Στη Θεσσαλία, όπου ζει το 7% του πληθυσμού της χώρας και παράγεται το 6,1% του ΑΕΠ, τα ποσά που διατέθηκαν το 2001 για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων σε όλους τους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας έφτασαν μόλις στο 1,7% των επενδύσεων του συνόλου της χώρας, δηλαδή κάτω από το μισό του μέσου όρου της τελευταίας πενταετίας.
Σε μία περιφέρεια όπου είναι συγκεντρωμένο το 7% του πληθυσμού της χώρας και παράγεται το 6,1% του Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος, τα ποσά που διατέθηκαν για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων σε όλους τους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας έφτασαν μόλις στο 1,7% του συνόλου, δηλαδή κάτω από το μισό του μέσου όρου της τελευταίας πενταετίας. Οι επενδύσεις στη Θεσσαλία τα τελευταία χρόνια ήταν χαμηλότερες από το ποσοστό του πληθυσμού και του ΑΕΠ της περιφέρειας επί του συνόλου της χώρας. Όμως το 2001 η πτώση ήταν πράγματι δραματική και δεν προοιωνίζεται τίποτε καλό για το μέλλον, αν αυτή η τάση συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια.
Σύμφωνα με έρευνα του ICAP, την πενταετία 1997-2001 επέλεξαν για έδρα τους τη Θεσσαλία 804 νέες επιχειρήσεις σε όλους τους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας (βιομηχανία, εμπόριο, υπηρεσίες, τουρισμός). Πρόκειται για νέες ΑΕ και ΕΠΕ, δηλαδή για οργανωμένες επιχειρήσεις, για την ίδρυση των οποίων διατέθηκαν κεφάλαια συνολικού ύψους 202 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει μόλις το 3,5% των κεφαλαίων που επενδύθηκαν στο σύνολο της χώρας. Η καλύτερη χρονιά για τη Θεσσαλία ήταν το 1997, όταν τα επενδυμένα κεφάλαια έφτασαν το 6,8% του συνόλου, και χειρότερη το 2001, οπότε, όπως προαναφέραμε, μόνο το 1,7% των επενδυμένων σε νέες επιχειρήσεις κεφαλαίων κατευθύνθηκε προς αυτή την περιφέρεια.
Κάπως καλύτερη παρουσιάζεται η εικόνα στον τομέα του εμπορίου. Την πενταετία 1997-2001 ιδρύθηκαν 290 νέες εμπορικές ΑΕ και ΕΠΕ, δηλαδή το 3,9% του συνόλου των νέων επιχειρήσεων στην Ελλάδα και σε αυτές επενδύθηκαν 33,4 εκατ. ευρώ, δηλαδή το 4,3% του συνόλου. Αυτό σημαίνει, εκτός από τα άλλα, ότι το μέσο μέγεθος των νέων επιχειρήσεων του κλάδου στη Θεσσαλία είναι μεγαλύτερο από το μέσο πανελλαδικό μέγεθος. Το 2001 ιδρύθηκαν 56 νέες ΑΕ και ΕΠΕ του κλάδου στην εν λόγω περιφέρεια, με συνολικά κεφάλαια 6,1 εκατ. ευρώ, δηλαδή το 3,3% των επενδυμένων κεφαλαίων στο σύνολο της χώρας.
Στον Κάμπο το 16,5% των κεφαλαίων που επενδύθηκαν σε νέες επιχειρήσεις την τελευταία πενταετία κατευθύνθηκαν στο εμπόριο, με καλύτερη χρονιά το 1997 (το 38,7% του συνόλου). Και σε αυτή την περιοχή το μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον εντοπίζεται στον κλάδο των υπηρεσιών (ενέργεια, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τηλεπικοινωνίες κλπ), όπου επενδύθηκε το 56,4% των συνολικών κεφαλαίων για νέες επιχειρήσεις. Ακολουθεί η βιομηχανία με 21% και την τελευταία θέση κατέχει ο τουρισμός με 6,1%.
Εμπόδιο στην ανάπτυξη το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων
Όπως συμβαίνει σχεδόν στο σύνολο της ελληνικής περιφέρειας, το κύριο πρόβλημα των λιανεμπορικών επιχειρήσεων και στη Θεσσαλία είναι το μικρό τους μέγεθος, που τις εμποδίζει να εκσυγχρονιστούν και να ανταποκριθούν με επιτυχία στις σύγχρονες απαιτήσεις. Η ευκολία της πρόσβασης στις περισσότερες περιοχές της περιφέρειας (πυκνό και αρκετά καλό οδικό δίκτυο, σιδηρόδρομος κλπ) βοήθησε στην αποκέντρωση και τη διασπορά των επιχειρήσεων σε αρκετές κωμοπόλεις, αλλά η μικρή αγοραστική δύναμη των κατοίκων φαίνεται ότι αποτελεί ανασχετικό παράγοντα στην ανάπτυξή τους. Ο τουρισμός, που θα βοηθούσε σημαντικά στην αύξηση της εσωτερικής ζήτησης, είναι αμελητέος, με εξαίρεση κάποια τμήματα του νομού Μαγνησίας (Πήλιο και Σποράδες).
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στην έκδοση «Οι Νομοί της Ελλάδας», το 1995 λειτουργούσαν στη Θεσσαλία 5.605 λιανεμπορικές επιχειρήσεις, με μέσο τζίρο ανά επιχείρηση 143.084 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 67% του πανελλαδικού Μ.Ο. Ο μεγαλύτερος όγκος των επιχειρήσεων είναι συγκεντρωμένος στο νομό Λάρισας (2.136), αλλά ο μεγαλύτερος μέσος τζίρος πραγματοποιείται στο νομό Τρικάλων (162.000 ευρώ). Σε ό,τι αφορά την απασχόληση, σε κάθε κατάστημα αντιστοιχούν 0,9 εργαζόμενοι έναντι 2,7 στο σύνολο της χώρας (το 33% του πανελλαδικού Μ.Ο.). Η απασχόληση ξεπερνά το ένα άτομο ανά κατάστημα μόνο στο νομό Λάρισας.
Σούπερ μάρκετ σε κάθε πόλη και κωμόπολη
Σύμφωνα με την τελευταία έκδοση του «Πανοράματος των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ», στη Θεσσαλία λειτουργούσαν πέρυσι 137 σούπερ μάρκετ αλυσίδων και 59 μεμονωμένα. Τα καταστήματα των αλυσίδων αυξήθηκαν σε σχέση με το 2000 κατά 4, αλλά ο συνολικός αριθμός των σούπερ μάρκετ μειώθηκε κατά 2. Σημειώνεται ότι η Θεσσαλία είναι μία από τις δύο περιφέρειες που παρουσίασε μείωση στα σούπερ μάρκετ το 2001 (η άλλη είναι το Υπόλοιπο Νομού Αττικής). Το 2000 είχαν ιδρυθεί 25 νέα σούπερ μάρκετ, ένδειξη και αυτό της επενδυτικής «άπνοιας» που επικράτησε πέρυσι στην περιοχή.
Η καλή –σε σύγκριση με άλλες περιοχές της χώρας– υποδομή στις συγκοινωνίες βοήθησε τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ να ιδρύσουν καταστήματα σε πολλές μικρές πόλεις και κωμοπόλεις της περιφέρειας. Εκτός από τις πρωτεύουσες των τεσσάρων νομών, οι αλυσίδες έχουν εξασφαλίσει την παρουσία τους σε έξι κωμοπόλεις του νομού Λάρισας (Φάρσαλα, Αμπελώνας, Αγιά, Τίρναβος, Ελασσόνα, Συκούριο) σε δύο του νομού Τρικάλων (Φαρκαδώνα, Καλαμπάκα), σε δύο του νομού Καρδίτσας (Παλαμάς, Σοφάδες) και σε τέσσερις, συμπεριλαμβανομένου και ενός νησιού, του νομού Μαγνησίας (Αλμυρός, Νέα Ιωνία, Αγριά και Σκιάθος).
Στο νομό Λάρισας κατά πρώτο λόγο και στη Μαγνησία κατά δεύτερο είναι συγκεντρωμένος ο μεγαλύτερος αριθμός σούπερ μάρκετ (46% και 24% του συνόλου αντίστοιχα). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στη Θεσσαλία λειτουργούν 211 μικρά σούπερ μάρκετ και παντοπωλεία κάτω από τη «σημαία» των ομίλων αγορών, τα περισσότερα εκ των οποίων (66%) βρίσκονται στο νομό Λάρισας.
Κυρίαρχος στην τοπική αγορά εμφανίζεται η τοπική αλυσίδα Σ/Μ ΛΑΡΙΣΑ με 29 καταστήματα. Η απουσία όμως επενδύσεων δεν σημαίνει ότι τίποτε δεν άλλαξε στο τοπίο του λιανεμπορίου της περιοχής. Ορισμένες από τις μεγαλύτερες αλυσίδες της χώρας ενίσχυσαν κατά πολύ τη θέση τους στη Θεσσαλία μέσω των εξαγορών. Η ΑΦΟΙ ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ, με ισχυρή ούτως ή άλλως παρουσία, ενέταξε στη δύναμή της τα 5 καταστήματα της εξαγορασθείσης ΠΑΝΕΜΠΟΡΙΚΗΣ και σήμερα διαθέτει 15 σούπερ μάρκετ στους τρεις από τους τέσσερις νομούς. Η ΑΤΛΑΝΤΙΚ αύξησε τη δύναμή της σε 12 καταστήματα με την εξαγορά της ΑΡΙΣΤΑ, ενώ «πόδι» στη Θεσσαλία έβαλε και ο όμιλος Α-Β ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, με την εξαγορά της ΤΡΟΦΟ (2 σούπερ μάρκετ) και της ΕΝΑ (2 cash & carry). Πέρυσι νέα καταστήματα ίδρυσαν η DIA και η ΕΝΩΣΗ ΠΑΝΤΟΠΩΛΩΝ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ (από 2 η κάθε μία).
Χαρακτηριστικό της τοπικής αγοράς είναι το ότι από τις 17 αλυσίδες (τοπικές και πανελλαδικές) που δραστηριοποιούνται στη Θεσσαλία μόνο οι 2 έχουν παρουσία και στους τέσσερις νομούς (DIA και ΚΑΡΦΟΥΡ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ).