Ο κύκλος των ανατιμήσεων στον κύριο όγκο των βιομηχανικών προϊόντων, έκλεισε. Μέχρι και το τέλος του έτους οι τιμές λιανικής και χονδρίκης δεν θα παρουσίασουν νέες σημαντικές μεταβολές,ενώ ουσιαστικό ζήτημα αυξήσεων θα τεθεί εκ νέου τις πρώτες εβδομάδες του 2003. Αντίθετα, σε προϊόντα όπως τα οπωροκηπευτικά, αλλά και στις υπηρεσίες, δεν αποκλείονται και πάλι ανατιμητικές τάσεις.
Ο κύκλος των ανατιμήσεων στον κύριο όγκο των βιομηχανικών προϊόντων έκλεισε. Μέχρι και το τέλος του έτους οι τιμές, λιανικές και χονδρικές, δεν θα παρουσιάσουν νέες σημαντικές μεταβολές, ενώ ουσιαστικό ζήτημα αυξήσεων θα τεθεί εκ νέου τις πρώτες εβδομάδες του 2003. Αντίθετα, σε προϊόντα όπως τα οπωροκηπευτικά, αλλά και στις υπηρεσίες, δεν αποκλείονται και πάλι ανατιμητικές τάσεις.
Οι προαναφερόμενες τοποθετήσεις, που αποτελούν σχόλια κορυφαίων στελεχών της αγοράς, αποπνέουν περιορισμένη έστω αισιοδοξία για την εξέλιξη των τιμών σε μία κρίσιμη περίοδο για τον πληθωρισμό, μία περίοδο κατά την οποία οι αντοχές της αντιπληθωριστικής πολιτικής της κυβέρνησης δοκιμάσθηκαν χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. (Επισημαίνεται βέβαια ότι η συγκρατημένη αισιοδοξία αυτών των εκτιμήσεων αυτόματα μπορεί να μετατραπεί σε… άκρως απαισιόδοξη πραγματικότητα υπό το βάρος, ας πούμε, της εκτόξευσης της τιμής του πετρελαίου έως τα 50 δολάρια. το βαρέλι –και της συνακόλουθης περαιτέρω κατρακύλας των διεθνών χρηματιστηρίων– συνεπεία της έκρηξης του πολέμου στο Ιράκ με ανυπολόγιστες επιπτώσεις στη διεθνή οικονομία, η οποία ούτως ή άλλως δοκιμάζεται από την ύφεση…).
Η εισαγωγή του ευρώ, αλλά και το μακρόχρονο διάστημα «παγώματος» των τιμών, οδήγησε φέτος τους προμηθευτές των σούπερ μάρκετ σε συντονισμένες ανατιμήσεις, κυρίως στα μέσα του έτους, με αποτέλεσμα στο τελευταίο πλέον τετράμηνο της τρέχουσας χρήσης να καταγράφονται αυξήσεις περιορισμένης έκτασης. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Σεπτέμβριο αυξήθηκαν οι τιμές σε 8 με 10 προϊόντα, με μικρή όμως επίπτωση στον πληθωρισμό. Ωστόσο τα ποσοστά των αυξήσεων ήταν σε όλες τις περιπτώσεις υψηλότερα του δείκτη του πληθωρισμού, γεγονός το οποίο προκαλεί και πάλι την ανησυχία του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης. Το Σεπτέμβριο ανατιμήσεις από 4% έως και 10% επιβλήθηκαν σε προϊόντα όπως τα γλυκίσματα και οι σοκολάτες, τα κατεψυγμένα λαχανικά και οι ζύμες, το αλάτι και το κίτρινο τυρί Ολλανδίας (βλέπε πίνακα).
Οι τελευταίες ανατιμήσεις Σεπτεμβρίου
Καταψυγμένα λαχανικά 4%
Κατεψυγμένες ζύμες 7%
Σοκολάτες 5%
Γλυκίσματα σοκολάτας 4%
Καραμέλες 5%
Ζαχαρώδη 5%
Αλάτι 6%
Κίτρινο τυρί 10%
Οι εν λόγω αυξήσεις αποτελούν ουσιαστικά την «ουρά» ενός κύματος αναπροσαρμογών των τιμών σε βασικά βιομηχανικά είδη, το οποίο επηρέασε καθοριστικά την εξέλιξη του πληθωρισμού. Ο δείκτης του αναμένεται όμως να δεχθεί πιέσεις και από την αγορά του κρασιού, κυρίως λόγω των ανατιμήσεων στις οποίες θα οδηγήσουν οι καταστροφές που υπέστη η παραγωγή του κλάδου το τελευταίο διάστημα εξαιτίας της κακοκαιρίας. Παράγοντες της αγοράς του κρασιού εκτιμούν ότι οι τιμές του προϊόντος σύντομα θα ακολουθήσουν έντονα ανοδικές τάσεις, ενώ ταυτόχρονα θα υπάρξει και πτώση της ποιότητας, καθώς η φετινή παραγωγή δεν θα καλύψει πλήρως τις ανάγκες της κατανάλωσης.
Αντίθετα στον κλάδο του ελαιολάδου τα μηνύματα που λαμβάνει η κυβέρνηση το τελευταίο διάστημα είναι αισιόδοξα. Οι βιομηχανίες «πήραν πίσω» το δεύτερο πρόγραμμα ανατιμήσεων, στις οποίες είχαν προχωρήσει από την αρχή του έτους. Όπως είναι γνωστό, οι ανατιμήσεις του ελαιολάδου ήταν συνολικά της τάξης του 12% και πέρασαν στην κατανάλωση σε δύο φάσεις: 7% και 5% αντίστοιχα. Πηγές του λιανεμπορίου ανέφεραν όμως ότι περίπου στα μέσα Σεπτεμβρίου οι βιομηχανίες του κλάδου επανέφεραν τις τιμές τους στο πριν τη δεύτερη ανατίμηση επίπεδο, αρχικά με έμμεσο τρόπο (αυξημένες παροχές και εκπτώσεις προς τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ) και στη συνέχεια με αλλαγή των επίσημων τιμοκαταλόγων. Η εξέλιξη αυτή σχετίζεται με τα θετικά μηνύματα που έλαβε η βιομηχανία από τους παραγωγούς, κατά τα οποία η παραγωγή λαδιού φέτος αναμένεται να είναι ιδιαιτέρως καλή. Σημειώνεται πως, σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση προκειμένου να περιορίσει τις ανατιμήσεις σχεδίαζε την άσκηση πιέσεων στον κλάδο μέσω της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Στελέχη της ανεξάρτητης διοικητικής αρχής συγκέντρωσαν στοιχεία για τον τρόπο τιμολόγησης του ελαιολάδου, ενώ μέχρι και την έκδοση του τρέχοντος τεύχους παρέμενε άγνωστο αν τελικά θα προχωρούσαν στην εξέταση της υπόθεσης με ελέγχους στις ίδιες τις βιομηχανίες.
Προς επέκταση του μέτρου περί "ενδεικτικών τιμών λιανικής"
Στο μεταξύ το Υπουργείο Ανάπτυξης, επιδιώκοντας τη διαμόρφωση αντιπληθωριστικής ψυχολογίας στην αγορά, εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να επεκτείνει το μέτρο περί «ενδεικτικών τιμών λιανικής» σε μια ομάδα περίπου 40 προιόντων ευρείας κατανάλωσης. Μεταξύ αυτών είναι και το ελαιόλαδο, αλλά και τα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα, τα αναψυκτικά, ο καφές και η ζάχαρη, προϊόντα δηλαδή με μεγάλη επίδραση στο δείκτη του πληθωρισμού. Για την υλοποίηση του μέτρου αυτού ανέμενε στις αρχές Οκτωβρίου το πράσινο φως από την Κοινότητα για την αναγραφή ενδεικτικών τιμών στις συσκευασίες των εμφιαλωμένων νερών. Εφόσον γίνει δεκτό το σχετικό αίτημα εκτιμάται ότι ανοίγει ο δρόμος για ανάλογες πρωτοβουλίες και σε άλλες κατηγορίες αγαθών. Ωστόσο παραμένει άγνωστο αν για την επέκταση του μέτρου η κυβέρνηση θα ζητήσει νέες αντίστοιχες άδειες από την ΕΕ ή θα κινηθεί στηριζόμενη στην έγκριση για τα εμφιαλωμένα νερά. Σημειώνεται πάντως πως κορυφαίοι υπηρεσιακοί παράγοντες θεωρούν ότι για την επέκταση του μέτρου δεν απαιτούνται νέες εγκρίσεις από την Κοινότητα, αφού η απόφασή της επί των εμφιαλωμένων νερών μπορεί να λειτουργήσει υπό μια έννοια ως δεδικασμένο για ανάλογες περιπτώσεις.
Μάχη για τις τιμές στα οπωροκηπευτικά
Το Υπουργείο Ανάπτυξης συνεχίζει να δίνει τη μάχη για αυτοσυγκράτηση στην τιμολόγηση των οπωροκηπευτικών, όπου οι αποκλίσεις τιμών από τον παραγωγό στο λιανέμπορο σε ορισμένα προϊόντα φθάνουν έως και 630%! Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Τιμών των Υπουργείων Ανάπτυξης και Γεωργίας, το οποίο εδώ και αρκετούς μήνες καταγράφει την εξέλιξη των τιμών στα νωπά φρούτα και λαχανικά σε όλα τα στάδια διακίνησής τους στην αγορά. Τα τεράστια «ανοίγματα» στην τιμολόγηση εντοπίσθηκαν κυρίως μεταξύ παραγωγού και χονδρέμπορου, λόγω της μη χρήσης ενιαίου τιμολογίου-δελτίου αποστολής. Η κυβέρνηση επεξεργάζεται πλέον νομοθετικές παρεμβάσεις προς αυτή την κατεύθυνση, χωρίς ωστόσο και έχει καταλήξει σε οριστικές αποφάσεις (τουλάχιστον μέχρι την έκδοση του παρόντος τεύχους), καθ΄ ότι η χρήση τιμολογίου από τους αγρότες προϋποθέτει αλλαγές και στο καθεστώς της φορολόγησής τους.
Από την πλευρά τους οι παραγωγοί πωλητές και επαγγελματίες πωλητές λαϊκών αγορών έθεσαν προς τα συναρμόδια υπουργεία σειρά αιτημάτων, για την υλοποίηση των οποίων προχώρησαν και σε απεργιακές κινητοποιήσεις. Ο κλάδος ζητά τη λειτουργία των λαϊκών αγορών υπό ενιαίο θεσμικό πλαίσιο για όλη την επικράτεια, την απόσυρση του μέτρου για τη χρήση ταμειακών μηχανών στους πάγκους των λαϊκών με βιομηχανικά προϊόντα, τον ετήσιο συμψηφισμό των εισφορών που καταβάλλονται στον ΕΛΓΑ ως γεωργικές ασφαλίσεις και τον εκσυγχρονισμό του Ταμείου Λαϊκών Αγορών. Τέλος, εκπρόσωποι του Συνδέσμου Εμπόρων Κεντρικής Αγοράς Αθηνών, αναφερόμενοι στις δυσλειτουργίες του κλάδου, έδωσαν στοιχεία στη δημοσιότητα, σύμφωνα με τα οποία:
- Στην Αθήνα και σε ετήσια βάση ο τζίρος από το παραεμπόριο οπωροκηπευτικών υπολογίζεται σε 1,5 δισ. ευρώ.
- Τα τελευταία 20 χρόνια, σε όλη την επικράτεια, ο αριθμός των πωλητών στις λαϊκές αγορές αυξήθηκε από 3.500 σε 18.000. Η υπέρμετρη έκδοση νέων αδειών οφείλεται κυρίως σε ψηφοθηρικούς λόγους.
- Το 80% των παραγωγών πωλητών λαϊκών αγορών δεν ασκεί σήμερα τη δραστηριότητα του παραγωγού, καθ΄ ότι βρίσκεται σε καθημερινή βάση στις λαϊκές.