"ΣΤΕΝΕΜΑ" ΚΑΘΕ ΑΛΛΟ ΠΑΡΑ ΣΥΓΚΥΡΙΑΚΟ

"Φωτιά" στον τιμάριθμο έχει ανάψει το πετρέλαιο θέρμανσης, όμως το πιο ανησυχητικό είναι ότι παρόλο που σε ετήσια βάση ο πληθωρισμός κινείται σε επίπεδα ίσα ή και χαμηλότερα από πέρυσι, το λεγόμενο "δομικό" του τμήμα τρέχει φέτος ταχύτερα. Τις χειρότερες ημέρες των τελευταίων ετών βιώνει το λιανικό εμπόριο, ενώ αυξάνονται τα "φέσια" από τις ακάλυπτες επιταγές, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΣΥΕ

Kαι σαν να μην έφτανε αυτό αλλά και η μετα-Ολυμπιακή εικόνα της αγοράς κάθε άλλο παρά γεννά αισιόδοξες σκέψεις για το άμεσο μέλλον:

• Οι χονδρικές τιμές εξακολουθούν να αυξάνονται με ταχύ ρυθμό παρά την καθοδική πορεία στον τομέα της πρωτογενούς παραγωγής.
• Ο τζίρος των εμπορικών καταστημάτων συρρικνώνεται δραματικά, με πρωταγωνιστές σε αυτή την πτωτική πορεία τα μεγάλα καταστήματα (σούπερ μάρκετ και πολυκαταστήματα).
• Τα "φέσια" το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2004 έφτασαν μια ανάσα από το ένα δισ. ευρώ.
• Οι ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας επιβραδύνθηκαν το γ’ τρίμηνο του έτους, όπως άλλωστε και οι επενδύσεις.

Ας δούμε, όμως, πιο αναλυτικά τα στοιχεία της ΕΣΥΕ που, μπορούμε να πούμε, ανάβουν το προειδοποιητικό κίτρινο φως και "φωνάζουν" από μόνα τους την ανάγκη λήψης άμεσων διαρθρωτικών μέτρων για τη στήριξη της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών, αλλά και της ανταγωνιστικότητας των ίδιων των επιχειρήσεων. Η σε συχνά-πυκνά διαστήματα "περαίωση των ανέλεγκτων φορολογικών υποθέσεων", που έχει μετατραπεί σε βιομηχανία άντλησης φορολογικών εσόδων από τις επιχειρήσεις, μάλλον λειτουργεί τελικά ως μπούμερανγκ και απειλεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες στην αγορά.

Το "φράγμα" του 3% έσπασε και πάλι, μετά από αρκετούς μήνες, ο πληθωρισμός τον περασμένο Οκτώβριο, με τα μηνύματα από την αγορά να είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά και για τους δύο τελευταίους μήνες του χρόνου. Ήδη ο δείκτης τιμών καταναλωτή (διάγραμμα 01) έφτασε το 3,2%, με πρωταγωνιστές τα καύσιμα: το πετρέλαιο θέρμανσης φέτος τον Οκτώβριο πωλήθηκε 22,6% ακριβότερα από πέρυσι, ενώ η αύξηση στην τιμή της βενζίνης έφτασε το 15,3%. Η υποτίμηση του δολαρίου έναντι του ευρώ απέτρεψε τα χειρότερα, μιας και οι διεθνείς τιμές των καυσίμων το ίδιο διάστημα αυξήθηκαν πάνω από 50% (σε δολάρια). Τα τρόφιμα όλους τους προηγούμενους μήνες αφαιρούν σταθερά πόντους από τον τιμάριθμο, λόγω της μεγάλης πτώσης των τιμών των αγροτικών προϊόντων. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΣΥΕ, τα φρούτα φέτος τον Οκτώβριο πωλούνταν 7,8% φθηνότερα από τον αντίστοιχο περσινό μήνα, τα λαχανικά 11,3% και οι πατάτες 37,8%!

Βέβαια η μεγάλη αυτή μείωση οφείλεται εν πολλοίς στις τιμές-ρεκόρ που είχαν πιάσει πέρυσι τα αγροτικά προϊόντα. Στους περισσότερους από τους υπόλοιπους κλάδους η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε σχέση με πέρυσι (διάγραμμα 02). Για παράδειγμα, ο πληθωρισμός στον τομέα της ένδυσης-υπόδησης τρέχει με 3,9% έναντι 2,2% πέρυσι, στην υγεία με 5% από 3,7% πέρυσι, στις μεταφορές με 6,5% έναντι 2%, στη στέγαση με 6,9% από 4%. Εξάλλου και στον τομέα της διατροφής, αν απομονώσουμε τα νωπά αγροτικά προϊόντα, στα περισσότερα μεταποιημένα τρόφιμα οι αυξήσεις στις τιμές είναι υψηλότερες από τον πληθωρισμό: ελαιόλαδο 15,7%, γαλακτοκομικά 3,4%, ψωμί 9,2%, γλυκά 4,2% κλπ.

Τα παραπάνω στοιχεία δικαιολογούν και τη δυσμενέστατη εξέλιξη στο μέτωπο του δομικού πληθωρισμού. Ο δείκτης αυτός, που υπολογίζει τον πληθωρισμό χωρίς τα καύσιμα και τα οπωροκηπευτικά, δηλαδή τις δύο ομάδες προϊόντων που επηρεάζονται έντονα από εξωγενείς παράγοντες (καιρικές συνθήκες, διεθνής συγκυρία κά), χρησιμοποιείται από τους αναλυτές προκειμένου να διαπιστωθεί η πραγματική πρόοδος στον σκληρό πυρήνα του πληθωρισμού, στις υπηρεσίες και στη μεταποίηση.

Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, του Αυγούστου, δείχνουν ότι ο δομικός πληθωρισμός έτρεχε φέτος σε ετήσια βάση με 3,2%, έναντι 2,7% του γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή. Τον Αύγουστο του 2003 ο αντίστοιχος δείκτης έτρεχε με 3% με τον γενικό δείκτη στο 3,3%. Δηλαδή, φέτος η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη από πέρυσι. Η διόγκωση του δείκτη οφείλεται κυρίως στην αύξηση του πληθωρισμού στους περισσότερους τομείς των υπηρεσιών, αλλά και στην επιτάχυνση των αυξήσεων στην ένδυση-υπόδηση και στα μεταποιημένα τρόφιμα.

Τις χειρότερες ημέρες των τελευταίων ετών βιώνει το λιανικό εμπόριο, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας (διάγραμμα 03). Τον περασμένο Αύγουστο οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν μόλις 4,4% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2003. Ακριβώς έναν χρόνο πριν, τον Αύγουστο του 2003, η αύξηση ήταν της τάξης του 10,7%, δηλαδή υπερδιπλάσια της φετινής.

Τις μεγαλύτερες απώλειες είχε ο κλάδος των μεγάλων καταστημάτων. Στα σούπερ μάρκετ η αύξηση του τζίρου έφτασε το 3%, καλύπτοντας "με το ζόρι" τον πληθωρισμό, ενώ τα πολυκαταστήματα είδαν τις πωλήσεις τους να αυξάνουν μόλις κατά 1,1%, ποσοστό που δεν είχε παρατηρηθεί καμία χρονιά στο παρελθόν.

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις του κλάδου, αρκεί να αναφέρουμε ότι τον Αύγουστο του 2003 οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ είχαν αυξηθεί κατά 16,9% και των πολυκαταστημάτων κατά 14,1% έναντι του Αυγούστου του 2002!

Τελικά ο "Ολυμπιακός" Αύγουστος, στον οποίο τόσες ελπίδες είχε εναποθέσει το λιανεμπόριο, όχι μόνο διέψευσε τις ελπίδες αλλά ήταν κυριολεκτικά καταστροφικός για τις επιχειρήσεις. Εξαίρεση αποτελεί μόνο ο κλάδος της ένδυσης-υπόδησης, ο οποίος αύξησε τις πωλήσεις κατά 8,1% έναντι αύξησης 1,2% τον αντίστοιχο μήνα του 2003. Δηλαδή, θετικός ήταν ο "Ολυμπιακός απολογισμός" μόνο για τα καταστήματα ρούχων και παπουτσιών…

Το "στένεμα" της αγοράς τον Αύγουστο κάθε άλλο παρά συγκυριακό ήταν. Όπως δείχνουν τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, το 2004 έχουμε μια γενικότερη επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των λιανικών πωλήσεων. Σε μέσα επίπεδα, το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2004 ο σχετικός δείκτης σημείωσε αύξηση 7%, ενώ το αντίστοιχο διάστημα του 2003 η αύξηση ήταν 8,2%.

Μετά από όλα αυτά, σε συνάρτηση και με τα «κλεισίματα» των ανέλεγκτων χρήσεων από την εφορία, μάλλον φυσικό επακόλουθο είναι η αύξηση των "φεσιών" (διάγραμμα 04). Η αξία των ακάλυπτων επιταγών τον Οκτώβριο αυξήθηκε κατά 53% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2003, ενώ το δεκάμηνο το "φέσι" έφτασε τα 666 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 21,2%. Αντίστοιχα, η αξία των απλήρωτων συναλλαγματικών έφτασε τα 126 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 8,6%. Στο σύνολό τους τα "φέσια" το δεκάμηνο σημείωσαν αύξηση πάνω από 19% και ήταν 150 εκατ. ευρώ υψηλότερα από το αντίστοιχο διάστημα του 2003.

Τέλος, σε ό,τι αφορά την επέκταση της ελληνικής οικονομίας, επιγραμματικά μπορούμε να σημειώσουμε τα εξής (διάγραμμα 05):

• Το τρίτο τρίμηνο του 2004 το ΑΕΠ σημείωσε αύξηση 3,8% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2003. Πέρυσι το ίδιο διάστημα η αύξηση ήταν 4,6%.
• Η τελική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 4,1%, δηλαδή ταχύτερα από το ΑΕΠ. Πέρυσι η αντίστοιχη αύξηση ήταν 2,5%.
• Αντίθετα, καθίζηση υπέστησαν οι επενδύσεις. Η αύξηση φέτος μόλις έφτασε το 3,2%, ενώ το τρίτο τρίμηνο πέρυσι είχε αυξηθεί 13%. Η επιβράδυνση είναι μόνιμο φαινόμενο φέτος από τις αρχές του χρόνου. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΣΥΕ, οι επενδύσεις το εννεάμηνο πέρυσι είχαν αυξηθεί πάνω από 12%, ενώ φέτος η αύξηση είναι μικρότερη από 5%.
• Βελτιωμένη σχετικά είναι η εικόνα του εξωτερικού εμπορίου της χώρας. Οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν το τρίτο τρίμηνο του έτους 6,1% έναντι αύξησης 2,4% πέρυσι, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν 4,8% έναντι 5,2% πέρυσι.