Καταιγισμός άκρως αποκαλυπτικών εγγράφων έφερε στο φως ποικίλες πτυχές της παγκόσμιας πολιτικής και οικονομικής σκηνής, από την πληγωμένη δημοκρατία και την ανεξαρτησία των χωρών, έως την επιλογή του πλούτου για μηδενική συνεισφορά στη χώρα δημιουργίας του.

Το κεντρικό ερώτημα, τουλάχιστον στη δεύτερη περίπτωση, επικεντρώνεται από πολλούς -με σκοπιμότητα- στο αν πρόκειται για πλούτο νομίμως αποκτηθέντα. Όμως, όταν οι κοινωνικές αντιθέσεις έχουν φτάσει στα άκρα, το χάσμα μεταξύ μιας… ελαστικοποιημένης ηθικής που στηρίζεται μόνο στον νόμο και της κοινωνικά δίκαιης συμπεριφοράς δεν είναι εύκολο να καλυφθεί, ούτε με τα πιο ισχυρά εργαλεία της προπαγάνδας. Έχει ενδιαφέρον το πόσο έντεχνα είχε προετοιμαστεί η ανοχή σε αυτές τις τακτικές. Οι δημόσιες ανακοινώσεις επιχειρήσεων και πολύφερνων επενδυτών σχετικά με την αδυναμία τους να επιλέξουν για τις δραστηριότές τους μια χώρα, στην οποία οι φόροι είναι υψηλοί (σε σχέση με τι;), έκανε τον «μέσο πολίτη» να κουνάει το κεφάλι του με κατανόηση και απελπισία, ως να ήταν ομοιοπαθής!

Και, φυσικά, κανείς δεν τολμά να αντιπαραθέσει σε αυτές τις δηλώσεις πόσα ο «μέσος» πολίτης προσφέρει στο σύνολο της ζωής του, μέσω της δικής του φορολόγησης και κυρίως μέσω της εργασίας του, στη δημιουργία της υποδομής, αλλά και του ίδιου του εκπατριζόμενου κεφαλαίου. Όμως, λένε ακόμη και σήμερα, όταν οι επιχειρήσεις έχουν μείωση κερδοφορίας ή ζημιές, ποιός μπορεί να τους αρνηθεί την αξιοποίηση του νόμου και την αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης αλλού, είτε με τη μεταφορά της έδρας τους ή των κεφαλαίων τους σε φορολογικούς παραδείσους; Γιατί το έδαφος έχει προετοιμαστεί από καιρό, ώστε οι κινήσεις αυτές να είναι νόμιμες, άρα και ηθικές (;). Είναι άλλωστε γνωστό πως όσο εύκολα κλείνουν τα σύνορα, παραβιάζοντας ακόμη και διεθνείς συμφωνίες, τόσο εύκολα παραμερίζουν μπροστά στη δύναμη του χρήματος. Το ενδιαφέρον είναι πως το ίδιο το οικονομικό σύστημα που φροντίζει, μέσω της υποστήριξης σχετικών νομοθεσιών, να κατοχυρώσει την ύπαρξη και αξιοποίηση των offshore, το ίδιο, όταν οι ιδιαίτερες συνθήκες το απαιτούν, μπορεί να ξεκινήσει την αμφισβήτησή τους και το «ξήλωμά τους», ώστε να επωφεληθεί από την πρόσβαση σε κεφάλαια και τους ιδιοκτήτες τους, που θα κληθούν πλέον να πληρώσουν φόρους!

Ποιος τολμά να μιλήσει λοιπόν για ανήθικη συμπεριφορά στην περίπτωση των καταθέσεων σε offshore, εάν δεν πρόκειται για προϊόν παράνομης δραστηριότητας; Αν αμφισβητηθεί η ηθική του νόμιμου, ανοίγονται επικίνδυνα μονοπάτια… Πόσες επιχειρήσεις που αποεπενδύουν, κλείνοντας παραγωγικές μονάδες και ανοίγοντας νέες σε άλλες χώρες ή μεταφέρουν την έδρα τους σε περιοχές με χαμηλότερη ή μηδενική φορολογία, θα μπορούσαν να εξακολουθούν να μιλούν για ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας; Πόσες επιχειρήσεις θα μπορούσαν να υποστηρίξουν πως ακολουθούν τις διακηρυγμένες θέσεις τους για εταιρική κοινωνική ευθύνη και αειφόρο στρατηγική, όταν οι επιλογές τους έρχονται σε ευθεία αντίθεση με όσα διασφαλίζουν την μακροημέρευση του περιβάλλοντος εντός του οποίου δραστηριοποιούνται, απλώς και μόνο επειδή είναι νόμιμες;

Πόσες φορές τα κριτήρια ηθικής πρακτικής των επιχειρήσεων δεν ξεχείλωσαν με φτωχά επιχειρήματα, σχετικά με την αδυναμία τους να επιβιώσουν εάν εφαρμόσουν στην πράξη όσα στα λόγια διακηρύσσουν… Ακόμη και σήμερα, που με τραγικό τρόπο επιβεβαιώνεται η άποψη πως δεν μπορεί να αναπτυχθεί μια χώρα εάν μια μικρή μειονότητα πλουτίζει στηριζόμενη στη φτωχοποίηση των πολλών, όταν στη ζυγαριά μπαίνει από τη μια η περιφρούρηση της κερδοφορίας και από την άλλη ενέργειες που αμφισβητούν την παρωχημένη άποψη πως κάποιοι έχουν περισσότερο δικαίωμα στον πλούτο, δυστυχώς η κλίση της, εννέα στις δέκα φορές, είναι προβλέψιμη… Γιατί τελικά, πιο εύκολα κι από το χρήμα μεταφέρεται σε offshore η ηθική…