Και το όνομα αυτού… άγνωστο όχι όμως και ο ρόλος του, αφού αναμένεται να είναι αντίστοιχος του διαλυμένου πριν πολλά χρόνια ΣΕΣΜΕ. Σύμφωνα με τις πήγες του «σελφ σέρβις», τους τελευταίους λίγους μήνες επιχειρηματίες που είναι επικεφαλής μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ, όπως και ανώτατοι μάνατζερ των εταιρειών τους, διαβουλεύονται με σκοπό την (επαν)ίδρυση ενός φορέα εκπροσώπησης των επιχειρήσεων του κλάδου. Η εντύπωση που δίνεται είναι πως το επόμενο διάστημα, ενδεχομένως στο πρώτο τρίμηνο του 2023, θα υπάρξουν οι σχετικές ανακοινώσεις.

Kατά τις ίδιες πηγές ουδείς εκ των ισχυρών της κλαδικής αγοράς τοποθετείται αρνητικά στο ενδεχόμενο της δημιουργίας ενός νέου ΣΕΣΜΕ, όμως φαίνεται πως κάποιοι προβληματισμοί καθυστερούν τις αποφάσεις. Το μεγαλύτερο αγκάθι αφορά ασφαλώς τη σχέση μεταξύ των βασικών «παικτών» του κλάδου και των μικρομεσαίων τοπικών ανταγωνιστών τους, που θα θελήσουν να ενταχθούν στο νέο φορέα. Ο ρόλος και το μερίδιο ισχύος των τελευταίων από την άποψη της επίδρασής τους στις αποφάσεις του συνδέσμου αποτελούν κεντρικό θέμα προβληματισμού σε αυτή τη φάση της διαβούλευσης.

Το βέβαιο είναι ότι, για να συσταθεί εκ νέου ο σύνδεσμος εκπροσώπησης των σούπερ μάρκετ, θα πρέπει στο δυναμικό του να μετέχουν και μικρότερες εταιρείες, προκειμένου να είναι πολυφωνικός και πολυσυλλεκτικός. Η αναζήτηση μιας χρυσής τομής ή, με άλλα λόγια, η εύρεση της αναγκαίας ισορροπίας μεταξύ των «μικρών» και των «μεγάλων» αλυσίδων είναι όρος απαραίτητος, προκειμένου οι διαβουλευόμενοι να καταλήξουν σε συμφωνία. Μάλιστα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά γνωστός μάνατζερ του κλάδου και ιδιοκτήτης μιας εκ των μεγαλύτερων αλυσίδων της αγοράς μας, το βασικότερο όλων είναι να αποφευχθούν φαινόμενα που οδήγησαν στο παρελθόν στη διάλυση του ΣΕΣΜΕ. Κατά συνέπεια οι αποφάσεις του νέου φορέα πρέπει να λαμβάνονται κατά τρόπο που ναι μεν θα καλύπτονται οι μικρότερες επιχειρήσεις του κλάδου, οι οποίες υπερέχουν αριθμητικά των μεγάλων, αλλά στο πλαίσιο του απαραβίαστου των πραγματικών συσχετισμών δύναμης των επιχειρήσεων στην αγορά και της μη εμπλοκής των «μειοψηφούντων» σε τεχνητά αδιέξοδα.

Η δύσκολη ισορροπία
Δίχως να διευκρινίζεται κάτι πιο συγκεκριμένο, διακρίνεται καθαρά ότι αυτό που προβληματίζει τους συμμετέχοντες στη σχετική διαβούλευση, είναι το πώς θα εκφράζεται στη διοίκηση του νέου φορέα ο πραγματικός συσχετισμός ισχύος των εταιρειών στον κλάδο, δεδομένου ότι το συντριπτικά μείζον επιχειρηματικό δυναμικό του βρίσκεται στα χέρια λίγων «παικτών». Είναι, λοιπόν, φανερό ότι το πρόβλημα έγκειται στο πώς μια ευρεία αριθμητική συμμετοχή των εταιρειών σούπερ μάρκετ στον νέο σύνδεσμο δεν θα αμφισβητεί την επικυρωμένη στην πράξη τεράστια ανισότητα επιχειρηματικών μεγεθών, καθιστώντας «μειοψηφία» τους ισχυρούς της κλαδικής αγοράς.

Στο πλαίσιο αυτό, το κεντρικό ζητούμενο της διαβούλευσης είναι η αναζήτηση της σύμπτωσης απόψεων σχετικά με το πώς στη διοίκηση του φορέα θα εκφράζονται, ταυτόχρονα, τα «πιστεύω» των ισχυρών και τα «θέλω» των μικρότερων επιχειρήσεων, δίχως τα δύο μέρη να οδηγούνται σε τριβές, όπως συνέβη στο παρελθόν. Όπως τονίζεται μάλιστα, για να καταστεί δυνατή η ενεργοποίηση ενός νέου συνδέσμου των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ, είναι αναγκαία η ανεπιφύλακτη συναίνεση όλων των ενδιαφερομένων σχετικά με τον τρόπο συμμετοχής των μικρομεσαίων αλυσίδων σε αυτόν. «Το προσκλητήριο συμμετοχής στο εγχείρημα οφείλει να είναι γενικό και η αποδοχή του μεγάλη, ώστε να έχει ουσία η σύσταση ενός νέου φορέα προώθησης των συμφερόντων του κλάδου», τονίζει παράγοντας της αγοράς, σχολιάζοντας ότι το χάσμα μεταξύ των ισχυρών και των μικρότερων «παικτών», τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις νοοτροπίες τους, είναι προφανές. Ωστόσο, η απόστασή τους στον τρόπο σκέψης πρέπει κατά κάποιο τρόπο να γεφυρωθεί, ώστε ο σύνδεσμος να εκφράζει συνολικά τον κλάδο και να διαθέτει το κύρος που οφείλει να έχει ως θεσμικός συνομιλητής της εκάστοτε κυβέρνησης.

Αρχικά και εν ευθέτω χρόνο
Άλλος παράγοντας, αναφερόμενος στο θέμα, σχολιάζει ότι, εφόσον δεν καταστεί εφικτή εξαρχής μια συμφωνία μεταξύ όλων των επιχειρήσεων του κλάδου ανεξαρτήτως μεγέθους, είναι δυνατόν αρχικά μια πρώτη ομάδα επιχειρήσεων να αναλάβει την πρωτοβουλία σύστασης του συνδέσμου και εν ευθέτω χρόνο να ενταχθούν σε αυτόν περισσότερες επιχειρήσεις υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι θα συμμετάσχουν σε αυτόν όλοι οι ένοικοι του κλαδικού «ρετιρέ».

Το προαναφερόμενο σχόλιο δεν έγινε τυχαία στο «σελφ σέρβις», καθότι, όπως λένε οι πηγές μας, ένας από τους ισχυρότερους «παίκτες» του κλάδου, αν και δεν έχει εκφραστεί αντίθετα στην ιδέα της (επαν-)ίδρυσης ενός ΣΕΣΜΕ ή όπως αλλιώς ονομαστεί ο σύνδεσμός, δεν είναι αρκετά ζεστός να συμμετάσχει ενεργά στο ξεκίνημά του…

Μέσα και οι πολυεθνικές
Αρκετούς τους εκπλήσσει το γεγονός ότι στο σύνολό τους οι ισχυροί του κλάδου τοποθετούνται θετικά. Αξίζει μάλιστα να σημειώσουμε ότι την ιδέα της ίδρυσης ενός νέου κλαδικού συνδέσμου τη συμμερίζονται και οι εδώ θυγατρικές των πολυεθνικών επιχειρήσεων της οργανωμένης λιανικής. Αυτό από μόνο του είναι ένα ισχυρό σήμα ότι τελικά συμφωνία θα υπάρξει και ότι η εκπροσώπησή του θα είναι ισχυρή.

Σημειώνουμε ότι η σχετική ζύμωση λαμβάνει χώρα εδώ και περίπου δύο χρόνια, αλλά για μεγάλο διάστημα δεν υπήρξε σύμπτωση απόψεων. Δεδομένου, όμως, ότι ο κλάδος βρίσκεται τελευταία ενώπιον πολλών και σοβαρότατων ζητημάτων, υποχρεώνει όπως φαίνεται τους επιχειρηματίες και το ανώτατο μάνατζμεντ των αλυσίδων να σταθμίσουν με μεγαλύτερη ψυχραιμία, αποφασιστικότητα και καλύτερη διάθεση το σενάριο της συλλογικής εκπροσώπησης των συμφερόντων τους. Και μόνο τα όσα έχουν συμβεί με το πολυθρύλητο «Καλάθι του Νοικοκυριού» και τον ανατιμητικό πυρετό, με το ζήτημα της ενεργειακής ακριβείας και την ανάγκη της οργανωμένης λιανικής για υψηλές επιδοτήσεις, άρκεσαν για να επικρατήσουν οι φωνές της λογικής και οι εκπρόσωποι των αλυσίδων να κάτσουν με λιγότερο σκεπτικισμό στο τραπέζι του μεταξύ τους διαλόγου, αυτή τη φορά με διάθεση να τα βρουν και να συμφωνήσουν επί των προϋποθέσεων σύστασης ενός νέου συνδέσμου εκπροσώπησής τους.

Το πρόστιμο που διέλυσε τον ΣΕΣΜΕ
Για την ιστορία, σημειώνουμε ότι η διάλυση του ΣΕΣΜΕ δεν προκλήθηκε εξαιτίας των αντικρουόμενων συμφερόντων στους κόλπους του, που ασφαλώς δυσχέραιναν τη λειτουργία του, αλλά κυρίως λόγω του βαρύτατου προστίμου που του επιβλήθηκε το 2005 από την Επιτροπή Ανταγωνισμού για εναρμονισμένη πρακτική κατά την εφαρμογή της περιβόητης τότε «λίστας εκπτώσεων» από τις προμηθεύτριες εταιρείες. Στον σύνδεσμο είχε καταλογιστεί πρόστιμο 15 εκατ. ευρώ, που ανάλογό του δεν είχε προηγούμενο σε βάρος φορέα της αγοράς, ενώ ακόμη 3 εκατ. ευρώ πρόστιμο είχε επιβληθεί σε επτά επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ.
Υπενθυμίζουμε ότι μετά τις προβλεπόμενες από το νόμο προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια, οι αλυσίδες κατέβαλαν μειωμένα πρόστιμα, ενώ από το ποσό των 15 εκατ. ευρώ, που καταλογίστηκε στον ΣΕΣΜΕ, καταβλήθηκαν τελικά τα 4-5 εκατ. ευρώ, τα οποία «μοιράστηκαν» τα μέλη της διοίκησης του συνδέσμου. Συμμετοχή στην κάλυψη του προστίμου δεν είχε η Ατλάντικ, καθώς δήλωσε αδυναμία πληρωμής λόγω οικονομικών προβλημάτων, τα οποία ως γνωστόν την οδήγησαν τελικά σε «λουκέτο» με την έναρξη της οικονομικής κρίσης.