«Όποιοι μιλούν για συστήματα ενεργειακής διαχείρισης και τις αποδόσεις τους, οφείλουν να εφαρμόζουν τα υφιστάμενα διεθνώς σχετικά πρότυπα. Μόνον έτσι η «πράσινη» εξοικονόμηση και η περιβαλλοντική ευθύνη κάθε εταιρείας, η οποία τις επικαλείται, αποκτά το κύρος που δίνει η επιστημονική μέθοδος αξιολογήσεων», τονίζει ο κ. Σταύρος Αναγνωστάτος, Energy Manager της Metro, της πρώτης αλυσίδας του κλάδου στη χώρα που εφαρμόζει το πρότυπο ISO 50001.

Η Metro είναι εταιρεία αναγνωρισμένης συνέπειας σε ό,τι αφορά, μεταξύ άλλων, και την εμμονή στην περιβαλλοντικά υπεύθυνη στάση της, με όρους επιχειρηματικής ωφέλειας, δηλαδή, με όρους που τεκμηριώνουν την «πράσινη» πολιτική της ως ουσιαστικό περιεχόμενο της εταιρικής της ταυτότητας και εικόνας κι όχι ως επικοινωνιακή επίφαση. Γι’ αυτή της την επιλογή, άλλωστε, διεκδικεί σταθερά την πρωτιά στον κλάδο, η οποία προκύπτει μόνον από καινοτόμες αποφάσεις κι εφαρμογές, όπως αυτές που παρουσιάζουμε στη συνέχεια.

Η εταιρεία ευθύς εξαρχής είχε αντιληφθεί ότι χωρίς συστηματική ενεργειακή διαχείριση δεν υφίσταται «πράσινη» πολιτική και οικονομία. Στο πλαίσιο αυτό, οδηγήθηκε στην αναζήτηση επιστημονικής συστηματικότητας για την άσκηση της βέλτιστης ενεργειακής διαχείρισης, έχοντας επίγνωση ότι κάτι τέτοιο προϋπέθετε εφαρμοσμένη έρευνα κι ανάπτυξη πάνω στους τομείς της ενεργειακής κατανάλωσης του cash & carry και του σούπερ μάρκετ: στα συστήματα φωτισμού, ψύξης και κλιματισμού. Είναι η πρώτη εταιρεία του κλάδου στην εγχώρια αγορά που αποφάσισε να αναλάβει το σχετικό εγχείρημα στην ολότητά του. Έτσι, προ διετίας ενέταξε στο δυναμικό της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης έναν νέο επιστήμονα, τον μηχανικό κ. Σταύρο Αναγνωστάτο, διδάκτορα ΕΜΠ, ένα πρόσωπο για το οποίο η έρευνα και ανάπτυξη είναι όχι απλώς αντικείμενο ειδικότητας, αλλά πεδίο επιστημονικής και προσωπικής επαγγελματικής ολοκλήρωσης.

Όπως μας εξηγεί, «στην έρευνα ανάπτυξης η έννοια «εφαρμοσμένη», αντίθετα προς την έννοια «θεωρητική», δηλώνει την ολόπλευρη προσαρμογή των εργαλείων της επιστήμης στις ανάγκες του επενδυτή. Άρα το εκάστοτε αντικείμενό της σχεδιάζεται πρωτογενώς, και ως τέτοιο, υλοποιείται ως πρόταση εφαρμογής μακράν καλύτερης των προσφερόμενων «έτοιμων λύσεων», ακριβώς διότι αυτές είναι συνηθέστατα ελλιπείς έως ασύμβατες προς τις πραγματικές ανάγκες του επενδυτή». Στο πλαίσιο αυτό, άλλωστε, ο συνομιλητής μας συνεργάζεται με το Πολυτεχνείο, όπως και με άλλους επιστημονικούς φορείς, εγχώριους και διεθνείς, κεφαλαιοποιώντας επιστημονικά τον καρπό αυτών των συνεργασιών για λογαριασμό της ενεργειακής διαχείρισης της Metro. «Η δουλειά μου, συνεπώς, είναι εντελώς διαφορετική από του μηχανικού, που έχει προσληφθεί για να διαλέγει τους προμηθευτές και να ανακαλύπτει νέα προϊόντα και τεχνολογίες στις επαγγελματικές εκθέσεις ή αλλού, προκειμένου να προτείνει την εφαρμογή τους στην εταιρεία του», εξηγεί.

Σκοπός η βέλτιστη ενεργειακή απόδοση

σελφ σέρβις: Η πρωτογενής δημιουργία, πχ, λύσεων φωτισμού και η αναζήτηση, επομένως, μαζικού κατασκευαστή φωτιστικών για τα καταστήματα της αλυσίδας, δεν εκτινάσσει το σχετικό κόστος της;

Σταύρος Αναγνωστάτος: Αντίθετα, το κόστος συμπτύσσεται, διότι γνωρίζοντας την αγορά εκ των έσω, παρακάμπτεις τους ενδιάμεσούς της και απευθύνεσαι στην πηγή, τον κατασκευαστή, ο οποίος ανταποκρίνεται σε τιμές παραγωγού, βάσει όμως των προδιαγραφών που θέτεις. Άρα πρώτον, ενώ δεν είσαι παραγωγός, έχεις ουσιώδη εμπλοκή στη σχεδίαση και τις προδιαγραφές των λύσεων που πρόκειται να εφαρμόσεις, και δεύτερον, ενώ δεν έχεις την μαζικότητα χρήσης που θα αιτιολογούσε τον προσανατολισμό του συνόλου των προμηθευτών για την ικανοποίηση των απαιτήσεών σου, έχεις εκείνο το μέγεθος εγκαταστάσεων (άρα και το σχετικό ενεργειακό κόστος) που σου επιβάλει να επενδύεις στρατηγικά στην ενεργειακή διαχείριση, δηλαδή στην προηγμένη επιστημονική γνώση ως φορέα της έρευνας και του σχεδιασμού, στις προμήθειες ειδικού εξοπλισμού κλπ, που θα σου αποδώσουν τη βέλτιστη ενεργειακή απόδοση, με την επιστημονική αυστηρότητα του όρου. Από αυτά προκύπτει ως αυτονόητο γενικό συμπέρασμα ότι, τέτοιου είδους στρατηγικές επενδύσεις ενεργειακής διαχείρισης εγγυημένης απόδοσης, αφορούν κυρίως τις μεγάλες επιχειρήσεις.

Υπερβαίνοντας την ανωριμότητα της αγοράς

σελφ σέρβις: Εννοείτε, δηλαδή, ότι η εγχώρια αγορά πχ του εξοπλισμού στον φωτισμό είναι τόσο ανεπαρκής, ώστε, μιλώντας για ένα επίπεδο αξιοπιστίας στην υιοθέτηση της τεχνολογίας αιχμής, τον φωτισμό LED, να τίθεται σοβαρά θέμα αγνόησης των προτεινόμενων έτοιμων λύσεων;

Σταύρος Αναγνωστάτος: Ο φωτισμός LED, που είναι το μέλλον στον δημόσιο και τον οικιακό φωτισμό, προσφέρει μια ποικιλία παραμέτρων εφαρμογής, η συνδυαστική αξιοποίηση των οποίων μπορεί να αποδώσει εξαιρετικό αποτέλεσμα, τόσο φωτισμού όσο και οικονομικό, αν βέβαια κάποιος γνωρίζει σε βάθος όλα τα αναγκαία δεδομένα. Ειδάλλως, το αποτέλεσμα θα είναι από λίγο έως πολύ αποκλίνον από το επιδιωκόμενο. Η εγχώρια αγορά, λοιπόν, δεν έχει ακόμα την απαιτούμενη κατάρτιση, σχετικά με αυτή τη τεχνολογική γενιά φωτισμού. Ως εκ τούτου οι προμηθευτές των σχετικών προϊόντων δουλεύουν επαναπαυμένοι στα ελάχιστα, διότι κι εδώ ισχύει ο κανόνας την προσφορά να τη διαμορφώνει το επίπεδο ποιοτικών αξιώσεων της ζήτησης…

Επειδή, όμως, ο φωτισμός του σούπερ μάρκετ έχει σύνθετη και βαρύνουσα αποστολή –ταυτόχρονα: λειτουργική, αισθητική και ταυτοποίησης του εταιρικού χώρου–, η Metro, περνώντας στην τεχνολογία LED, δημιούργησε πρότυπες μεθόδους αξιολόγησης και προδιαγραφές φωτισμού, αφού στο κατάστημα αξιοποιούμε μια ευρεία ποικιλία ειδικών φωτισμών, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε ραφιού ή χώρου που φωτίζει ο καθένας. Όμως, οι λεπτομερείς και αυστηρές προδιαγραφές δημιουργούν αυξημένες τεχνικές απαιτήσεις, πεδίο στο οποίο οι προμηθευτές πολλές φορές δυσκολεύονται να ακολουθήσουν.

Όσο κι αν οι πωλητές τους εξαντλούν την ικανότητά τους να γίνονται πειστικοί, τόσο ώστε να διατίθενται φωτιστικά πολύ πάνω από την αξία τους, ή με φωτιστικό αποτέλεσμα υποδεέστερο των λαμπτήρων φθορίου, ή με κύκλο ζωής μικρότερο του προσδοκώμενου κλπ, εμείς αποκλείσαμε την περίπτωση των λάθος επενδύσεων. Γενικά όποιος αγοράζει εξοπλισμό (έτοιμο ή κατά παραγγελία) βάσει αυστηρών τεχνικών προδιαγραφών προσαρμοσμένων στις πραγματικές ανάγκες του, με τις απαραίτητες πιστοποιήσεις, εγγυήσεις και κυρίως ελέγχοντας την υλοποίηση του έργου με οδηγό τα διεθνή πρότυπα, είναι ασφαλής ότι πετυχαίνει τη βέλτιστη επένδυση από άποψη ποιότητας τεχνικών χαρακτηριστικών, αποτελέσματος και οικονομίας, εντός του προαπαιτούμενου χρόνου απόσβεσης.

Το «αντικειμενικά βέλτιστο» αποτέλεσμα

σελφ σέρβις: Πώς σχετίζονται ο προσδιορισμός των τεχνικών προδιαγραφών, που τον αποφασίζετε εσείς, με τα διεθνή πρότυπα –πχ για τον φωτισμό–, προκειμένου να πετυχαίνετε τη βέλτιστη ενεργειακή απόδοση, «με την επιστημονική αυστηρότητα του όρου», όπως δηλώσατε.

Σταύρος Αναγνωστάτος: Ο μηχανικός αντιλαμβάνεται και διαχειρίζεται το αντικείμενό του με γνώμονα τα πορίσματα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, στα οποία συμπυκνώνεται και τυποποιείται η συνολική επιστημονική εμπειρία για το κάθε επιμέρους πεδίο που απασχολεί την εφαρμοσμένη επιστήμη –στην περίπτωση του φωτισμού, λχ, για την ιδεώδη ένταση και λαμπρότητα της εκάστοτε προσδιορισμένης τεχνολογικά φωτεινής πηγής, ανάλογα με την αποστολή που εκπληρώνει και τις ειδικές συνθήκες στις οποίες εφαρμόζεται. Με οδηγό το κατά περίπτωση πρότυπο, διαπιστώνει με πιστοποιημένα όργανα ακριβείας τον ιδανικό φωτισμό για τη συγκεκριμένη περιοχή του καταστήματος που θέλει να φωτίσει, ύστερα τον περιγράφει στη γλώσσα της εφαρμογής φωτισμού που πρόκειται να χρησιμοποιήσει και αναζητά κατόπιν το κατάλληλο φωτιστικό που θα καλύπτει τεχνοοικονομικά τις παραπάνω απαιτήσεις.

Από άποψη τεχνικών και οικονομικών προδιαγραφών, εφόσον όντως ο μηχανικός έλαβε υπόψη του όλα τα σχετικά δεδομένα, το αποτέλεσμα της δουλειάς του είναι αυτό και μόνο αυτό το «αντικειμενικά βέλτιστο». Η μόνη επιστημονικώς ανεκτή «παρέκκλιση» στο φωτιστικό αποτέλεσμα είναι η επιθυμία του επενδυτή, ο οποίος ενδεχομένως αποφασίζει να επενδύσει επιπλέον χρήματα στην αισθητική ενίσχυση ή ποικιλία του φωτισμού ορισμένων περιοχών εντός του καταστήματος χάριν του τονισμού ιδιαίτερων στοιχείων της εταιρικής του εικόνας.

Θαύμα εξοικονόμησης

σελφ σέρβις: Τι εξοικονόμηση κόστους ενέργειας στον φωτισμό επιτυγχάνετε; Αλήθεια, τι εγγύηση χρόνου θεωρείτε ως αποδεκτή για τα φωτιστικά LED που εγκαθιστάτε και ποιον θεωρείτε δόκιμο χρόνο απόσβεσης της επένδυσης σε αυτά;

Σταύρος Αναγνωστάτος: Η εξοικονόμηση που πετυχαίνουμε, με ταυτόχρονα σημαντική και κυρίως μετρούμενη βελτίωση του φωτιστικού αποτελέσματος, εγκαθιστώντας φωτιστικά συστήματα τεχνολογίας LED που προδιαγράφουμε εμείς, είναι της τάξης του 65% έως και 73% συγκριτικά με την κατανάλωση των φωτιστικών φθορίου, η αντικατάσταση των οποίων θα έχει ολοκληρωθεί σε όλα τα καταστήματα της εταιρείας ως τα τέλη της ερχόμενης χρονιάς. Θεωρούμε ότι ένας λογικός χρόνος απόσβεσης της επένδυσης είναι από δύο έως τρία έτη αναλόγως των ειδικών απαιτήσεων του έργου. Ως εύλογα αποδεκτή εγγύηση χρόνου με τα έως τώρα δεδομένα δοκιμών και λειτουργίας της τρέχουσας τεχνολογίας LED θεωρούμε τα πέντε έτη.

Υπερβαίνοντας την αβεβαιότητα

σελφ σέρβις: Αντίστοιχα εντυπωσιακές είναι οι εξοικονομήσεις που πετυχαίνετε στα συστήματα ψύξης και θέρμανσης;

Σταύρος Αναγνωστάτος: Δήλωσα με σχετική ακρίβεια τα ποσοστά των εξοικονομήσεων στον φωτισμό, διότι ο υπολογισμός τους είναι ντετερμινιστικός και σχετικά απλός, βάσει των μετρήσεων που έχουν εκπονηθεί και της συνεχούς μέτρησης στη διάρκεια λειτουργίας των φωτιστικών ως προς την ωριαία ενεργειακή κατανάλωσή τους, εφόσον υπάρχουν αυτοματισμοί. Με τα ψυγεία όμως, η ενεργειακή κατανάλωση συναρτάται στοχαστικά με την εμπορική κίνηση (πόσες φορές θα ανοιγοκλείσουν οι πόρτες τους και πόσες φορές θα αναπληρωθεί το απόθεμά τους), με το μικροκλίμα καθενός καταστήματος στις διαφορετικές εποχές του έτους κοκ. Κάτι αντίστοιχο ισχύει στον κλιματισμό. Κάθε κατάστημα και κάθε ψυκτικό ή κλιματιστικό σύστημα αποτελεί μοναδική περίπτωση ενεργειακής κατανάλωσης!…

Μπορώ ασφαλώς να σας δηλώσω μια τάξη μεγέθους εξοικονομήσεων κόστους ενέργειας στην ψύξη, η οποία δεν είναι ψευδής: 20% έως 40%. Παρά του ότι τα ποσοστά φαίνονται εντυπωσιακά, η ανακοίνωση ακριβώς του ποσοστού εξοικονόμησης με τον τρόπο αυτό είναι αποδεκτή μόνο στο πλαίσιο του επικοινωνιακού παιχνιδιού, που παίζεται από πλείστους όσους διαφημίζουν την περιβαλλοντική υπευθυνότητά τους. Σίγουρα, όμως, είναι απαράδεκτη για τις απαιτήσεις της επιστημονικής ενεργειακής διαχείρισης και, πάντως, η επίκληση τόσο αόριστων στοιχείων είναι έξω από τη λογική της Metro, που ανέκαθεν υποστηρίζει ότι τίποτα απ’ όσα δηλώνονται δεν έχει αξία, χωρίς εγγυήσεις αληθείας.

Πρότυπο ISO 50001

σελφ σέρβις: Άρα η σωστή ερώτηση είναι ποιος εγγυάται ότι τα ποσοστά που μου δηλώνετε είναι τα πραγματικά…

Σταύρος Αναγνωστάτος: Ακριβώς! Όποιοι μιλούν για συστήματα ενεργειακής διαχείρισης και για τις αποδόσεις τους οφείλουν να είναι πιστοποιημένοι για την εφαρμογή του υφιστάμενου διεθνώς σχετικού προτύπου ISO 50001 (SEP) και να μετρούν-πιστοποιούν τα αποτελέσματα με διεθνώς αναγνωρισμένο τρόπο (π.χ IPMVP). Μόνον έτσι η «πράσινη» εξοικονόμηση και η περιβαλλοντική ευθύνη κάθε εταιρείας αποκτά το κύρος που δίνει η επιστημονική μέθοδος αξιολογήσεων, οπότε τα όποια ποσοστά δηλώνονται, παύουν να δημιουργούν την υποψία ότι εντάσσονται μάλλον στην κατηγορία των επικοινωνιακών ισχυρισμών. Η Metro είναι η πρώτη αλυσίδα του κλάδου στην Ελλάδα που άρχισε να εφαρμόζει το πρότυπο ISO 50001. Μέσα στο επόμενο έτος θα είμαστε σε θέση να παρουσιάσουμε εγγυημένης ακρίβειας στοιχεία για τις προόδους μας στην ενεργειακή διαχείριση.