Τη δυσκολότερη χρονιά στην ιστορία του καλείται να περάσει φέτος ο κλάδος, βλέποντας τον τζίρο του να κινείται σε συνολικά μέσα επίπεδα με πτώση, τον καταναλωτή να αγκομαχά να βγάλει τον μήνα, την ανεργία να καλπάζει, τις τράπεζες με κλειστές τις στρόφιγγες των χορηγήσεων και την κυβέρνηση πάντα έτοιμη να λαμβάνει ακόμα σκληρότερα μέτρα, που επιτείνουν τα προβλήματα της ύφεσης στην οικονομία.

Τα πιο πρόσφατα μηνύματα οι εταιρείες του κλάδου τα έλαβαν τις ημέρες των γιορτών, οπότε ο τζίρος τους εξελίχθηκε εμφανώς υπό πίεση, σε σχέση με την ίδια περίοδο τα προηγούμενα χρόνια. Ο μέσος καταναλωτής κινήθηκε στις οργανωμένες σάλες με μεγάλη αυτοσυγκράτηση επιλογών, αρκούμενος στα άκρως αναγκαία για το γιορτινό τραπέζι. Επέλεξε κυρίως τις οικονομικές συσκευασίες, έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στις τιμές και στράφηκε περισσότερο από κάθε άλλη φορά στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.

Φυσικά, όλο και περισσότεροι, πολλοί περισσότεροι από κάθε προηγούμενη χρονιά, ψώνισαν με λίστα αγορών, αφού τα «επιδόματα» αντί του «χριστουγεννιάτικου δώρου» για μισθωτούς του Δημοσίου και συνταξιούχους επέβαλαν «τσεκούρι» στην αυθόρμητη διάθεση για αγορές.

Ανά δίκτυο πωλήσεων υπήρξαν, φυσικά, σημαντικές διαφοροποιήσεις όσον αφορά στην εμπορική κίνηση, αλλά χαρακτηριστικότερο ήταν το παράδειγμα της Ατλάντικ, όπου διοίκηση και εργαζόμενοι πέρασαν τις γιορτές σε βαρύ κλίμα. Η ενεργοποίηση των διαδικασιών υπαγωγής της εισηγμένης στο άρθρο 99 του πτωχευτικού κώδικα, η πώληση πολλών καταστημάτων της και του εξοπλισμού τους σε ανταγωνιστές και σε προμηθευτές της, προκειμένου να αποπληρώσει τα χρέη που την πνίγουν, επέτειναν το κλίμα ανασφάλειας και θλίψης στο περιβάλλον των καταστημάτων της. Πολύ δε περισσότερο, εφόσον ούτε οι μέτοχοί της δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν την κατάληξη της εταιρείας.

Ο προβληματισμός περί του τι τεύξεται η επιούσα για την ελληνική οικονομία και τη συμπεριφορά της ζήτησης είναι βαρύς. Οι εκτιμήσεις όλων για τη νέα χρονιά είναι συγκρατημένα πικρόχολες. Οι αναφορές τους στις νέες περικοπές στις αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων, στις επιπτώσεις στην απασχόληση, στις νέες επιβαρύνσεις στο οικογενειακό εισόδημα από τις αυξήσεις του ΦΠΑ, του ηλεκτρικού ρεύματος και των κομίστρων των ΜΜΜ προσδιορίζουν το μέτρο της επιφύλαξης των στελεχών του λιανεμπορίου, σχετικά με την προσαρμογή των πλάνων των εταιρειών τους στα δεδομένα των φετινών εξελίξεων.

«Μόνο βραχυπρόθεσμες μπορούν να είναι οι προβλέψεις μας για την πορεία του εμπορίου και σε μεγάλο βαθμό, μάλιστα, επισφαλείς», τονίζει γνωστό στέλεχος της κλαδικής αγοράς, προσθέτοντας ότι «αν κάτι σώζει τον κλάδο μας, είναι ότι διακινεί προϊόντα καθημερινής ανάγκης, έχοντας το προνόμιο να εισπράττει “ζεστό χρήμα”, όταν οι άλλοι κλάδοι της λιανικής δεν διαθέτουν πλέον ρευστότητα». Άπαντες γνωρίζουν, φυσικά, ότι στη διάρκεια του νέου έτους θα ενταθεί η τάση συγκέντρωσης των αλυσίδων εις βάρος, κυρίως, του μεσαίου επιχειρηματικού δυναμικού της αγοράς μας. Ωστόσο, δεν αποκλείονται οι «εκπλήξεις» και στο ανώτερο επίπεδο, μεταξύ των κορυφών του κλάδου, όπου ο ανταγωνισμός είναι πλέον αδυσώπητος.

Ας δούμε, όμως, πώς αντιλαμβάνονται οι μεγάλοι «παίκτες» της οργανωμένης λιανικής το 2011, μέσα από τα πλάνα που καταρτίζουν.

Carrefour-Μαρινόπουλος
Ως χρονιά ολοκλήρωσης της ενσωμάτωσης των καταστημάτων Dia στο δίκτυό της χαρακτηρίζεται το 2011 για την Carrefour-Μαρινόπουλος. Στο τρέχον 12μηνο ο leader του κλάδου θα κληθεί να «αποδείξει» ότι η επιλογή των μετόχων του να απορροφήσει την Dia Hellas θα λειτουργήσει στο σύνολο των μεγεθών του θετικά, δηλαδή τόσο στον τζίρο όσο και στα καθαρά αποτελέσματά του. Κατά συνέπεια, φέτος, η Carrefour Μαρινόπουλος θα επιχειρήσει να αναστρέψει από αρνητικούς σε θετικούς τους ρυθμούς ανάπτυξης, καθότι, τελευταία μετρά απώλειες λόγω της κρίσης και των πιέσεων που ασκούνται από τον ανταγωνισμό.

Σημειώνεται ότι, η Carrefour-Μαρινόπουλος από κοινού με τα καταστήματα της Dia Hellas στο 9μηνο του 2010 παρουσίασαν μειωμένο κύκλο εργασιών κατά 3,6%, έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2009, στα 2,019 δισ. ευρώ και σε συγκρίσιμα μεγέθη ο κύκλος εργασιών κατέγραψε μεγαλύτερη μείωση, της τάξης του 7,5%, ενώ από την επέκταση του δικτύου του ο όμιλος στην Ελλάδα εξασφάλισε ανάπτυξη 3,9 ποσοστιαίες μονάδες.

Φέτος, λοιπόν, στο σύνολό τους τα καταστήματα της Dia θα μετατραπούν σε Carrefour-Μαρινόπουλος ή σε Carrefour Express. Εκτιμάται, ωστόσο, ότι περί τα 40 καταστήματα του ενοποιημένου δικτύου θα κλείσουν, καθότι γειτνιάζουν με άλλα σημεία πώλησης που επίσης ανήκουν στην Carrefour-Μαρινόπουλος.

Πέραν των ανωτέρω, ο leader της αγοράς θα επιμείνει και φέτος στην επέκταση του δικτύου του με νέα σημεία πώλησης. Το 2011 θα προχωρήσει στη δημιουργία δύο νέων hypermarket, που ίσως προέλθουν από τη μετατροπή ορισμένων μεγάλων Carrefour-Μαρινόπουλος σε Carrefour, ενώ σχεδιάζει και τη λειτουργία αρκετών νέων σούπερ μάρκετ εταιρικών ή franchise.

ΑΒ Βασιλόπουλος
Οι προκλήσεις για την ΑΒ Βασιλόπουλος θα είναι πολλές και το 2011. Η εταιρεία θα επιμείνει σε γρήγορους ρυθμούς επέκτασης του δικτύου της, βασιζόμενη σε όλα τα concept καταστημάτων που έχει ήδη καθιερώσει στην αγορά, ενώ ίσως δοκιμάσει τις δυνάμεις της για την οργάνωση και ενός δεύτερου green store, όπως αυτό στη Σταμάτα. Επίσης, θα ακτινογραφήσει τη δραστηριότητα των δύο Red Stores, προκειμένου να αποφασίσει το πότε θα τα επεκτείνει στην εγχώρια αγορά.

Παράλληλα, θα συνεχίσει το επενδυτικό της πλάνο, που προβλέπει επιθετικές κινήσεις για την εξασφάλιση νέων σημείων πώλησης, κυρίως στη βόρειο Ελλάδα, την αναβάθμιση των υποδομών παλαιότερων καταστημάτων και την καθιέρωση νέων concepts. Πρόκειται για πλάνο το οποίο δεν «βλέπει» μόνο το 2011, αλλά την επόμενη επταετία, κατά την οποία οι σχεδιαζόμενες επενδύσεις του ομίλου θα ανέλθουν συνολικά στα 700 εκατ. ευρώ.

Στόχος της ΑΒ Βασιλόπουλος είναι να δημιουργήσει ένα δίκτυο που θα απαρτίζεται από 400 καταστήματα, έναντι των 221 που λειτουργεί σήμερα, και να θέσει υπό τον έλεγχό του το 25% της αγοράς από το 18,5% που ελέγχει σήμερα. Τέλος, φέτος, η ΑΒ Βασιλόπουλος θα διερευνήσει σε μεγαλύτερο βάθος τις αγορές των Βαλκανίων, όπως εξάλλου και την αγορά της Κύπρου. Όσο για τον τζίρο της, όπως εκτιμάται, θα είναι και το 2011 ανοδικός, ενώ η εταιρεία παρά την επιθετική της πολιτική τιμών θα παραμείνει και φέτος σε κερδοφόρα ανάπτυξη.

Σημειώνεται ότι στο 9μηνο του 2010 ο τζίρος της εταιρείας αυξήθηκε κατά 6,6% στα 1,132 δισ. ευρώ, έναντι 1,063 δισ. το αντίστοιχο διάστημα το 2009, ενώ τα λειτουργικά κέρδη της μειώθηκαν κατά 12% σε 28 εκατ. ευρώ, έναντι 32 εκατ. ευρώ την προηγούμενη χρήση.

Σκλαβενίτης
Ανάπτυξη με νέα σημεία πώλησης, αλλά και με την αύξηση στο μέγιστο δυνατό βαθμό της αποδοτικότητας του υπέρ μάρκετ στην Καλλιθέα, θα διεκδικήσει και το 2011 η I. & Σ. Σκλαβενίτης, η οποία εξάλλου, κινήθηκε ανοδικά το 2010 παρά τις αντιξοότητες της χρονιάς. Παραμονές των εορτών η εταιρεία εκτιμούσε ότι θα πετύχαινε ανάπτυξη κοντά στα επίπεδα του πληθωρισμού, ξεπερνώντας έτσι τις επιδόσεις του 2009, οπότε τα έσοδά της είχαν διαμορφωθεί στα 1,153 δισ. ευρώ.

Το 2011 η Ι. & Σ. Σκλαβενίτης θα επενδύσει στην πολιτική τιμών, όπως και στην πιστότητα των πελατών της, που επί πολλά έτη παραμένει στα υψηλότερα επίπεδα της αγοράς.

Το 2010 η εταιρεία επικεντρώθηκε στην εκτέλεση της μεγαλύτερης επένδυσης που επιχείρησε στην ιστορία της, ύψους 20 εκατ. ευρώ, προκειμένου να ολοκληρώσει το κατάστημα της Καλλιθέας, οπότε από φέτος αναμένεται να συνεχίσει το πλάνο επέκτασης του δικτύου της με νέα σημεία πώλησης.

Υπενθυμίζεται ότι η I. & Σ. Σκλαβενίτης, λειτουργεί συνολικά 72 καταστήματα με ακτίνα δράσης στο νομό Αττικής, ενώ στο σχεδιασμό της συνεχίζει να έχει τόσο τη δημιουργία νέας κεντρικής αποθήκης όσο και την επέκτασή της εκτός συνόρων Αττικής, όμως, λόγω της κρίσης και του αρνητικού κλίματος που επικρατεί στο λιανεμπόριο, τα σχέδιά της αυτά μάλλον θα λάβουν νέα παράταση.

Αφοί Βερόπουλοι
Ανάπτυξη μέσα από βελτιώσεις του δικτύου της θα αναζητήσει η Αφοί Βερόπουλοι φέτος, ενώ σε επίπεδο ομίλου θα επιμείνει με νέες επενδύσεις, επικεντρωμένες αυτήν τη φορά κυρίως στη Σερβία. Ειδικότερα, στη Σερβία ο όμιλος έχει σχεδιάσει επενδύσεις αξίας άνω των 15 εκατ. ευρώ για τη λειτουργία τριών νέων καταστημάτων στο Βελιγράδι. Το πρώτο θα ανοίξει τις πόρτες του τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο, το δεύτερο θα λειτουργήσει στο πρώτο τετράμηνο του 2011 και το τρίτο σε επόμενο χρόνο, καθώς πρόκειται για ένα μεγάλο σούπερ μάρκετ, έκτασης 3.500 τμ, συνολικού επενδυτικού κόστους περίπου 8 εκατ. ευρώ.

Με τα τρία προαναφερόμενα καταστήματα ο όμιλος θα αυξήσει το δίκτυό του στο Βελιγράδι στα 6 σημεία πώλησης. Σε ό,τι αφορά την παρουσία του ομίλου στα Σκόπια και ειδικότερα το εμπορικό του κέντρο, η διοίκησή του θα επιδιώξει να βελτιώσει περαιτέρω τις επιδόσεις του, ενισχύοντας γενικότερα τα μεγέθη του στα Βαλκάνια.

Στην Ελλάδα η Αφοί Βερόπουλοι έκλεισε το 2010 με ανάπτυξη της τάξης του 1%, επίδοση στην οποία τα επτά νέα καταστήματα είχαν μικρή συμμετοχή, αφού η λειτουργία τους εγκαινιάστηκε στο τελευταίο τρίμηνο του έτους. Πρόκειται, ωστόσο, να ενισχύσουν σημαντικά τις πωλήσεις της εταιρείας φέτος, χρονιά κατά την οποία δεν προβλέπεται η λειτουργία νέων καταστημάτων, καθώς η αλυσίδα θα επιδείξει επενδυτική αυτοσυγκράτηση, διαθέτοντας κεφάλαια μόνο για τις ανακαινίσεις παλαιότερων μονάδων της. Σε ό,τι αφορά τον όμιλο, στη Σερβία πέρυσι καταγράφηκε αύξηση τζίρου 7%, στα Σκόπια 10%, ενώ η Χαλκιαδάκης στην Κρήτη υπολογίζεται ότι έκλεισε με ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 3%.

Μετρό
Η αλυσίδα παρά τις δυσμενείς οικονομικές συγκυρίες επιμένει σε επενδύσεις υψηλού κόστους, εκτιμώντας ότι η κρίση προσφέρεται για ανάπτυξη, αλλά και για αγορές νέων ακινήτων, που θα καλύψουν τις ανάγκες επέκτασης του δικτύου της. Ήδη ολοκλήρωσε το 2010 επενδυτικό πλάνο 41 εκατ. ευρώ, για τη δημιουργία 6 νέων καταστημάτων, εκ των οποίων 3 σούπερ μάρκετ και 3 cash & carry. Τα νέα καταστήματα λιανικής έχουν τις έδρες τους στο Αλιβέρι, το Ξυλόκαστρο και τη Βάρη (πρόκειται για το πιο σύγχρονο κατάστημα της εταιρείας) και τα cash & carry στη Βέροια, την Καρδίτσα και τη Σπάρτη. Στις περυσινές επενδύσεις της εντάχθηκε και η μετεγκατάσταση που πρώτου cash & carry της αλυσίδας, στην Πέτρου Ράλλη, σε νέο μεγαλύτερο χώρο στην ίδια περιοχή.

Πλέον το δίκτυο της Μετρό περιλαμβάνει συνολικά 85 σημεία πώλησης, εκ των οποίων 48 σούπερ μάρκετ και 37 cash & carry. Όσο για το 2011 η διοίκηση της εταιρείας εκτιμά ότι θα διαθέσει κεφάλαια αξίας μεταξύ 25 και 30 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία και νέων σημείων πώλησης, διατηρώντας πάντα σε μηδενικό επίπεδο τον τραπεζικό δανεισμό της.

Σε ό,τι αφορά τα μεγέθη της, η εταιρεία το 2010 φαίνεται πως έκλεισε με μικρή άνοδο τζίρου και με κερδοφορία, η οποία αναμένεται να είναι ελαφρώς υψηλότερη του 2009. Φέτος η διοίκησή της προσβλέπει σε νέα αύξηση του τζίρου της και σε κερδοφόρο καθαρό αποτέλεσμα.

Πέντε
Με πιέσεις στα καθαρά αποτελέσματά της και οριακούς ρυθμούς ανάπτυξης έκλεισε το 2010 για την Πέντε, παρά το γεγονός ότι κατά την περυσινή χρήση εγκαινίασε τέσσερα νέα σούπερ μάρκετ, με έδρες στη Χρυσούπολη Χαλκιδικής, στην Κρύα Βρύση Πέλλας, στη Λειβαδιά και στην Ακράτα.

Σε ό,τι αφορά το 2011, η Πέντε θα συνεχίσει τις προσπάθειες «μαζέματος» του κόστους λειτουργίας της, θα δώσει μεγαλύτερη έμφαση στον παράγοντα τιμές, ενώ θα επεκταθεί με νέα καταστήματα, αναζητώντας μέσω αυτών τη διατήρηση των μεγεθών της, και εφόσον το επιτρέψουν οι συνθήκες έστω και χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Για το 2011 η διοίκηση της Πέντε έχει προγραμματίσει τη λειτουργία 3 ή 4 νέων καταστημάτων.