Στη μετα-πανδημική εποχή οι συνήθειες και οι προτιμήσεις των καταναλωτών έχουν αλλάξει. Οι προμηθεύτριες εταιρείες που μπορούν να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες και τις εξελισσόμενες ανάγκες των καταναλωτών, μέσω των νέων προϊόντων τους, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να «συνδεθούν» μαζί τους, να ενισχύσουν το loyalty και να αυξήσουν τις πωλήσεις τους.

Για τις σύγχρονες εταιρείες που θέλουν να εξασφαλίσουν την πιστότητα του καταναλωτή, η καινοτομία, όπως εκφράζεται μέσα από τα νέα προϊόντα που δημιουργούν, είναι μονόδρομος. Στη μετα-πανδημική εποχή οι συνήθειες και οι προτιμήσεις των καταναλωτών έχουν αλλάξει. Οι προμηθεύτριες εταιρείες που μπορούν να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες και τις εξελισσόμενες ανάγκες των καταναλωτών, μέσω των νέων προϊόντων τους, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να «συνδεθούν» μαζί τους, να ενισχύσουν το loyalty και να αυξήσουν τις πωλήσεις τους.

H πανδημία άλλαξε τις συνήθειές μας μακροπρόθεσμα. Ο περιορισμός των δραστηριοτήτων και των εξόδων μας, για παράδειγμα, και ο εγκλεισμός στο σπίτι, μάς έμαθε να αναζητούμε χρήσιμες εμπειρίες από τις αγορές μας στον δικό μας χώρο. Είναι φανερό ότι επανήλθαμε στην «κανονικότητα» με καταναλωτικές συνήθειες εξελιγμένες έως και αλλαγμένες. Μαγειρεύουμε στο σπίτι και αναζητούμε προϊόντα που μας προσφέρουν εξαιρετικές εμπειρίες. Έχουμε μάθει να χρησιμοποιούμε τις εφαρμογές και να λαμβάνουμε πληροφορίες σχετικά με το πώς θα «δημιουργούμε» μόνοι μας, πώς θα λαμβάνουμε τη μέγιστη ικανοποίηση από τα προϊόντα που αγοράζουμε, πώς θα ενισχύουμε τις εμπειρίες μας και θα ψυχαγωγούμαστε με νέους τρόπους, π.χ. πώς θα ετοιμάσουμε γεύματα σε στυλ εστιατορίου κατά το γνωστό DIY («κάν’ το μόνος σου»).

H ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
Έρευνα της Circana για τους Αμερικανούς καταναλωτές (March 2023 Consumer Survey) έδειξε ότι, ενώ κατά το 80% οι ερωτηθέντες έχουν αρχίσει να επισκέπτονται ξανά τα εστιατόρια, έχουν μάθει πλέον ότι τα ράφια των σούπερ μάρκετ προσφέρουν εξίσου καλές εναλλακτικές προτάσεις. Σύμφωνα με την έρευνα “2023 Circana New Product Pacesetters Survey” (σε ελεύθερη μετάφραση «δημοσκόπηση για τα νέα προϊόντα-ηγέτες»), περίπου το 17% των ερωτηθέντων ανέφεραν πως θεωρούν ότι είναι από εκείνους τους καταναλωτές που δοκιμάζουν και χρησιμοποιούν πρώτοι τα νέα προϊόντα, προκειμένου να εντοπίζουν τα καλύτερα που έχει να τους προσφέρει η αγορά. Το 20% των καταναλωτών γενικά και το 27% όσων «δοκιμάζουν πρώτοι τα νέα προϊόντα», αναζητούν από αυτά την ποιότητα των φαγητών ενός μενού καλού εστιατορίου. Η γεύση είναι το πρώτο κριτήριο για την αγορά ενός νέου συσκευασμένου τροφίμου σε ποσοστό 89%, ενώ ακολουθεί η τιμή του, σε ποσοστό 80%. Κατά το 72% όσοι «δοκιμάζουν πρώτοι τα νέα προϊόντα» και κατά το 49% των καταναλωτών γενικά θεωρούν ότι βασικό κριτήριο επιλογής των προϊόντων περιποίησης και ομορφιάς είναι το άρωμα. Σε ό,τι αφορά τα είδη οικιακής καθαριότητας, κατά το 79% οι καταναλωτές που «δοκιμάζουν πρώτοι τα προϊόντα» επιλέγουν επίσης με βάση το άρωμα. Συμπληρωματική έρευνα της Circana έδειξε ότι οι αγοραστές ειδών οικιακής καθαριότητας είναι πιστοί στα προϊόντα που είναι ελαφρώς αρωματισμένα.

Μία άλλη κατηγορία προϊόντων που παρουσιάζουν μεγάλη ανάπτυξη, μέσω των καινοτομιών που προσφέρουν, είναι τα προϊόντα για τα ζώα συντροφιάς. Οι αγοραστές τους, όπως φαίνεται, είναι πολύ δεκτικοί στις καινοτομίες. Κατά την διάρκεια της πανδημίας πολλοί πολίτες απέκτησαν κατοικίδια, στα οποία είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν καλής ποιότητας, ακριβά προϊόντα. Κατά τo 48% οι ερωτηθέντες σχετικά δήλωσαν πως αγοράζουν νέα προϊόντα της κατηγορίας, ενώ κατά το 23% δήλωσαν ότι ανήκουν σε αυτούς, που «δοκιμάζουν πρώτοι τα νέα προϊόντα».
Επιπλέον, οι καταναλωτές έχουν δείξει ότι δεν ενδιαφέρονται μόνο για τα προϊόντα που απλώς επιλέγουν να καταναλώσουν, αλλά και για τις μεθόδους παραγωγής τους, τις συσκευασίες, τις αξίες των εκάστοτε μαρκών τους και το οικολογικό τους αποτύπωμα. Σε ό,τι αφορά τα προϊόντα οικιακής καθαριότητας, εκείνοι που χρησιμοποιούν πρώτοι τα νέα προϊόντα αναφέρουν σε ποσοστό 34% ότι αναζητούν προϊόντα που έχουν φιλικά στο περιβάλλον συστατικά έναντι 28% στους καταναλωτές γενικώς, καθώς και συσκευασίες φιλικές στο περιβάλλον σε ποσοστό 26% έναντι 20% αντίστοιχα. Η επιθυμία των αγοραστών να καταναλώνουν προϊόντα που είναι σύμφωνα με την φιλοσοφία τους και τις αρχές τους διαπιστώνεται και στην περίπτωση των plant based προϊόντων, όταν λανσάρονται νέα προϊόντα. Ειδικότερα, κατά το 67% δήλωσαν ότι τους ενδιαφέρει πολύ η βιωσιμότητα. Σημειώνουμε ότι περίπου 25 εκατομμύρια άνθρωποι καταναλώνουν συχνά ή και περιστασιακά pland based τρόφιμα και ροφήματα. Μάλιστα, ο ένας στους πέντε αναφέρει ότι θα ήθελε να έχει περισσότερες επιλογές. Σύμφωνα με έρευνα για τους Pacesetters, τα εν λόγω προϊόντα αποφέρουν στις ΗΠΑ πωλήσεις 411 εκατ. δολαρίων.

Η ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Στην έρευνα της Circana για την Ευρώπη (Race for Resilience: Uncovering Europe’s Innovation Pacesetters) αναλύθηκαν οι απαντήσεις που έδωσαν οι καταναλωτές έξι χωρών, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ολλανδίας. Στο ερώτημα τι προσέχουν οι καταναλωτές όταν βλέπουν ένα νέο προϊόν στο κατάστημα, κατά το 77% απάντησαν ότι αναζητούν «καινούργια χαρακτηριστικά» στο προϊόν, κατά το 70% «μία καλή σχέση ποιότητας/ τιμής» και κατά το 68% προϊόντα «φιλικά στο περιβάλλον». Επίσης, κατά το 73% δήλωσαν ότι προσέχουν εάν το προϊόν ταιριάζει στο lifestyle τους και κατά το 66% κατά πόσο πρόκειται για ένα brand που εμπιστεύονται.

Στο ερώτημα τι θα τους έπειθε να δοκιμάσουν ένα νέο προϊόν, κατά το 59% ανέφεραν τη χαμηλότερη τιμή, κατά το 50% τη διαθεσιμότητα, κατά το 37% την έντονη διαφήμιση, κατά το 39% τη δωρεάν δοκιμή, ενώ κατά το 47% τις συστάσεις από την οικογένεια, κατά το 28% τις συστάσεις από τον λιανέμπορο, κατά το 38% εάν πρόκειται για προϊόν μιας τοπικής επιχείρησης και κατά το 47% εάν πρόκειται για προϊόν κάποιας μεγάλης και γνωστής εταιρεία. Σε αντίθεση με όσα πιστεύει ο κόσμος, μόνο κατά το 9% δήλωσαν ότι θα δοκίμαζαν ένα προϊόν, επειδή θα του το πρότεινε ένας influencer ή μια διασημότητα.

Οι Ευρωπαίοι πολίτες δήλωσαν ότι για να κάνουν την αγορά, κατά το 90% διαβάζουν τις πληροφορίες που βρίσκονται στις συσκευασίες των προϊόντων, κατά το 84% ότι διαβάζουν τις αξιολογήσεις των προϊόντων, κατά το 80% ότι προσέχουν την τιμή ή τη σήμανση στο ράφι, κατά το 80% ότι συζητούν σχετικά με την οικογένεια και τους φίλους τους, κατά το 80% ότι εξετάζουν τις προσφορές, κατά το 77% ότι διαβάζουν τις πληροφορίες στο site, κατά το 76% ότι προσέχουν τη διαφήμιση, κατά το 50% ότι λαμβάνουν υπόψιν τις συστάσεις των influencers και κατά το 47% ότι τραβά την προσοχή τους ένα ελκυστικό σχέδιο συσκευασίας.
Στην ερώτηση «όταν βρίσκεις ένα καινούργιο προϊόν που σου αρέσει, τι κάνεις;», κατά το 42% οι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι θα επαναλάβουν την αγορά, κατά το 48% ότι θα το αναζητήσουν στην επόμενη αγορά τους, κατά το 23% ότι θα αναζητήσουν κι άλλα καινοτόμα προϊόντα σαν κι αυτό, κατά το 39% ότι θα το αναζητήσουν, εάν βρίσκεται σε προσφορά, ενώ κατά το 16% ότι θα το αγοράσουν μόνον εφόσον το βρουν σε προσφορά και κατά το 13% ότι θα το αγοράσουν μόνον εφόσον είναι διαθέσιμο. Καθώς οι αξιολογήσεις και οι συστάσεις από άλλους χρήστες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εποχή του διαδικτύου και των σόσιαλ μίντια, κατά το 20% οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι θα γράψουν την αξιολόγησή τους στο διαδίκτυο, κατά το 15% ότι θα προσπαθήσουν να επικοινωνήσουν σχετικά και με άλλους καταναλωτές, ενώ κατά το 34% ότι προτίθενται να αναζητήσουν περισσότερες πληροφορίες.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, όταν ένα προϊόν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του καταναλωτή, τότε κατά το 18% απλώς δεν κάνουν τίποτα, κατά το 64% δεν το ξαναγοράζουν, κατά το 13% του δίνουν μια δεύτερη ευκαιρία, κατά το 11% διαμαρτύρονται απευθείας στην παραγωγό εταιρεία, κατά το 17% ενημερώνουν σχετικά τον λιανέμπορο απ’ όπου το ψώνισαν, κατά το 16% γράφουν την αξιολόγησή τους στο διαδίκτυο, κατά το 15% χάνουν την εμπιστοσύνη τους στην παραγωγό εταιρεία, ενώ κατά το 13% ενημερώνουν την παραγωγό εταιρεία σχετικά με την άποψή τους για το πώς θα μπορούσε να βελτιώσει το προϊόν της.

Στο ερώτημα «γιατί λέμε στους άλλους την εμπειρία μας;», κατά το 21% οι Ευρωπαίοι καταναλωτές απαντούν ότι έτσι νιώθουν πιο έξυπνοι, κατά το 24% ότι επειδή οι άλλοι τους εκδηλώνουν την εμπιστοσύνη τους, κατά το 24% ότι θέλουν να έχουν την πρωτιά στην ανακοίνωση της σχετικής είδησης, κατά το 39% ότι το προϊόν τους κινητοποιεί να μιλούν γι’ αυτό, κατά το 37% επειδή υποστηρίζουν τα καλά προϊόντα και κατά το 34% επειδή είναι καλό προϊόν για την κοινότητα.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
Για τη χώρα μας τα στοιχεία που παρουσίασε η Circana (μέχρι τον Ιούλιο του 2023) δείχνουν ότι το 2023 στον τομέα των τροφίμων και ποτών δημιουργήθηκαν 127 νέα προϊόντα, στον τομέα της προσωπικής υγιεινής και περιποίησης μόλις 3, το ίδιο και στον τομέα των προϊόντων οικιακής χρήσης. Στην κατηγορία «άλλα προϊόντα» δημιουργήθηκαν μόνο 6 καινούργια προϊόντα. Είναι προφανές ότι το προβάδισμα της καινοτομίας το έχουν οι εταιρείες των τροφίμων και ποτών. Η δυσμενής συγκυρία του συνδυασμού υψηλών πληθωριστικών τάσεων και της μείωσης του διαθέσιμου καταναλωτικού εισοδήματος είναι αλήθεια πως δεν ευνοεί την εισαγωγή νέων προϊόντων. Επειδή η πραγματική καινοτομία πρέπει να «καλοπληρώνεται», τουλάχιστον μέχρι τη γενίκευση των αντιγραφών της, η εποχή δεν την ευνοεί. Ποιος θέλει να «καίει» τις καλές προϊοντικές ιδέες του, όταν η εν ευθέτω χρόνο εισαγωγή τους στην αγορά, δηλαδή υπό ομαλότερες συνθήκες στη ζήτηση, υπόσχονται πολύ περισσότερα; Στο πλαίσιο αυτό, προτιμώνται μάλλον τα επαναλανσαρίσματα λογικού κόστους, μέσω των οποίων επιδιώκεται κυρίως η συντήρηση των μεριδίων αγοράς των μαρκών. Αλλά και τούτο δεν συνιστά γενικό κανόνα, αφού κάθε χωριστό προϊόν πέραν των κοινών για όλη την αγορά συνθηκών περιβάλλοντος, το διαμορφώνουν οι ειδικές «ευκαιρίες» που το ωθούν στην επιτυχία. Υπ’ αυτήν την έννοια η επιτυχία ενός καινοτόμου προϊόντος σε εποχή κρίσης κάθε άλλο πρέπει να αποκλειστεί.

Εκ μέρους της Circana επισημαίνεται ότι στην Ελλάδα υπάρχουν καταναλωτές που είναι περισσότερο παραδοσιακοί, όπως για παράδειγμα οι παλιότερες γενιές, που δεν αλλάζουν εύκολα τα προϊόντα που έχουν συνηθίσει, αποφεύγοντας τη δοκιμή καινούργιων. Πάντως, οι νεότερες γενιές δοκιμάζουν πιο εύκολα τα νέα προϊόντα, επηρεαζόμενες έως και πάρα πολύ από τα σόσιαλ μίντια και τις επικρατούσες τάσεις.

Είναι οι καινοτόμες εταιρείες πιο πετυχημένες; Ναι, θεωρούνται πιο πετυχημένες. Η ευρωπαϊκή ερευνητική εμπειρία της Circana δείχνει ότι οι καινοτόμες εταιρείες έχουν πράγματι μεγαλύτερες πωλήσεις και τζίρο από τα νέα τους προϊόντα. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου το 6% του τζίρου όλης της βιομηχανίας των FMCG στην Ευρώπη προέρχεται από τα λανσαρίσματα. Όμως, στο «top 50» των προμηθευτών το 9% του ετήσιου τζίρου τους προέρχεται από λανσαρίσματα, ενώ στο «top 5» το σχετικό ποσοστό διαμορφώνεται στο 12%. Επιπλέον, όπως διαπιστώνεται, όσα περισσότερα λανσαρίσματα κάνει μια εταιρεία, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να λανσάρει «προϊόντα αστέρια». Εάν η εταιρεία αφουγκραστεί μια τάση, έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει και στην πορεία θα βγει κερδισμένη, συστήνουν οι ερευνητές.