ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ Η ΑΝΟΔΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΩΝ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ICAP, το διάστημα 1992-2001 η αγορά μαζικής εστίασης μέσω οργανωμένων αλυσίδων γρήγορης εξυπηρέτησης αναπτυσσόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 22,9% και ο συνολικός τζίρος από 76,3 εκατ. ευρώ το 1992 έφτασε τα 431,7 εκατ. ευρώ το 2001, ενώ υπολογίζεται ότι ξεπέρασε τα 487 εκατ. ευρώ το 2002. Για τη διετία 2003-2004 εκτιμάται ότι ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της αγοράς των εστιατορίων τύπου Burger θα είναι 3%, για τις οργανωμένες αλυσίδες τύπου Pizza 5% και για τις κατηγορίες Σουβλάκι-Ethnic και Snack-Sandwich 5%-10%.

Η ουσιαστική ανάπτυξη των αλυσίδων εστιατορίων γρήγορης εξυπηρέτησης τοποθετείται χρονικά στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ακολουθώντας διεθνείς τάσεις και εξελίξεις για την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης που δημιούργησαν οι εντεινόμενοι ρυθμοί ζωής, κυρίως στα αστικά κέντρα. Η εμφάνιση τέτοιων αλυσίδων στην εγχώρια αγορά άλλαξε ριζικά τη μορφή της μαζικής εστίασης στην Ελλάδα, μεταβάλλοντας ταυτόχρονα και τις καθημερινές συνήθειες για σημαντικό μέρος του ελληνικού πληθυσμού. Την τελευταία δεκαετία ο τζίρος των οργανωμένων αλυσίδων του κλάδου σχεδόν εξαπλασιάστηκε. Κι όπως τονίζει ο ICAP σε πρόσφατη μελέτη του για τη συγκεκριμένη αγορά, οι προοπτικές είναι εξίσου ευοίωνες και για τα επόμενα χρόνια.

Με δεδομένη την επιτάχυνση των ρυθμών ζωής που περιορίζουν τον διαθέσιμο χρόνο και αυξάνουν την ανάγκη για γρήγορο φαγητό, τονίζεται στη μελέτη, η θετική πορεία του κλάδου κατά τα επόμενα χρόνια θα συνεχιστεί τόσο με την επέκταση των δραστηριοτήτων των υπαρχόντων αλυσίδων όσο και με την ανάπτυξη νέων εμπορικών σημάτων. Στο πλαίσιο αυτό όμιλοι επιχειρήσεων εντάσσουν στα σχέδιά τους την ανάπτυξη διαφορετικών κατηγοριών (ethnic κλπ) ή και την εξαγορά αλυσίδων που ήδη διαθέτουν εκτεταμένα δίκτυα σε άλλους τομείς γρήγορης εστίασης. Η τάση των εξαγορών και συγχωνεύσεων αναμένεται να ενταθεί, ενώ ορισμένοι όμιλοι έχουν αρχίσει ήδη τη δραστηριοποίησή τους και σε αγορές του εξωτερικού (Κύπρος, Βουλγαρία, Ρουμανία κλπ). Στην εγχώρια αγορά ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί από τις αλυσίδες στην ανάπτυξη σημείων πώλησης στις λεγόμενες «κλειστές αγορές» (επιχειρήσεις, εμπορικά κέντρα, εκπαιδευτικά ιδρύματα, νοσοκομεία, σούπερ μάρκετ κλπ).

Η ανάπτυξη της αγοράς κατά τα προηγούμενα χρόνια προήλθε σε σημαντικό βαθμό και από την παράδοση φαγητού στο σπίτι ή στον χώρο εργασίας. Καθώς η δραστηριότητα αυτή ευνοείται από τη μείωση του διαθέσιμου χρόνου των εργαζόμενων, οι συγκεκριμένες υπηρεσίες εμφανίζουν θετικές προοπτικές και για το προσεχές μέλλον. Σε ό,τι αφορά τις επιμέρους κατηγορίες, για τη διετία 2003-2004 εκτιμάται ότι ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της αγοράς των εστιατορίων τύπου burger θα είναι 3%, για τις οργανωμένες αλυσίδες τύπου pizza 5% και για τις κατηγορίες σουβλάκι-ethnic και snack-sandwich 5%-10%.

Η αγορά μαζικής εστίασης μέσω οργανωμένων αλυσίδων γρήγορης εξυπηρέτησης (οι οποίες διαθέτουν από 3 καταστήματα και πάνω) το διάστημα 1992-2001 αναπτυσσόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 22,9% και ο συνολικός τζίρος από 76,3 εκατ. ευρώ το 1992 έφτασε τα 431,7 εκατ. ευρώ το 2001, ενώ υπολογίζεται ότι ξεπέρασε τα 487 εκατ. ευρώ το 2002. Από το 1992 μέχρι το 1995 ήταν περίοδος εμφάνισης πολλών νέων εμπορικών σημάτων στην ελληνική αγορά –ορισμένα προερχόμενα από το εξωτερικό– και σημαντικής ανάπτυξης των δικτύων τους. Υπό τις συνθήκες αυτές ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής της περιόδου αυτής διαμορφώθηκε σε 35,7%. Στη συνέχεια και μέχρι το 2000 ο ρυθμός ετήσιας αύξησης περιορίστηκε σε επίπεδα μεταξύ του 10% και 20%. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από την ταχεία ανάπτυξη των αλυσίδων της κατηγορίας snack-sandwich, καθώς και από την εμφάνιση και επέκταση εμπορικών σημάτων της κατηγορίας της παραδοσιακής ελληνικής κουζίνας (από το 1997 και μετά).

Τη μεγαλύτερη συμμετοχή στο σύνολο της αγοράς έχουν τα καταστήματα τύπου burger. Για το 2001 εκτιμάται ότι 214,2 εκατ. ευρώ προήλθαν από καταστήματα της κατηγορίας, καλύπτοντας ποσοστό 49,6% της συνολικής αγοράς. Ακολουθεί η κατηγορία των αλυσίδων τύπου pizza με πωλήσεις 88 εκατ. ευρώ (20,4%) και η κατηγορίας snack-sandwich με 81,3 εκατ. ευρώ (18,8%). Ποσοστό της τάξης του 6,5% καλύπτεται από την κατηγορία «σουβλάκι».

Η GOODY’S κυριαρχεί τόσο στην αγορά τύπου burger, όπου συγκεντρώνει το 80% των συνολικών πωλήσεων, όσο και στο σύνολο της αγοράς αλυσίδων γρήγορης εξυπηρέτησης, όπου το μερίδιό της ανέρχεται γύρω στο 40%. Στην αγορά Pizza δύο αλυσίδες είναι οι κυρίαρχες του παιχνιδιού, η PIZZA HUT με 32,7% και η ROMA PIZZA με 31,8%. Στην αγορά Snack-Sandwich η EVEREST καλύπτει το 44,3% των πωλήσεων και η ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΙΚΡΟΓΕΥΜΑΤΑ το 35,3%. Στην αγορά «Σουβλάκι» το μερίδιο της ΔΡΟΣΟΠΗΓΗΣ ανέρχεται σε 26% και της ΠΙΤΑ ΠΑΝ σε 21,6%. Στο σύνολο της αγοράς των αλυσίδων γρήγορης εξυπηρέτησης, μετά την GOODY’S ακολουθούν η EVEREST με μερίδιο 8,1% και η McDONALD’S με 8%.

Μεταξύ του Μαρτίου του 2001 και του Σεπτεμβρίου του 2002 ο αριθμός των καταστημάτων που ανήκουν σε αλυσίδες εστιατορίων γρήγορης εξυπηρέτησης αυξήθηκε από 661 σε 765. Η μεγαλύτερη αύξηση εμφανίζεται στις αλυσίδες με βάση το σουβλάκι, που είναι και η νεότερη κατηγορία αλυσίδων του κλάδου. Κύριο χαρακτηριστικό των αλυσίδων εστιατορίων γρήγορης εξυπηρέτησης είναι η συγκέντρωση της συντριπτικής πλειονότητας των καταστημάτων στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Το φθινόπωρο του 2002 το 61% των καταστημάτων ήταν συγκεντρωμένα στην Αττική και το 9% στη Θεσσαλονίκη. Από τις άλλες περιοχές της χώρας μόνο στη Μακεδονία και στην Πελοπόννησο υπήρχε κάποια αξιόλογη παρουσία των αλυσίδων. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η χωροταξική κατανομή των καταστημάτων παρουσιάζει έντονες διαφοροποιήσεις μεταξύ των επιμέρους κατηγοριών εστίασης, γεγονός που αποδίδεται σε παράγοντες όπως η χρονική διάρκεια παρουσίας των αλυσίδων στην εξεταζόμενη αγορά (καθώς η γεωγραφική τους επέκταση ξεκινάει από τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα και βαθμιαία επεκτείνεται στην επαρχία) και η ύπαρξη μεμονωμένων ανταγωνιστικών εστιατορίων στις επαρχιακές πόλεις.

Οι αλυσίδες που κυριαρχούν στον κλάδο έχουν ζωή πολλών χρόνων και ως εκ τούτου έχουν επεκταθεί σε πολλές περιοχές της χώρας. Οι δυνατότητες περαιτέρω επέκτασής τους είναι σχετικά περιορισμένες, με δεδομένα μάλιστα τα μικρά περιθώρια που υπάρχουν για την ίδρυση μεγάλου αριθμού εστιατορίων σε αρκετές επαρχιακές πόλεις. Το ποσοστό των καταστημάτων των αλυσίδων της συγκεκριμένης κατηγορίας που βρίσκονται εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης ανέρχεται σε 32% και είναι το μεγαλύτερο σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη κατηγορία εστίασης.

Στον κλάδο κυριαρχούν τρεις αλυσίδες: η GOODY’S με 160 καταστήματα τον Σεπτέμβριο του 2002 (από 151 τον Μάρτιο του 2001), η McDONALD’S με 58 καταστήματα (48 τον Μάρτιο του 2001) και η HAMBO με 8 καταστήματα (όσο και το 2001). Το ίδιο διάστημα έκλεισε η WENDY’S (11 καταστήματα τον Μάρτιο του 2001), οπότε η καθαρή αύξηση των σημείων πώλησης του κλάδου ανήλθε σε 9 καταστήματα. Όπως τονίζεται στη μελέτη, η χωροθέτηση των καταστημάτων από τις δύο κυρίαρχες αλυσίδες στον χώρο έχει εξελιχθεί σε πεδίο έντονου ανταγωνισμού, ενώ η διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα επιβάλλει αυξημένη παρουσία σε συγκεκριμένες περιοχές, ιδιαίτερα για την McDONALD’S, η οποία αποτελεί χορηγό των αγώνων από το 1976.

Δίκτυα αλυσίδων εστιατορίων με βάση την Pizza

Η συγκεκριμένη αγορά χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη μεγάλου αριθμού μεμονωμένων εστιατορίων, που λειτουργούν σε συνοικιακό επίπεδο. Από τις αλυσίδες, τα περισσότερα σημεία πώλησης διαθέτει η ROMA PIZZA (75) και ακολουθεί η PIZZA HUT (37). Η PIZZA FAN διαθέτει 21 καταστήματα, η DOMINO’S 18, η ΣΠΕΣΙΑΛΙΣΤΑΣ 16, η L’ ARTIGIANO 11, η ZIO PEPPE 10 (τα επτά σε νησιωτικές περιοχές) κλπ. Από τα 200 σημεία πώλησης των μεγαλύτερων αλυσίδων, το 65% βρίσκονται στην Αττική, το 11% στη Θεσσαλονίκη και το 8% στην υπόλοιπη Μακεδονία.

Δίκτυα αλυσίδων εστιατορίων Snack-Sandwich και λοιπών κατηγοριών

Οι αλυσίδες που κυριαρχούν σε αυτή την κατηγορία αναπτύχθηκαν με ιδιαίτερα ταχείς ρυθμούς και απέκτησαν πανελλαδικά δίκτυα καταστημάτων σε σύντομο –σε σχέση με άλλες κατηγορίες– χρονικό διάστημα. Στον χώρο κυριαρχούν δύο αλυσίδες (ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΙΚΡΟΓΕΥΜΑΤΑ και EVEREST), οι οποίες το τελευταίο διάστημα επιδιώκουν να έχουν αυξημένη παρουσία και σε κλειστές αγορές (κυλικεία επιχειρήσεων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δημόσιων οργανισμών κλπ), με σκοπό να καλύψουν τις ανάγκες εργαζόμενων, φοιτητών, διερχόμενων κλπ. Η επέκταση των αλυσίδων υποβοηθείται σημαντικά από την αυξημένη ζήτηση σε επώνυμα προϊόντα, καθώς και από το χαμηλότερο κόστος επένδυσης και τις μικρότερες απαιτήσεις σε χώρους καταστήματος, σε σύγκριση με άλλες κατηγορίες επιχειρήσεων του κλάδου.

Από το σύνολο των 263 καταστημάτων των αλυσίδων για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, το 62% είναι συγκεντρωμένο στην Αττική και το 9% στη Θεσσαλονίκη. Τα καταστήματα που λειτουργούν με το εμπορικό σήμα ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΙΚΡΟΓΕΥΜΑΤΑ ανέρχονται σε 105, χωρίς να περιλαμβάνονται σημεία πώλησης σε «κλειστές» αγορές. Ο αντίστοιχος αριθμός των σημείων πώλησης της αλυσίδας EVEREST ανερχόταν σε 78 την περίοδο εκπόνησης της μελέτης.

Δεδομένου ότι πρόκειται για τη νεότερη κατηγορία αλυσίδων εστιατορίων γρήγορης εξυπηρέτησης, τα δίκτυά τους χαρακτηρίζονται από τη συγκέντρωση των καταστημάτων στην περιοχή της Αττικής (το 84% του συνόλου). Τον μεγαλύτερο αριθμό καταστημάτων (19) διαθέτει η αλυσίδα ΑΥΛΟΓΥΡΟΣ και ακολουθούν η ΠΑΤΡΙΔΟΓΕΥΣΙΑ με 16, η ΠΙΤΑ ΠΑΝ με 15, ΤΟ ΣΟΥΒΛΑΚΙ ΤΗΣ ΛΩΞΑΝΔΡΑΣ και η ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ με 13. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι εν λόγω αλυσίδες έχουν παρουσία μόνο σε οκτώ νομούς της χώρας. Παράλληλα, σημειώνεται η επικείμενη απορρόφηση της ΑΜΦΙΤΡΥΩΝ ΑΕ (ΤΟ ΣΟΥΒΛΑΚΙ ΤΗΣ ΛΩΞΑΝΔΡΑΣ) από την ΤΡΙΑ ΕΛ (ΠΙΤΑ ΠΑΝ) και η γνωστοποίηση της πρόθεσης για τη δημιουργία ενιαίας αλυσίδας.