Ήδη από την δεκαετία του '80 η πλαστική κάρτα ήταν ένα πολύτιμο μέσο πολλαπλών ρόλων για το εμπόριο. Σήμερα, πολλοί είναι εκείνοι που θα σας πουν ότι οι πλαστικές κάρτες -και μάλιστα οι εξελιγμένες "έξυπνες κάρτες"- είναι πλέον αναπόσπαστο εργαλείο για μια επιχείρηση, από την αξιοποίησή τους σε συστήματα ελέγχου πρόσβασης του προσωπικού μέχρι τη δημιουργία προγραμμάτων πιστότητας. Δεν έχετε παρά να γνωρίσετε τα μικρά και μεγάλα μυστικά τους για να τις χρησιμοποιήσετε άμεσα και στη δική σας εταιρεία.

Την δεκαετία του ’50 η εταιρεία Diners Club δημιούργησε ουσιαστικά τις πρώτες πιστωτικές κάρτες. Επρόκειτο για κάρτες που απλώς ανέγραφαν στην εμπρόσθια όψη τους τα στοιχεία του κατόχου για να υποδηλώσουν ότι το πρόσωπο που έφερε τη κάρτα ανήκε στο club προνομίων που η εταιρεία είχε συστήσει, αρχικώς για VIPs. Σε μεταγενέστερες εκδόσεις τα στοιχεία του κατόχου εμφανίζονται σε ανάγλυφη μορφή για περισσότερο prestige και ασφάλεια, ενώ η μαγνητική λωρίδα στην οπίσθια όψη επιτρέπει την μαγνητική αποτύπωσή τους. Άλλες λέσχες υιοθέτησαν στη συνέχεια ανάλογες τακτικές, ωστόσο είναι ευνόητο ότι κάρτες αυτού του είδους θα μπορούσαν ακόμα και εκείνη την εποχή να πλαστογραφηθούν με ευκολία.

Είναι σχετικά ασφαλές να πούμε ότι οι “έξυπνες” κάρτες, που αποτελούν τη σημερινή ισχυρότερη τάση, είναι το αποτέλεσμα της ταυτόχρονης βελτίωσης των πλαστικών καρτών και των microchip. Οι έξυπνες κάρτες αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα στη Γερμανία (1967), στην Ιαπωνία (1970) και στις ΗΠΑ (1972). Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’80, η Cartes Bancaire ανέπτυξε στη Γαλλία το δικό της ειδικό σύστημα ανάληψης μετρητών από τράπεζα που αξιοποιούσε μια πλαστική κάρτα. Το σύστημα, το οποίο αναπτύχθηκε σε συνεργασία με εταιρείες-κολοσσούς της εποχής στον χώρο της πληροφορικής, όπως οι Bull, Philips και Schumberger, ήταν σύστημα κάρτας με κύκλωμα, όπως είναι οι σημερινές έξυπνες κάρτες νέας γενιάς. Ωστόσο, το πιλοτικό πρόγραμμα ανέδειξε μοναδική αξιόπιστη λύση της εποχής την υιοθέτηση της μαγνητικής λωρίδας ως διεθνούς προτύπου. Ήταν το πλέον ασφαλές και οικονομικά συμφέρον για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, διασφαλίζοντας δύο σημαντικές απαιτήσεις: τη συμβατότητα και την αναγνωρισιμότητα της κάρτας. Οι γαλλικές τράπεζες διέθεσαν τις νεόκοπες κάρτες τόσο εντός της γαλλικής επικράτειας όσο και εκτός αυτής μέσω των τραπεζικών ιδρυμάτων στα οποία συμμετείχαν, ενώ πολύ σύντομα οι αμερικάνικες τράπεζες τις μιμήθηκαν. Αυτό είχε αποτέλεσμα η πιστωτική κάρτα και η κάρτα αναλήψεων να γίνει μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 μία καθημερινή πραγματικότητα για εκατομμύρια πολίτες σε δεκάδες χώρες.

Από τις μαγνητικές στις “έξυπνες” κάρτες

Οι μαγνητικές κάρτες λοιπόν χρησιμοποιούνται εδώ και αρκετές δεκαετίες σε πολλές διαφορετικές εφαρμογές (τραπεζικά συστήματα, loyalty schemes, συστήματα μεταφορών και ελέγχου πρόσβασης κλπ), έχουν αποδείξει την λειτουργικότητα και την ευχρηστία τους και είναι η κυρίαρχη λύση αυτή την στιγμή στο χώρο του λιανικού εμπορίου.

Με τον όρο μαγνητική κάρτα εννοούμε μια πλαστική κάρτα συνήθως από πλαστικό υλικό (PVC ή ABS), με μια λωρίδα από μαγνητικό υλικό επικολλημένη στην οπίσθια όψη της. Αυτή η μαγνητική επίστρωση φέρει όλες τις πληροφορίες της κάρτας και χωρίζεται σε τρία τμήματα που ονομάζονται tracks. Στις τραπεζικές εφαρμογές το δεύτερο track περιέχει τον αριθμό της κάρτας, την ημερομηνία λήξης, και κάποια πληροφορία σχετικά με τον τρόπο που πρέπει να χειριστεί την κάρτα το τερματικό. Στο track 1 βρίσκεται το όνομα του κατόχου της κάρτας, ενώ το τρίτο track, που ονομάζεται watermark track, χρησιμοποιείται από τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς ορισμένων χωρών σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η ασφάλεια των παρεχομένων υπηρεσιών. Για τον ίδιο σκοπό, έχουν αναπτυχθεί και εφαρμόζονται διάφορες τεχνικές σήμανσης (holomagnetics, magnetic signatures κλπ), αλλά καμία από αυτές δεν έχει τύχει ευρείας αποδοχής έως τώρα.

Να σημειωθεί ότι τα δεδομένα που βρίσκονται στο δεύτερο track (όνομα κατόχου, ημερομηνία λήξης, αριθμός κάρτας), βρίσκονται τυπωμένα -σε κάποιες περιπτώσεις με ανάγλυφα γράμματα- στην πρόσθια όψη της κάρτας. Όσον αφορά στα τεχνικά χαρακτηριστικά της κάρτας, όπως μέγεθος και ύψος γραμμάτων, τρόπος εγγραφής κλπ, αυτά καθορίζονται από διεθνή standards (ISO 7810-7811).

Η δεύτερη μεγάλη κατηγορία των εν χρήση καρτών είναι οι λεγόμενες κάρτες ΙC (Integrated Circuit cards, ή ελληνιστί, κάρτες ολοκληρωμένου κυκλώματος), οι οποίες είναι πιο γνωστές εμπορικά ως smart cards (“έξυπνες κάρτες”). Πρόκειται για μια πλαστική κάρτα στο μέγεθος μιας συμβατικής αντίστοιχης, η οποία ωστόσο φέρει ένα μικροκύκλωμα ενσωματωμένο στην πρόσθια όψη της. Το μικροκύκλωμα αυτό μπορεί να είναι μια απλή μνήμη, ή μπορεί να περιλαμβάνει έναν πλήρη μικροελεγκτή με κεντρική μονάδα επεξεργασίας (CPU), μνήμη, μονάδες I/O (input/output) κλπ.

Η ποικιλία των έξυπνων καρτών

Στην τελευταία αυτή περίπτωση έχουμε μια πραγματική smart card, η οποία μπορεί να επεξεργαστεί δεδομένα με τον ίδιο τρόπο που το κάνει και ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής. Αντίθετα, όσες ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, δηλαδή στις κάρτες μνήμης (memory cards), έχουν μόνο δυνατότητα αποθήκευσης των δεδομένων και όχι επεξεργασίας. Οι κάρτες μνήμης χωρίζονται με τη σειρά τους σε τρεις υποκατηγορίες. Η πρώτη από αυτές περιλαμβάνει τις “μη προστατευόμενες”, δηλαδή αυτές που περιέχουν μνήμη απευθείας προσβάσιμη, χωρίς περιορισμούς. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να αποθηκεύσουμε δεδομένα (ονόματα, αριθμούς λογαριασμών, μονάδες ή οτιδήποτε άλλο) και να ανακτήσουμε τα δεδομένα αυτά οποιαδήποτε στιγμή, τοποθετώντας την κάρτα σε έναν αναγνώστη και κάποιες φορές να τα αλλάξουμε, γράφοντας κάτι άλλο στην κάρτα ή διαγράφοντας προηγούμενα δεδομένα. Εάν μια ή περισσότερες περιοχές της μνήμης είναι προστατευμένες (δηλαδή δεν είναι προσβάσιμες χωρίς κάποιου είδους ειδική εξουσιοδότηση), τότε μιλάμε για “κάρτες προστατευμένης μνήμης” (protected memory cards). Ακόμη περισσότερο, εάν η κάρτα δεν ελέγχει απλά την πρόσβαση στην μνήμη αλλά περιορίζει τους τρόπους με τους οποίους η εξωτερική εφαρμογή γράφει ή διαβάζει στην μνήμη, τότε μιλάμε για “κάρτες μνήμης με λογική ασφάλειας” (secure logic memory cards).

«Στις κάρτες με επεξεργαστή υπάρχει μια τεράστια ποικιλία σε τύπους, άλλες απλές, άλλες εξειδικευμένες, άλλες κατασκευασμένες για ειδικούς σκοπούς», επισήμανε απαντώντας σε σχετική ερώτησή μας ο κ. Παντελής Κάππος, τεχνικός διευθυντής της Altius IT Solutions. «Οι τεχνικές διαφορές μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σύμφωνα με τον επεξεργαστή σε 8, 16 ή 32 bit, την ύπαρξη ή όχι συνεπεξεργαστή, ο οποίος να διαχειρίζεται την κρυπτογραφία του κυκλώματος, την δυνατότητα λειτουργίας σε 5, 3 ή και λιγότερα Volts τάσης, την χρήση ή όχι object-oriented γλωσσών όπως η Java, καθώς και το μέγεθος της μνήμης που επιτρέπει την επεξεργασία και την αποθήκευση ανάλογα μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων. Μιλώντας γενικότερα, οι δυνατότητες μιας τέτοιας κάρτας είναι ανάλογες με το κόστος της και βέβαια κάθε εφαρμογή δεν έχει τις ίδιες απαιτήσεις».

Με βάση τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι μια smart card είναι ουσιαστικά ένας μικρός υπολογιστής, προσαρμοσμένος σε κάποιο ειδικό σκοπό, για συγκεκριμένες εφαρμογές, στις οποίες στην συνέχεια θα εστιάσουμε την προσοχή μας.

Σε επίπεδο εφαρμογών, οι κάρτες χωρίζονται σε τραπεζικές και μη τραπεζικές, αν και ουσιαστικά υπάρχουν κάποιες μικτές μορφές. Με βάση τον επίσημο διαχωρισμό τραπεζικές κάρτες θεωρούνται όσες έχουν πιστωτική (credit) ή χρεωστική (debit) εφαρμογή και μη τραπεζικές όλες οι υπόλοιπες (access cards, prepaid cards, gift cards, loyalty cards, multi merchandise cards κλπ).

Στη συνέχεια θα εξετάσουμε τις πιο σημαντικές από αυτές τις εφαρμογές και τύπους καρτών -αρχής γενομένης από τις μη τραπεζικές κάρτες- παρουσιάζοντας τα βασικά χαρακτηριστικά κάθε λύσης και τα αναμενόμενα οφέλη από τη χρήση τους.

Καταγράφοντας την πιστότητα

Μια από τις πιο διαδεδομένες εφαρμογές αξιοποίησης των πλαστικών καρτών για μη τραπεζικές συναλλαγές είναι οι λεγόμενες κάρτες πιστότητας (loyalty cards), οι περισσότερες από τις οποίες αυτή την στιγμή λειτουργούν με barcode για λόγους κόστους. Παρά ταύτα η κυρίαρχη μέχρι σήμερα πρακτική τείνει να αλλάξει αυτό τον καιρό καθώς έχει γίνει ευρύτερα αντιληπτό στον εμπορικό κόσμο ότι εφόσον η επιχείρηση μπορεί να συνδέσει άλλα πληροφοριακά συστήματα με το σύστημα των καρτών, μπορεί να χτίσει καλύτερα και αποδοτικότερα την σχέση της με τον πελάτη. Μία μαγνητική κάρτα ή μία έξυπνη κάρτα, η καθεμία με τις ξεχωριστές δυνατότητες που διαθέτει, μπορεί να αποδώσει περισσότερα σε μία επιχείρηση από την απλή καταγραφή της συναλλαγής, ρόλο στον οποίο περιορίζεται από τη σημερινή επικρατούσα πρακτική. Ωστόσο, η πιο κατάλληλη κάρτα είναι η IC κάρτα (ή αλλιώς “κάρτα chip”), στην οποία η επιχείρηση μπορεί να κρατήσει περισσότερα στοιχεία για τον πελάτη σε σύγκριση με την αντίστοιχη μαγνητική. Βασικό πλεονέκτημα των IC καρτών είναι η ασφάλεια, αφού οι κάρτες αυτές δεν μπορούν να αντιγραφούν ή να αλλοιωθούν ακόμη και με ειδικό εξοπλισμό. Επίσης φθείρονται λιγότερο εύκολα με συνέπεια να απαιτείται σπάνια η αντικατάστασή τους, ενώ σχεδόν ποτέ δεν χάνονται τα αποθηκευμένα σε αυτές στοιχεία.

Μέχρι πρόσφατα η υλοποίηση από μία μικρομεσαία επιχείρηση ενός προγράμματος loyalty με αποτελεσματικό τρόπο ήταν ανέφικτη ή ασύμφορη. Ωστόσο εξειδικευμένες εταιρείες πληροφορικής προσφέρουν τα τελευταία χρόνια ειδικά προγράμματα πελατειακής πίστης (loyalty schemes) με συγκεκριμένα πακέτα εξοπλισμού και έτοιμες μελέτες, βοηθώντας έτσι επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, να αποκτούν και να διατηρούν τους δικούς τους “πιστούς πελάτες”. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της εταιρείας Inform Λύκος, που διαθέτει την λύση Lykos Loyca, μία λύση για μικρές ή μεγάλες εταιρείες, με μικρό αριθμό καταστημάτων (ακόμη και ένα κατάστημα!). Λύσεις αυτού του είδους αποτελούνται από το τερματικό καρτών (POS) και μία εφαρμογή loyalty που εκτελείται στο POS τερματικό. Η εφαρμογή αυτή προσφέρει τη δυνατότητα εκτέλεσης των βασικών λειτουργιών στο σημείο πώλησης, όπως η συλλογή και εξαργύρωση πόντων, η εκτύπωση των αντίστοιχων αποδείξεων και αναφορών και η μεταφορά δεδομένων κίνησης σε έναν υπολογιστή ή σε email διεύθυνση για την εκτύπωση αναφορών. Φυσικά μια τέτοια λύση περιλαμβάνει και έξυπνες κάρτες -οι οποίες είναι αποθηκευτικής ικανότητας, και όχι επεξεργασίας- στις οποίες αποθηκεύεται το ονοματεπώνυμο του κατόχου, το υπόλοιπο των πόντων που έχει συγκεντρώσει και το πλήθος επισκέψεων που έχει πραγματοποιήσει. Συνήθως, κάθε κάρτα βρίσκεται επικολλημένη σε µία αίτηση την οποία συμπληρώνει ο πελάτης µε τα στοιχεία του (ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, τηλέφωνο κλπ) κατά την εγγραφή του. Τα στοιχεία της αίτησης καταχωρούνται σε επόμενη φάση στο ειδικό λογισμικό ανάλυσης, ώστε να υπάρχει η διασύνδεση των κινήσεων της κάρτας µε τον κάτοχο. Παράλληλα ο πάροχος της λύσης προσφέρει στην επιχείρηση μία εφαρμογή διαχείρισης και ανάλυσης, η οποία τροφοδοτείται µε το αρχείο κινήσεων του POS, προκειμένου να παρέχει πληροφορίες όπως στοιχεία του δικαιούχου, λεπτομέρειες κινήσεων ανά κάρτα και ανά τερματικό, reports (top πελάτες, χαμένοι πελάτες, νέοι πελάτες, γεωγραφική κατανομή πελατών) κλπ. Πακέτα λύσεων όπως το περιγραφέν διατίθενται από αρκετές εξειδικευμένες εταιρείες είτε απευθείας -όπως στην περίπτωση της Inform Λύκος- είτε μέσω συνεργατών.

Άλλο παράδειγμα ανάλογης υπηρεσίας είναι αυτής που παρέχει η Dot.Com, η οποία προσφέρει υπηρεσίες διαχείρισης προγραμμάτων loyalty για μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η εξειδικευμένη εταιρεία πληροφορικής Mellon Technologies παρέχει στην Dot.Com τα POS τερματικά, τις κάρτες (με chip), υπηρεσίες προσωποποίησης καρτών καθώς και υπηρεσίες data capture & reporting. Στην συνέχεια η Dot.Com παρέχει την υπηρεσία υλοποίησης και υποστήριξης της λύσεις σε μικρά και μεσαία εμπορικά καταστήματα.

Δώρα και άλλα οφέλη

Μια ιδιαίτερη περίπτωση καρτών πιστότητας είναι οι λεγόμενες κάρτες δώρου, ή gift-cards αν προτιμάτε. Πρόκειται για προπληρωμένες κάρτες, συνήθως μαγνητικές ή barcode, οι οποίες αντικαθιστούν την δωροεπιταγή, ενώ ένας ιδιαίτερα ενδιαφέρων τομέας αξιοποίησής τους είναι η χρήση τους ως είδους ανταμοιβής από επιχειρήσεις προς τους εργαζόμενους, αντικαθιστώντας τα παρωχημένα κουπόνια και τις διατακτικές. Η υιοθέτησή τους εμφανίζεται αρκετά ελκυστική για τα καταστήματα στα οποία προτείνονται ανάλογες λύσεις, καθώς οι κάτοχοί τους αντιπροσωπεύουν ένα έτοιμο πελατολόγιο με προβλέψιμη εν πολλοίς συμπεριφορά και λίγες παρεκκλίσεις.

Το γεγονός ότι η επιχείρηση έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει την εικόνα της είναι το πρώτο και κύριο όφελος που απορρέει από τη χρήση ενός συστήματος πιστότητας. Πώς συμβαίνει αυτό; Η διαφάνεια στην διαχείριση των στοιχείων του πελατολογίου, της συμπεριφοράς τού κάθε πελάτη ξεχωριστά αλλά και η δημιουργία κινήτρων για την δέσμευση του πελάτη με ένα κατάστημα δημιουργεί ένα “κλειστό κύκλωμα” πελατείας, επιτρέποντας στην επιχείρηση να ανταμείψει τους πελάτες της για την προτίμηση που δείχνουν στα προϊόντα και τις υπηρεσίες της. Επιπλέον, με την εφαρμογή ενός τέτοιου συστήματος εξασφαλίζεται σε μεγάλο ποσοστό η πιστότητα του πελάτη, ο οποίος προκειμένου να εξαργυρώσει τους πόντους που έχει συγκεντρώσει δύσκολα θα σκεφτεί να αλλάξει προϊόν ή υπηρεσία. Έτσι λοιπόν, η επιχείρηση κερδίζει καθημερινά την προτίμηση και την εμπιστοσύνη του, δημιουργώντας στέρεες και αμοιβαία επωφελείς σχέσεις μαζί του.

Έλεγχος πρόσβασης

Μια άλλη ενδιαφέρουσα χρήση των πλαστικών καρτών είναι αυτή που αφορά στις κάρτες ελέγχου πρόσβασης (access cards), η πλέον διαδεδομένη χρήση των οποίων στην ελληνική αγορά γίνεται στο χώρο των ξενοδοχείων, όπου χρησιμοποιούνται κυρίως μαγνητικές κάρτες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπου η πρόσβαση συνδέεται με την ασφάλεια των εγκαταστάσεων, οι κάρτες που προτιμώνται είναι όσες δεν απαιτούν άμεση επαφή με τη συσκευή ανάγνωσης (contactless cards), ενώ εν χρήσει βρίσκονται και μαγνητικές κάρτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μετεξέλιξη των παραδοσιακών συστημάτων ωρομέτρησης με την αξιοποίηση καρτών ελέγχου πρόσβασης είναι ραγδαία, προσφέροντας στη σημερινή τους μορφή βελτιωμένο έλεγχο και ασφάλεια.

Όσον αφορά στο τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, όπως υπογράμμισε απαντώντας σε σχετική ερώτησή μας ο κ. Α. Γρηγόρας, business development manager της Scan (εταιρείας εξειδικευμένης στις εφαρμογές ωρομέτρησης, στις εφαρμογές ελέγχου πρόσβασης, στις εφαρμογές συλλογής στοιχείων παραγωγής και στα συστήματα αυτοματοποίησης χώρων στάθμευσης), «οι δύο βασικές εξελίξεις που περιμένουμε είναι η αύξηση της χωρητικότητας της μνήμης που διαθέτει μια τυπική κάρτα, ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις για διαχείριση περισσοτέρων και πιο περίπλοκων εφαρμογών και η αύξηση της ταχύτητας επικοινωνίας με τα τερματικά ανάγνωσης καθώς και της απόστασης από αυτά, όπου αυτό είναι απαραίτητο».

Προσμετρώντας τα οφέλη από την υιοθέτηση τέτοιων συστημάτων διαπιστώνει κανείς ότι οι δυνατότητες του υλικού (κάρτες, αναγνώστες, controllers κά) και -πάνω απ΄ όλα- του λογισμικού έχουν προχωρήσει τόσο ώστε δίνουν στον διαχειριστή των συστημάτων πλήρη δυνατότητα διαχείρισης και αναλυτική πληροφόρηση για την κίνηση των ατόμων στον εποπτευόμενο χώρο. Επίσης οι εν λόγω λύσεις προσφέρουν στα τμήματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού πολύτιμα στοιχεία για τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες του προσωπικού, πληροφόρηση δηλαδή που θα αποτελέσει την βάση για τον καλύτερο σχεδιασμό των επιχειρηματικών διαδικασιών και τη συνακόλουθη βελτίωση της συνολικής απόδοσης της εταιρείας.

Ο στόχος τέτοιων συστημάτων είναι να παρέχουν στη διοίκηση επακριβή και διαφανή εποπτεία και έλεγχο του “ανθρώπινου κεφαλαίου” της επιχείρησης. Συνεπώς αν, παράλληλα με το access control, έχει εγκατασταθεί και σύστημα ωρομέτρησης προσωπικού, είναι εφικτή η διασύνδεσή του με τα πληροφοριακά συστήματα (ERP, μισθοδοσίας και HRM). Αν οι εν λόγω δυνατότητες σας φαίνονται «καλές να τις έχει μια επιχείρηση, αλλά κι αν δεν υπάρχουν δεν πειράζει» καλό θα ήταν να το ξανασκεφτείτε: καλός manager είναι ο προετοιμασμένος manager.

Προπληρωμένες κάρτες

Οι προπληρωμένες κάρτες (pre-paid cards) είναι μια νέα και πολλά υποσχόμενη τάση στον χώρο των πλαστικών καρτών. Η λογική τους διαφέρει από τις κάρτες πιστότητας, δεδομένου ότι αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν μία ή περισσότερες φορές και αποτελούν ουσιαστικά το εχέγγυο μιας ελάχιστης κατανάλωσης -ή ισοδύναμα οφέλους- από μία συναλλαγή για τον έμπορο. Οι γραμμές ανάπτυξης ανάλογων λύσεων αυτή την στιγμή είναι δύο: μια μη τραπεζική και μια τραπεζική, με την πρώτη να συνίσταται για χρήση σε πολυχώρους. Με δέλεαρ κάποια έκπτωση -κυρίως πολυχώροι, πολυκαταστήματα και χώροι ψυχαγωγίας, όπως το Allou Fun Park- χρησιμοποιούν προπληρωμένες κάρτες, συνήθως μαγνητικές με φανερή ωστόσο τάση προς τις έξυπνες κάρτες (κάρτες μνήμης), και χρήση όπως το ηλεκτρονικό πορτοφόλι. Ο καταναλωτής αγοράζει μία αξία που προπληρώνει, εκφρασμένη σε πόντους τους οποίους θα πρέπει να χρησιμοποιήσει σε δεδομένο χρονικό διάστημα.

Η άλλη γραμμή ανάπτυξης ανάλογων λύσεων είναι οι τραπεζικές προπληρωμένες κάρτες. Κάρτες αυτού του τύπου διαθέτουν αυτή την στιγμή πολλές τράπεζες, όπως η Attica Bank (3 προπληρωμένες κάρτες που τις ονομάζει GiftCards), η Eurobank (2 προπληρωμένες κάρτες) και η Εγνατία (1 προπληρωμένη κάρτα). Αξίζει να αναφερθεί ότι τόσο η Attica όσο και η Eurobank προωθούν τις κάρτες τους ως κάρτες για ασφαλείς αγορές στο Internet. Πρόκειται για μια τάση, η οποία σύμφωνα με την εταιρεία Mellon Technologies, η οποία έχει προμηθεύσει την πλειοψηφία των καρτών αυτών, θα αυξηθεί στο προσεχές μέλλον καθώς αυξάνονται τα κρούσματα κλοπής των στοιχείων των πιστωτικών καρτών που χρησιμοποιούνται για online αγορές.

Πίστωση, εκ των ων ουκ άνευ

Η χρήση των πιστωτικών καρτών, όπως είδαμε στο σύντομο ιστορικό που παραθέσαμε παραπάνω, είναι συνώνυμη με το λιανεμπόριο τα τελευταία 20 χρόνια και μια καθημερινή πραγματικότητα για κάθε λιανεμπορική επιχείρηση. Το σύστημα που υπάρχει είναι πλέον απλοποιημένο και απαλλαγμένο από τα λάθη και την πολυπλοκότητα που στοίχειωναν την χρήση του μέχρι πριν μία δεκαετία περίπου. Τα μηχανήματα που καθιστούν εφικτή την ανάγνωση και εγγραφή των καρτών διατίθενται στα εμπορικά καταστήματα κατόπιν συμφωνίας με κάποια τράπεζα, προμηθευτές της οποίας αναλαμβάνουν την συντήρηση και την αντικατάστασή τους σε περίπτωση ανεπανόρθωτης βλάβης. Αυτές οι “συμφωνίες πακέτο” είναι standard για όλη την αγορά, με πολύ μικρές διαφορές μεταξύ τους, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις εκτός από τις τεχνολογικές δικλείδες ασφαλείας για την αποφυγή περιπτώσεων απάτης, υπάρχουν και ασφαλιστικές ρήτρες που διασφαλίζουν τον έμπορο σε περίπτωση διακεκριμένης πλαστογραφίας. Τα περισσότερα POS τερματικά διαθέτουν πλέον αυξημένες δυνατότητες σύνδεσης σε δίκτυο υπολογιστών ή ασύρματο δίκτυο, ενώ μπορούν να λειτουργήσουν και off-line. Επίσης είναι σε θέση να παρέχουν δεδομένα και πληροφορίες οριζόντια, σε άλλα πληροφοριακά συστήματα εντός της επιχείρησης, πληροφορίες που είναι πολύτιμες για την κατανόηση, επεξεργασία και αξιοποίηση της συμπεριφοράς του καταναλωτή.

Οι πιστωτικές κάρτες γίνονται αργά αλλά σταθερά έξυπνες κάρτες, με την λογική ότι αυτές είναι αδύνατον σχεδόν -για την ακρίβεια εξαιρετικά δαπανηρό και άρα μη προσοδοφόρο- να αντιγραφούν, ενώ η ισχυρή κρυπτογραφία εμποδίζει ακόμα και σε αυτή την περίπτωση την δυνατότητα να λειτουργήσουν, αν δεν πιστοποιηθούν από το σύστημα.

Οι τάσεις στις πιστωτικές κάρτες

Οι τάσεις στις πιστωτικές κάρτες είναι δύο. Πέραν της αντικατάστασής τους από smartcards με βάση τα κελεύσματα των διεθνών προτύπων, συμφωνίες multi-merchandise προτείνονται από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε εμπόρους. Αυτές οδηγούν μεν σε απαραίτητες εκπτώσεις -και ως εκ τούτου αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη από τον εμπορικό κόσμο- φαίνεται ωστόσο να έχουν ιδιαίτερη επιτυχία στο αγοραστικό κοινό. Με άλλα λόγια, φέρνουν κόσμο στα καταστήματα, ο οποίος σε διαφορετική περίπτωση ίσως τα επισκεπτόταν σε λιγότερο συχνή βάση, λειτουργούν δηλαδή εν μέρει ως loyalty κάρτες. Το σύστημα συνήθως αφορά στην συγκέντρωση πόντων μέσω της χρήσης μίας συγκεκριμένης πιστωτικής κάρτας, με σκοπό την έκπτωση από συγκεκριμένα ή όλα τα καταστήματα του δικτύου, σε συγκεκριμένα ή όλα τα εμπορεύματα. Η αποδοχή του συστήματος από τους καταναλωτές είναι ιδιαίτερα μεγάλη, γι’ αυτό έντεκα τράπεζες έχουν σήμερα πολλαπλά ανάλογα προγράμματα, παρά το γεγονός ότι ο χορός των εν λόγω τραπεζικών προϊόντων ξεκίνησε από μόλις δύο τρεις τράπεζες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του τύπου καρτών είναι η Alpha Bank Bonus, η οποία έχει πολλαπλή χρησιμότητα καθώς λειτουργεί ως πιστωτική, loyalty και multimerchandise. Οι συνεργαζόμενες επιχειρήσεις του προγράμματος προσφέρουν στους καταναλωτές διπλούς πόντους για κάθε ευρώ συναλλαγής που πραγματοποιείται με την κάρτα Alpha Bank Bonus, πόντους που μπορούν να εξαργυρώσουν με δωρεάν αγαθά και υπηρεσίες, ειδικές τιμές ή εκπτώσεις.

Η άλλη τάση είναι η έκδοση μη τραπεζικών πιστωτικών καρτών. Το μοναδικό παράδειγμα προς το παρόν στην ελληνική αγορά είναι αυτό του Avin fleet smart card system (με chip card + terminal), ενός συστήματος για στόλο οχημάτων που είναι βασισμένο σε chip card. Πρόκειται για πιστωτική εφαρμογή, αλλά μη τραπεζική, που προσφέρεται για εταιρική χρήση. Ο οδηγός-κάτοχος της κάρτας πραγματοποιεί αγορές στα είδη του πρατηρίου και στο τέλος του μήνα η Avin εκδίδει συγκεντρωτικό τιμολόγιο στην εταιρεία του, η οποία έχει στόλο οχημάτων ενταγμένων στο πρόγραμμα. Το σύστημα αυτό εκτιμάται ότι θα γνωρίσει σύντομα ευρύτερη διάδοση καθώς προσφέρει πολλαπλά οφέλη, κυρίως σε μεγάλες επιχειρήσεις.

Άλλες δυνατότητες

Πέρα από την “ευφυΐα” τους, η οποία είναι πλέον αυξημένη, οι πλαστικές κάρτες έχουν εξελιχθεί και σε άλλους τομείς εξίσου σημαντικούς, για την ενίσχυση της πιστότητας των πελατών μιας επιχείρησης. Δεδομένου ότι «η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει μονάχα να είναι αλλά και να φαίνεται τίμια» μεγάλο ρόλο στην υιοθέτηση καρτών από τους καταναλωτές παίζουν οι υπηρεσίες προσωποποίησης και γενικά της εικαστικής εμφάνισης της κάρτας, που μπορούν πλέον να προσφέρονται άμεσα, εύκολα και αξιόπιστα, ακόμα και από το ίδιο το κατάστημα που τις εκδίδει. Μια συνέπεια της παρεχόμενης ευκολίας στην εξατομικευμένη προσαρμογή κάθε εκδιδόμενης κάρτας είναι η επιχείρηση που υιοθετεί μια τέτοια πρακτική να χρησιμοποιεί την εφαρμογή και εσωτερικά. Μπορεί δηλαδή να δώσει “κάρτες-ταυτότητες”, με ή χωρίς έγχρωμη φωτογραφία, στο προσωπικό, προσθέτοντας έτσι έναν περισσότερο προσωπικό τόνο στην εταιρική τους εμφάνιση (στολή) αλλά και στις συναλλαγές τους με τους πελάτες. Η ίδια κάρτα-ταυτότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για χρονοσήμανση της παρουσίας (με συνακόλουθη αποφυγή του χειροκίνητου υπολογισμού ωρών και υπερωριών εργασίας), για έλεγχο πρόσβασης (άνοιγμα θυρών) και τέλος για ασφαλή πρόσβαση στο εταιρικό δίκτυο και τους σταθμούς εργασίας ή τις ηλεκτρονικές ταμειακές μηχανές. Έτσι, μία κάρτα μετατρέπεται σε πολυχρηστική, μειώνοντας σημαντικά το κόστος απόσβεσης της σχετικής επένδυσης (ROI).

«Τα κοστολόγια των εκτυπωτών πλαστικών καρτών έχουν μειωθεί σημαντικά, ενώ η ποιότητα της εκτύπωσης και οι extra λειτουργίες (κωδικοποίηση μαγνητικής, contact chip, RFID κάρτας) έχουν αυξηθεί», τονίζει ο κ. Απόστολος Πάρσαλης, διευθυντής τμήματος πλαστικών καρτών & RFID της Datalex. «Κατά συνέπεια, ο πελάτης έχει την δυνατότητα να τυπώνει ανεξάρτητα και με ευελιξία τις κάρτες που χρειάζεται, είτε τοπικά σε κάθε κατάστημα, είτε κεντρικά στην περίπτωση που διαθέτει περισσότερα του ενός καταστήματος. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα αυτής της προσέγγισης, δηλαδή της εκτύπωσης των καρτών κατ’ ευθείαν από τον λιανέμπορο, είναι η άμεση παράδοση της κάρτας με τα στοιχεία του πελάτη ακόμη και με την έγχρωμη φωτογραφία του. Έχει παρατηρηθεί ότι η άμεση παράδοση της κάρτας δίνει επιπλέον κίνητρο στον καταναλωτή να την αποκτήσει και να την χρησιμοποιεί με αυξημένη συχνότητα. Ως γνωστόν ένα μεγάλο πλεονέκτημα των καρτών loyalty, εκπτωτικών και gift είναι η εκμετάλλευση της δυνατότητας χορηγίας, δηλαδή της διαφήμισης, συνήθως στην πίσω όψη της κάρτας, μέσο που μπορεί να βοηθήσει ακόμα περισσότερο στην γρήγορη απόσβεση της επένδυσης του εξοπλισμού».

Ματιές στο μέλλον

Το μέλλον στο θέμα των πλαστικών καρτών συνίσταται όχι μόνο στην μετάβαση της τεχνολογίας από τις κοινές πλαστικές και μαγνητικές κάρτες σε έξυπνες κάρτες, αλλά και στην δημιουργία νέων επιχειρηματικών μοντέλων και εφαρμογών που θα εξυπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο πολλαπλούς εμπλεκόμενους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Visa Europe η οποία, σε συνεργασία με τις Barlaycard και την Transport for London, επιλέχτηκε για να παρέχει την τεχνολογία της πρώτης κάρτας ανέπαφων συναλλαγών για μετακινήσεις και πληρωμές στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο, η νέα Visa Barclaycard θα επιτρέπει την πραγματοποίηση ασφαλών καθημερινών συναλλαγών αξίας μικρότερης των 10 λιρών, όπως η αγορά καφέ και σάντουιτς, ενώ ταυτόχρονα θα λειτουργεί ως passo για πρόσβαση στο μετρό και στο δίκτυο των λεωφορείων του Λονδίνου. Η πληρωμή πραγματοποιείται απλά κρατώντας την κάρτα μπροστά στο τερματικό για ανέπαφες συναλλαγές (contactless card reader) και όχι με το πέρασμα της κάρτας από ένα POS τερματικό, όπως γίνεται συνήθως. Η νέα κάρτα προσφέρει ευκολία και ταχύτητα στις συναλλαγές, ενώ μειώνει τον όγκο του πλαστικού χρήματος που κάποιος μεταφέρει στο πορτοφόλι του. Οι κάτοχοι τέτοιων καρτών για ανέπαφες συναλλαγές, που χρησιμοποιούνται και για μετακινήσεις, θα μπορούν να τις χρησιμοποιούν από το καλοκαίρι του 2007.

Συνοδευτικά κείμενα

Το αφιέρωμα αυτό δημοσιεύτηκε στο τεύχος 28 (Δεκέμβριος 2006) του περιοδικού Retail Technology.