ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ : ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ

Η παγκόσμια κατανάλωση υλικών συσκευασίας το 2004 διαμορφώθηκε σε 500 δισ. ευρώ, με την αγορά της Κίνας να καταγράφει τους σημαντικότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Στην Ελλάδα, ο συνολικός κύκλος εργασιών των 212 βιομηχανιών που δραστηριοποιούνται στον σχετικό κλάδο το 2004 διαμορφώθηκε σε 1.057,3 εκατ. ευρώ. Στο πλαίσιο του ανταγωνισμού, αλλά και της κάλυψης των εξελισσόμενων καταναλωτικών αναγκών, η βιομηχανία τροφίμων-ποτών, με μεγαλύτερη συχνότητα σήμερα, προχωρά στον επανασχεδιασμό των συσκευασιών των προϊόντων της, εικαστικά και μορφολογικά. Το χαρτόνι ως υλικό συσκευασίας φαίνεται να έχει κερδίσει σημαντικό μερίδιο αγοράς έναντι των άλλων υλικών, χάρη στην ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σε θέματα ανακύκλωσης.

“Ένα από τα παλαιότερα υλικά συσκευασίας”, αναφέρει στο "σέλφ σέρβις", ο δρ. Παναγιώτης Τσαουσόγλου, προέδρος του Ελληνικού Υαλουργικού Συνδέσμου, “είναι το γυαλί. Η υαλουργία χρησιμοποιεί ανεξάντλητες πρώτες ύλες, όπως άμμο, σόδα, μαρμαρόσκονη, και ελπίζουμε να διατηρήσει τη θέση της στη συσκευασία για πολλά χρόνια. Στη χώρα μας έχουμε παράδοση στην κατασκευή γυάλινων αντικειμένων, με το γυαλί ως κύριο υλικό για τη συσκευασία τροφίμων και ποτών”.

Η εμφάνιση όμως, όπως εξηγεί ο κ. Τσαούσογλου, των νέων υλικών συσκευασίας για αναψυκτικά στις αρχές της δεκαετίας του ’90 οδήγησε σε συρρίκνωση του μεριδίου αγοράς της γυάλινης συσκευασίας στον συγκεκριμένο χώρο, όπου μέχρι τότε πρωταγωνιστούσε. Χάριν στις επενδύσεις που πραγματοποίησαν οι υαλουργικές μονάδες, αλλά και στην ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σε θέματα ανακύκλωσης, το γυαλί κατάφερε να ξεπεράσει την κρίση. Το γυαλί είναι φιλικό προς το περιβάλλον και ανακυκλώνεται άπειρες φορές, χωρίς να υποβαθμίζεται η ποιότητά του.

Τα πλεονεκτήματα της γυάλινης συσκευασίας, συνεχίζει, είναι η διαφάνεια και η αδράνειά της προς το περιεχόμενο, το οποίο διατηρεί χωρίς να το αλλοιώνει, αλλά ούτε και να του προσθέτει ανεπιθύμητες ιδιότητες. Ανακτά σταθερά το μερίδιο αγοράς που είχε στο παρελθόν και μολονότι ο ανταγωνισμός με τα υπόλοιπα υλικά συνεχίζεται έντονος τελικά το γυαλί θα κερδίσει τη θέση που του αξίζει. Οι επενδύσεις των επιχειρήσεων του κλάδου αποβλέπουν στην παραγωγή βελτιωμένων προϊόντων, πιο λεπτών και ελαφρύτερων, “χωρίς να υστερούν σε ό,τι αφορά την αντοχή τους σε σχέση με τα μπουκάλια που παράγονταν παλαιότερα”.

“Η εφαρμογή του χαρτονιού” τονίζει η κα Κατερίνα Παναγιωτοπούλου, διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρείας Φήμη – Αφοί Παναγιωτόπουλοι, “στη δημιουργία συσκευασιών για τρόφιμα, οι νέες μέθοδοι εκτύπωσης και οι προδιαγραφές υγιεινής που πληροί, έχουν καταστήσει το χαρτόνι το κυριότερο υλικό συσκευασίας με σημαντικό μερίδιο αγοράς έναντι των άλλων, με αποτέλεσμα ο κλάδος της συσκευασίας να παρουσιάζει θετική πορεία, ενώ αναμένεται περαιτέρω αύξηση".

Τα πλεονεκτήματα της χάρτινης συσκευασίας, όπως εξηγεί, κινούνται σε τρεις βασικούς άξονες. Πρώτον, το χαρτί χαρακτηρίζεται από ευελιξία σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση του τελικού προϊόντος, ενώ μπορεί να συνδυαστεί με αρκετά υλικά ώστε να πάρει την τελική του μορφή. Δεύτερον, ανακυκλώνεται και έτσι οι εταιρείες του κλάδου μειώνουν το τελικό τους κόστος. Τρίτον, η άριστη ποιότητα εκτύπωσης εξασφαλίζεται μόνο επάνω στο χαρτί. Επιπροσθέτως, είναι φιλικό προς τον καταναλωτή και προς το περιβάλλον.

Τα μειονεκτήματα της χάρτινης συσκευασίας έχουν να κάνουν με τις εξής παραμέτρους: Η κυτιοποιία στην Ελλάδα είναι το μεταποιητικό στάδιο του χαρτιού-χαρτονιού. Οι προμηθευτές των ελληνικών εταιρειών είναι πολυεθνικές εταιρείες που επιβάλλουν την πολιτική τους και το δικό τους επίπεδο κόστους. Από την άλλη, οι ελληνικές κυτιοποιίες απευθύνονται σε μεγάλες εταιρείες που πιέζουν για χαμηλά κόστη. Η ελληνική βιομηχανία συσκευασίας αποτελείται από πολλές μικρές μονάδες που έχουν έντονο ανταγωνισμό και η καθεμία προσπαθεί να επιβάλει τη δική της φιλοσοφία. Επίσης, το χαρτί είναι ευαίσθητο υλικό, χρειάζεται ειδικές συνθήκες αποθήκευσης, ο χρόνος παραμονής του στην αποθήκη πρέπει να είναι περιορισμένος, ενώ οι χάρτινες συσκευασίες είναι επιρρεπείς στη φθορά από τη μεταφορά, την ανασυσκευασία και από την επαφή με άλλα προϊόντα.

“Το αλουμίνιο δεν είναι τοξικό, είναι αδιαπέραστο από υγρά και αέρια και εξασφαλίζει την υγιεινή των τροφίμων", αναφέρει ο διοικητικός διευθυντής της Crown Hellas Can κ. Σπύρος Τσουρούφλης. “Λόγω του υψηλού βαθμού αντοχής στην οξείδωση, της ευκαμψίας, της εύκολης μορφοποίησης, της καλής θερμικής αγωγιμότητας και του υψηλού ποσοστού ανακύκλωσής του κυριαρχεί στον χώρο των μεταλλικών ειδών συσκευασίας. Είναι ελαφρύ υλικό, ιδιότητα σημαντική για τη μεταφορά και χρησιμοποιείται στην αγορά αναψυκτικών και μπίρας, με την ετήσια κατανάλωση κουτιών αναψυκτικών στην Ελλάδα να ανέρχεται στο 1 δισ. κουτιά.

H επεξεργασία του για την παραγωγή προϊόντων α' και β' μεταποίησης δημιουργεί σημαντικές ποσότητες απορριμμάτων, οι οποίες σε ποσοστό 100% συλλέγονται, επαναχυτεύονται και έτσι ξαναγεννάται πρώτη ύλη αλουμινίου για την ίδια χρήση. Και τα κουτάκια οδηγούνται σε ανακύκλωση. Μετά από επεξεργασία επαναχρησιμοποιούνται χωρίς να υποβαθμίζεται η ποιότητα του προϊόντος.

“Η βιομηχανία τροφίμων και ποτών επικεντρώνεται στα υλικά συσκευασίας που εξασφαλίζουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και συντήρησης στο προϊόν”, εξηγεί ο κ. Ζήσης Γραμμουστιανός, χημικός μηχανικός στην εταιρεία Μόρνος. “Από τα βασικότερα κριτήρια που θέτει η βιομηχανία για την επιλογή του υλικού, είναι η ευκολία με την οποία επεξεργάζεται, ιδιότητα που χαρακτηρίζει το πλαστικό. Επιπλέον, συνδυάζεται με άλλα υλικά, διαμορφώνεται εύκολα σε σχήματα, αντέχει στην κρούση και είναι απρόσβλητο σε χημική προσβολή. Σε μέγεθος μαζικής παραγωγής δεν βρίσκεται υλικό με ανάλογες ιδιότητες. Ένα επιπλέον χαρακτηριστικό του είναι οικονομικής φύσης, και αφορά το μικρό κόστος επιβάρυνσης. Ως προς το πρόγραμμα ανακύκλωσης, το πλαστικό που προκύπτει από αυτή τη διαδικασία είναι περιορισμένης κλίμακας και εύρους εφαρμογών πχ σακούλες σκουπιδιών, σόλες παπουτσιών κλπ, δηλαδή σε προϊόντα χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις”.

Στο πλαίσιο εναρμόνισης της εθνικής νομοθεσίας με εκείνη της ΕΕ και την Οδηγία 94/62, τον Αύγουστο του 2001 ψηφίστηκε ο νόμος 2939/2001 περί “Συσκευασιών και Εναλλακτικής Διαχείρισης των Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων”. Σύμφωνα με αυτόν, η Ελλάδα οφείλει έως το τέλος του 2005 να αξιοποιεί το 50% των αποβλήτων συσκευασίας.

Για την επίτευξη του στόχου, εξηγεί ο κ. Γιάννης Ραζής, γενικός διευθυντής λειτουργιών της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ), ο νόμος καθιστά υπεύθυνες για την ανακύκλωση των συσκευασιών τις επιχειρήσεις που παράγουν ή εισάγουν συσκευασμένα προϊόντα και τα διαθέτουν στην εγχώρια αγορά. Για τον λόγο αυτό οι υπόχρεοι διαχειριστές συσκευασίας ίδρυσαν την ΕΕΑΑ, ως τον συλλογικό φορέα, που σύμφωνα με τις προβλέψεις του νόμου οργανώνει το Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης, με σκοπό την αξιοποίηση των συσκευασιών. Η εταιρεία αριθμεί 550 μέλη (στοιχεία Απριλίου 2005) τα οποία “μεταφράζονται” σε περίπου 425.000 τόνους υλικών συσκευασίας, που αντιστοιχούν σε 10,1 δισεκατομμύρια συσκευασίες κατανάλωσης.

Οι επιχειρήσεις που αφορά ο νόμος είναι οι προμηθευτές πρώτων υλών για συσκευασίες, οι κατασκευαστές και εισαγωγείς συσκευασιών, οι παραγωγοί και εισαγωγείς συσκευασμένων προϊόντων και οι εταιρείες που διακινούν συσκευασμένα προϊόντα. Οι προμηθευτές πρώτων υλών και οι κατασκευαστές συσκευασιών οφείλουν να παραλαμβάνουν από εγκεκριμένους χώρους ή εγκαταστάσεις το δευτερογενές υλικό (απόβλητα συσκευασίας) και να το χρησιμοποιούν για την παραγωγή νέων προϊόντων. Παράλληλα, οι συσκευαστές-εισαγωγείς συσκευασιών οφείλουν να προβαίνουν σε συλλογή και διαλογή στην πηγή των αποβλήτων συσκευασίας και να μεριμνούν ώστε τα απόβλητα να οδηγούνται σε επαναχρησιμοποίηση ή σε εγκεκριμένες εγκαταστάσεις αξιοποίησης.