Τα πάνω-κάτω στις συναλλακτικές σχέσεις των επιχειρήσεων του κλάδου με τους προμηθευτές τους πρόκειται να φέρει η εφαρμογή από το Νοέμβριο του νόμου, με τον οποίο θα ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο η κοινοτική Οδηγία, που ορίζει ανώτατο χρόνο στις καθυστερήσεις πληρωμών τις 30 ημέρες για την τροφοδοσία με νωπά τρόφιμα και τις 60 ημέρες με τυποποιημένα-επεξεργασμένα τρόφιμα, στα οποία τα αγροτικά προϊόντα συμμετέχουν ως πρώτη ύλη με υψηλό ποσοστό.

Οι σχετικές διατάξεις, που έχουν ήδη προωθηθεί προς ψήφιση στη Βουλή, ορίζουν το πλαίσιο, βάσει του οποίου θα αλλάξουν οι συναλλακτικές σχέσεις, αλλά δεν απαντούν σε βασικά ζητήματα που θα απασχολήσουν την αγορά, όπως ποιο θα είναι το ύψος της συμμετοχής των πρώτων υλών του πρωτογενή τομέα ανά περίπτωση τελικού προϊόντος, ώστε αυτό να εμπίπτει στο νέο καθεστώς πληρωμών. Σχετικά μάθαμε ότι το ποσοστό αυτό, από το οποίο θα κριθεί η έκταση και το βάθος που θα έχει η εφαρμογή του νέου πλαισίου, θα προσδιοριστεί με υπουργική απόφαση.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι η αγορά έχει ήδη ζητήσει από το αρμόδιο υπουργείο ο βαθμός της συμμετοχής της πρώτης ύλης του πρωτογενούς τομέα στο τελικό προϊόν να είναι τουλάχιστον 50%. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, το νομοσχέδιο αφορά μια μεγάλη γκάμα προϊόντων πέραν των φρέσκων αμεταποίητων (νωπών οπωροκηπευτικών, κρεάτων, πουλερικών κ.ά.), όπως το γάλα, το γιαούρτι, τα αλλαντικά, τα προϊόντα επεξεργασίας κρέατος, ο καφές, οι σοκολάτες, τα προϊόντα άρτου και τα αρτοσκευάσματα, τα έτοιμα γεύματα κ.ά.

Η εφαρμογή του νέου νόμου δεν θα αφορά μόνο τις εταιρείες του κλάδου, αλλά και τις βιομηχανικές επιχειρήσεις που προμηθεύονται πρώτες ύλες από τον αγροτικό τομέα, καθώς και τους προμηθευτές που παράγουν τρόφιμα ιδιωτικής ετικέτας για λογαριασμό των λιανεμπορικών αλυσίδων, όπως άλλωστε και τις χονδρεμπορικές επιχειρήσεις.

Από τον Νοέμβριο το νέο καθεστώς
Στην πράξη, βάσει όσων προβλέπει το προωθούμενο στη Βουλή νομοσχέδιο από τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Σπήλιο Λιβανό, το νέο πλαίσιο θα αφορά όσες συμφωνίες συναφθούν από τον Νοέμβριο του 2021 και στο εξής. Από την πλευρά τους εκπρόσωποι της αγοράς πληροφορούμαστε ότι ήδη έχουν ζητήσει από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου την πρόβλεψη μεγαλύτερου διαστήματος προσαρμογής, προτείνοντας μάλιστα να εκτείνεται έως τον Νοέμβριο του 2022.

Όπως εξηγούν υψηλόβαθμοι παράγοντες του κλάδου, η έκδοση των υπουργικών αποφάσεων αναμένονται έως τα τέλη του Μαΐου, οπότε οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ και οι προμηθεύτριες εταιρείες θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο από το πεντάμηνο μέχρι τον Νοέμβριο, προκειμένου να προβούν σε όλες τις αναγκαίες προσαρμογές των μηχανογραφικών τους συστημάτων. Το νέο πλαίσιο πληρωμών θα απαιτήσει διαφορετική λογιστική διαχείριση των συναλλαγών, καθότι οι αλυσίδες θα υποχρεωθούν να εκδίδουν μέχρι και τρία διαφορετικά τιμολόγια ανά προμηθευτή για πληρωμές έως 30 ή 60 ή περισσότερες ημέρες, ανάλογα με το εκάστοτε προϊόν.
 
Ζητούμενο η δανειοδότηση
Οι ίδιοι παράγοντες θεωρούν ότι δεν θα έχουν όλες οι αλυσίδες τη δυνατότητα άμεσης σύναψης συμφωνιών με τις τράπεζες για την αύξηση των ορίων δανειοδότησής τους, προκειμένου να καλύψουν τις διογκωμένες απαιτήσεις ρευστότητας, που θα προκαλέσει η εφαρμογή του νέου νόμου. Όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενο σχετικό άρθρο του «σελφ σέρβις», η αγορά θα χρειαστεί περίπου 1 δισ. ευρώ επιπλέον ρευστότητα της συνηθισμένης, προκειμένου να αντιμετωπίσει τη συμπίεση του χρόνου εξόφλησης των υποχρεώσεών της για ένα ευρύτατο φάσμα των συναλλαγών της, ώστε να λειτουργεί σύννομα κατά το νέο πλαίσιο.

Επανασχεδιασμός εμπορικής πολιτικής
Ένας πρόσθετος λόγος για τον οποίο η αγορά ζητά από το υπουργείο περισσότερο χρόνο προσαρμογής, σχετίζεται με το ότι ουδείς στη φάση αυτή έχει επανασχεδιάσει το εμπορικό του πλάνο, με γνώμονα τα όσα μέλλεται να ισχύσουν από τον Νοέμβριο. Εξάλλου, πριν εκδοθούν οι υπουργικές αποφάσεις προς εφαρμογή του νόμου, πριν δηλαδή οι αλυσίδες λάβουν πλήρη γνώση για το τι πραγματικά θα ισχύσει, δεν υπάρχουν τα περιθώρια να κινηθούν εμπορικά, ανασχεδιάζοντας τη στρατηγική τους.

Στην πράξη κάθε εταιρεία θα κληθεί να προϋπολογίσει τη ρευστότητά της και να επανέλθει στο τραπέζι των φετινών διαπραγματεύσεων, διεκδικώντας διαφορετικούς όρους πληρωμών για τις ανανεώσεις των ετήσιων συμφωνιών με τους προμηθευτές της.

Παράγοντες του κλάδου σχολιάζουν ότι ζητήματα αναθεώρησης των συμφωνιών θα θέσουν κυρίως οι προμηθευτές, οι οποίοι εμπορεύονται προϊόντα που εμπίπτουν στις ρυθμίσεις του προς ψήφιση νόμου. Από τις σχετικές διαπραγματεύσεις θα εξαιρεθούν αυτοδίκαια, φυσικά, όσα καταφανώς πρέπει να εξοφλούνται εντός των 30 και των 60 ημέρων, όπως ορίζει ο νόμος, οπότε το βάρος θα πέσει στους «λοιπούς» κωδικούς. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο, λοιπόν, ότι για τους «λοιπούς» κωδικούς οι αλυσίδες θα ζητήσουν παρατάσεις πιστώσεων, δηλαδή πέραν των ορίων που έχουν σήμερα συμφωνημένα, επιδιώκοντας να περιορίσουν τις αυξημένες απαιτήσεις ρευστότητας. Μάλιστα, δεν αποκλείεται να πληρώσουν τη νύφη και άσχετοι προς το ζήτημα προμηθευτές, δεχόμενοι πιέσεις για μεγαλύτερες καθυστερήσεις πληρωμών εκ μέρους των πελατών τους, χάριν της μείωσης των πιέσεων στη ρευστότητα των αλυσίδων.
Όπως εξηγούν οι ίδιοι παράγοντες, οι αναμενόμενες «ασκήσεις» σε επίπεδο εμπορικής πολιτικής των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, όπως άλλωστε και των προμηθευτών τους, θα είναι πολλές και ιδιαίτερα απαιτητικές, ώστε με την έναρξη της ισχύος του νόμου και οι δύο πλευρές να είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους.

Ποιοι είναι οι άγνωστοι «Χ»
Μάλιστα, οι άγνωστοι «Χ» στις εν λόγω «ασκήσεις» δεν θα είναι λίγοι, αφού θα αφορούν τους χρόνους πληρωμών, τις ετησίως πωλούμενες ποσότητες, τα στοκ των αποθηκών σε σχέση με τη διάρκειά τους, τα ταμειακά αποθέματα κ.ά. Αυτά όλα θα πρέπει να εκτιμηθούν ανά προμηθευτή, αλλά και ως όλον, ώστε να μην υπάρξουν αστοχίες. Ταυτόχρονα, κάθε εταιρεία πρέπει έγκαιρα να αξιολογήσει το μέτρο των αναγκών της σε ρευστό, προκειμένου να ζητήσει τη δανειοδοτική στήριξη των τραπεζών.

Ενδιαφέρον έχει το ότι στις ίδιες «ασκήσεις» θα υποχρεωθούν να διατρίψουν όλοι οι εμπλεκόμενοι στη διαδικασία παραγωγής, τυποποίησης, διακίνησης και εμπορίας των αγροτικών προϊόντων, πράγμα που σημαίνει ότι εκ των πραγμάτων οι διαπραγματεύσεις θα απαιτήσουν χρόνο μέχρι την ολοκλήρωσή τους.

…και δύο θετικά
Σημειώνουμε πως στελέχη του κλάδου χαρακτηρίζουν θετικό το ότι, με τον προς ψήφιση νόμο, τουλάχιστον επιλύεται το ζήτημα που έχει δημιουργηθεί με τον προσδιορισμό των ευαλλοίωτων προϊόντων, αφού ως τέτοια θα καθορίζονται αυτόματα πλέον όλα όσα έχουν ημερομηνία λήξης έως 30 ημέρες. Επίσης, επιλύεται κι ένα θέμα, που ταλαιπωρεί χρόνια τους συναλλασσόμενους στην αγορά και που σχετίζεται με το χρόνο παραγραφής μιας καταγγελίας. Σήμερα ο νόμος δίνει το δικαίωμα στους συναλλασσόμενους να αμφισβητήσουν την εφαρμογή μιας συμφωνίας έως και πέντε έτη από τη σύναψή της, ενώ ο νέος νόμος θα περιορίσει το διάστημα αυτό στους 18 μήνες.