Ο Αριστοτέλης Παντελιάδης, ιδιοκτήτης της Metro ΑΕΒΕ, δεν είναι ο πρώτος ούτε ο τελευταίος επιχειρηματίας στον χώρο των τροφίμων και του λιανεμπορίου που επένδυσε σε εγκαταστάσεις ιδιοπαραγωγής ρεύματος. Η επιμονή του προς τους παρευρισκόμενους δημοσιογράφους στους διαδρόμους της HORECA 2023 να δημοσιοποιηθεί ότι καμία από τις 30 ολοκληρωμένες φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις της εταιρείας, που τον Οκτώβριο του 2023 θα έχουν γίνει 90, καλύπτοντας το 30% της συνολικής κατανάλωσης των εγκαταστάσεων του Ομίλου, δεν έχει ενταχθεί σε κανένα δίκτυο, αποτέλεσε έμπνευση γι’ αυτό εδώ το άρθρο. Το FOODReporter συνομιλεί καθημερινά με στελέχη της βιομηχανίας τροφίμων που εκφράζουν τα ίδια αδιέξοδα και την ίδια απογοήτευση για τις αντίστοιχες δικές τους πρωτοβουλίες ή τα σχετικά μελλοντικά σχέδιά τους.
Είναι κορεσμένο το ελληνικό δίκτυο διανομής;
Το πρώτο ερώτημα είναι αν το ελληνικό δίκτυο διανομής ηλεκτρικού ρεύματος είναι κορεσμένο. Ο Χάρης (Χρυσόστομος) Δούκας, αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), μιλώντας στο FOODReporter, απαντά θετικά. «Έχει κλείσει ο ηλεκτρικός χώρος σε χαμηλή και μεσαία τάση και ο λίγος διαθέσιμος χώρος, που είχε στη διάθεσή του, ο ΑΔΜΗΕ, στην υπερυψηλή τάση κατά βάση, έχει πλέον προτεραιοποιηθεί προς παρόχους ηλεκτρικού ρεύματος και “επενδύσεις μεγάλης εμβέλειας”, κάτι που δεν είναι ορισμένο με ακρίβεια», εξηγεί.
Ο Χάρης (Χαράλαμπος) Δημουλιάς, καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) εκτιμά ότι το ερώτημα είναι αν οι αυστηροί οριζόντιοι περιορισμοί που θέτει ο ΔΕΔΔΗΕ είναι ικανοί, αν μεταβληθούν να μεταθέσουν το ζήτημα του κορεσμού των δικτύων σε επόμενο χρόνο.
Η αναγκαιότητα νομοθετικής παρέμβασης προς τις υποχρεώσεις του ΔΕΔΔΗΕ
Οι δύο πανεπιστημιακοί συμφωνούν ότι απαιτείται από την κυβέρνηση να αναλάβει νομοθετική πρωτοβουλία ώστε να ορίσει ένας νόμος το χρονικό διάστημα ανά το οποίο ο ΔΕΔΔΗΕ θα ενημερώνει αναλυτικά για τον κορεσμό και τις ανάγκες εκσυγχρονισμού του δικτύου διανομής, κάτι για το οποίο σε παρόντα χρόνο δεν είναι υποχρεωμένος. «Μόνο έτσι θα μπορούμε να δούμε αν οι αιτιάσεις του ΔΕΔΔΗΕ για την έκχυση ισχύος βραχυκύκλωσης στο σύστημα είναι δικαιολογημένες και αν πράγματι αγγίζουμε σε κάποιες περιπτώσεις παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος τα θερμικά όρια των γραμμών. Θα έπρεπε να δημοσιοποιήσει τον τρόπο με τον οποίο υπολογίζει τον κορεσμό, να δώσει στη δημοσιότητα έναν αλγόριθμο. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να κάνουμε υπολογισμό και σχεδιασμό των αναγκών του συστήματος», λέει ο κ. Δημουλιάς.
«Η δική μου πρόταση είναι κάθε δύο χρόνια ο ΔΕΔΔΗΕ να συντάσσει αναλυτική έκθεση για τον ηλεκτρικό χώρο κάθε σταθμού και για τις ανάγκες εκσυγχρονισμού των υποδομών του, όπως αντικατάσταση μετασχηματισμών. Η ενεργειακή δημοκρατία επιτυγχάνεται μόνο με διαφάνεια και λογοδοσία», σημειώνει ο κ. Δούκας. Επάνω στην πρόσφατη απαίτηση όσων χτίζουν καταστάσεις ιδιοπαραγωγής ρεύματος, με πρώτη αφορμή την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των δικών τους επιχειρήσεων, ο κ. Δημουλιάς εξηγεί: «Πράγματι, είναι μια κουβέντα που γίνεται, προς την αύξηση του ποσοστού διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο δίκτυο.
Πρόκειται όμως για διανεμημένες, διάσπαρτες πηγές και μεταβλητότητα: Όταν μιλάμε για φωτοβολταϊκά, εξαρτόμαστε από τον ήλιο, όταν μιλάμε για ανεμογεννήτριες και αιολικά πάρκα, εξαρτόμαστε από τον αέρα. Και στις δύο περιπτώσεις παίζει το ρόλο της και η γεωγραφία της εγκατάστασης. Αν, για παράδειγμα, στο ηλιόλουστο ελληνικό καλοκαίρι, οι ΑΠΕ εισφέρουν επιπλέον ισχύ λόγω της ηλιοφάνειας, θα πρέπει ο ΑΔΜΗΕ να φροντίσει να αποκλείσει άλλους παραδοσιακούς πυλώνες παραγωγής ενέργειας. Στο δίκτυο της μεταφοράς, πρέπει όσο ρεύμα εισφέρεται, το ίδιο να καταναλώνεται».
Οι απαρχαιωμένες κρατικές υποδομές της άλλοτε καθετοποιημένης ΔΕΗ – Οι αλλαγές στη διαδικασία και οι επενδύσεις που απαιτούνται
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι οι ίδιες οι υποδομές της χώρας, οι οποίες εν πολλοίς δεν έχουν ανανεωθεί από τις δεκαετίες του 1950 και του 1960. «Γίνονται μόνο “μπαλώματα”, για να προχωρήσουμε στην πράσινη ενέργεια, επιβάλλεται να αλλάξουμε ταχύτητα, δεν γίνεται να ενσωματώσουμε την τεχνολογία της ηλεκτροκίνησης, κάτι το οποίο αποτελεί τρέχουσα κυβερνητική επιθυμία, με αυτό το δίκτυο.
Από το Ταμείο Ανάκαμψης των 32 δισ. ευρώ, η ελληνική κυβέρνηση έχει προϋπολογίσει δυσανάλογα χαμηλό ποσό σε σχέση με τις ανάγκες των δικτύων, δηλαδή λιγότερο από 400 εκατ. ευρώ, ενώ, σε αντίστοιχη έρευνα που είχαμε κάνει με συνεργάτες στο ΕΜΠ, είχαμε εκτιμήσει ότι το κόστος του εκσυγχρονισμού του ελληνικού δικτύου διανομής ηλεκτρικού ρεύματος, έτσι ώστε να γίνει ξανά προσβάσιμο στη μικρή και στη μεσαία επιχειρηματικότητα με το πλάνο του αυτοπαραγωγού (prosumer) και όχι μόνο του συμψηφισμού λογαριασμών κατανάλωσης, ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ», τόνισε ο κ. Δούκας. Επιπλέον των θεμάτων εκσυγχρονισμού των δικτύων, ο κ. Δούκας υπογράμμισε ότι έχουν σημειωθεί και πολύ μεγάλες καθυστερήσεις. «Υπάρχουν έργα ΑΠΕ που είναι έτοιμα και διαθέτουν όλες τις απαραίτητες άδειες και βεβαιώσεις και περιμένουν έως και 17 μήνες για να “μπουν στην πρίζα”», είπε και αποκάλυψε ότι το σύνολο των εγκαταστάσεων ιδιοπαραγωγής ρεύματος που βρίσκονται εν αναμονή για είσοδο στο σύστημα φθάνουν σε ισχύ τα 1,5 GW. Η πλειοψηφία τους αφορά φωτοβολταϊκά.
Ο κ. Δημουλιάς εξηγεί στο FOODReporter ότι ο ΔΕΔΔΗΕ δεν τεκμηριώνει αναλυτικά τους τεχνικούς περιορισμούς με βάση τους οποίους απορρίπτει την αίτηση σύνδεσης ενός ιδιώτη για ένταξη στο δίκτυο διανομής. Επίσης δύναται να καθυστερεί την αιτιολογημένη και έγγραφη απάντηση προς έναν ιδιώτη ακόμη και μήνες. Ο κ. Δούκας θέτει το ζήτημα της υποστελέχωσης του ΔΕΔΔΗΕ και το έλλειμμα εξυπηρέτησης και στο κομμάτι της διεκπεραίωσης, πέρα από το τεχνικό. Ο κ. Δημουλιάς μιλά για το «χαμηλό επίπεδο στελέχωσης σε επίπεδο μηχανικών», που δεν είναι δυνατό να ακολουθήσουν τις τεχνολογικές προκλήσεις της εποχής. Αμφότεροι συμφωνούν ότι ο ΔΕΔΔΗΕ δεν έχει καταθέσει σχετικό αίτημα προς την κυβέρνηση.
Ο ρόλος των ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ στις επόμενες επενδύσεις στο δίκτυο
«Είναι σημαντικό και το θέμα της στάσης των ιδιωτών επενδυτών. Η ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ και του ΑΔΜΗΕ που ακολουθήθηκε, έχει φτάσει στο σημείο, με τον κορεσμό των δικτύων, να θεωρείται πλέον αποτυχημένη. Ποιο ρόλο επιτελούν οι ιδιώτες Κινέζοι μεγαλομέτοχοι του ΔΕΔΔΗΕ και το αυστραλιανό fund που εισήγαγε η Κυβέρνηση ως μεγάλο ιδιώτη στρατηγικό επενδυτή στον ΔΕΔΔΗΕ;
Απλώς εισπράττουν;», αναρωτάται ο κ. Δούκας.
Στην έκθεση του ΔΕΔΔΗΕ για τα έτη 2022 – 2026 προς τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), που θα απεικόνιζε τις απαιτήσεις κεφαλαίων σε βάθος πενταετίας προς διαβούλευση, ο ΔΕΔΔΗΕ προϋπολογίζει ένα «αδιανόητα χαμηλό ποσό για την ανάπτυξή του, πανομοιότυπο με ό,τι προβλέπονταν και την προηγούμενη πενταετία, ενώ ο στόχος για ΑΠΕ το 2030 έχει διπλασιαστεί», τονίζει ο κ. Δούκας. «Κανονικά, ένα σχέδιο ανάπτυξης που ξεκινά το 2022, θα έπρεπε να έχει έρθει σε διαβούλευση στις αρχές του 2021 και όχι στις αρχές του 2023», σχολιάζει.
«Όσον αφορά τον ΑΔΜΗΕ, αντί να δίνει μάχη για την ενίσχυση του δικτύου υψηλής τάσης στη χώρα μας και για τις μεγάλες διεθνείς διασυνδέσεις, οι οποίες θα καταστήσουν το ηλεκτρικό μας σύστημα περισσότερο ευρύχωρο, προκειμένου να μην έχουμε στο μέλλον συνεχή περικοπή στην παραγωγή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, εκείνος διαπληκτίζεται με τη ΡΑΕ για την αναθεώρηση προς τα επάνω των ρυθμιζόμενων κερδών του», συμπληρώνει ο κ. Δούκας.
Πρώτη δημοσίευση της είδησης στο καθημερινό newsletter FOODReporter