάθε χρόνο). Τον Σεπτέμβριο πέρυσι η CHOICE απευθύνθηκε με ένα ερωτηματολόγιο σ’ ένα δείγμα Αυστραλών, προκειμένου να διερευνήσουμε τι πιστεύουν για τις τιμές που χρεώνουν τα μεγάλα σούπερ μάρκετ. Άνω του 60% των καταναλωτών που επισκέπτονται τα δύο σούπερ μάρκετ θεωρούν ότι κερδίζουν πολλά χρήματα, ενώ σε ποσοστό μικρότερο του 20% απάντησαν ότι πιστεύουν πως κάνουν ό,τι μπορούν για να κρατούν χαμηλά τις τιμές. Οι καταναλωτές θέλουν η κυβέρνησή μας να παρέμβει, βελτιώνοντας τον τρόπο λειτουργίας των σούπερ μάρκετ στη χώρα μας. Ο CHOICE απευθύνει μια σειρά σχετικών συστάσεων στην κυβέρνηση, αναφορικά με την αύξηση της διαφάνειας στο ιστορικό των τιμών, την απαγόρευση ορισμένων τακτικών προώθησης, την πρόταξη της τιμολόγησης ανά μονάδα προϊόντος και την πραγματοποίηση αλλαγών στους νόμους για τον ανταγωνισμό και την προστασία των καταναλωτών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι πρακτικές τιμολόγησης των σούπερ μάρκετ είναι δίκαιες.

σ. σ.: Ποια είναι η συμβουλή σας στους καταναλωτές;

B. S.: Η σημαντικότερη συμβουλή μου είναι να εξετάζουν την τιμή ανά μονάδα προϊόντος και να τη συγκρίνουν με την τιμή μονάδας άλλων προϊόντων για να εντοπίσουν την καλύτερη προσφορά. Ο CHOICE ανησυχεί από την αυξανόμενη τάση των σούπερ μάρκετ να κάνουν την τιμή μονάδας μικρότερη και πιο δυσανάγνωστη. Ζητούμε βελτιώσεις, που θα απαιτούν την αναγραφή της τιμής μονάδας σε πιο εμφανές σημείο και θα επιτρέπουν στη ρυθμιστική αρχή να την επιβάλει.

«Κλειδωμένες» πλην …παραβιασμένες τιμές

σ. σ.: Υπάρχει κάποιο στοιχείο στην έρευνα που σας προκάλεσε έκπληξη;

B. S.: Το χειρότερο παράδειγμα που μπορώ να αναφέρω σχετίζεται με τις «κλειδωμένες» τιμές. Τον Οκτώβριο πέρυσι η Coles ισχυρίστηκε ότι η τιμή ενός προϊόντος ήταν «κλειδωμένη» μέχρι τις 31 του μηνός, αλλά προχώρησε σε αύξηση της τιμής του πριν τη λήξη της περιόδου προώθησής του. Ο CHOICE υπέβαλε καταγγελία στην ACCC και μετά την καταγγελία μας η Coles αναγνώρισε ότι είχε αυξήσει την τιμή είκοσι διαφορετικών προϊόντων στη διάρκεια του έτους, ενόσω ισχυριζόταν πως ήταν «κλειδωμένες». Παραδείγματα όπως αυτό άρουν την εμπιστοσύνη του κόσμου στους ισχυρισμούς των μεγάλων σούπερ μάρκετ, δείχνοντας το γιατί απαιτείται έλεγχος των τιμολογιακών πρακτικών τους. Είναι προφανές ότι δεν τηρούν τις υποσχέσεις τους και μάλιστα σε μια περίοδο αύξησης του κόστους ζωής…