Στο κυνήγι του τζίρου που προέρχεται από την τουριστική κίνηση ρίχτηκαν για τα καλά φέτος οι αλυσίδες του κλάδου, έχοντας μυριστεί ευκαιρίες ανάπτυξης σε παράκτιες και μη περιοχές, που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο τουριστικό ενδιαφέρον. Οι μάχες που δίνουν είναι ανάλογες ή σκληρότερες εκείνων στα αστικά κέντρα, διαρκούν βέβαια λιγότερο –όσο η τουριστική περίοδος–και στον μεγαλύτερο βαθμό επικεντρώνονται στον επισκέπτη από το εξωτερικό.

Oι αλυσίδες σούπερ μάρκετ
έχουν εντάξει στον στρατηγικό σχεδιασμό τους επενδύσεις στην οργάνωση νέων καταστημάτων στις περιοχές αυξημένου τουριστικού ενδιαφέροντος, θεωρώντας ότι η εξασφάλιση των πιο εμπορικών σημείων στα νησιά ή άλλες τουριστικές περιοχές της χώρας θα τονώσει το τζίρο τους.

Σύμφωνα με την IRI, ιδιαίτερα τα νησιά κρύβουν ευκαιρίες ανάπτυξης για τις αλυσίδες λιανικής, λόγω της θεαματικής τόνωσης που παρουσιάζει η τουριστική αγορά. Μάλιστα, όπως σημειώνεται, στο πεντάμηνο μεταξύ του Μαΐου και του Σεπτεμβρίου ο παραγόμενος τζίρος είναι υψηλής αξίας, πράγμα λογικό, αν σκεφθεί κανείς λ.χ. ότι τη χώρα μας φέτος αναμένεται να την επισκεφθούν περί τους 33 εκατ. τουρίστες, δηλαδή κατά 10% περισσότεροι από πέρυσι. Όπως αναφέρει η κ. Ελένη Γιαννακούδη, Senior Manager New Business της IRI, τα νησιά που εμφάνισαν μέχρι το Μάιο φέτος τη μεγαλύτερη ανάπτυξη, ήταν η Ρόδος, η Λέσβος, η Χίος και η Κέρκυρα. Ειδικότερα η ανάπτυξη στη Χίο και τη Λέσβο αποδίδεται σε έναν πρόσθετο παράγοντα, το προσφυγικό.

Το προσφυγικό και η ΕΥΣ
Μπορεί συνολικά το θέμα των προσφύγων, με την ένταση που δημιουργεί, να θολώνει την τουριστική εικόνα της χώρας μας στη διεθνή αγορά, αλλά στα δύο αυτά νησιά έχει και θετικές συνέπειες. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι οι χιλιάδες πρόσφυγες που φιλοξενούνται στις σχετικές δομές, οι οποίοι στην πλειονότητά τους ανήκουν στη μεσαία ή και την ανώτερη τάξη των κοινωνιών προέλευσής του, δαπανούν μέρος του αποθέματός τους για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών τους σε τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης. Ωφελημένα από τους μετανάστες είναι βέβαια και τα τοπικά κέντρα μαζικής εστίασης. Στην τόνωση των πωλήσεων της οργανωμένης λιανικής συμβάλλουν επίσης όσοι εργάζονται στις ΜΚΟ, που είναι εγκατεστημένοι στα δύο αυτά νησιά, προκειμένου να συνδράμουν τις δομές φιλοξενίας των προσφύγων, όπως, άλλωστε, και τα μέλη των στρατιωτικών αποστολών τρίτων χωρών, που βρίσκονται στη χώρα μας για τον ίδιο λόγο. Φυσικά, οι πρόσφυγες, τα μέλη των ΜΚΟ και των στρατιωτικών αποστολών συντηρούν ενισχύοντας τις δύο νησιωτικές αγορές στη διάρκεια όλου του χρόνου…

Ένα ακόμη στοιχείο που διαφοροποιεί τη φετινή θερινή περίοδο από τις προηγούμενες, όπως τονίζει η κ. Γιαννακούδη, είναι η επαναλειτουργία υπό την ΕΥΣ των καταστημάτων που ανήκαν άλλοτε στη Μαρινόπουλος και εδρεύουν σε τουριστικές περιοχές. Η σχετική εξέλιξη πέραν του ότι αυξάνει τοπικά τον κλαδικό τζίρο, ωθεί στη μετατόπιση πωλήσεων μεταξύ των διαφορετικών επωνυμιών δικτύων. Ειδικά σε περιοχές όπου τα καταστήματα της ΕΥΣ-πρώην Μαρινόπουλος έχουν «μονοεδρική» ισχύ, όπως χαρακτηριστικά λέγεται στη γλώσσα της αγοράς, η επαναλειτουργία τους έχει αλλάξει άρδην την κατανομή των πωλήσεων στον τοπικό ανταγωνισμό.

Ο καταναλωτής των νησιών εμφανίζει διαφορετικό προφίλ από εκείνο του καταναλωτή των αστικών κέντρων, αφενός γιατί δεν είναι μόνο ο Έλληνας κάτοικος ή επισκέπτης και αφετέρου γιατί έχει διαφορετικές ανάγκες από τον μόνιμο κάτοικο. Είναι γενικά διαπιστωμένο ότι ο Έλληνας παραθεριστής ψωνίζει με πιο θετική διάθεση από εκείνη που τον χαρακτηρίζει τους άλλους μήνες του έτους. Οι αγοραστικές επιλογές του ξένου καταναλωτή –τουρίστα, πρόσφυγα κ.λπ.– έχουν πολύ μεγάλη γκάμα διαφοροποίησης, οφειλόμενες στις εθνικές συνήθειές του ασφαλώς, αλλά και στο είδος των αναγκών που δημιουργεί το είδος, ο τρόπος παραμονής του στη χώρα κι η διάρκειά της, σε σχέση φυσικά με το εισόδημά του.

Κερδισμένες-χαμένες κατηγορίες
Σύμφωνα με τα στοιχεία της IRI μέχρι τα τέλη του Μαΐου, συγκριτικά με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα ορισμένες κατηγορίες προϊόντων FMCG εμφάνισαν θεαματική αύξηση πωλήσεων ή μείωση, πράγμα που μας λέει χρήσιμα πράγματα για τη ζήτησή τους στην τουριστική ζώνη. Στις κατηγορίες με την υψηλότερη αύξηση της ζήτησης κατατάσσονται ο έτοιμος προς κατανάλωση καφές, τα προϊόντα διαίτης και τα κατεψυγμένα τρόφιμα (γεύματα) με άνοδο 44% η πρώτη κατηγορία και από 37% οι επόμενες δύο. Ακολουθούν σε άνοδο πωλήσεων τα εντομοκτόνα με 31%, τα προϊόντα διαίτης με 20%, τα υποκατάστατα ζάχαρης με 19% και τα παγωτά με 10%. Στον αντίποδα, μείωση της ζήτησής τους εμφάνισαν τα υγρά μαλακτικά κατά 26%, τα κατεψυγμένα λαχανικά κατά 10%, το λευκό γάλα και τα μακαρόνια κατά 9%, το συσκευασμένο ψωμί κατά 8%, τα σαμπουάν κατά 7% και το ψωμί κατά 6%.

Δίνει πωλήσεις το AirBνB
Πυλώνας ανάπτυξης των πωλήσεων λιανικής στις τουριστικές περιοχές είναι και το Airbnb. Οι ενοικιάσεις κατοικιών από ιδιώτες έχουν διευρύνει περαιτέρω την αγορά της επαγγελματικής φιλοξενίας κυρίως στα νησιά, με αποτέλεσμα την αύξηση των υποδομών διαμονής. Όλο και περισσότεροι κάθε χρόνο επιλέγουν για τις διακοπές τους καταλύματα τύπου Airbnb. Πρόκειται για καταναλωτές οι οποίοι, από τη στιγμή που δεν διαμένουν σε ξενοδοχεία, δαπανούν σημαντικά ποσά για αγορές διαφόρων προϊόντων από τα τοπικά σούπερ μάρκετ. Σε κάθε περίπτωση το Airbnb τονώνει και τα έσοδα της μαζικής εστίασης, στηρίζοντας έτσι έμμεσα τη χονδρική. Η εν λόγω τάση στη φιλοξενία ενδυναμώνεται χρόνο με το χρόνο, επηρεάζοντας τις πωλήσεις της αγοράς λιανικής στο σύνολό της.

Το οξύμωρο φαινόμενο των προσφορών στη χονδρική
Οξύμωρο φαινόμενο θεωρείται για τα δεδομένα της τουριστικής περιόδου η «ανάποδη» ροπή φέτος των πωλήσεων της οργανωμένης χονδρικής. Όπως σχολιάζουν παράγοντες της αγοράς, τα έσοδά τους, πράγματι, δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα… καλοκαιρινή εικόνα. Ειδικότερα τονίζουν ότι, αν και κανείς θα ανέμενε πως τα cash & carry θα «έτρεχαν με τα χίλια», λόγω της μεγέθυνσης του τουριστικού ρεύματος και της ζωντάνιας στην αγορά της μαζικής εστίασης, παραδόξως οι πωλήσεις της οργανωμένης λιανικής είναι που εξελίσσονται με πολύ υψηλούς ρυθμούς. Η μερική ανάσχεση των επιδόσεων των δικτύων οργανωμένης χονδρικής αποδίδεται όχι μόνο στον «πόλεμο» προσφορών και τιμών που μαίνεται μεταξύ των ισχυρών στη λιανική, αλλά και στη δυναμική επανεμφάνιση των παραδοσιακών χονδρεμπόρων. Όσοι εξ αυτών επιβίωσαν από τη μακρά περίοδο της ύφεσης, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία τις επιπτώσεις των capital controls, είναι αποφασισμένοι να πάρουν «το αίμα τους πίσω» από τα ισχυρά δίκτυα. Τα στελέχη των cash & carry διαπιστώνουν μια τόνωση του ανταγωνισμού εκ μέρους τους στον τομέα των προσφορών, που έχει συνέπεια τη μετακίνηση μεριδίων τζίρου από την οργανωμένη χονδρική στην παραδοσιακή αγορά των χονδρεμπόρων και συνεπακόλουθο την ανάσχεση της ανάπτυξης των cash & carry.

Το ζητούμενο, όπως σημειώνουν, εντοπίζεται στο ποιος πριμοδοτεί τις παροχές των παραδοσιακών χονδρεμπόρων, δεδομένου ότι είναι μάλλον απίθανο η χρηματοδότησή τους να προέρχεται από τους προμηθευτές, καθώς η ισχυρή διαπραγματευτική θέση των οργανωμένων δικτύων έναντι των παραδοσιακών είναι αδιαφιλονίκητη. Συμπεραίνουν, λοιπόν, ότι το παιχνίδι των προσφορών χρηματοδοτείται με βεβαιότητα από τους ίδιους τους χονδρεμπόρους, με ότι μπορεί αυτό να σημαίνει, λένε, για το οικονομικό status τους, πράγμα που θα φανεί εν ευθέτω χρόνω. Πιθανώς πρόκειται για απλουστευτική εξήγηση, αλλά κι αυτό θα το δείξει ο χρόνος…