Το σύνδρομο Ehlers-Danlos, πλήττοντας τον συνδετικό ιστό των πασχόντων, προσφέρει σε κάποιους λαμπρή καριέρα στον χώρο του θεάματος. Οι γνωστοί ως άνθρωποι-λάστιχο όμως αντιμετωπίζουν μια ασθένεια που μπορεί να προκαλέσει επώδυνες καταστάσεις και σημαντική φθορά στον οργανισμό. Δεν είναι δύσκολο κανείς να κάνει τη μεταφορά στον χώρο εργασίας…

Πάρα το γεγονός ότι η ελαστικότητα είναι σε ορισμένες περιπτώσεις επιθυμητή και από την πλευρά των εργαζομένων, η επέκτασή της σε όλα τα πεδία που καθορίζουν τις εργασιακές σχέσεις, όταν μάλιστα δεν είναι αποτέλεσμα επιλογής, αλλά ανάγκης, γέρνει καθοριστικά τη ζυγαριά προς το αρνητικό πρόσημο.

Η διαμόρφωση των κανόνων εργασίας που έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό την κατά το δοκούν διαμόρφωση βασικών τους στοιχείων από την πλευρά που έχει τη δύναμη να τους επιβάλλει, δηλαδή από την εργοδοσία και το κράτος, χωρίς τη συμμετοχή αυτών που άμεσα αφορά, δηλαδή των εργαζομένων, κάνουν τα επιχειρήματα υπέρ της αξιοποίησής της για τη θεραπεία γραφειοκρατικών και δογματικών αγκυλώσεων της ιδιωτικής ή δημόσιας επιχείρησης ή ακόμη και για τη διευκόλυνση εργαζομένων έωλα.

Σήμερα, η «μεταρρύθμιση» των όρων εργασίας και αποχώρησης από αυτήν, που μετατρέπει την οποιαδήποτε σχετική διαπραγμάτευση σε ατομική, είναι διπλά τραγική. Σε μια εποχή που θα έπρεπε να συζητάμε την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας σε κλίμα όσο το δυνατόν μεγαλύτερης σύμπνοιας, ειδικά όταν αναμένεται πως τα προβλήματα θα γιγαντωθούν μετά την απόσυρση των έκτακτων μέτρων, επιλέγουμε την όξυνση των αντιθέσεων. Αντί διαλόγου και διαπραγμάτευσης επί όσο το δυνατόν ισότιμης βάσης, διατυπώνονται, στο πλαίσιο κατάθεσης σχεδίου για την εκταμίευση προς τη χώρα μας κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, νομοθετικές ρυθμίσεις που μετατρέπουν σε ανθρώπους-λάστιχο τους εργαζόμενους. Μάλιστα, οι σχετικές ρυθμίσεις είναι δεσμευτικές έως το 2026, ενώ προβλέπονται και σχετικές ρήτρες στην περίπτωση που στο μέλλον επιλεγεί μια άλλη πολιτική στα εργασιακά ζητήματα!

Έχει ενδιαφέρον να δούμε τη διαφορετική στρατηγική αντιμετώπισης των προκλήσεων, που προκρίνεται την ίδια στιγμή στις ΗΠΑ. Ο νέος πρόεδρος αναγνωρίζει την ανάγκη ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου και, μεταξύ άλλων, προωθεί -μετ΄εμποδίων βέβαια-, τον διπλασιασμό των κατώτερων ημερομισθίων, την επαναφορά της ισχύος των συνδικάτων στις διαπραγματεύσεις για μισθούς, συντάξεις, ωράρια και όρους εργασίας και υποστηρίζει την προσπάθεια συνδικαλιστικής εκπροσώπησης των εργαζομένων σε κολοσσούς, όπως η Amazon!

Δυστυχώς, η Ευρώπη και η χώρα μας αποδεικνύονται κατώτερες των περιστάσεων. Όταν η ανοδική πορεία της ανεργίας δείχνει προς ένα δυσοίωνο μέλλον, η μεταφορά από τη συλλογική στην ατομική διαπραγμάτευση των όρων εργασίας αποτελεί οπισθοδρόμηση και προκαλεί μεγάλα ερωτηματικά και ανασφάλεια για το μέλλον της κοινωνίας.

Οι εργαζόμενοι εκ του ρόλου τους πρέπει να είναι οι πρωτοπόροι στη διαμόρφωση και διεκδίκηση των θέσεων που αφορούν ζητήματα όπως η αμοιβή της εργασίας, οι όροι πα- ροχής της, η εκπαίδευση σε νέες τεχνολογίες και συστήματα, η εξασφάλιση περιβάλλοντος ελεύθερης συζήτησης και ανάπτυξης νέων ιδεών, ο τρόπος εισόδου των νέων στην εργασία, η έμπρακτη αναγνώριση της συμβολής όσων αποχωρούν από την εργασία, η καλλιέργεια μιας προοδευτικής κουλτούρας στους χώρους εργασίας, η σύνδεση της παραγωγής με τις ανάγκες της κοινωνίας… Προς το παρόν, όπως δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή της η Σάραν Μπάροου, γενική γραμματέας της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (ITUC), προσκεκλημένη ομιλήτρια στο επόμενο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών,
«σε πολλές χώρες της ΕΕ οι εργαζόμενοι είναι αδύνατον να ζήσουν με τον ισχύοντα κατώτατο μισθό».

Η οποιαδήποτε διαπραγμάτευση για όλα τα παραπάνω έχει νόημα εφόσον διεξάγεται υπό την προϋπόθεση τουλάχιστον της ισοδυναμίας των μερών που συμμετέχουν και της εμπιστοσύνης στην τήρηση των αποφάσεών της. Για δε την απρόσκοπτη υλοποίησή της, θα πρέπει κάθε στιγμή να αποδεικνύεται η ειλικρίνεια της δέσμευσης στην επίτευξη ενός κοινού στόχου. Στις σημερινές συνθήκες, ελάχιστες από τις παραπάνω προϋποθέσεις ισχύουν. Πόσω μάλλον η ύπαρξη κοινού στόχου, όταν ο μεν στόχος της ισχυρής πλευράς είναι η αξιοποίηση της κερδοφορίας κυρίως προς ίδιον όφελος, της δε λιγότερο ισχυρής η εξασφάλιση τουλάχιστον όρων αξιοπρεπούς διαβίωσης.

Ο άνθρωπος-λάστιχο δεν μπορεί να είναι το ιδανικό ούτε για τους εργαζόμενους ούτε για τις επιχειρήσεις που αναγνωρίζουν την αξία του ορθολογισμού, αλλά και της ελεύθερης βούλησης, ως βάση για την παραγωγική εργασία. Ούτε φυσικά για τις κυβερνήσεις του μέλλοντος, που θα κληθούν να διαχειριστούν τη νέα εικόνα της κοινωνίας, μετά από μια μεγάλη οικονομική και κοινωνική αναταραχή, η οποία σε κάθε περίπτωση θα οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές.