Προς ολιστικό trade down η οργανωμένη λιανική

Συνθήκες trade down στη λειτουργία της αγοράς καταγράφονται τους τελευταίους μήνες λόγω του υπερπληθωρισμού, που δεν πλήττει μόνο τα εισοδήματα των καταναλωτών, αλλά και τα ταμεία και τα αποθεματικά των αλυσίδων σούπερ μάρκετ. Η άνευ προηγουμένου διόγκωση του κόστους προμήθειας των πρώτων υλών επιδρά, ταυτόχρονα, στις τιμές των προϊόντων στο ράφι
και στα επενδυτικά κόστη των αλυσίδων σούπερ μάρκετ.
Oι εταιρείες του κλάδου την ίδια στιγμή καλούνται να αντιμετωπίσουν τα ιδιαιτέρως αυξημένα λειτουργικά κόστη τους από την εκτίναξη των τιμών ενέργειας, καθώς και τις επαναλαμβανόμενες αναπροσαρμογές του κατώτατου μισθού που αποφασίζει η κυβέρνηση, πράγμα που έχει υψηλό κόστος γι’ αυτές, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των απασχολουμένων στην οργανωμένη λιανική είναι χαμηλοαμειβόμενοι. Οι διόλου αμελητέες επιβαρύνσεις με τις οποίες είναι αντιμέτωπες οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ, επιδρούν άμεσα στα περιθώρια κέρδους τους, αποτελώντας ισχυρό αντίβαρο στη σημαντική ανάπτυξη εργασιών (5%-6%) που καταγράφηκε και το 2022, αυτή τη φορά λόγω του υπερπληθωρισμού και δευτερευόντως του τουρισμού.

Θεωρείται βέβαιο ότι το 2023 η κερδοφορία των επιχειρήσεων του κλάδου θα υποστεί σαφώς συμπίεση, οπότε οι αλυσίδες καλούνται να επιδείξουν ιδιαίτερη προσοχή στη διαχείριση των περιθωρίων κέρδους τους. Όσες έχουν την κατάλληλη γνώση και εμπειρία θα αποκτήσουν ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Ωστόσο, επειδή η διαχείριση των περιθωρίων κέρδους δεν είναι εύκολη υπόθεση, θεωρείται βέβαιο ότι πολλές αλυσίδες θα βρεθούν περί τα τέλη του έτους σε δυσχερή θέση.

Προς αποφυγή των δύσκολων καταστάσεων, οι αλυσίδες αρχίζουν να αλλάζουν στρατηγική, αναδιαρθρώνοντας τα κόστη τους σε όλα τα επίπεδα ή, όπως τονίζεται, περνούν σταδιακά –η καθεμία με διαφορετικό ρυθμό και ένταση– σε περιβάλλον trade down. Ως συνεπεία αυτής της πολιτικής το επόμενο διάστημα εκτιμάται ότι θα δούμε στην αγορά αισθητές αλλαγές, μεταξύ άλλων, σε θέματα σχετικά με τη διάρθρωση των κωδικών στο ράφι, την τιμολογιακή πολιτική, το παρεχόμενο σέρβις, καθώς και τη διαμόρφωση και τον εξοπλισμό των εσωτερικών χώρων των καταστημάτων.

Νέο μίγμα κωδικών
Όπως εξηγεί παράγοντας του κλάδου με μεγάλη εμπειρία, οι αλυσίδες έχουν ήδη αρχίσει και θα συνεχίσουν να αναδιαμορφώνουν τη σύνθεση του «καλαθιού» που προσφέρουν στο κοινό τους ως εξής:
• Θα δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
• Θα εμπλουτίσουν με περισσότερους κωδικούς τα προϊόντα χαμηλής τιμής, καθώς και τα premium προϊόντα, περιορίζοντας τις επιλογές των καταναλωτών σε αγαθά μεσαίας τιμής.
• Θα επιμείνουν στην τελική τιμή των αγαθών, μειώνοντας τις προωθητικές ή άλλες εκπτωτικές ενέργειες.

Μέσα από τις προαναφερόμενες πρωτοβουλίες θα επιδιώξουν να διευκολύνουν τους πελάτες χαμηλού εισοδήματος να ανταποκρίνονται στις καθημερινές αγορές τους. Ταυτόχρονα θα διευρύνουν ελαφρώς τις επιλογές αγαθών premium για τους πελάτες καλύτερου εισοδηματικού επιπέδου, ώστε ένα μέρος όσων χαθούν από την πρώτη ομάδα πελατών να καλυφθεί από τα ψώνια της δεύτερης, δεδομένου ότι τα περιθώρια κέρδους σε αξία στην περίπτωση των premium αγαθών είναι σαφώς μεγαλύτερα.

Τι θα αλλάξει στο παρεχόμενο σέρβις
Προς αντιμετώπιση της χαμηλότερης κερδοφορίας και του αυξημένου εργασιακού κόστους αναμένεται να υπάρξουν και ορισμένες, περιορισμένης έκτασης, περικοπές στο παρεχόμενο προς τον πελάτη σέρβις. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, οι αλυσίδες σχεδιάζουν –αν δεν το πράττουν ήδη– να μειώσουν κατά ένα μικρό ποσοστό τον αριθμό των απασχολουμένων ανά τετραγωνικό μέτρο, ώστε να μετριάσουν τα κόστη εργασίας και να τα διατηρήσουν κατά το δυνατόν σε σταθερό επίπεδο. Χωρίς αυτό να σημαίνει κατ’ ανάγκην απολύσεις, θα οδηγήσει σε λιγότερες προσλήψεις, ενόσω οι αλυσίδες θα αναπτύσσουν τα δίκτυά τους, συνταξιοδοτώντας παράλληλα μέλη του προσωπικού τους που κλείνουν τον εργασιακό τους βίο.

Τι θα αλλάξει στα καταστήματα
Οι συνθήκες trade down επιβάλλουν επίσης τη μερική αναπροσαρμογή των εργασιών διαμόρφωσης των εσωτερικών χώρων των καταστημάτων, προκειμένου να μειώνονται, σε ανεκτό πάντα βαθμό, τα κόστη οργάνωσης και εξοπλισμού τους. Μέσα από ανάλογες διαδικασίες οι αλυσίδες θα επιτύχουν μια μείωση του επενδυτικού τους κόστους ανά τετραγωνικό μέτρο, απορροφώντας ένα μέρος των ιδιαιτέρως αυξημένων κοστολογίων προμήθειας πρώτων υλών κατασκευής των ακινήτων, καθώς και εξοπλισμών ή άλλων τεχνολογικών εξαρτημάτων, προκειμένου να επηρεαστούν το λιγότερο δυνατό τα πλάνα επέκτασης των δικτύων τους.

Ως συνέπεια της πρακτικής αυτής αναμένεται το επόμενο διάστημα να καταγραφούν μικρές διαφοροποιήσεις στην εικόνα, το ύφος και το κλίμα που χαρακτηρίζουν τα καταστήματα ανά αλυσίδα. Δεν αποκλείεται, δηλαδή, να αλλάξει ελαφρώς αυτό το οποίο ονομάζουν τα στελέχη του κλάδου «εμπειρία αγορών του πελάτη». Άλλωστε, όπως επισημαίνεται, η εικόνα των ελληνικών σούπερ μάρκετ διαφοροποιείται αισθητά από την αντίστοιχη των περισσότερων ευρωπαϊκών αλυσίδων, καθώς προσφέρουν στο εγχώριο κοινό καταναλωτών μια «πολυτέλεια» ασυνήθιστη σε άλλες αγορές. Σε αυτή, λοιπόν, αναμένεται ότι θα υπάρξουν κάποιες… εκπτώσεις.

Σε κάθε περίπτωση, παράλληλα με τα προαναφερόμενα, οι αλυσίδες θα επιμείνουν γενικότερα σε περικοπές του κόστους λειτουργίας τους, ώστε η πολιτική trade down την οποία θα ακολουθήσουν να καταστεί ολιστική, φέροντας τα μεγαλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

Θα υπάρξουν και εξαιρέσεις
Πάντως, σημειώνουμε ότι όπως κάθε κανόνας έχει την εξαίρεσή του, έτσι και στην περίπτωση του trade down θα υπάρξουν αρκετές και σημαντικές εξαιρέσεις εφαρμογής ανάλογων μέτρων, κυρίως από αλυσίδες που διαφοροποιούνται σημαντικά από το πρότυπο του κλασικού σούπερ μάρκετ, παρέχοντας λόγου χάριν περισσότερο εξειδικευμένα κωδικολογία ή πιο γκουρμέ προϊόντα, όπως και από άλλες που επενδύουν συστηματικά στην «εμπειρία αγορών», την οποία δεν θα μπορέσουν να αποποιηθούν τόσο εύκολα.

Ίσως, μάλιστα, κάποιες ακολουθήσουν την ακριβώς αντίθετη πορεία, προκειμένου η διαφοροποίησή τους αυτή να τις καταστήσει περισσότερο ορατές από τους ανταγωνιστές τους και να βελτιώσει τη σχέση τους με το καταναλωτικό κοινό, τονώνοντας περαιτέρω την πιστότητα των πελατών τους. Σε κάθε περίπτωση, όλα τα προαναφερόμενα θα εφαρμοστούν με διαφορετικό τρόπο από κάθε αλυσίδα.
Από την επιτυχημένη ή μη εφαρμογή της πολιτικής trade down αναμένεται τα επόμενα λίγα χρόνια να κριθούν πολλά –κυρίως θα φανεί ποιες αλυσίδες θα βγουν κερδισμένες και ποιες θα υποστούν (και σε τι βαθμό) τα πλήγματα της συγκυρίας. Τα αποτελέσματα των νέων τάσεων που θα επικρατήσουν, θα επηρεάσουν γενικότερα τις εξελίξεις στον κλάδο, κυρίως στο πεδίο των εξαγορών και των συγχωνεύσεων. Είναι βέβαιο ότι η μη ορθολογική διαχείριση της νέας κατάστασης θα σημάνει «κοκκίνισμα» των ισολογισμών, με τις γνωστές συνέπειες για όσες αλυσίδες θα έχουν μια τέτοια κατάληξη.

Τεχνολογία και ενέργεια
Αν κάπου δεν θα περικοπούν οι επενδύσεις είναι στον τομέα της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών. Αντίθετα, στο πεδίο αυτό αναμένεται ότι οι επενδύσεις θα ενταθούν παρά τις αυξημένες τιμές προμήθειας των σχετικών εξοπλισμών, καθότι μέσω αυτών οι αλυσίδες επιτυγχάνουν ταυτόχρονα δύο στόχους: Μεγαλύτερες οικονομίες κόστους και αποδοτικότερη προσέγγιση των επιλογών και των αναγκών των πελατών τους.

Ανάλογα αναμένεται να πράξουν οι αλυσίδες στον ενεργειακό τομέα, όπου θα υπάρξει ένταση των επενδύσεων σε εγκαταστάσεις, μηχανήματα και εξοπλισμούς συμβατούς ή φιλικούς με τη λεγόμενη «πράσινη μετάβαση». Οι οικονομίες κόστους που απολαμβάνουν οι εταιρείες από την κατάργηση των παλαιών ενεργοβόρων στοιχείων του εξοπλισμού τους, όπως και από τη στροφή τους σε περισσότερο «πράσινες» πηγές ενέργειας, είναι τέτοιας έντασης, που επιβάλλουν την ταχεία επέκταση των σχετικών έργων.