Φέτος αναμένεται ένταση του ανταγωνισμού των cash & carry στην προσέλκυση των μικρών λιανεμπόρων, είτε ως σταθερών πελατών τους είτε ως συνεργατών τους στα συστήματα franchising ή τις άλλες πιο χαλαρές μορφές συνεργασίας, επισημαίνει ο κ. Σπύρος Μαζαράκης, διευθυντής του τομέα των Cash & Carry της Μασούτης και του δικτύου των Express Market. Επίσης, τονίζει την πρόθεση της Μασούτης για άμεση είσοδο στις πωλήσεις χονδρικής της Αττικής, καθώς και τη στρατηγική έμφαση της εταιρείας στην επέκταση των Express Market κατά προτεραιότητα στις τουριστικές περιοχές της χώρας.
Kατά την πρόβλεψη του κ. Σπ. Μαζαράκη, το 2019 θα είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική χρονιά, με βασικό χαρακτηριστικό της την ειδίκευση των προσεγγίσεων της οργανωμένης χονδρικής στο πελατολόγιο της μικρής λιανικής, προκειμένου αυτό να αναπτυχθεί, μέσω των σταθερότερων δυνατόν σχέσεων τροφοδοσίας μαζί της. Όπως εξηγεί, «θα ενταθεί ο ανταγωνισμός των c&c στην προσέλκυση του μικρού λιανέμπορου, είτε ως σταθερού πελάτη τους είτε ως συνεργάτη τους στα συστήματα franchising ή τις άλλες χαλαρότερης δομής μορφές συνεργασίας, που έχει κάθε αλυσίδα ή που επιδιώκει να στήσει, όπως συμβαίνει με έναν κεντρικό ανταγωνιστή μας σήμερα.
Στο πλαίσιο αυτό, θεωρώ πιθανό ότι θα αυξηθούν φέτος και η κινητικότητα των μικρών λιανεμπόρων μεταξύ των επιχειρηματικών σχημάτων που τους καλύπτουν –δηλαδή, το φαινόμενο που ονομάζουμε «μεταγραφές»– και το ενδιαφέρον όσων ακόμα από αυτούς δραστηριοποιούνται ανεξάρτητοι, για την κάλυψή τους από κοινές δομές προμηθειών, μάρκετινγκ κλπ. Επίσης, δεδομένων των ασφυκτικών πιέσεων στη μικρή λιανική τα τελευταία χρόνια, ιδίως με την αναβίωση του δικτύου της Μαρινόπουλος υπό την ΕΥΣ, που επαναπροσελκύει τζίρο παντού απ’ όπου διαχύθηκε –πρωτευόντως από τη μικρή αγορά–, προβλέπω και αποχωρήσεις μικρών λιανεμπόρων από τον κλάδο. Εξάλλου, ακριβώς εξαιτίας της αλλαγής του συσχετισμού των μεριδίων τζίρου στη μεγάλη αγορά της λιανικής, αυξάνει και το στρατηγικό ενδιαφέρον της οργανωμένης χονδρικής για τον τζίρο της μικρής αγοράς».
- σελφ σέρβις: Οι πιέσεις του ανταγωνισμού στη μικρή λιανική ενισχύουν την τάση συγκέντρωσης του τζίρου στη χονδρική;
Σπύρος Μαζαράκης: Φυσικά. Κάθε δίκτυο οργανωμένης χονδρικής προσπαθεί να διατηρήσει και να διευρύνει τα μερίδιά του, προσελκύοντας είτε νέους συνεργάτες ή απλώς πελάτες μεταξύ των μικρών λιανεμπόρων –άρα κερδίζοντας κομμάτια τζίρου από το παραδοσιακό χονδρεμπόριο, τα άλλα δίκτυα cash & carry ή ακόμα και τα σούπερ μάρκετ– είτε μέλη ομίλων των μικρών λιανεμπόρων, μέσω των λεγόμενων «μεταγραφών».
Πραγματική πτώση πωλήσεων 6%-7% το 2018
- σ. σ.: Γιατί το 2018 ο τζίρος των c&c έπεσε κατά 4%-5%. Πώς το εξηγείτε;
Σ. Μ.: Κατά την εκτίμησή μας η πτώση του τζίρου τους πρέπει να ήταν μεγαλύτερη –γύρω στο 6%-7%. Ευτυχώς στη Μασούτης συγκρατήσαμε τις απώλειες κάτω του 1% συγκριτικά με το 2017 κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Κατά ένα μεγάλο μέρος αυτή η πτώση, όπως εξήγησα, οφείλεται στην επαναδραστηριοποίηση του άλλοτε δικτύου της Μαρινόπουλος υπό την ΕΥΣ με την εξής έννοια: Ένα μέρος της ωφέλειας γενικά των c&c από την κατάρρευση της Μαρινόπουλος, που προήλθε από τη συγκυριακή αναζωογόνηση του πελατολογίου τους, ήδη την πήρε πίσω η ΕΥΣ, αφαιρώντας τζίρο από το μικρό λιανέμπορο, ο οποίος, έτσι, μείωσε τις αγορές του και από τα c&c και από το παραδοσιακό χονδρεμπόριο. Αυτό ανακλάται άμεσα στα στοιχεία των πωλήσεων χονδρικής, σε κατηγορίες προϊόντων με τις οποίες κυρίως δουλεύουν οι μικροί λιανέμποροι –προπάντων τα φρέσκα τρόφιμα (ψυγείου και μη) κι ένα σημαντικό μέρος των τυποποιημένων επώνυμων τροφίμων. Γι’ αυτό συμπεραίνουμε ότι η πτώση της αγοράς του c&c το 2018, σε ό,τι αφορά τον κλαδικό τζίρο με τη στενή του έννοια (δηλαδή, χωρίς τον υπολογισμό γενικά της εισφοράς του ho.re.ca) ήταν ουσιαστικά μεγαλύτερη της σταθμισμένης μέσης πτώσης.
Η Lidl έχει μπει στη χονδρική
- σ. σ.: Υπάρχουν εκτιμήσεις σχετικά με το κατά πόσο το πελατολόγιο των c&c έχει στραφεί συστηματικότερα στη Lidl για τις προμήθειές του;
Σ. Μ.: Η Lidl έχει μπει στην αγορά της χονδρικής, αυτό είναι βέβαιο. Όμως, δεν είμαστε σε θέση να αποτιμήσουμε το βαθμό επίδρασης, που έχει αυτό, στις πωλήσεις των c&c. Αναμφίβολα, εφόσον αποδειχτεί ότι υπάρχει δυναμική ανάπτυξης των πωλήσεων χονδρικής της Lidl, θα έχουμε να κάνουμε μ’ έναν καινούργιο, άλλης λογικής «παίχτη».
Το παραδοσιακό χονδρεμπόριο στριμώχνεται
- σ. σ.: Πώς αξιολογείτε τις αντοχές των παραδοσιακών δομών του χονδρεμπορίου σε συνθήκες ενίσχυσης των τάσεων συγκέντρωσης του μικρού πελατολογίου τους σε κοινά σχήματα προμηθειών κάθε μορφής;
Σ. Μ.: Το παραδοσιακό χονδρεμπόριο γενικά ανθίσταται, αλλά μάλλον με σύμμαχο τα c&c, εφόσον κυρίως οι τοπικοί, αλλά και μεγαλύτεροι χονδρέμποροι είναι λίγο-πολύ πελάτες του c&c. Άλλο τόσο, βέβαια, τα c&c συνεργάζονται κατά περίπτωση προϊοντικών κατηγοριών με υπέρ-χονδρεμπόρους για τις προμήθειές τους… Πάντως, σε κάθε περίπτωση το παραδοσιακό χονδρεμπόριο στριμώχνεται από την επέκταση της δικαιόχρησης και των άλλων τυπικών ή άτυπων μορφών συνεργασίας στον τομέα των προμηθειών της μικρής λιανικής και θα πιέζεται ακόμα περισσότερο στο εξής.
- σ. σ.: Η αγορά του ho.re.ca., που κατά γενική ομολογία δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες για την οργανωμένη χονδρική, τροφοδοτείται ταυτόχρονα και από το παραδοσιακό χονδρεμπόριο και από τα c&c. Υπάρχει εκτίμηση για τη σχέση σήμερα των μεριδίων των δύο καναλιών χονδρικής στην τροφοδοσία, τόσο του ho.re.ca. όσο και του μικρού λιανεμπορίου;
Σ. Μ.: Η απάντηση είναι πραγματικά δύσκολη, με την έννοια ότι οι εκτιμήσεις είναι εφικτές μόνο ανά χωριστή κατηγορία προϊόντων. Για παράδειγμα, στην αγορά του μπουκαλιού (αναψυκτικά, μπίρες, κρασιά και λοιπά αλκοολούχα) κατά το μεγαλύτερο μέρος της η τροφοδοσία της μικρής αγοράς, περιλαμβανομένου του ho.re.ca., ελέγχεται από το παραδοσιακό χονδρεμπόριο. Αντίθετα στα τρόφιμα, κυρίως τα φρέσκα, το c&c έχει ισχυρό μερίδιο. Την ίδια στιγμή τόσο η μικρή λιανική όσο και το ho.re.ca για την κάλυψή τους στα είδη μπακαλικής απευθύνονται ακόμα και σε σούπερ μάρκετ. Όλα αυτά διαρθρώνονται πολλές φορές με εντελώς διαφορετικό τρόπο από περιοχή σε περιοχή, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ανταγωνισμού, του πληθυσμού, της γεωγραφίας, της οικονομικής ανάπτυξης κοκ κάθε περιοχής. Σε αυτό το πλαίσιο, οι γενικεύσεις είναι παρακινδυνευμένες. Υποθέτω ότι η σχέση των μεριδίων c&c/παραδοσιακής χονδρικής είναι ενδεχομένως 1/5 ή 1/4, αλλά αυτό δεν είναι κάτι περισσότερο από απλή αίσθηση των πραγμάτων.
Ανάπτυξη στην Αττική ως το 2020
- σ. σ.: Ποια είναι τα σχέδια του δικτύου χονδρικής της Μασούτης;
Σ. Μ.: Η βασική προτεραιότητά μας σήμερα είναι η είσοδος και ανάπτυξή μας στην Αττική και στον τομέα της χονδρικής. Ήδη αναζητούμε το κατάλληλο ακίνητο, προκειμένου να εγκαταστήσουμε το πρώτο Cash & Carry Μασούτης στην αγορά της πρωτεύουσας ως το 2020. Στο μεταξύ, ήδη εξυπηρετούμε πελάτες της χονδρικής στο Λεκανοπέδιο.
Express Market: Επέκταση στις τουριστικές περιοχές
- σ. σ.: Τι μερίδιο τζίρου των c&c της Μασούτης αναλογεί στις παραγγελίες των σταθερών συνεργατών της εταιρείας από τη μικρή λιανική –δηλαδή, από το δίκτυο των Express Market και τον ευρύτερο κύκλο των λίγο-πολύ σταθερών πελατών σας; Ποια είναι η δομή του εν λόγω δικτύου και με τι στόχους εξελίσσεται;
Σ. Μ.: Το συγκεκριμένο πελατολόγιο μάς δίνει περίπου το 40% του τζίρου μας και ασφαλώς ενδιαφερόμαστε για την ανταγωνιστική ανάπτυξή του. Ήδη η επωνυμία Express Market έχει μια ισχυρή παρουσία στη χώρα, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, μ’ ένα δίκτυο σήμερα 250 καταστημάτων, που επεκτείνεται κατ’ έτος με δέκα ως δεκαπέντε νέα καταστήματα. Όπως γνωρίζετε, πρόκειται για καταστήματα χώρου πώλησης κατά μέσο όρο 150τμ-180τμ (μεταξύ αυτών, πάντως, υπάρχουν και κανονικά σούπερ μάρκετ), που, λειτουργώντας με διευρυμένο ωράριο, καλύπτουν συμπληρωματικά τα ψώνια της ημέρας των πελατών τους. Ο στόχος μας, λοιπόν, είναι να ενισχυθεί το δυναμικό του δικτύου των Express Market στη Νότια Ελλάδα, με προτεραιότητα στην Αττική και, πάντως, με στρατηγική έμφαση παντού στην τουριστική ζώνη της χώρας, νησιωτική ή μη, δεδομένου ότι εκεί υπάρχουν ευκαιρίες πρόσκτησης νέου τζίρου. Στο πλαίσιο αυτό, ετοιμαζόμαστε να παρουσιάσουμε στη διεθνή έκθεση ΚΕΜ Franchise (15-18 Μαρτίου) στην Αθήνα μια ιδιαίτερα ελκυστική πρόταση στο μικρό λιανέμπορο για την ένταξή του στο δίκτυο Express Market. Τη μοναδικότητα των χαρακτηριστικών της πρότασής μας έναντι όλων των ανταγωνιστών μας τη φυλάμε σαν έκπληξη για την έκθεση, οπότε περιορίζομαι απλώς στην ανακοίνωσή της.
Η ιδέα για τα Express Market άρχισε να υλοποιείται το 2005 ως μια ολοκληρωμένη λύση υποστήριξης του συνεργάτη τοπικού λιανέμπορου, από το σχεδιασμό του καταστήματός του και τη διασφάλιση της τροφοδοσίας του με πλήρως ανταγωνιστικούς όρους, μέχρι τη διαφημιστική του προώθηση, με φυλλάδιο κλπ. Παράλληλα προς τα Express Market ο στόχος της Μασούτης ήταν εξαρχής να συντηρεί έναν ευρύ κύκλο λίγο έως περισσότερο σταθερών πελατών χονδρικής, δηλαδή πελατών που, ενώ αποφεύγουν την ένταξη και προτιμούν να λειτουργούν περισσότερο ως κυνηγοί ευκαιριών αγοράς, αναγνωρίζουν εντέλει οφέλη στη σταθερότητα της συνεργασίας τους με τα Cash & Carry Μασούτης. Άλλωστε, από το δυναμικό τους κατά κανόνα προέρχονται οι επιχειρηματίες που επιλέγουν συν τω χρόνω την ένταξη στα Express Market. Σκοπός μας, λοιπόν, σήμερα είναι να γίνουμε ακόμα πιο ελκυστικοί ως μόνιμοι συνεργάτες προμηθευτές όλων αυτών των λιανεμπόρων.
- σ. σ.: Σε τι βαθμό τα Express Market καλύπτουν σήμερα την τουριστική ζώνη, τις περιοχές-«φιλέτο» στα σχέδια όλων των συστημάτων franchising; Αλήθεια, υπάρχουν γενικότερα εκτιμήσεις, σχετικά με το μέγεθος του δυναμικού των μικρών λιανεμπόρων, που παραμένουν ανεξάρτητοι συγκριτικά με τους «οργανωμένους»;
Σ. Μ.: Σε πολύ γενικές γραμμές περίπου το ένα στα τρία Express Market εδρεύουν σε περιοχές της τουριστικής ζώνης της χερσαίας και της νησιωτικής χώρας. Ως προς το ελεύθερο επιχειρηματικό δυναμικό των μικρών επιχειρηματιών του κλάδου, πιστεύω ότι πλέον ισοδυναμεί λίγο-πολύ αριθμητικά με τους ενταγμένους σε συστήματα franchising και ομίλους αγορών. Κατά βάση πρόκειται για παλιούς έμπειρους επιχειρηματίες.
Θέλουμε το συνεργάτη αφεντικό στο κατάστημά του
- σ. σ.: Γι’ αυτό ακριβώς τίθεται και το εξής ερώτημα: Γιατί να επιλέξουν να χάσουν την αυτονομία τους, ενόσω έχουν δοκιμαστεί επιτυχώς στη λαίλαπα της οικονομικής κρίσης και γνωρίζοντας ότι η δέσμευσή τους, τουλάχιστον στο franchising, θα τους υποβιβάσει μάλλον στη θέση του «υπαλλήλου» μέσα στην ίδια τους τη επιχείρηση;
Σ. Μ.: Η αλήθεια είναι ότι όποιος έχει μάθει να ζει αυτόνομα, δύσκολα συμβιβάζεται με τις οργανωμένες δομές. Ειδικά οι παλιές γενιές των λιανεμπόρων ανθίστανται σθεναρά και μόνο στην ιδέα ότι με την ένταξή τους σε τέτοιες δομές θα πάψουν να έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στο μαγαζί του ο καθένας. Ωστόσο, οι διάδοχες γενιές σε πολλές περιπτώσεις αναζητούν το μοντέλο οργάνωσης, που θα τους πείσει για τα πλεονεκτήματά του. Άλλωστε, η γνώση των μακροπρόθεσμων τάσεων συγκέντρωσης της αγοράς δεν μπορεί παρά να κινητοποιεί τους νέους επιχειρηματίες σε μια τέτοια αναζήτηση.
Ως προς την εμπειρία της εφαρμογής γενικά του franchising στην αγορά μας συμφωνώ ότι, σε συνδυασμό κυρίως με τις ανακατατάξεις στον κλάδο λόγω της κρίσης, δεν είναι η καλύτερη. Πράγματι, οι συνεργάτες franchisee στις περισσότερες περιπτώσεις καθίστανται μάλλον τύποις αφεντικά. Όχι όμως στην περίπτωση των Express Market. Το μοντέλο της Μασούτης έγινε εξαρχής με γνώμονα τη διατήρηση και ενίσχυση όλων των φυσικών πλεονεκτημάτων της μικρής επιχείρησης, που είναι η ευελιξία σε όλους τους τομείς δράσης. Και γι’ αυτό πέτυχε. Διότι εμείς επιδιώκουμε οι συνεργάτες μας να παραμένουν αφεντικά στις επιχειρήσεις τους κι όχι «υπάλληλοι». Το μεγάλο πλεονέκτημα των Express Market είναι ότι, μεριμνώντας για την απαλλαγή του συνεργάτη από το βάρος της αναζήτησης των ευκαιριών στις αγορές χονδρικής, του λύνουν τα χέρια να ασχοληθεί με την ανάπτυξη των λιανικών πωλήσεων, με όρους ευελιξίας –στη γκάμα των προϊόντων, τη διαμόρφωση της εμπορικής πολιτικής κλπ. Δεν είναι τυχαίο ότι το δικό μας μοντέλο δεν έχει διαρροές συνεργατών. Αντίθετα, προσελκύει το ενδιαφέρον ακόμα και λιανεμπόρων, που συμμετέχουν σε άλλα σχήματα…