Μια ακόμη χρονιά έντονης διαφοροποίησης των δυναμικών που παρουσιάζουν οι ισχυροί του κλάδου αποτέλεσε το 2023. Οι μεταξύ τους αποκλίσεις διευρύνθηκαν, προμηνύοντας έναν επόμενο κύκλο εξαγορών και συγχωνεύσεων, ο οποίος θα ανοίξει, όπως εκτιμούν στελέχη του κλάδου, στη διετία 2025-2026.

Tο 2023 τα «ρετιρέ» της κλαδικής αγοράς εξασφάλισαν περίπου 1,5 δισ. ευρώ «φρέσκο» τζίρο, ο οποίος στο σύνολό του ήταν πληθωριστικός. Η διαφορά ήταν ότι ο leader του κλάδου απέσπασε περίπου το 1/3 αυτού, μεγεθύνοντας θεαματικά την απόστασή του από τον δεύτερο «παίκτη», ενώ σχετικές διαφοροποιήσεις υπήρξαν και μεταξύ των υπολοίπων του ανταγωνισμού. Άλλωστε, ακόμα σήμερα παραμένει θολό το ποιος κατέχει τη δεύτερη θέση στον κλάδο, ενώ ανατροπές έχουν επέλθει στις θέσεις της έκτης και της έβδομης εταιρείας σούπερ μάρκετ, βάσει του μεριδίου των πωλήσεών τους στην κατάταξη των «παικτών» του κλάδου, με την όγδοη εν σειρά να απειλεί με νέες ανατροπές.

Δεδομένου ότι και φέτος ο πληθωρισμός είναι αυτός που υπόσχεται την ανάπτυξη του τζίρου, οι όποιες ενδιαφέρουσες εξελίξεις αναμένονται τα αμέσως επόμενα έτη, όταν η σκόνη από τον καλπασμό του εσωτερικού-κλαδικού πληθωρισμού θα έχει κάτσει. Τότε θα φανεί ποιοι θα αντέξουν στον ανταγωνισμό.

Ας δούμε, όμως, τα πεπραγμένα των ισχυρών του λιανεμπορίου πέρυσι, όπως και το τι σχεδιάζουν για το 2024.

Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης
Με υψηλό διψήφιο ρυθμό ανάπτυξης ολοκλήρωσε την περσινή χρήση όμιλος Σκλαβενίτης, βλέποντας τον συνολικό κύκλο εργασιών του να υπερβαίνει τα 5,5 δισ. ευρώ και την ομώνυμη αλυσίδα να εμφανίζει έσοδα που ξεπερνούν τα 5 δισ. ευρώ. Πρόκειται για υψηλή επίδοση, που αποδίδεται τόσο στις εξαγορές τοπικών δικτύων στις οποίες προχώρησε πέρυσι ΕΥΣ, όσο και στη δημιουργία νέων καταστημάτων εκ μέρους της, αλλά και τις ανακαινίσεις παλαιότερων. Για το 2024 η διοίκηση της ΕΥΣ εκτιμά ότι ο ρυθμός ανάπτυξης των πωλήσεών της θα είναι έντονος, υψηλότερος του μέσου ρυθμού ανάπτυξης της κλαδικής αγοράς, ο οποίος αναμένεται στο 4,5%-5%. Επενδυτικά η αλυσίδα θα κινηθεί όπως περίπου και το 2023, διαθέτοντας κεφάλαια της τάξης των 60 εκατ. ευρώ. Ιδιαίτερη σημασία πέραν της δημιουργίας νέων καταστημάτων και των πιθανών εξαγορών θα δοθεί στο τρόπο αξιοποίησης του ακινήτου-πρώην εργοστασίου της Πίτσος. Η χρήση του θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη γενικότερη λειτουργία των αποθηκευτικών κέντρων της ΕΥΣ, άλλων υποδομών της και σε κάποιο βαθμό των χώρων λειτουργίας μέρους των παραγωγικών της δομών. Για τη χρονιά φέτος η ΕΥΣ έχει στο πλάνο της την εγκαινίαση της λειτουργίας τριών ή τεσσάρων νέων καταστημάτων και την ανακαίνιση είκοσι παλιότερων. Σχετικά με τις πληροφορίες που φέρουν τον όμιλο να σχεδιάζει την επέκτασή του σε νέα ξένη αγορά, πληροφορίες αναφέρουν ότι πρόκειται για σχέδιο το οποίο δεν θα υλοποιηθεί άμεσα. Ωστόσο, στην Κύπρο που όμιλος έχει παρουσία, σχεδιάζει σημαντικές επενδυτικές κινήσεις για τη ενίσχυση του τοπικού δικτύου του.

ΑΒ Βασιλόπουλος
Οριακή άνοδο φαίνεται πως είχαν τα έσοδα της ΑΒ Βασιλόπουλος το 2023, με την αξία τους να διατηρείται στο επίπεδο των 2 δισ. ευρώ. Η διοίκηση της αλυσίδας ευελπιστεί ότι φέτος θα εντείνει τους ρυθμούς ανάπτυξής της, απολαμβάνοντας τα οφέλη τόσο της επέκτασης του δικτύου της με εταιρικά και franchise καταστήματα όσο και των πολλών ανακαινίσεων παλαιότερων εμπορικών της μονάδων. Μερίδιο στην ανάπτυξη των πωλήσεών της εκτιμάται ότι θα έχουν και οι παρεμβάσεις που επιχειρεί εντός των καταστημάτων της, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης του καλαθιού αγορών που προτείνει και της δημιουργίας νέων τμημάτων πωλήσεων, που προσφέρουν λύσεις στις σύγχρονες ανάγκες των καταναλωτών. Όπως τις προηγούμενες χρονιές, έτσι φέτος η ΑΒ Βασιλόπουλος θα διαθέσει επενδυτικά περί τα 50 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων με το μεγαλύτερο μέρος θα διατεθεί σε έργα εκσυγχρονισμού παλιότερων καταστημάτων της. Στο δίκτυο της αλυσίδας, που αριθμούσε 311 εταιρικά και 250 franchise σούπερ μάρκετ στα τέλη του 2023, φέτος εκτιμάται ότι θα προστεθούν στο δυναμικό του περίπου πενήντα νέα εταιρικά και franchise καταστήματα.

Lidl Ελλάς
Ενθαρρυντικές χαρακτηρίζονται από τη διοίκηση της Lidl οι επιδόσεις της εταιρείας στην τρέχουσα εταιρική χρήση, που θα ολοκληρωθεί τον Φεβρουάριο φέτος. Κατά το εξεταζόμενο δωδεκάμηνο η αλυσίδα αύξησε τον αριθμό των επισκεπτών της, όπως και τη μέση αξία του «καλαθιού» της, ενώ συνεχίζει να κινείται επιθετικά στο πεδίο των τιμών, θεωρώντας, βάσει των στοιχείων της, ότι το δίκτυό της είναι κατά 10% φθηνότερο από τους ανταγωνιστές της σε περίπου διακόσια προϊόντα. Το γεγονός ότι ο μέσος χρόνος εξόφλησης των προμηθευτών της περιορίζεται στις 41 ημέρες, επιτρέπει στη Lidl να κινείται επιθετικά στις τιμολογήσεις της. Η αλυσίδα συνεχίζει να δίνει έμφαση στα PL προϊόντα, τα οποία αντιστοιχούν στο 70% του συνόλου των περίπου 4.000 κωδικών που διακινεί, με τη συμμετοχή τους στον ετήσιο τζίρο της να φθάνει το 80%. Στο πεδίο των επενδύσεων η Lidl σχεδιάζει τη διάθεση 120 εκατ. ευρώ την τριετία 2024-2026, ποσό το οποίο προορίζει για τον περαιτέρω εκσυγχρονισμό του δικτύου των καταστημάτων της και των αποθηκευτικών υποδομών της, για τις οποίες σχεδιάζει μια νέα επέκταση. Σημειώνουμε ότι η Lidl συνεργάζεται με 450 Έλληνες παραγωγούς, δίδοντάς τους τη δυνατότητα εξαγωγής των προϊόντων τους στις τριανταμία εθνικές αγορές, που δραστηριοποιείται το δίκτυό της. Από τη δραστηριότητά της αυτή η εταιρεία εξασφαλίζει έσοδα της τάξης των 460 εκατ. ευρώ (στοιχεία 2022).

Metro
Με αύξηση τζίρου κατά 5,5%-6% έναντι του 2022 έκλεισε για τη Metro το 2023, έτος εντός του οποίου η εταιρεία άρχισε να υλοποιεί την πρώτη φάση του σχεδίου επέκτασής της στον τομέα του franchise. Τα στοιχεία απόδοσης των 14 πρώτων καταστημάτων δικαιόχρησης της εταιρείας αξιολογήθηκαν θετικά, οπότε η Metro προγραμματίζει φέτος την οργάνωση και εγκαινίαση της λειτουργίας δύο έως τριών νέων τέτοιων καταστημάτων κάθε μήνα. Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις της, η εταιρεία διέθεσε πέρυσι περί τα 40 εκατ. ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων διατέθηκε στην ανάπτυξη των αποθηκευτικών της υποδομών, σε επεκτάσεις παλαιότερων καταστημάτων της (υλοποιήθηκαν δύο μεγάλα έργα), καθώς και στη δημιουργία νέων καταστημάτων, χωρίς ωστόσο να εγκαινιαστεί η λειτουργία κάποιου εντός του 2023. Στο τέλος του έτους η Metro είχε 228 σούπερ μάρκετ και 49 cash & carry καταστήματα. Φέτος, έχει προγραμματίσει τη λειτουργία τουλάχιστον τριών νέων εταιρικών καταστημάτων λιανικής, ενώ σε ό,τι αφορά τη χονδρική σχεδιάζει επενδύσεις στη δημιουργία μικρότερων cash & carry, έκτασης 1.500τμ-1.800τμ, σε αντίθεση με τις κλασικού τύπου εμπορικές της μονάδες, εύρους 2.500τμ. Ειδικότερα, το σχετικό της πλάνο προβλέπει νέα καταστήματα σε Κεφαλονιά, Χίο, Κω και Δράμα. Όσο για το ρυθμό ανάπτυξης του εταιρικού τζίρου το νέο έτος, η διοίκησή της Metro, αν και θεωρεί ότι είναι εξαιρετικά νωρίς για εκτιμήσεις, εκτιμά ότι οι ετήσιες πωλήσεις της πιθανώς θα διαμορφωθούν στο επίπεδο των 1,680 δισ. ευρώ.

Μασούτης
Βλέποντας τον ενοποιημένο τζίρο της να έχει ξεπεράσει το 2023 το ψυχολογικό όριο του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ (δίχως τη συμμετοχή του ΣΥΝΚΑ) έναντι 940 εκατ. ευρώ το 2022, η διοίκηση της Μασούτης προβλέπει στη νέα χρονιά ρυθμό ανάπτυξης πωλήσεων σαφώς υψηλότερου επιπέδου του μέσου της κλαδικής αγοράς. Επιδίωξη της εταιρείας είναι να διεκδικήσει υψηλότερα μερίδια αγοράς ιδιαίτερα στην περιοχή της Αττικής, όπως και της κεντρικής και της νησιωτικής Ελλάδας. Η ανάπτυξή της πέρυσι αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στις εξαγορές που έκανε, όπως και στα νέα καταστήματά της –πριν τα τέλη του έτους εγκαινίασε στην περιοχή της Γλυφάδας το πρώτο Grand Μασούτης στην Αττική. Φέτος η βορειοελλαδίτικη αλυσίδα προγραμματίζει την ίδρυση και λειτουργία νέων καταστημάτων, με βασικότερο ένα ακόμη Grand Μασούτης στην Αθήνα, αυτή τη φορά στις Τρεις Γέφυρες. Πρόκειται για μια επένδυση 17 εκατ. ευρώ, συνδυασμένη με την κατασκευή ενός οικιστικού συγκροτήματος, που θα περιλαμβάνει 110 διαμερίσματα σε δύο πολυκατοικίες εννέα οροφών η καθεμία. Συνολικά το εν λόγω project θα απαιτήσει επενδύσεις περίπου 40 εκατ. ευρώ. Το επενδυτικό σχέδιο της Μασούτης προβλέπει φέτος τη διάθεση περισσότερων από 20 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία νέων σούπερ μάρκετ σε άλλες περιοχές της χώρας και την ανακαίνιση παλιότερων εμπορικών της μονάδων. Ο σχεδιασμός της προβλέπει ειδικότερα τη δημιουργία ακόμη δύο Grand Μασούτης στην πρωτεύουσα, δίχως ωστόσο να προσδιορίζεται το πότε θα εγκαινιαστεί η λειτουργία τους. Ο μεσο-μακροπρόθεσμος σχεδιασμός της διοίκησης της αλυσίδας ορίζει και τη διάθεση σημαντικών κεφαλαίων για την πλήρη ανακατασκευή του βιομηχανικού ακινήτου στη Θέρμη Θεσσαλονίκης, όπου στεγάζονταν στο παρελθόν η παραγωγική μονάδα της ιστορικής υποδηματοποιίας «Αλυσίδα». Αξίζει να σημειωθεί ότι το εν λόγω ακίνητο γειτνιάζει με βασικές εγκαταστάσεις της αλυσίδας, που περιλαμβάνουν τα κεντρικά της γραφεία, ένα Grand Μασούτης και ένα κατάστημα cash & carry.

Πέντε
Με ρυθμό ανάπτυξης τζίρου 4%-4,2% και έσοδα πωλήσεων 540 εκατ. ευρώ έκλεισε το 2023 έναντι του 2022 για την Πέντε, την εταιρεία που ελέγχει το δίκτυο σούπερ μάρκετ επωνυμίας Γαλαξίας. Η επίδοση της εταιρείας επί της ουσίας αποτυπώνει την οργανική ανάπτυξή της, καθότι στη διάρκεια του 2023 δεν εγκαινίασε νέα καταστήματα πλην ενός στα τέλη του έτους. Σημειώνουμε ότι το περασμένο φθινόπωρο οι εγκαταστάσεις της εταιρείας στη Θεσσαλία δοκιμάστηκαν από τις καταστροφές που προκάλεσε το φαινόμενο Daniel. Ειδικότερα, η κεντρική της αποθήκη που εξυπηρετεί το δίκτυο καταστημάτων στα κεντρικά και στα βόρεια της χώρας, καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς, με αποτέλεσμα την αντιμετώπιση σημαντικών δυσκολιών στη διακίνηση των εμπορευμάτων. Φέτος η Πέντε σχεδιάζει τη λειτουργία δύο νέων σούπερ μάρκετ σε Αγρίνιο και Γιάννενα. Παράλληλα, θα δώσει προτεραιότητα στη λειτουργία του ηλεκτρονικού της καταστήματος, την οποία καθυστέρησαν τα έκτακτα συμβάντα στη Θεσσαλία, που υποχρέωσαν την εταιρεία να ανασχεδιάσει το πρόγραμμα των προτεραιοτήτων της. Σε ό,τι αφορά τη μεγάλη επένδυσή της στη Σαλαμίνα, οι εργασίες κατασκευής του μεγάλου εμπορικού κέντρου δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα εξαιτίας ακριβώς της συγκυριακής αλλαγής προτεραιοτήτων, που επέβαλαν στην εταιρεία οι καταστροφές των υποδομών της στη Λάρισα.

ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός
Υψηλό ρυθμό ανάπτυξης τζίρου πέτυχε το 2023 η ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός, χρονιά στη διάρκεια της οποίας απόλαυσε σημαντικά οφέλη από τις τελευταίες εξαγορές της. Στη Βόρεια Ελλάδα, όπου ετέθη υπό τον έλεγχό της κατόπιν εξαγοράς η Ελληνικά Μάρκετ (41 σούπερ μάρκετ επωνυμίας Ελληνικά Μάρκετ, εννιά καταστήματα επωνυμίας Γρήγορα και περίπου τετρακόσια μαγαζιά franchise), η εταιρεία εξ αντικειμένου «έχασε» ένα μέρος του τζίρου που αναλογεί στην εξαγορά αυτή και που υπολογίζεται γύρω στα 100 εκατ. ευρώ. Φέτος η ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός προσβλέπει στην περαιτέρω ανάπτυξη των πωλήσεών της, θέτοντας ως προτεραιότητα την πλήρη αναδιάρθρωση του δικτύου της, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά τις εξαγορές των τελευταίων ετών. Εν ευθέτω χρόνο θα προβεί εκ νέου στην αναζήτηση νέων deals για εξαγορές τοπικών αλυσίδων ή μεμονωμένων καταστημάτων.

Market In
Με ρυθμό ανάπτυξης οριακά υψηλότερο της μέσης επίδοσης της κλαδικής αγοράς βρήκε το τέλος του 2023 τη Market In. Ο τζίρος της ανήλθε στα 410 εκατ. ευρώ, ενώ το δίκτυό της ενισχύθηκε με εννέα νέα σούπερ, μάρκετ που εγκαινιάστηκαν στη διάρκεια του έτους, αυξάνοντας τον αριθμό των εμπορικών μονάδων του δυναμικού του στα 248. Εξ αυτών τα 240 είναι εταιρικά και τα οκτώ franchise. Τα τρία τελευταία εδρεύουν στη Ρόδο (1.100τμ), την Καλαμπάκα (600τμ) και τη Μήλο (600τμ). Πέρυσι η εταιρεία προχώρησε και σε ανακαινίσεις δεκαπέντε παλιότερων καταστημάτων της. Φέτος η διοίκησή της προσβλέπει στην εγκαινίαση της λειτουργίας δέκα νέων σούπερ μάρκετ, ενώ ήδη διαπραγματεύεται την εξαγορά τοπικών αλυσίδων του κλάδου –η έμφαση του σχετικού ενδιαφέροντός της έχει δοθεί στη νησιωτική Ελλάδα. Όπως εκτιμάται, τα έσοδά της φέτος θα αυξηθούν με ρυθμό 10%. Η εταιρεία επενδύει, παράλληλα, στην ενίσχυση των ηλεκτρονικών της πωλήσεων, μέσω της δημιουργίας των πρώτων έξι hubs σε μεγάλες πόλεις της χώρας. Στην Αθήνα το eShop υποστηρίζεται από Dark Store, που εδρεύει σε χώρους του MEC Παιανίας. Σημειώνουμε ότι η Market In συνεχίζει να εμπλουτίζει τη νέα της σειρά κωδικών ιδιωτικής ετικέτας, που περιλαμβάνει προϊόντα περιποίησης σώματος και ομορφιάς, όπως και καθαριστικών σπιτιού. Επίσης εξελίσσει το ταμειακό της σύστημα, εγκαταλείποντας το SRS και τοποθετώντας το iqom, το οποίο προσφέρει περισσότερες ευκολίες και ταχύτερο χρόνο εξυπηρέτησης, καθώς λειτουργεί με οθόνες αφής.

ΟΚ anytime markets
Περίοδο υψηλών ρυθμών ανάπτυξης διάγει η ΟΚ anytime markets. Το 2023 έκλεισε για το δίκτυό της στην Αθήνα, τη νότια και νησιωτική Ελλάδα με αύξηση τζίρου 11% στα 100 εκατ. ευρώ και με ενίσχυση εσόδων κατά 70% στη Βόρεια Ελλάδα, λόγω της ενσωμάτωσης στο δίκτυό της των καταστημάτων Happy (περίπου 90-100 μαγαζιά) της KosmoThess. Σημειώνουμε ότι ήδη σε ένα σημαντικό αριθμό τους αυτά τα μαγαζιά έχουν μετονομαστεί σε ΟΚ από Happy. Ενισχυτικά στα έσοδα της αλυσίδας στη Βόρεια Ελλάδα θα συμβάλει και η πρόσφατη εξαγορά έξι από τα τριανταένα καταστήματα της KosmoPlus, με τα οποία ο αριθμός των καταστημάτων της ΟΚ στη Βόρεια Ελλάδα αυξήθηκε στα 32. Στην Αθήνα, στη νότια και τη νησιωτική Ελλάδα η εταιρεία ελέγχει 122 καταστήματα, ενώ αθροιστικά στο σύνολο της επικράτειας ελέγχει 154 convenience stores και μικρά σούπερ μάρκετ, εκ των οποία τα δώδεκα είναι εταιρικά και τα υπόλοιπα franchise. Φέτος ο σχεδιασμός της προβλέπει νέο διψήφιο ποσοστό ανόδου των πωλήσεών της (11%) σε Αθήνα, νότια και νησιωτική Ελλάδα και θεαματική ανάπτυξή τους κατά 60%-65% στη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα, όπου συνεχίζεται η ένταξη στο δίκτυο franchise των μετονομαζόμενων καταστημάτων Happy σε ΟΚ, όπως και άλλων ανεξάρτητων μαγαζιών. Η διοίκηση της εταιρείας προτίθεται να συνεχίσει και φέτος την πολιτική των εξαγορών τοπικών δικτύων μικρών καταστημάτων, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα.