Ανησυχητικά παραμένουν τα μηνύματα για τον πληθωρισμό των τροφίμων-ποτών, αφού ακόμα για ένα μήνα συνέχισαν να επιβαρύνουν το γενικό δείκτη, ο οποίος, πάντως, τον Σεπτέμβριο εμφάνισε μία οριακή μείωση σε σχέση με τον Αύγουστο. Ανώτατοι παράγοντες του κλάδου, σχολιάζοντας την εικόνα των τιμών στα προϊόντα αυξημένης ζήτησης, ιδιαίτερα στα τρόφιμα, επισημαίνουν ότι τις επίμονες ανατιμητικές πιέσεις προκαλεί κυρίως η εξέλιξη των διεθνών τιμών των πρώτων υλών, που επιδρούν καθοριστικά στη διαμόρφωση των τιμών ραφιού.

Ανοδική επίδραση στις τιμές είχε και η έντονη τουριστική κίνηση, αφού η αύξηση της ζήτησης συνιστούσε μόνιμη πρόκληση για συνεχείς ανατιμήσεις. Επίσης, ιδιαίτερες είναι οι αναφορές των στελεχών του κλάδου στον παράγοντα κλιματική κρίση. Ειδικότερα, όπως εξηγούν, φαινόμενα όπως οι έντονες βροχοπτώσεις ή η ξηρασία που ενσκήπτουν σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές του πλανήτη, όπως και η αργή αλλά σταθερή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας, δημιουργούν μόνιμες πληγές στην παραγωγή, οι οποίες δύσκολα κλείνουν. Μάλιστα, εκτιμούν ότι φαινόμενα όπως τα προαναφερόμενα θα εκδηλώνονται τακτικότερα τα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα οι ανατιμήσεις σε συγκεκριμένες κατηγορίες τροφίμων να παραμένουν στο προσκήνιο της επικαιρότητας, ταλαιπωρώντας με επιμονή τη ζήτηση.

Ανοδικά ο δείκτης τροφίμων
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την εξέλιξη των τιμών στη χώρα μας, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο πληθωρισμός τον Σεπτέμβριο αυξήθηκε κατά 2,9% έναντι 3% τον προηγούμενο μήνα Αύγουστο και 1,6% ένα χρόνο πριν, τον Σεπτέμβριο του 2023. Η ομάδα «διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» ώθησε ανοδικά το γενικό δείκτη, εμφανίζοντας αύξηση 3,2% σε ετήσια βάση, λόγω της αύξησης των τιμών σε ορισμένα από τα βασικότερα προϊόντα διατροφής, που επηρεάζουν άμεσα το συνολικό κόστος του καλαθιού του νοικοκυριού. Ωστόσο, οι ανατιμήσεις στην προϊοντική ομάδα «αλκοολούχα ποτά και καπνός» κινήθηκαν χαμηλότερα του γενικού δείκτη, με τη σχετική ένδειξη να σταθεροποιείται στο 1,7%, διαμορφωμένη κυρίως από τις αυξήσεις τιμών στα αλκοολούχα ποτά (μη σερβιριζόμενα).

Οι πρωταθλητές της ακρίβειας
Στα είδη διατροφής «πρωταθλητές» στις ανατιμήσεις σε δωδεκάμηνη βάση συνέχισαν να είναι το ελαιόλαδο με αύξηση τιμής 38,9%, τα νωπά ψάρια νωπά με 9,9%, τα φρούτα με 7,7%, οι κατηγορίες του μεταλλικού νερού, των αναψυκτικών και των χυμών φρούτων με 6,5%, όπως και οι κατηγορίες της ζάχαρης, της σοκολάτας, των γλυκών και των παγωτών με 5,6%, των μη σερβιριζόμενων αλκοολούχων ποτών με 3,4%, των διατηρημένων και των επεξεργασμένων λαχανικών με 2,1%, των κρεάτων με 2% και του ψωμιού με 1,2%.

Η παρακολούθηση της εξέλιξης των τιμών σε μηνιαία βάση, δηλαδή μεταξύ Σεπτεμβρίου και Αυγούστου, έδειξε ότι οι νέες πιο κύριες ανατιμήσεις ήταν στα νωπά φρούτα και ήταν της τάξης του 9,1%, στα νωπά λαχανικά ήταν αντίστοιχα 7,3%, στα πουλερικά 2,5% και στις πατάτες 4,2%. Αντίθετα προς τα προαναφερόμενα οι τιμές μειώθηκαν σε ετήσια βάση στις πίτσες και τις πίτες κατά 9,1%, στα ζυμαρικά κατά 5,9%, στα τυριά κατά 1,4%, όπως και στα είδη άμεσης κατανάλωσης κατά 5,5%.

Ωστόσο, πολύ σημαντικές ήταν οι ανατιμήσεις σε ετήσια βάση στην ενέργεια –το φυσικό αέριο ακρίβυνε κατά 20,2% και το ηλεκτρικό ρεύμα κατά 11,3%. Η επίπτωση στην αγοραστική ικανότητα των νοικοκυριών είναι προφανής, καθώς επιβαρύνονται διπλά αυτές τις ανατιμήσεις: ως άμεσοι καταναλωτές των ενεργειακών αγαθών και ως καταναλωτές προϊόντων και υπηρεσιών που παράγονται με αυτά. Η επίπτωση της αύξησης του ενεργειακού κόστους στο λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων, τόσο της οργανωμένης λιανικής όσο και της βιομηχανίας και των logistics, αντανακλά αρνητικά στις καταβαλλόμενες προσπάθειες εκ μέρους των εταίρων της προσφοράς να συγκρατούν και να μειώνουν κατά το δυνατόν τις τιμές. Και φυσικά την ανησυχία για άρδην επιδείνωση της κατάστασης εντείνει η επικίνδυνη κλιμάκωση της γεωπολιτικής έντασης στη Μέση Ανατολή.

Σε αντίθετη πορεία με την Ευρωζώνη η Ελλάδα
Το πρόβλημα είναι ότι η πορεία των τιμών στην Ελλάδα δείχνει να ακολουθεί αντίθετη πορεία από την εξέλιξη του εναρμονισμένου δείκτη τιμών της ευρωζώνης, ο οποίος βρίσκεται σε εμφανώς πτωτική πορεία. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο διαμορφώθηκε στο 3% έναντι 3,2% τον προηγούμενο μήνα Αύγουστο, όταν τον ίδιο μήνα ο δείκτης τιμών καταναλωτή στην ευρωζώνη αυξήθηκε κατά 1,8% έναντι 2,2% τον Αύγουστο. Σημειώνουμε ότι η μείωση του ευρω-πληθωρισμού κάτω από το όριο του 2% εκπέμπει σήμα στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προχωρήσει ταχύτερα στη μείωση των επιτοκίων προς όφελος της ροής φθηνότερου χρήματος στην αγορά, άρα της διενέργειας επενδύσεων με μεγαλύτερη άνεση και ένταση.

Στην Ελλάδα, ωστόσο, ο εναρμονισμένος πληθωρισμός εμφάνισε άνοδο κατά 1,7% σε μηνιαίο επίπεδο. Πρόκειται για μια δυσάρεστη εξέλιξη που επιβεβαιώνει την επιμονή της ακρίβειας στην αγορά μας παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα.

Επαναφορά των ανατιμήσεων στο ράφι
Σε ό,τι αφορά την πορεία των τιμών στα ράφια των σούπερ μάρκετ, από τα στοιχεία του ΙΕΛΚΑ προκύπτει ότι ο σχετικός δείκτης εμφάνισε στο ενιάμηνο από την έναρξη του έτους σταθεροποίηση. Ειδικότερα, αυξήθηκε οριακά κατά 0,24% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023. Τη μικρή ανοδική τάση στις τιμές οι αναλυτές του ινστιτούτου την αποδίδουν κυρίως στις ανατιμητικές τάσεις που εκδηλώθηκαν τον Σεπτέμβριο, μήνα κατά τον οποίο ο πληθωρισμός στην αγορά του κλάδου των σούπερ μάρκετ αυξήθηκε κατά 0,91%, διαφοροποιώντας αισθητά την εικόνα που διαμόρφωσαν οι προηγούμενοι τέσσερις μήνες συνεχούς πτώσης του δείκτη. Κατά το ΙΕΛΚΑ, η μεταβολή του Σεπτεμβρίου οφείλεται κυρίως στις αυξήσεις τιμών του κακάο και του καφέ, όπως και συγκεκριμένων νωπών ειδών, με πιο χαρακτηριστικά τα οπωροκηπευτικά, λόγω της επίδρασης φέτος των περιορισμένων βροχοπτώσεων.
Οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφηκαν στις κατηγορίες των φρέσκων ψαριών και των θαλασσινών και ήταν 8,61%, των ορεκτικών, των αλίπαστων κι άλλων σερβιριζόμενων ειδών που ήταν 6,65%, των μπισκότων, των προϊόντων σοκολάτας και των ζαχαρωδών 5,54%, των ειδών πρωινού και των ροφημάτων 4,12% και των νερών, αναψυκτικών και χυμών 4,10%. Στελέχη του κλάδου χαρακτηρίζουν τις προαναφερόμενες ανατιμήσεις «εισαγόμενες». Αντίστοιχα, οι μεγαλύτερες μειώσεις τιμών καταγράφηκαν τον Σεπτέμβριο σε κατηγορίες όπως τα απορρυπαντικά και τα είδη καθαρισμού (-7,39%), οι βρεφικές και οι παιδικές τροφές (-5,31%), οι τροφές και τα είδη για κατοικίδια (-3,12%), τα χαρτικά, τα καλλυντικά και τα είδη προσωπικής υγιεινής (-2,49%), τα αυγά, τα βούτυρα και οι ζωμοί (-2,21%). Οι εν λόγω μειώσεις τιμών εκτιμάται ότι ήταν αποτέλεσμα της ομαλοποίησης της αγοράς μετά την πανδημία αλλά και της μείωσης των τιμών παραγωγού σε ορισμένα προϊόντα.