«Ο χαμηλός ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης είναι μία ακόμη πρόκληση για τις επιχειρήσεις. Έχει γίνει πλέον αντιληπτό από πολλούς πως το να ανταγωνίζεσαι με τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον ίδιο χώρο με σένα για να κερδίσεις μερίδιο δεν είναι και τόσο εποικοδομητικό. Εποικοδομητικό είναι να εφευρίσκεις τρόπους διεύρυνσης της αγοράς ή ακόμη καλύτερα να δημιουργείς νέες αγορές», τόνισε μεταξύ άλλων στη συνέντευξή του στο «σελφ-σέρβις» ο κ. Πολ Πόλμαν που επεσκέφθη πρόσφατα τη χώρα μας. Παράλληλα υποστήριξε πως απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχίας κάθε επιχειρηματικής κίνησης σε μια οικονομία σε κρίση είναι η στενή συνεργασία λιανεμπόρων-προμηθευτών.

«Ο χαμηλός ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης είναι μία ακόμη πρόκληση για τις επιχειρήσεις. Έχει γίνει πλέον αντιληπτό από πολλούς πως το να ανταγωνίζεσαι με τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον ίδιο χώρο με σένα για να κερδίσεις το ίσο μερίδιο στη μοιρασιά δεν είναι και τόσο εποικοδομητικό. Εποικοδομητικό είναι να εφευρίσκεις τρόπους διεύρυνσης της αγοράς ή ακόμη καλύτερα να δημιουργείς νέες αγορές». Αυτή η δήλωση χαρακτηρίζει τη γενικότερη αντίληψη του Πολ Πόλμαν για τη στρατηγική που θα πρέπει να ακολουθήσουν οι επιχειρήσεις ιδιαίτερα σε καιρούς οικονομικής κρίσης. Ως μέλος εξάλλου του ΔΣ του ECR EUROPE, δεν παραλείπει να τονίζει σε κάθε ευκαιρία την αναγκαιότητα συνεργασίας των επιχειρήσεων σε κάθε πρωτοβουλία τους που έχει ως τελικό στόχο την ικανοποίηση των καταναλωτικών αναγκών.

Τα ταξίδια είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του Πολ Πόλμαν. Όπως δηλώνει, του προσφέρουν την ευκαιρία να ζήσει από κοντά τις ιδιαιτερότητες κάθε λαού και να μελετήσει τον τρόπο που ο καταναλωτής κάθε χώρας αντιμετωπίζει καθημερινά κάθε καινοτομία που του προτείνεται από επιχειρήσεις, είτε αυτές αφορούν προϊόντα είτε νέου τύπου καταστήματα και υπηρεσίες. Στο τέλος του Οκτωβρίου ήρθε στην Ελλάδα για επαγγελματικούς λόγους και είχε την καλοσύνη να μας παραχωρήσει μέρος του πολύτιμου χρόνου για να απαντήσει στις ερωτήσεις μας.

σελφ σέρβις : Από τη στιγμή της δημιουργίας του το ECR είχε ως στόχο την ανάπτυξη ενός κλίματος συνεργασίας ανάμεσα στα δύο μέρη της προμηθευτικής αλυσίδας. Σε ποιο βαθμό έχει επιτευχθεί ο στόχος αυτός και ποιες είναι οι προοπτικές περαιτέρω βελτίωσης αυτού του κλίματος, δεδομένης της έντασης του ανταγωνισμού στα χρόνια της οικονομικής κρίσης που διανύουμε;

Πόλ Πόλμαν : Ερχόμενος στην Ελλάδα διάβασα ένα άρθρο στη Herald Tribune που αφορούσε την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η ανάπτυξή της πέρυσι ήταν μηδενική και εφέτος προβλέπεται να είναι μόλις 1,8%. Σε αυτές τις δυσχερείς συνθήκες είναι ακόμη μεγαλύτερη η ανάγκη συνεργασίας λιανεμπόρων-προμηθευτών. Όλοι θέλουμε να μειώσουμε τα κόστη και να αποκομίσουμε μεγαλύτερα κέρδη, να δημιουργήσουμε νέες αγορές, με κεντρική επιδίωξη την ικανοποίηση του καταναλωτή. Τα προγράμματα του ECR EUROPE και των εθνικών επιτροπών προσφέρουν λύσεις προς αυτή την κατεύθυνση.

σελφ σέρβις : Τα τελευταία χρόνια όμως, αν εξαιρέσουμε τα βήματα που έχουν γίνει στην προώθηση τεχνολογικών εφαρμογών όπως τα RFIDs, δεν έχουμε ακούσει πολλά πράγματα που να φέρνουν στο προσκήνιο μια πραγματικά καινοτόμα πρόταση, σε ό,τι αφορά τα προγράμματα του ECR.

Πόλ Πόλμαν : Πιστεύω πως η τεχνολογία είναι το κλειδί της ανάπτυξης. Αναφέρατε τα RFIDs που ήδη εφαρμόζονται πιλοτικά και η ανάπτυξή τους θα είναι μια επανάσταση στον χώρο του εμπορίου και της βιομηχανίας. Υπάρχουν και άλλα προγράμματα που στηρίχθηκαν σε τεχνολογικές εφαρμογές –GCI και Global Standards, Global Data Syncronization κά– από τα οποία προκύπτει 2%-3% εξοικονόμηση κόστους σε όλη την προμηθευτική αλυσίδα. ‘Ισως έχετε την εντύπωση πως δεν γίνεται τίποτα σημαντικό γιατί τα περισσότερα προγράμματα αφορούν κυρίως την πλευρά της προσφοράς (supply side) και δεν είναι τόσο εμφανή στο κοινό. Οι εφαρμογές που γίνονται ευκολότερα αντιληπτές αφορούν τη ζήτηση. Το λιανεμπόριο όμως αποφεύγει να συζητά για τα προγράμματα που επεξεργάζεται και εφαρμόζει, γιατί τα θεωρεί ως ένα ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

σελφ σέρβις : Η συμμετοχή των λιανεμπόρων στο ECR παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να γίνουν και άλλα βήματα για να πεισθούν για τα οφέλη της συμμετοχής τους στα προγράμματα και στις ερευνητικές ομάδες;

Πόλ Πόλμαν : Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε λιανέμπορους που δραστηριοποιούνται σε τοπικό αλλά και πανευρωπαϊκό επίπεδο, να εντείνουν τη συμμετοχή τους στις δραστηριότητες του ECR. Σημαντική είναι για παράδειγμα η συμμετοχή του ομίλου ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΣ –όπως γνωρίζετε ο κ. Νίκος Βερόπουλος είναι ένα πολύ δραστήριο μέλος του ΔΣ του ECR EUROPE– όπως επίσης και της CARREFOUR. Η εντύπωση που έχει δημιουργηθεί για μικρή συμμετοχή του λιανεμπορίου στηρίζεται ακριβώς στο ότι οι λιανέμποροι αποφεύγουν να μιλούν για τα προγράμματα στα οποία συμμετέχουν. Η αλήθεια είναι πως το λιανεμπόριο δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς συνεργασία με τους προμηθευτές του. Οι λιανεμπορικές επιχειρήσεις διαθέτουν στα καταστήματά τους δεκάδες χιλιάδες κωδικούς προϊόντων και εκατοντάδες διαφορετικές κατηγορίες. Είναι πολύ δύσκολο να έχουν βαθιά γνώση κάθε μίας από αυτές. Πρέπει λοιπόν να έχουν, σε καθημερινή βάση, πρόσβαση στα στοιχεία που συλλέγουν και επεξεργάζονται οι προμηθευτικές εταιρείες για τις τάσεις της αγοράς και των καταναλωτικών συνηθειών, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό. Και όλο και περισσότεροι λιανέμποροι αναγνωρίζουν την ανάγκη της συνεργασίας.

Υπόθεση μόνο των ισχυρών

σελφ σέρβις : Η συνεργασία ως ανάγκη αναγνωρίζεται από ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις. Υπάρχει όμως μια κριτική που γίνεται στο ECR και αφορά το κόστος των εφαρμογών που προτείνει. Ακούγεται συχνά η άποψη πως το ECR είναι μια υπόθεση που αφορά τις ισχυρές επιχειρήσεις. Τι απαντάτε σε αυτή την κριτική;

Πόλ Πόλμαν : Όταν ακούω αυτά τα παράπονα σκέφτομαι πως κάποιοι λένε με άλλα λόγια πως έχουν χάσει την επαφή τους με τον καταναλωτή. Η διαφοροποίηση του ECR δεν έγκειται στην εφαρμογή τεχνολογικών προγραμμάτων υψηλού κόστους αλλά στην κατανόηση των αναγκών του καταναλωτή και την εξεύρεση του καλύτερου τρόπου ικανοποίησής του. Υπάρχουν πολλοί επιτυχημένοι λιανέμποροι οι οποίοι έχοντας στη φαρέτρα τους την εμπειρία τους στην αγορά έχουν εφαρμόσει ιδιαίτερα πρωτότυπους και επιτυχημένους τρόπους προσέγγισης του καταναλωτή, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του. Ακόμη και από την πλευρά των προμηθευτών έχουν προκύψει αρκετά νέα προγράμματα των οποίων η ουσία δεν εντοπίζεται στην τεχνολογία. Είναι πολλές οι εφαρμογές που έχουν χαμηλό κόστος ή που οδηγούν μακροπρόθεσμα σε μείωση του κόστους και για τις δύο πλευρές. Για παράδειγμα η εφαρμογή των barcodes, η εκμετάλλευση, μέσω κοινής χρήσης προγραμμάτων, στοιχείων πώλησης των προϊόντων, η χρήση του EDI, είναι εξελίξεις που μειώνουν το κόστος. Εμείς συνεργαζόμαστε με λιανέμπορους που είναι πολύ κοντά στον καταναλωτή και εκμεταλλευόμενοι τα προγράμματα του ECR και τη γνώση του κερδίζουμε πολλά. Και αυτό δεν είναι θέμα μεγέθους επιχείρησης. Είναι ζήτημα αντίληψης των πραγμάτων. Πιστεύω για παράδειγμα πως οι επιχειρήσεις που κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων συζητούν μόνο για ποσοστά κέρδους, στο μέλλον δεν θα υπάρχουν στην αγορά. Οι επιτυχημένοι λιανέμποροι του μέλλοντος είναι αυτοί που σήμερα συζητούν με τους προμηθευτές τους τον τρόπο να χτίσουν μαζί νέες κατηγορίες και νέα προϊόντα.

σελφ σέρβις :  Η PROCTER & GAMBLE ήταν από τις πρώτες εταιρείες που συμμετείχαν στη δημιουργία του ECR EUROPE και έχει έως σήμερα συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη των προγραμμάτων του. Ποια ήταν τα οφέλη της εταιρείας σας από αυτή τη συμμετοχή;

Πόλ Πόλμαν : Η εταιρεία μας διαθέτει δεκατρείς μάρκες που πραγματοποιούν σε διεθνές επίπεδο πωλήσεις άνω του 1 δισ. δολαρίων. Η διεθνής μας παρουσία επιτρέπει σε εμάς να ερχόμαστε σε επαφή με τους καταναλωτές και τους λιανέμπορους πολλών χωρών και να αποκομίζουμε τεράστια εμπειρία και γνώση. Διαθέτουμε την τεχνογνωσία που χρειάζεται για τη δημιουργία νέων κατηγοριών και επωνυμιών προϊόντων, κάτι που είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Η συμβολή των προγραμμάτων του ECR σε αυτόν τον τομέα είναι μεγάλη, όπως και η επιτυχία της εταιρείας μας. Θα μιλήσω ειδικότερα για την επιτυχημένη εισαγωγή νέων προϊόντων. Είναι γνωστό πως αν θέλεις να μεγαλώσεις την αγορά μπορείς να επενδύσεις σε νέες χώρες όπου δεν έχεις παρουσία. Ένας άλλος τρόπος όμως –εξίσου σημαντικός– είναι να επενδύσεις στη δημιουργία νέων κατηγοριών προϊόντων. Ένα καλό παράδειγμα είναι το λανσάρισμα του Swiffer. Στην ουσία η εταιρεία μας εφηύρε έναν νέο τρόπο οικιακού καθαρισμού, άρα μια νέα αγορά που αποφέρει, σε παγκόσμιο επίπεδο, τζίρο ύψους 1 δισ. ευρώ. Στη Γερμανία εισαγάγαμε ένα άλλο προϊόν, τα White Strips για τη λεύκανση των δοντιών.

Ούτε αυτή η κατηγορία υπήρχε, και γι΄ αυτό τον λόγο τώρα πραγματοποιεί πωλήσεις μισού δισ. δολαρίων. Άλλο παράδειγμα είναι το Fabreze για τον καθαρισμό των υφασμάτων. Έχουμε λοιπόν αποκτήσει μεγάλη εμπειρία στην ανάπτυξη της ζήτησης. Γι΄ αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον για το λιανεμπόριο να συνεργάζεται μαζί μας. Από την πλευρά μας έχουμε αναδιοργανώσει τη δομή μας ώστε να είμαστε πιο επικεντρωμένοι στο λιανεμπόριο (market development organization). Έχουμε επενδύσει στο να καταλάβουμε πώς επιλέγει ο καταναλωτής το προϊόν στο κατάστημα ή ακόμη και το ίδιο το κατάστημα. Χρειαζόμαστε τα στοιχεία που έχει το λιανεμπόριο για να κατανοήσουμε καλύτερα τον πελάτη, όπως και το λιανεμπόριο χρειάζεται τα δικά μας στοιχεία για να ενημερωθεί για τη συμπεριφορά του καταναλωτή απέναντι στα προϊόντα. Όλα αυτά κινούνται στο γενικότερο πλαίσιο συνεργασίας που προωθεί και το ECR.

Πέραν της επιτυχημένης εισαγωγής νέων προϊόντων, το ECR έχει αναπτύξει ένα σημαντικό πρόγραμμα για τη μείωση του στοκ. Το να βρει ο καταναλωτής το σωστό προϊόν στη σωστή θέση και τη στιγμή που το θέλει είναι ένα θέμα που αφορά όλους μας. Πιστεύω λοιπόν πως πολλά γίνονται για να προωθηθεί η ανάπτυξη των αγορών και πολλά μπορούν να γίνουν και στο μέλλον αν συνεργαζόμαστε με κοινό στόχο την ικανοποίηση του καταναλωτή.

Υπό την απειλή των discount

σελφ σέρβις : Οι προμηθευτές και οι λιανέμποροι προσδοκούν την ανάπτυξη της αγοράς μέσω της προσφοράς καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών και οι καταναλωτές, λόγω και της οικονομικής κρίσης, αναζητούν τις φθηνές τιμές. Είναι σήμερα η μεγαλύτερη απειλή για εσάς τα εκπτωτικά καταστήματα;

Πόλ Πόλμαν : Αυτή είναι και η μεγάλη πρόκληση για το ECR. Είμαι μέλος του ΔΣ του ECR EUROPE και διαπιστώνω μια έντονη δραστηριοποίηση –σε αυτή συμβάλλουν και οι νέοι πρόεδροι– που έχει ως στόχο την αντιμετώπιση της αύξησης του μεριδίου των discounters. Οι λιανέμποροι έχουν αντιληφθεί πως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που πρέπει να λύσουν είναι οι ελλείψεις στο ράφι. Ένα άλλο θέμα που πρέπει να αντιμετωπίσουν –και το οποίο συνδέεται άμεσα με τα εκπτωτικά καταστήματα– είναι η αποτελεσματικότητα των προωθήσεων. Αν μια αλυσίδα στηρίζεται πολύ στην προσφορά προϊόντων με έκπτωση τιμής, οδηγεί τους καταναλωτές στους discounters. Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί επίσης η υπερπροσφορά μαρκών που προκαλούν σύγχυση στον καταναλωτή και τον στρέφουν σε εκπτωτικά καταστήματα όπου η επιλογή είναι πιο εύκολη. Όλες οι πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του ECR έχουν ως τελικό στόχο να προσφέρουν στον καταναλωτή προϊόντα και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας ώστε λιανέμποροι και προμηθευτές να μπορέσουν να ανταγωνιστούν από κοινού τους discounters. Οι λιανέμποροι πρέπει να αναλάβουν περισσότερες πρωτοβουλίες ώστε να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, όπως αρκετοί επιτυχημένοι λιανέμποροι στην Ελλάδα, κάνοντας ευχάριστη την αγοραστική εμπειρία. Υπάρχουν πολλά projects που κινούνται σε αυτό το πλαίσιο. Η εταιρεία μας έχοντας πολλές μάρκες με ηγετική θέση στην αγορά (Pantene, Ariel, Allways, Pampers κλπ) έχουν υψηλή πιστότητα εκ μέρους των καταναλωτών. Αν επικεντρωθούμε σε αυτούς τους καταναλωτές μπορούμε σε συνεργασία με τους λιανέμπορους να αυξήσουμε το καλάθι των αγορών, αποφέροντας κέρδη και στο κατάστημα και σε εμάς, αυξάνοντας ταυτόχρονα την ανταγωνιστικότητά μας έναντι των εκπτωτικών καταστημάτων.

Όπως γνωρίζετε, στη Γερμανία τα εκπτωτικά καταστήματα είναι πολύ ισχυρά. Οι εταιρείες ALDI και LIDL έχουν το 40% της αγοράς. Εμείς ως προμηθευτές είμαστε επιτυχημένοι στη Γερμανία. Και πιστεύουμε πως αν είμαστε ανταγωνιστικοί στη Γερμανία μπορούμε να κερδίσουμε το παιχνίδι και στην υπόλοιπη ευρωπαϊκή αγορά.

Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τις τιμές

σελφ σέρβις :  Έχει συζητηθεί πολύ –και θα συζητείται όπως φαίνεται και στο μέλλον– το θέμα της σύγκλισης των τιμών στα καταναλωτικά προϊόντα. Ιδιαίτερα το γεγονός πως πολλά προϊόντα στην Ελλάδα πωλούνται σε ακριβότερες τιμές από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τι θα λέγατε για τα δικά σας προϊόντα;

Πόλ Πόλμαν : Οι περισσότερες μάρκες της P&G (Pringles, Pampers κλπ) πωλούνται σχεδόν σε όλες τις χώρες. Γι΄ αυτό προσπαθήσαμε να εξισορροπήσουμε τις τιμές πριν ακόμη την έλευση του ευρώ. Δεν διαπιστώνουμε πολλές διαφορές στις τιμές. Αντίθετα, το γεγονός ότι λειτουργούμε πλέον σε πανευρωπαϊκό περιβάλλον μας επιτρέπει να έχουμε ακόμη πιο ανταγωνιστικές τιμές. Κάποιες φορές υπάρχουν δημοσιεύματα στον Τύπο που μιλούν για μεγάλες διαφορές τιμών μεταξύ των χωρών. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τη διαμόρφωσή τους, όπως ο τοπικός ανταγωνισμός, οι φόροι, το κόστος μεταφοράς τους κά. Σε έρευνα που πραγματοποιήσαμε στο πλαίσιο του ECR για να καταγράψουμε τις αιτίες που προκαλούν τη διαφοροποίηση των τιμών, διαπιστώσαμε πως οι κυριότερες αιτίες ήταν οι διαφορές στη φορολόγηση και οι απώλειες και όχι η πολιτική τιμών προμηθευτών ή λιανεμπόρων.

P&G και WELLA

σελφ σέρβις : Πιστεύετε πως για την ανάπτυξη των μεγάλων εταιρειών είναι καλύτερος ο δρόμος των εξαγορών ή της αυτόνομης κατάκτησης μεριδίων των ανταγωνιστών τους;

Πόλ Πόλμαν : Θα μιλήσω για τη δική μας εταιρεία. Η P&G είχε πέρυσι πολύ σημαντική ανάπτυξη, περίπου 7%, και έχει ως στόχο ετήσια αύξηση 6%. Στο μεγαλύτερο μέρος του αυτό το ποσοστό προέρχεται από οργανική ανάπτυξη, από την προσήλωσή μας στον σκληρό πυρήνα προϊόντων και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και στις ανάγκες του καταναλωτή.

Υπάρχουν παγκοσμίως διάφορες απόψεις για τις εξαγορές. Εμείς πιστεύουμε πως για να πραγματοποιήσουμε μια επιτυχημένη εξαγορά θα πρέπει να έχουμε θέσει αυστηρά κριτήρια επιλογής της προς εξαγορά εταιρείας και η εταιρεία να δραστηριοποιείται σε δυνατές κατηγορίες που έχουν προοπτικές ανάπτυξης. Δεν είναι σωστή κίνηση η πραγματοποίηση μιας εξαγοράς μόνο και μόνο για την ανάπτυξη. Η WELLA είναι μια πολύ επιτυχημένη εταιρεία ειδικά στον χώρο των κομμωτηρίων, όπου εμείς, μιλώντας κυρίως για την Ευρώπη, δεν έχουμε τόσο ισχυρή παρουσία. Αυτός είναι ένας χώρος στον οποίο θεωρούμε πως μπορούμε να έχουμε σημαντική ανάπτυξη.

σελφ σέρβις : Μελετάτε την είσοδό σας και σε νέες αγορές;

Πόλ Πόλμαν : Θα μπούμε και σε νέες αγορές. Ήδη οι μάρκες μας έχουν την πρώτη θέση στις πιο ισχυρές κατηγορίες, όπου υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες ανάπτυξης. Σε συνεργασία με το λιανεμπόριο μπορούμε να τις αξιοποιήσουμε. Ένας χώρος με πολλές δυνατότητες είναι και ο χώρος των καλλυντικών. Η εξαγορά της WELLA πιστεύουμε πως θα μας δώσει σημαντική ώθηση σε αυτό τον τομέα.

σελφ σέρβις : Στον τομέα των τροφίμων;

Πόλ Πόλμαν : Σε αυτόν τον τομέα έχουμε τα Pringles που είναι πολύ δυνατή μάρκα παγκοσμίως και έχει πιθανότητες περαιτέρω ανάπτυξης στην ελληνική αγορά. Προβλέπουμε όμως μεγαλύτερη ανάπτυξη στον τομέα ομορφιάς και υγείας στον οποίο και επικεντρωνόμαστε. Σημαντικές ευκαιρίες υπάρχουν επίσης και στον τομέα της υγείας. Διαθέτουμε προϊόντα για συγκεκριμένες ανάγκες του οργανισμού, όπως για την πρόληψη της οστεοπόρωσης κλπ, τα οποία αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία, ιδιαίτερα λόγω της γήρανσης του πληθυσμού της Ευρώπης. Για τον ίδιο λόγο διαβλέπουμε μεγάλες προοπτικές διεύρυνσης της αγοράς των καλλυντικών.

Η ελληνική αγορά

σελφ σέρβις:  Πώς βλέπετε την ελληνική αγορά και τις προοπτικές ανάπτυξής της;

Πόλ Πόλμαν : Δεν νομίζω πως έχει διαφορετικές προοπτικές ανάπτυξης από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές. Οι Έλληνες καταναλωτές είναι μοναδικοί σε ορισμένα θέματα και σε άλλα είναι ίδιοι με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Οι ευκαιρίες ανάπτυξης πιστεύω πως θα είναι οι ίδιες. Έχετε ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον στον τομέα του λιανεμπορίου. Εδώ μπορεί σύντομα να δούμε νέες εξαγορές και μεγαλύτερη συγκέντρωση της αγοράς. Όπως όλοι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές πιστεύω πως και ο Έλληνας θα αναζητά στο μέλλον περισσότερες εμπειρίες, θα θέλει να απολαμβάνει καλύτερης αξίας υπηρεσίες και προϊόντα. Οι Έλληνες καταναλωτές, όπως όλοι, ανταμείβουν την προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής αξίας και «τιμωρούν» την αντίθετη τακτική.

Μου αρέσει πολύ να ταξιδεύω και να βλέπω τη μοναδικότητα κάθε χώρας. Η Ελλάδα έχει πολλά μοναδικά στοιχεία. Το ελληνικό τμήμα του ECR είναι πολύ ισχυρό και δραστήριο και παίξαμε και εμείς σημαντικό ρόλο σε αυτό. Υπάρχουν επίσης λιανέμποροι στη χώρα σας που έχουν ενεργή συμμετοχή. Και πιστεύω πως γι΄ αυτό ακριβώς τον λόγο μπορούν να είναι ανταγωνιστικοί. Υπάρχουν αγοραστικές εμπειρίες που αναπτύχθηκαν στην ελληνική αγορά, προωθητικά προγράμματα, σε συγκεκριμένες κατηγορίες που εφαρμόζουμε τώρα και σε άλλες αγορές.

Πρόεδρος δυτικής Ευρώπης της PROCTER & GAMBLE, Μέλος του ΔΣ του ECR EUROPE