Τον περασμένο Μάϊο γράφαμε στο σελφ σέρβις για την έναρξη της πιλοτικής λειτουργίας του νέου Παρατηρητηρίου Τιμών, το οποίο αναμένονταν να τεθεί σε κανονική λειτουργία τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δε συνέβη και ίσως θα πρέπει να αναζητήσουμε τις αιτίες τόσο στην απουσία του κατάλληλου πλαισίου λειτουργίας όσο και σε τεχνικά προβλήματα που απαιτούν λύσεις.

Oι υπηρεσίες σύγκρισης τιμών έχουν εδραιωθεί πλέον στην ελληνική αγορά και προσφέρουν πολύτιμη υπηρεσία στους καταναλωτές που αναζητούν το σημείο αγοράς, φυσικό ή ηλεκτρονικό, του προϊόντος που ενδιαφέρονται να αγοράσουν, θέτοντας ως βασικό κριτήριο την καλύτερη τιμή. Μάλιστα, η επισκεψιμότητα των σχετικών site αυξάνεται κατά τις περιόδους εκπτώσεων και προσφορών, όπως απέδειξε και η πρόσφατη εμπειρία των Black Friday και Cyber Monday. Σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Δημητρίου, διευθυντή marketing και επικοινωνίας της Skroutz.gr, κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένη περιόδου οι αναζητήσεις παρουσίασαν αύξηση κατά 15% και έφτασαν τα 1,95 εκατομμύρια. Εύλογο είναι η επιτυχία των μηχανών σύγκρισης τιμών στις κατηγορίες προϊόντων που μέχρι στιγμής εμφανίζονται στις σελίδες τους να οδηγήσει σε σκέψεις για επέκτασή τους στην κατηγορία των προϊόντων σούπερ μάρκετ.

Το ενδιαφέρον εντείνεται από το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό του τζίρου της οργανωμένης λιανικής τροφίμων, ο οποίος ξεπερνά τα 10 δισ. ευρώ, πραγματοποιείται υπό καθεστώς προωθητικών ενεργειών και ο ανταγωνισμός για τα μερίδια είναι ιδιαίτερα έντονος. Ωστόσο, μια εφαρμογή που επιτρέπει τη σύγκριση τιμών στα FMCG δεν έχει νόημα όταν αφορά μεμονωμένα προϊόντα, με δεδομένο ότι συχνά η αξία τους και οι διαφορές τιμής κινούνται σε επίπεδα που δεν δικαιολογούν ο αγοραστής να πηγαίνει σε τρία ή τέσσερα καταστήματα για να πετύχει τελικά το φθηνότερο καλάθι. Θα μπορούσε όμως ένα έξυπνο λογισμικό να διαβάζει τη λίστα αγορών και στη συνέχεια να αναλαμβάνει τον ρόλο να «επισκεφθεί» ένα κεντρικό σύστημα, όπου θα ήταν καταχωρημένες όλες οι τιμές των προϊόντων από όλες τις αλυσίδες, προτείνοντας τελικά το φθηνότερο καλάθι της ημέρας. Επειδή είναι λογικό καμία αλυσίδα σούπερ μάρκετ να μη θέλει να υποστηρίξει μια υπηρεσία που ενδεχομένως θα ωφελούσε σε κάποιες περιπτώσεις τους ανταγωνιστές της, τον ρόλο αυτό μπορεί να αναλάβει μόνο το κράτος ή μια ιδιωτική επιχείρηση, η οποία με κάποιο τρόπο θα δει αυτήν την υπηρεσία ως πηγή κέρδους για την ίδια. Ήδη υπάρχουν κάποιες πρώιμες επιχειρηματικές προσπάθειες, οι οποίες όμως απέχουν πολύ από το να προσφέρουν στον αγοραστή ένα πλήρες φθηνό καλάθι, συνυπολογίζοντας όλους τους παράγοντες που απαιτούνται ώστε να είναι δίκαιη η σύγκριση. Από την πλευρά του κράτους, στην εξίσωση έχει μπει εδώ και χρόνια το Παρατηρητήριο Τιμών, το οποίο θα μπορούσε να παίξει αυτό τον ρόλο, εφόσον έβρισκε λύσεις για τα προβλήματα του κανονιστικού πλαισίου και της τεχνολογικής επένδυσης, ώστε το αποτέλεσμα να είναι ουσιαστικό και λειτουργικό.

Αφού υπάρχει όραμα, η λύση (κάποτε) θα βρεθεί
Για το πρόβλημα της τεχνολογικής υποδομής, το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, έδωσε λύση με έναν μειοδοτικό διαγωνισμό, τον οποίο, όπως δηλώνεται, κέρδισε η εταιρεία Warply. Στους ώμους των εργαζόμενων της εταιρείας πέφτει ένα πολύ μεγάλο βάρος, καθώς θα πρέπει να βρουν τρόπο ώστε να δημιουργήσουν γέφυρες δυναμικής ανταλλαγής δεδομένων με τα συστήματα ρύθμισης τιμών των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, πιστότητας που πελατών, αλλά και με τα συστήματα των τραπεζών με τις οποίες συνεργάζονται, ώστε να συνυπολογίζονται τα οφέλη από πόντους, δωροεπιταγές κ.λπ. και τέλος να δημιουργηθεί το λογισμικό που θα δέχεται όλα αυτά τα δεδομένα, προκειμένου να ετοιμάζει για τον αγοραστή το φθηνότερο καλάθι. Θεωρητικά, λογισμικά που μπορούν να κάνουν τη συλλογή και ανάλυση των δεδομένων για να καταλήξουν στη σύνθεση του καλαθιού είναι διαθέσιμα στην αγορά. Το ίδιο ισχύει και για τις υποδομές που απαιτούνται, ώστε να λειτουργήσει η διαδικασία. Οι τηλεπικοινωνίες πλέον είναι πολύ φθηνές, ώστε να είναι σταθερά ανοιχτές οι γέφυρες μεταφοράς δεδομένων, ενώ και η υπολογιστική ισχύς επίσης φθηνή, ώστε να γίνεται η ανάλυσή τους σε πραγματικό χρόνο. Εκτός από το λογισμικό, υπάρχει ακόμη ένας σημαντικός παράγοντας που πρέπει να ρυθμιστεί, ώστε να ολοκληρωθεί το έργο.

Σύμφωνα με τον κ. Παναγιώτη Σταμπουλίδη, Γενικό Γραμματέα Εμπορίου & Προστασίας Καταναλωτή, «το υπουργείο δεν διαθέτει ολοκληρωμένο σύστημα πληροφόρησης τιμών, σε αντίθεση με την αγορά, που έχει δημιουργήσει τους δικούς της μηχανισμούς, με δεδομένη την ένταση του ανταγωνισμού. Η δική μας παρέμβαση εντάσσεται στο πλαίσιο της ψηφιοποίησης των δημόσιων δομών, της χρήσης ανοιχτών δεδομένων και φυσικά του στόχου διασφάλισης του υγιούς ανταγωνισμού. Με αυτή τη λογική, τόσο οι καταναλωτές όσο και οι επιχειρήσεις λιανικής πώλησης θα έχουν στη διάθεση τους ένα σύγχρονο και διαδραστικό εργαλείο». Επομένως, τα τεχνολογικά εργαλεία είναι διαθέσιμα, η ανάγκη είναι υπαρκτή και η διάθεση από την πλευρά του κράτους να προσφέρει ένα σύστημα σύγκρισης τιμών προϊόντων ευρείας κατανάλωσης είναι επίσης δεδομένη. Άρα ποιοι είναι οι παράγοντες που έχουν εμποδίσει την ολοκλήρωση του έργου στην προγραμματισμένη ημερομηνία;

Κανονιστικό πλαίσιο και γέφυρες δυναμικής επικοινωνίας
Καταρχάς, όπως ήταν αναμενόμενο, οι επιχειρήσεις λιανικής τροφίμων δεν είναι ιδιαίτερα χαρούμενες που το κράτος επιθυμεί να μπει στα ενδότερα των συστημάτων τους και να τους «ταράξει» τις ήδη ευαίσθητες ισορροπίες, στη μάχη που δίνουν για να κερδίσουν τον αγοραστή. Θεωρητικά, το πρόβλημα αυτό θα μπορούσε να ξεπεραστεί με νομοθέτηση, ενώ είναι πιθανό να χρειαζόταν και το πράσινο φως από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, κάτι που, σύμφωνα με τον κ. Παναγιώτη Σταμπουλίδη δεν είναι απαραίτητο, γιατί υπάρχει θεσμοθετημένο πλαίσιο το οποίο καλύπτει το συγκεκριμένο έργο. Αν υποθέσουμε ότι το πρόβλημα αυτό θα ξεπεραστεί με ή χωρίς νομοθέτηση -κάτι που θα απαιτήσει αρκετό χρόνο διαβουλεύσεων-, στη συνέχεια θα πρέπει να ξεκινήσει την εργασία της η Warply για να στήσει τις γέφυρες. Αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να στηρίζεται σε αρχεία Excel, που θα πηγαινοέρχονται καθημερινά. Θα χρειαστεί η δημιουργία APIs, τα οποία θα συνδέουν το κεντρικό σύστημα του υπουργείου με τα επιμέρους συστήματα των επιχειρήσεων, ώστε να γίνεται δυναμικά η ανταλλαγή δεδομένων. Κάποιες από αυτές τις γέφυρες θα απαιτηθει να περάσουν και από το «φακό» του GDRP, καθώς τα στοιχεία πιστότητας των πελατών είναι στενά συνδεδεμένα με τα προσωπικά τους δεδομένα και την αγοραστική τους δραστηριότητα. Δεν μπορούμε να υπολογίσουμε τον χρόνο που θα χρειαστεί για να δημιουργηθεί το κανονιστικό πλαίσιο και οι τεχνολογικές υποδομές. Με δεδομένο, όμως, ότι ο Δεκέμβριος είναι ένας μήνας έντονης αγοραστικής κίνησης, όπου πολλές επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ πραγματοποιούν ένα σημαντικό μέρος των ετήσιων πωλήσεων, είναι μάλλον δύσκολο να ασχοληθούν άμεσα με το θέμα.

Ίσως το υπουργείο χρειαστεί να προσαρμοστεί σε μικρότερα βήματα
Η αξία του έργου για τον αγοραστή είναι αναμφισβήτητη, με την προϋπόθεση πως το αποτέλεσμα θα είναι καλύτερο από το παλιό Παρατηρητήριο Τιμών, το οποίο τελικά «πάγωσε», έχοντας προσφέρει ελάχιστα οφέλη. Σε μια περίοδο «σφιχτών» προϋπολογισμών, τα περιθώρια για ενέργειες που δεν έχουν ευτυχές αποτέλεσμα έχουν στενέψει. Το έργο θα είναι μια πρόκληση για την Warply, τόσο σε επίπεδο δημιουργίας μια αποτελεσματικής λύσης όσο και της τήρησης του χρονοδιαγράμματος, καθώς πολλά από τα βήματα θα γίνουν σε «άγνωστη γη». Σύμφωνα με τον κ. Σταμπουλίδη, μέχρι το τέλος του έτους θα είναι διαθέσιμη στους αγοραστές έστω μια πρώτη μορφή του Παρατηρητηρίου Τιμών και παρά το γεγονός ότι δεν θα προσφέρει εξ αρχής ένα πλήρες καλάθι, θα διαφοροποιείται από την παλιά έκδοση (τα προϊόντα που θα περιλαμβάνονται θα είναι επώνυμα, ενώ θα αναφέρεται και ο προμηθευτής, όπως δηλώνει). Πάνω σε αυτή τη βάση θα χτιστεί το υπόλοιπο έργο, μέχρι να φτάσει στην τελική του μορφή, η οποία θα συμπίπτει με το αρχικό όραμα του υπουργείου.