Στο κομμάτι της βιομηχανίας κατευθύνονται οι έλεγχοι για πιθανές περιπτώσεις αισχροκέρδειας, σύμφωνα με τη στρατηγική που ακολουθεί η Διϋπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙΜΕΑ) που υπάγεται στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων και ανέλυσε ο διοικητής της, Χαραλάμπος Μελισσινός. Όπως εξήγησε ο κ. Μελισσινός, οι έλεγχοι για πιθανή αισχροκέρδεια στα προϊόντα τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης αφορούν αρχικά τα σούπερ μάρκετ, τα οποία ελέγχονται ως προς το μέγιστο νόμιμο ποσοστό περιθωρίου κέρδους, βάσει των ισχύοντων σχετικών ισορροπιών του Σεπτεμβρίου του 2021, όπως επιτάσσει η ισχύουσα έκτακτη αγορανομική διάταξη.

Έλεγχοι μέσω barcode
Οι τιμές που λαμβάνονται υπόψη για τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ που έχουν πανελλαδική κάλυψη σε καταστήματα είναι τιμές επικράτειας. Οι έλεγχοι ξεκινούν από τους προμηθευτές χονδρικής και τις τιμές που εκείνοι δίνουν στα σούπερ μάρκετ. Ο κ. Μελισσινός είπε ότι οι έλεγχοι είναι καθημερινοί και αυτόματοι: Η τελική τιμή του προϊόντος στο ράφι του σούπερ μάρκετ ελέγχεται μέσω του γραμμωτού κώδικα (barcode) τη στιγμή που το αγοράζει ο καταναλωτής, δηλαδή κατά την έκδοση της απόδειξής του, η οποία, για λογαριασμό του λιανέμπορου, από την εκάστοτε ταμειακή μηχανή διαβιβάζεται σε χρόνο άμεσο προς τις φορολογικές Αρχές και προς τη ΔΙΜΕΑ. Η χονδρική τιμή με την οποία αγοράζει ο retailer συγκεκριμένες ποσότητες κωδικών προϊόντων ελέγχεται μέσα από την τιμολόγηση του προμηθευτή, η οποία μεταβιβάζεται επίσης. «Ο νόμος για την αισχροκέρδεια μας βοήθησε πολύ για να ελέγχουμε καθημερινά και απομακρυσμένα, πολλά σημεία ταυτόχρονα, με αποτελεσματικότερο τρόπο», δήλωσε ο κ. Μελισσινός.

«Δεν υπάρχει retailer από τους μεγάλους στην Ελλάδα που να μπορεί να δηλώσει ότι δεν ελέγχθηκε πολλαπλές φορές κατά το τελευταίο εξάμηνο», τόνισε σχετικά ο Γενικός Γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, Σωτήρης Αναγνωστόπουλος. Ο απομακρυσμένος έλεγχος είναι η νέα κανονικότητα του ελέγχου με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Κάθε καινούριος κωδικός προϊόντος που εισάγεται προς πώληση στη λιανική αγορά έχει προκαταβολικά ανέβει στο σύστημα της ΔΙΜΕΑ, ούτως ώστε να αναγνωρίζεται το προϊόν. Αν συμβεί οποιαδήποτε μεταβολή στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου κωδικού, αλλάξει δηλαδή, για παράδειγμα, η περιεκτικότητα ή η συσκευασία, δημιουργείται νέο barcode. Σε επίπεδο στατιστικών, αναζητάται, βέβαια, εκ των υστέρων το περισσότερο γειτνιάζον προϊόν της ίδιας εταιρείας σε ποιοτικά χαρακτηριστικά, ώστε παράλληλα να συνεχίσει να παρακολουθείται και η εξέλιξη της τιμής του από το Σεπτέμβριο του 2021, με αναγωγές σε τιμή ανά κιλό ή ανά λίτρο.

Οι έλεγχοι πρωτίστως γίνονται για τα προϊόντα που βρίσκονται στο Καλάθι του Νοικοκυριού, βάσει των διαμορφωμένων κατηγοριών. Παρ’ όλα αυτά, η ΔΙΜΕΑ ελέγχει βάσει πρωτοκόλλου και άλλα δύο ομοειδή προϊόντα των ίδιων διαμορφωμένων κατηγοριών του Καλαθιού του Νοικοκυριού, που επίσης πωλούνται στα σούπερ μάρκετ, ως ανταγωνιστικά με τα πρώτα. Ο έλεγχος επεκτείνεται και στην αποθήκη και στα δηλωμένα αποθεματικά του κάθε καταστήματος αλυσίδας ανά κωδικό προϊόντος, φτάνοντας μέχρι τα παραστατικά παραλαβής από τις κεντρικές αποθήκες, για όσες αλυσίδες διαθέτουν. Ο έλεγχος μετέπειτα ανά περιπτώσεις επιβεβαιώνεται και με έρευνα ως προς το βάρος του προϊόντος, με ιδιαίτερη έμφαση σχετικά στα επί ζυγίω προϊόντα.

Επικοινωνία με τα κεντρικά λογιστήρια των αλυσίδων και με τις αρμόδιες Διευθύνσεις Ανάπτυξης και Εμπορίου κάθε Περιφέρειας για περιπτώσεις εξειδικευμένων ελέγχων εκτός Αθήνας, Θεσσαλονίκης
«Αν κρίνουμε ότι παρίσταται ανάγκη, προβαίνουμε και σε επιτόπιους ελέγχους», υπογράμμισε ο κ. Μελισσινός. Ωστόσο, προηγείται πρώτα η επικοινωνία με τα κεντρικά λογιστήρια κάθε αλυσίδας για την αίτηση και τη διαβίβαση αναλυτικότερων στοιχείων, αν αυτό απαιτείται. Από τα κεντρικά λογιστήρια ζητούνται και τα στοιχεία αποθήκης. Πρόκειται για μια διαδικασία που περνά από ξεχωριστό server εντός του Υπουργείου, διότι απαιτεί όγκο δεδομένων και μπόλικο χρόνο. «Η υπηρεσία έχει έδρα την Αθήνα. Σε περιπτώσεις που χρειαζόμαστε περισσότερο εξειδικευμένους ελέγχους σε υποκαταστήματα αλυσίδων στην ελληνική περιφέρεια, απευθυνόμαστε στις αρμόδιες Διευθύνσεις Ανάπτυξης και Εμπορίου κάθε Περιφέρειας», διευκρίνισε ο κ. Μελισσινός. Συνεπώς, έχοντας το Υπουργείο Ανάπτυξης και Τροφίμων και η ΔΙΜΕΑ στη διάθεσή τους τις αρχές τιμές αγοράς και τις τιμές πώλησης των retailers, μπορεί εύκολα να υπολογιστεί ότι το μικτό περιθώριο κέρδους δεν ξεφεύγει από τα ορισμένα επίπεδα του Σεπτεμβρίου του 2021 βάσει της νομοθεσίας και άρα, να αποκλειστούν οι περιπτώσεις αισχροκέρδειας από πλευράς των σούπερ μάρκετ.

Ωστόσο, σε περίπτωση που όντως διαπιστωθεί αισχροκέρδεια, το πρόστιμο που καταλογίζει η ΔΙΜΕΑ είναι το διπλάσιο του συνολικού κέρδους, επιπλέον του καθορισμένου μέγιστου νόμιμου περιθωρίου κέρδους, που έχει εισπραχθεί. Αφορά δηλαδή ένα προς ένα τα προϊόντα που έχουν ήδη πωληθεί.

Τα εγγενή ανοικτά ζητήματα των ελέγχων των αυξήσεων των τιμών προϊόντων στο βιομηχανικό στάδιο της παραγωγής τους
Το νέο «στοίχημα» για το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, όπως δήλωσε και ο ίδιος ο υπουργός Άδωνις Γεωργιάδης, αφορά τους ελέγχους στις βιομηχανίες. Η μέχρι στιγμής διαδικασία στην περίπτωση πολύ μεγάλων αυξήσεων στην τιμή χονδρικής των retailers φτάνει μέχρι τους βιομηχάνους και την ίδια την παραγωγή του προϊόντος. Ελέγχονται οι τιμές με τις οποίες η κάθε βιομηχανία αγοράζει τις απαιτούμενες πρώτες ύλες για κάθε προϊόν. Αν διαπιστωθούν μεγάλες αποκλίσεις, θεωρητικά ο έλεγχος εντείνεται. Ωστόσο, πολλές από τις υποθέσεις καταπίπτουν λόγω αοριστίας διότι οι εταιρείες επικαλούνται ότι τα ποσοστά πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται δεν είναι αντιπροσωπευτικά προς την τελική σύνθεση και παρασκευή του παραγόμενου προϊόντος. Το κυρίαρχο όμως επιχείρημα ολόκληρης της βιομηχανίας είναι οι υπέρογκες αυξήσεις στα κόστη, πρωτευόντως της ενέργειας κατά την παραγωγή και δευτερευόντως, της μεταφοράς και διανομής του προϊόντος προς τα σημεία πώλησης.

«Θα έχετε διαπιστώσει ότι πολλές από τις ελληνικές βιομηχανίες κατέγραψαν μικρότερους όγκους πωλήσεων στο εννεάμηνο και στο δωδεκάμηνο του 2022. Ελπίζουμε οι τιμές του ρεύματος πράγματι να αποκλιμακωθούν και να επιβεβαιωθεί η πτωτική τάση, για να “ανασάνουν” και οι ίδιες οι βιομηχανίες, αλλά και για να ξεθολώσει το τοπίο γύρω από την πραγματική αύξηση κόστους στην παραγωγή ενός προϊόντος τροφίμου ή άλλου είδους πρώτης ανάγκης», σημείωσε ο κ. Γεωργιάδης. Ο υπουργός ουσιαστικά παραδέχτηκε ότι δεν έχει βρεθεί για την ώρα κάποιος απόλυτα αξιόπιστος και μη αμφισβητήσιμος μηχανισμός ελέγχου, που να περιλαμβάνει με μετρήσιμα αριθμητικά στοιχεία όλους τους παράγοντες που οδηγούν στην αύξηση της τιμής ενός προϊόντος από την στιγμή της εξαγωγής του από το εργοστάσιο και πριν το παραλάβει ο λιανέμπορος, που να διαχωρίζει πότε η αύξηση της τιμής παραγωγής είναι λελογισμένη και πότε συνιστά αισχροκέρδεια.

Πρώτη δημοσίευση της είδησης στο καθημερινό newsletter FOODReporter