Ιδιαίτερα ψηλά στην εκτίμηση των καταναλωτών βρίσκονται τα σούπερ μάρκετ της Ελλάδας, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε στα τέλη του 2011 το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ). Η έρευνα κατέγραψε απόψεις σχετικά με τη συνεισφορά του κλάδου στην εθνική οικονομία και τις διατροφικές συνήθειες. Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά σε όλα τα πεδία και συγκριτικά με άλλα κανάλια πώλησης τροφίμων.

Tο γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ότι ο Έλληνας καταναλωτής αξιολογεί ιδιαίτερα ψηλά τη συνεισφορά εν μέσω οικονομικής κρίσης του σούπερ μάρκετ, στους τομείς όπου αναφέρεται η έρευνα. Επίσης, γίνεται σαφές ότι για το ευρύ ελληνικό κοινό το σούπερ μάρκετ αποτελεί «στήριγμα» της οικονομίας και της καθημερινότητας.

Συγκριτικά με άλλα σημεία πώλησης τροφίμων (λαϊκές αγορές, κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, οπωροπωλεία, περίπτερα κ.λπ.) θεωρείται με διαφορά το καλύτερο και ασφαλέστερο σημείο πώλησης τροφίμων, βάσει όλων των κριτηρίων που εξετάστηκαν και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στην εμπιστοσύνη, τις τιμές, την παροχή ποιοτικών προϊόντων και αναβαθμισμένων υπηρεσιών.

Η αξιολόγηση
Στα σχήματα 1 και 2 παρουσιάζεται η συνολική αξιολόγηση των σούπερ μάρκετ όσον αφορά στη συνεισφορά τους στην εθνική οικονομία από τους καταναλωτές σε κλίμακα 1-7 (7 το άριστα). Τα αποτελέσματα παρουσιάζουν μία ιδιαίτερα θετική εικόνα για τον κλάδο και αρκετά βελτιωμένη σε σχέση με την αντίστοιχη έρευνα του 2010. Ο πιο ισχυρός παράγοντας στον σχηματισμό θετικής άποψης των καταναλωτών για τα σούπερ μάρκετ είναι η συνεισφορά τους στην τοπική οικονομία και την ανάπτυξη μιας περιοχής.

Συγκεκριμένα, οι καταναλωτές θεωρούν ότι τα σούπερ μάρκετ συνεισφέρουν σε μεγάλο βαθμό στην τοπική ανάπτυξη μίας περιοχής-γειτονιάς. Οι θετικές απαντήσεις ήταν πολύ περισσότερες το 2011 σε σχέση με το 2010. Αυτό σημαίνει πως η εικόνα που έχουν οι καταναλωτές για τη συμβολή των καταστημάτων σούπερ μάρκετ στην αναβάθμιση της περιοχής όπου λειτουργούν, με τη βελτίωση της άμεσης εξυπηρέτησής τους, την τοπική επένδυση κ.λπ., αναβαθμίζεται συνεχώς. Όπως φαίνεται στο σχήμα 2, το ποσοστό των καταναλωτών που αξιολογεί θετικά τη συνεισφορά των σούπερ μάρκετ στην ανάπτυξη μίας τοπικής περιοχής είναι πολύ υψηλό (81%).

Σε αντίστοιχο επίπεδο βρίσκεται η αξιολόγηση των καταναλωτών για τα σούπερ μάρκετ σχετικά με την προσφορά τους στην ενίσχυση της περιφέρειας. Χαρακτηριστικά, το 74% των καταναλωτών θεωρεί ότι τα σούπερ μάρκετ ενισχύουν την ελληνική περιφέρεια. Το θετικό αυτό ποσοστό είναι αποτέλεσμα των μεγάλων πανελλήνιων δικτύων καταστημάτων που έχουν αναπτύξει οι αλυσίδες (και μεταφράζεται σε προσφορά εργασίας σε τοπικούς υπαλλήλους), αλλά και τη συνεργασία με τοπικούς Έλληνες παραγωγούς. Με την ευκαιρία αυτή αξίζει να σημειωθεί πως τα σούπερ μάρκετ έχουν παρουσία σε όλους τους νομούς της χώρας, ενώ οι συνεργασίες με Έλληνες παραγωγούς έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Η συνεισφορά τόσο σε επίπεδο τοπικής οικονομίας, όσο και σε επίπεδο ελληνικής περιφέρειας είναι αναμενόμενο να αντικατοπτρίζεται και στην αξιολόγηση της συνολικής συνεισφοράς των σούπερ μάρκετ στην ελληνική οικονομία. Συγκεκριμένα, το 68% των καταναλωτών απάντησε στη σχετική ερώτηση ότι θεωρεί πως τα σούπερ μάρκετ συνεισφέρουν σημαντικά στην εθνική οικονομία. Το αποτέλεσμα αυτό είναι συνέπεια των σημαντικών επενδύσεων της τελευταίας δεκαετίας, της αξιοσημείωτης προσφοράς στο ΑΕΠ, αλλά και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας, παρά την οικονομική ύφεση.

Παράλληλα, οι θετικές αυτές απαντήσεις σχετίζονται και με τη στήριξη των ελληνικών προϊόντων, η οποία πλέον είναι ιδιαίτερα εμφανής (το 64% των καταναλωτών την αξιολογεί θετικά).

Οι απαντήσεις και εδώ ήταν ακόμη θετικές σε μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με το 2010, καταδεικνύοντας τη σημασία που έχει ο κλάδος, κυρίως κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

Συνολικά, γίνεται αντιληπτό από τους Έλληνες καταναλωτές ότι τα σούπερ μάρκετ συμβάλλουν ποικιλοτρόπως στην αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου του Έλληνα καταναλωτή.


Οι μεσάζοντες
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αξιολόγηση εκ μέρους των καταναλωτών της συνεισφοράς των σούπερ μάρκετ για την εξάλειψη των μεσαζόντων, δεδομένης και της σχετικής συζήτησης που έχει ξεκινήσει πρόσφατα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Συγκεκριμένα, οι Έλληνες καταναλωτές σε ποσοστό 59% θεωρούν ότι τα σούπερ μάρκετ συμβάλλουν στην εξάλειψη των μεσαζόντων, ενώ μόλις ένα ποσοστό 18% έχει αντίθετη άποψη.

Φαίνεται λοιπόν ότι οι καταναλωτές αναγνωρίζουν πως οι προσπάθειες των σούπερ μάρκετ μέσω των οργανωμένων τμημάτων αγορών τους για αποφυγή αχρείαστων μεσαζόντων και επιλογή προμήθειας αγαθών κατευθείαν από οργανωμένους παραγωγούς φέρνουν αποτελέσματα, και μάλιστα εμφανή στους καταναλωτές. Αξιοσημείωτο είναι ότι και σε αυτή την ερώτηση οι αντιλήψεις των καταναλωτών ήταν σημαντικά βελτιωμένες σε σχέση με την αντίστοιχη έρευνα του 2010.

Η βελτίωση των θετικών απαντήσεων ήταν της τάξης του 10%, ποσοστό ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένης της σχετικής συζήτησης που ξεκίνησε πρόσφατα με αφορμή το λεγόμενο «κίνημα της πατάτας». Διαπιστώνεται ότι υπάρχουν ακόμη περιθώρια βελτίωσης στις αντιλήψεις των καταναλωτών στο συγκεκριμένο θέμα. Θα πρέπει να τονισθεί ότι αυτή η βελτίωση στις αντιλήψεις των καταναλωτών κατεγράφη στα τέλη του 2011, αρκετά νωρίτερα δηλαδή από τις πρόσφατες εξελίξεις.

Βιώσιμη ανάπτυξη
Ένα αρκετά ενδιαφέρον θέμα που ανέδειξαν θετικά οι καταναλωτές στην έρευνα αφορούσε στην πράσινη-βιώσιμη ανάπτυξη. Πρόκειται για ένα θέμα που λόγω της οικονομικής κρίσης έχει μπει στην άκρη από πολλούς πολίτες.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι σχετικές αντιλήψεις από τους καταναλωτές για τα σούπερ μάρκετ και τον ρόλο τους στην προστασία του περιβάλλοντος ήταν ιδιαίτερα θετικές και το 2011 όπως και το 2010.

Συγκεκριμένα, το 66% του δείγματος θεωρεί ότι τα σούπερ μάρκετ παρέχουν σημαντικές υποδομές ανακύκλωσης για τους Έλληνες καταναλωτές, ενώ το 68% των καταναλωτών θεωρούν ότι συμβάλλουν και στην προστασία του περιβάλλοντος μέσω ειδικών προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας.

Οι αντίστοιχες αρνητικές απαντήσεις ήταν της τάξης του 12% μόλις.

Οι απαντήσεις για τις υποδομές ανακύκλωσης παρέμειναν σταθερές σε σχέση με το 2010, ενώ βελτιώθηκαν οι απαντήσεις σε σχέση με τον ρόλο των σούπερ μάρκετ στην προστασία του περιβάλλοντος.


Οι καλύτερες τιμές στα σούπερ μάρκετ
Ιδιαίτερα σημαντικά είναι και τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται στα σχήματα 3 και 4, όπου συγκρίνονται τα διαφορετικά σημεία πώλησης τροφίμων βάσει διαφόρων κριτηρίων. Στο σχήμα 3 απεικονίζονται οι επιλογές των καταναλωτών σε σχέση με το σημείο πώλησης που εμπιστεύονται περισσότερο και στο σχήμα 4 τα δύο πρώτα σημεία πώλησης όπως αξιολογήθηκαν από τους καταναλωτές βάσει διάφορων κριτηρίων.

Όπως φαίνεται από το σχήμα 3, το σούπερ μάρκετ είναι με διαφορά το πρώτο σημείο πώλησης που εμπιστεύεται ο Έλληνας καταναλωτής, με ποσοστό εμπιστοσύνης 73,6%. Δεύτερη είναι η λαϊκή αγορά με 21,9% και στην τρίτη θέση έρχονται τα ειδικευμένα καταστήματα (οπωροπωλεία, κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία) με ποσοστό 19,4%. Τα υπόλοιπα σημεία πώλησης εμφάνισαν αρκετά χαμηλότερα ποσοστά. Τα πολύ θετικά αυτά αποτελέσματα για τα σούπερ μάρκετ εξηγούνται στο σχήμα 4 από τα επιμέρους κριτήρια, βάσει των οποίων έγινε η αξιολόγηση εκ μέρους των καταναλωτών.

Όπως φαίνεται στο σχήμα 4, τα σούπερ μάρκετ αξιολογούνται σχεδόν σε όλα τα κριτήρια ως πρώτα από τους καταναλωτές, ενώ δεύτερη έρχεται η λαϊκή αγορά. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το ότι οι καταναλωτές θεωρούν πως βρίσκουν τις καλύτερες τιμές στα σούπερ μάρκετ, όπου επίσης βρίσκουν και την καλύτερη σχέση ποιότητας-τιμής σε ποσοστό σχεδόν 80%.

Τα σούπερ μάρκετ θεωρείται ότι προσφέρουν καλύτερη συντήρηση των προϊόντων (84%), περισσότερη πληροφορία για τα προϊόντα (77%) και είναι ασφαλέστερα για την υγεία από τα άλλα σημεία πώλησης (70%). Σε αυτά τα κριτήρια, τα υπόλοιπα σημεία πώλησης δεν μπορούν να συναγωνιστούν τα σούπερ μάρκετ, καθώς οι επενδύσεις των οργανωμένων αλυσίδων είναι πολύ μεγάλες σε αυτούς τους τομείς, όπως και η ποιότητα της οργάνωσης και λειτουργίας τους.

Επίσης, 1 στους 2 καταναλωτές περίπου θεωρεί ότι τα σούπερ μάρκετ και οι λαϊκές αγορές προσφέρουν πληθώρα προϊόντων ελληνικής γης. Η λαϊκή αγορά αναδεικνύεται από τον Έλληνα καταναλωτή σαν το δεύτερο σημείο πώλησης, αλλά αρκετά πιο πίσω από τα σούπερ μάρκετ, λόγω κυρίως των προβλημάτων που έχει στην παροχή αξιόπιστης πληροφορίας στον καταναλωτή και φυσικά στη συντήρηση-ασφάλεια των προϊόντων.

Συμπερασματικά
Το σούπερ μάρκετ αναμφίβολα θεωρείται το καλύτερο σημείο πώλησης τροφίμων, βάσει όλων των κριτηρίων και ιδιαίτερα σε σχέση με την εμπιστοσύνη,
με τις τιμές και την παροχή ποιοτικών προϊόντων και υπηρεσιών που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των Ελλήνων καταναλωτών.