Το θερμό εξαγωγικό ενδιαφέρον της ελληνικής βιομηχανίας τροφίμων αποδεικνύεται από τη μεγάλη εθνική συμμετοχή στη διεθνή έκθεση τροφίμων-ποτών SIAL Paris 2024, που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 19 και 23 Οκτωβρίου.
Περισσότεροι από 250 Έλληνες εκθέτες συμμετείχαν στη φετινή διοργάνωση, δίνοντας στην Ελλάδα την 7η θέση από άποψη αριθμού εκθετών μεταξύ των 127 συμμετεχουσών χωρών, μετά τις –κατά σειρά– Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Τουρκία, Κίνα και Ολλανδία. Σε ό,τι αφορά τις τάσεις που ανέδειξε η διοργάνωση, φαίνεται ότι η παγκόσμια βιομηχανία τροφίμων βιάζεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των πιο ενήμερων από ποτέ άλλοτε και απαιτητικών καταναλωτών.
Η κορυφαία υπηρεσία παράδοσης φαγητού στη Σαουδική Αραβία, Hungerstation, μόλις εισήγαγε στην εφαρμογή της μία νέα λειτουργία, την «υποσυνείδητη παραγγελία» που, βασιζόμενη στη γνωστική τεχνητή νοημοσύνη, «αποκαλύπτει» τι πραγματικά επιθυμεί ο καταναλωτής. Η σχετική είδηση γνωστοποιήθηκε στα μέσα ενημέρωσης της SIAL, αναδεικνύοντας τον κομβικό ρόλο της τεχνολογίας και της υπεύθυνης κατανάλωσης στο κοντινό μέλλον. Αν και είναι ανέφικτο να αναφερθούμε διεξοδικά σε λίγες μόνο σελίδες στα πεπραγμένα της φετινής διοργάνωσης, επιχειρήσαμε να καταγράψουμε τα highlights της SIAL 2024. Οι εισηγήσεις για ζητήματα όπως η τιμολόγηση, η σύγχρονη θεώρηση της εφοδιαστικής αλυσίδας και οι εξελισσόμενες καταναλωτικές συμπεριφορές κέρδισαν το ενδιαφέρον των επισκεπτών και των συμμετεχόντων, καθιστώντας τη SIAL ως το καταλληλότερο περιβάλλον για την ανταλλαγή ιδεών και τη συζήτηση των τάσεων, που θα αναδιαμορφώσουν τη βιομηχανία τροφίμων.
Στη φετινή διοργάνωση προσήλθαν περισσότεροι από 280 χιλιάδες ενδιαφερόμενοι, αυξημένοι κατά 8% συγκριτικά με την προηγούμενη, οι συμμετέχουσες εταιρείες ξεπέρασαν τις 7.500 από 127 χώρες, ενώ κατά τη διάρκειά της παρουσιάστηκαν περισσότερα από 400 χιλιάδες προϊόντα στο παγκόσμιο επαγγελματικό κοινό. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον συγκέντρωσαν τα προϊόντα παντοπωλείου, η κατηγορία του κρέατος, τα βιολογικά προϊόντα, τα γαλακτοκομικά και οι προτάσεις της ζαχαροπλαστικής. Κύριες χώρες προέλευσης των επισκεπτών ήταν η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία. Η συνολική επιφάνεια της έκθεσης υπερέβη τα 270.000τμ.
Η κατανάλωση στην εποχή των αλλαγών
Εν μέσω έντονων και συχνών αλλαγών δεν μπορεί να υπάρξει μία μόνο στρατηγική προσέγγιση του καταναλωτή, καθώς η καταναλωτική συμπεριφορά είναι κατακερματισμένη μεταξύ διαφορετικών προτεραιοτήτων και επιδιώξεων. Σύμφωνα με στοιχεία της Kantar που δημοσιεύθηκαν στην έρευνα «Sial Insights», το 44% των καταναλωτών τροποποίησε τη συμπεριφορά του, αναζητώντας εκπτώσεις και ειδικές προσφορές, μεγαλύτερες συσκευασίες, αλλά και φθηνότερα προϊόντα και καταστήματα. Πιο συγκεκριμένα, το 53% των συμμετεχόντων της έρευνας της Kantar δήλωσε ότι «κυνηγάει» ειδικές προσφορές και εκπτώσεις, το 41% κάνει λιγότερες σπατάλες τροφίμων, το 37% αγοράζει μεγαλύτερες συσκευασίες και το 35% στρέφεται σε πιο οικονομικά brands. Στο ίδιο πλαίσιο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Circana, οι μισοί καταναλωτές ήδη έχουν αλλάξει τις αγοραστικές τους συμπεριφορές, ενώ σύμφωνα με τη γαλλική συμβουλευτική εταιρεία Protéinesxtc, περισσότερα από τα μισά νέα προϊόντα (52%) που λανσαρίστηκαν πέρυσι, δημιουργήθηκαν με βάση τη γευστική ικανοποίηση ποικίλων διατροφικών προτύπων –το αντίστοιχο ποσοστό το 2022 ήταν 47%.
Διπλάσια η αύξηση των snacks από το μέσο όρο των FMCG
Η έλλειψη χρόνου για την προετοιμασία του φαγητού και την απόλαυση των γευμάτων έχει «θολώσει» σημαντικά την άλλοτε ξεκάθαρη γραμμή μεταξύ snack και κανονικού γεύματος. Χωρίς αμφιβολία το section των snacks ήταν από τους πρωταγωνιστές της SIAL 2024. H εν λόγω κατηγορία προϊόντων συνεχίζει να εμφανίζει αύξηση των πωλήσεών της παντού στον κόσμο, ενόσω οι βιομηχανίες που δραστηριοποιούνται στο πλαίσιό της εστιάζουν αδιάκοπα το ενδιαφέρον τους στη δημιουργία νέων καινοτόμων προϊόντων. Σύμφωνα με την Circana, η εξέλιξη των πωλήσεων σε όγκο των μπισκότων στην αγορά της Ευρώπης πέρυσι αυξήθηκε κατά 15% συγκριτικά με το 2022, τα crisps εμφάνισαν αντίστοιχα άνοδο 14% και η σοκολάτα 10%, όταν η αντίστοιχη μέση αύξηση των πωλήσεων του συνόλου των FMCG πέρυσι ήταν 8,5% έναντι του 2022.
Στο πλαίσιο των Sial Talks, ο κ. Brian Choi, Managing Partner και CEO του Food Institute, παρουσιάζοντας τις νέες τάσεις της βιομηχανίας τροφίμων, αφιέρωσε ένα μέρος της εισήγησής του στα φετινά πορίσματα της έκθεσης της Mondelez International, «State of Snacking». Σύμφωνα με αυτά, η αύξηση της ευσυνείδητης κατανάλωσης snack είναι αξιοσημείωτη. Ειδικότερα, το 85% των καταναλωτών τα επιλέγουν τακτικά, ενώ κατά το 62% αξιοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την αναζήτηση καινοτόμων snacks. Η προσεκτική κατανάλωσή τους γίνεται όλο και πιο σημαντική, καθώς κατά το 78% οι καταναλωτές αφιερώνουν χρόνο για να «μοιράζουν» τα snacks σε μικρότερες μερίδες, ενώ τεκμαίρεται ότι είναι πλέον πολύ υψηλό το ποσοστό όσων ελέγχουν τις διατροφικές πληροφορίες στις συσκευασίες τους πριν τα αγοράσουν.
Το «δεύτερο κύμα εξημέρωσης» πρωτεϊνούχων εμβίων
Το 74% των ανθρώπων πιστεύουν ότι τα τρόφιμα που καταναλώνουν είναι ενδεχομένως επιβλαβή για την υγεία, αλλά το σημαντικό εδώ είναι ότι το ποσοστό αυτό διαρκώς μεγαλώνει. Οι βιομηχανίες τροφίμων, έχοντας εντοπίσει τη στροφή προς υγιεινότερες επιλογές διατροφής, προσπαθούν να παρέχουν προϊόντα μη αποκλίνοντα από τη σχετική τάση. Οι σύγχρονοι καταναλωτές προσέχουν τα συστατικά των προϊόντων, αφού κατά το 44% δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για πληροφορίες σχετικές με τις πρώτες ύλες καθενός προϊόντος. Το ενδιαφέρον για λιγότερο επεξεργασμένα προϊόντα παραμένει υψηλό, φτάνοντας το 72%, ενώ η προτίμηση στα τοπικά και εποχιακά προϊόντα αγγίζει το 53%, σύμφωνα με στοιχεία της Kantar. Την ίδια στιγμή νέα αγροδιατροφικά μοντέλα αναπτύσσονται, προκειμένου να καλυφθούν οι νέες αυξανόμενες απαιτήσεις, καθώς τα βιολογικά τρόφιμα δεν φαίνεται να πείθουν τους καταναλωτές για την υψηλότερη διατροφική τους αξία, δεδομένου ότι μόλις το 25% των καταναλωτών συνδέει την εν λόγω κατηγορία με την ποιότητα, σύμφωνα με την Kantar.
Ένα άλλο θέμα που βρίσκεται στις προτεραιότητες της «κοινότητας» ενδιαφερομένων για τη διατροφή, είναι οι εναλλακτικές λύσεις παράκαμψης των ζωικών πρωτεϊνών, η παραγωγή των οποίων ενοχοποιείται για την κατασπατάληση πόρων και τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Οι μικροβιακές πρωτεΐνες που παράγονται στα εργαστήρια είναι η «επαναστατική λύση», λένε οι ειδήμονες, και θα βρίσκονται στο πιάτο μας στο εγγύς μέλλον. Μερικές φορές η μετάβαση από τις ζωικές στις μικροβιακές πρωτεΐνες αναφέρεται και ως «δεύτερο κύμα εξημέρωσης» –εξημέρωσης, δηλαδή, των μικροοργανισμών μετά τα ζώα (πηγή, Sial Insights).
Εξατομικευμένη διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά
Η εξατομικευμένη διατροφή αναδεικνύεται ως κυρίαρχη τάση, που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και επεκτείνεται παγκοσμίως. Σε αντίθεση με τα λειτουργικά τρόφιμα, που αποσκοπούν στην αποφυγή συγκεκριμένων προβλημάτων υγείας, η εξατομικευμένη διατροφή βασίζεται στην ακριβή κατανόηση των αναγκών του κάθε ανθρώπου, λαμβάνοντας υπόψη τον μεταβολισμό και πλήθος βιοχημικών δεδομένων καθενός. Κεντρικός παράγοντας αυτής της προσέγγισης είναι η ανάλυση του μικροβιώματος, το οποίο αποκαλύπτει κρίσιμες πληροφορίες για τη λειτουργία του οργανισμού. Με τη συλλογή και ανάλυση των δεδομένων, οι διατροφικές συστάσεις μπορεί να προσαρμόζονται για να ικανοποιούν τις προσωπικές προτιμήσεις, τις ειδικές ανάγκες που προκύπτουν από την καθημερινή δραστηριότητα και τις ηθικές ή θρησκευτικές επιλογές κάθε ατόμου. Το αποτέλεσμα είναι μια ολιστική προσέγγιση, που συνδυάζει επιστήμη και τεχνολογία, δίνοντας στους καταναλωτές τη δυνατότητα να έχουν πλήρη εικόνα για το τι είναι κατάλληλο για τον οργανισμό τους (πηγή: Sial Insights).
Σε ό,τι αφορά τα mocktails, τα μη αλκοολούχα ποτά κατακτούν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς. Η αξία τους υπερβαίνει πλέον τα 10 δισ. ευρώ. Η ζήτηση για mocktails και η εμφάνιση μη αλκοολούχων εκλεκτών κρασιών αντικατοπτρίζουν την αυξανόμενη καταναλωτική προτίμηση για προϊόντα που συνδυάζουν γεύση και υγεία. Δεν πρόκειται πια για μια απλή εναλλακτική πρόταση, αλλά για έναν τομέα που κερδίζει διαρκώς έδαφος, αποκτώντας ιδιαίτερη σημασία για την εστίαση, και τη μαζική και την εν οίκω. Αυτή η στροφή έχει ενισχύσει την τάση εμφάνισης ειδικών κελαριών και μενού αποκλειστικά μη αλκοολούχων ποτών. Οι επιχειρήσεις εστίασης και οι παραγωγοί ακολουθούν τη σχετική τάση, επενδύοντας σε ποιοτικές επιλογές που ανταγωνίζονται τα παραδοσιακά αλκοολούχα ποτά σε γεύση και εμπειρίες (πηγή: Sial Insights).
Η σύγχρονη θεώρηση της εφοδιαστικής αλυσίδας
Η εφοδιαστική αλυσίδα στη βιομηχανία τροφίμων βρίσκεται στο κέντρο συζητήσεων, καθώς η διαχείρισή της επηρεάζει την οικονομική ισορροπία και βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Στο Food Supply Chain Summit, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της SIAL Paris, ένας από τους εισηγητές, ο κ. François Deprey, Managing Partner της Sprint Project, μίλησε για τις σύγχρονες προκλήσεις της ιχνηλασιμότητας, της εξασφάλισης πρώτων υλών και της αντιμετώπισης του πληθωρισμού. Όπως τόνισε, μεταξύ άλλων, «όταν αναφερόμαστε στην εφοδιαστική αλυσίδα σήμερα, σκεφτόμαστε τις μεταφορές και τα logistics. Στην πραγματικότητα περιλαμβάνει τα πάντα, από τη φάρμα μέχρι το ράφι. Η διαδικασία της εφοδιαστικής αλυσίδας έχει υποστεί μια σειρά κρίσεων τα τελευταία χρόνια, είτε αναφερόμαστε στην πανδημία είτε στον πόλεμο στην Ουκρανία. Τα προβλήματά της επηρεάζουν σχεδόν κάθε πτυχή της οικονομικής δραστηριότητα της βιομηχανίας τροφίμων. Ο αντίκτυπος του πληθωρισμού, η προμήθεια των πρώτων υλών και η ικανότητα εύρεσης προμηθευτή είναι προκλήσεις που καλούμαστε να διαχειριστούμε πιο ουσιαστικά από ποτέ. Η καινοτομία στη βιομηχανία τροφίμων αναφέρεται κυρίως στη γευστική πρωτοτυπία του ενίοτε προϊόντος, αλλά στην πραγματικότητα οι καινοτομίες αφορούν και τις διαδικασίες παραγωγής».
Η ελληνική βιομηχανία τροφίμων διψά για εξωστρέφεια
Η Ελλάδα ήταν η έβδομη χώρα από άποψη αριθμό εκθετών στη SIAL 2024, αφού περισσότερες από 250 εταιρείες παρουσίασαν ελληνικά προϊόντα στο παγκόσμιο επαγγελματικό κοινό. Εταιρείες, όπως οι Τσάνος και Zeo Bakers που πριν μία πενταετία δεν είχαν καμία παρουσία στις διεθνείς αγορές, μπήκαν ήδη στην αρένα της εξωστρέφειας, καθώς οι εξαγωγικές τους δραστηριότητες αποφέρουν περίπου το 10% του συνολικού τζίρου τους. Η Ioniki πρόσφατα ξεκίνησε συνεργασία με τα σούπερ μάρκετ Edeka και Kaufland της Γερμανίας και η Hellenic Quality Foods εξάγει τα προϊόντα της στην ισραηλινή αγορά, μέσω της μεγάλης εισαγωγικής εταιρείας Willi Food. Η διεθνής παρουσία του ομίλου Χαΐτογλου είναι πιο ισχυρή από ποτέ, αφού την τελευταία διετία οι εξαγωγές του αναλογούν στο 55% των συνολικών του πωλήσεων, ενώ η Όλυμπος-Παπαγιάννης δραστηριοποιείται σε περισσότερες από πενήντα διεθνείς αγορές με τα επώνυμα προϊόντα της και τις συνεργασίες της στον τομέα της παραγωγής PL.
Αποτέλεσμα της μεγάλης προσπάθειας των εγχώριων βιομηχανιών τροφίμων-ποτών να ανοίγουν διεξόδους επιβίωσης, έχοντας την εμπειρία της μακράς περιόδου κρίσεων στη χώρα μας, είναι η περαιτέρω ενίσχυση των εξαγωγικών τους δραστηριοτήτων, οι οποίες παρά τις αναταράξεις διεθνώς διατηρούν τη δυναμική τους. Για κάποιους, μάλιστα, η εξωστρέφεια αποτελεί πλέον την κύρια πηγή της ανάπτυξής τους. Οι αυξανόμενες συμμετοχές των ελληνικών εταιρειών σε διεθνείς εκδηλώσεις που αφορούν τον κλάδο των ειδών διατροφής, επιβεβαιώνει αν μη τι άλλο τη σχετική τάση.
SIAL Innovation Awards 2024
Βασιζόμενα στις τάσεις που ικανοποιούν τις αυξανόμενες προσδοκίες των καταναλωτών, τα Sial Innovation Awards 2024, δίνοντας έμφαση στην υγεία, την απλότητα και τη βιωσιμότητα, ανέδειξαν τις πιο καινοτόμες ιδέες της έκθεσης, επιβραβεύοντας τις εταιρείες για τα ευρηματικά προϊόντα τους. Σε αυτό το πλαίσιο, το χρυσό βραβείο της διοργάνωσης απονεμήθηκε στη γαλλική εταιρεία Sabarot για το «mix for plant-based patties, source of protein», το οποίο περιέχει ποιοτικές πρώτες ύλες, είναι πλούσιο σε φυτική πρωτεΐνη και μαγειρεύεται εξαιρετικά γρήγορα. Το ασημένιο βραβείο το κέρδισε η μαυριτανική εταιρεία Aryze για το ρόφημα Moringa Boost, το οποίο παρασκευάζεται από το ομώνυμο φυτό, που έχει πολλαπλές θρεπτικές και ιαματικές ιδιότητες. Tο xάλκινο βραβείο αποδόθηκε στη φινλανδική εταιρεία Konjac King για τις βάσεις σούσι με συστατικό το λαχανικό konjac, το οποίο είναι χαμηλό σε θερμίδες και δεν έχει γλουτένη.