Ο επενδυτικός βηματισμός στην αγορά του franchise χάνει το ρυθμό του. Από τη μια οι κλειδωμένες στρόφιγγες χρηματοδότησης των τραπεζών και από την άλλη το κλίμα απαισιοδοξίας στην αγορά μπλοκάρουν το μεγαλύτερο μέρος των σχεδίων ανάπτυξης καταστημάτων δικαιόχρησης στην οργανωμένη λιανική.

Το ενδιαφέρον φαίνεται ότι παραμένει μεγάλο πλην, όμως, τα οικονομικά και το ηθικό των δυνητικών μικρών επιχειρηματιών έχουν τα χάλια τους, ενώ και οι περισσότερο από ποτέ συντηρητικές κινήσεις των franchisor, προκειμένου να μην εκτίθενται σε επισφαλείς συνεργασίες, προκαλούν μερική ανάσχεση των σχετικών επενδύσεων. Όπως επισημαίνει στέλεχος του κλάδου, «όσο η ύφεση βαθαίνει κι η ανεργία αυξάνεται, τόσο θα μεγαλώνει ο αριθμός όσων αναζητούν διέξοδο στο επιχειρείν. Ο ρόλος των ισχυρών δικτύων είναι να ξεχωρίσουν και να αναδείξουν πρόσωπα ικανά να στηρίξουν τη λειτουργία καταστημάτων, προσφέροντάς τους τη σχετική ευκαιρία».

Ωστόσο, συμπληρώνει: «Το κρίσιμο είναι η ανεύρεση κεφαλαίων. Η αγορά μας είναι εντάσεως επενδύσεων και δίχως τη συνδρομή των τραπεζών, η επόμενη μέρα του franchise δεν μπορεί παρά να είναι δύσκολη…». Πάντως, η πανθομολογούμενα ανθεκτική παρουσία του κλάδου των σούπερ μάρκετ στην ύφεση, συγκριτικά με άλλους κλάδους της λιανικής, ευνοεί το franchise, ειδικά όταν οι franchisor είναι ισχυροί όμιλοι.Όσοι αντιδρούν στην ιδέα του franchise είναι γιατί το θεωρούν επισφαλή επιλογή όσων δεν επιθυμούν να «βάλουν το χέρι στην τσέπη» για επενδύσεις, θυμίζοντας ότι πολλές φορές οι franchisor υποχρεώθηκαν να εξαγοράσουν καταστήματα συνεργατών τους, προκειμένου να αποφύγουν τις επισφάλειες.

Επίσης, δεν εμπιστεύονται την επάρκεια των συνεργατών να διαχειρίζονται την αποδοτικότητα των ραφιών τους, ενώ επισημαίνουν ότι «στον κλάδο δεν υπάρχουν περιθώρια κέρδους ικανά να καλύπτουν δύο μεταπωλητές», αλλά και ότι «κάθε τι που προσφέρεται για γρήγορη επέκταση, όπως το franchise, ενέχει τον κίνδυνο της αστάθειας…». Ας συνοψίσουμε, όμως, τα στοιχεία στρατηγικής και τη μέχρι σήμερα εξέλιξη της πορείας των τεσσάρων αλυσίδων του κλάδου, που αναπτύσσουν από χρόνια δίκτυα franchise.

Μαρινόπουλος
Ο leader του κλάδου έχει ισχυρή παρουσία στη δικαιόχρηση και ήδη, μετά τις κινήσεις εξορθολογισμού που έγιναν στη δομή του ως ακόλουθο των διαδικασιών απορρόφησης της Dia στον κορμό του –εταιρείας με επίσης ισχυρή παρουσία στη δικαιόχρηση–, οι σχέσεις του με τους franchisees εξομαλύνθηκαν πλήρως. Στην εξέλιξη αυτή κατά τα στελέχη της Μαρινόπουλος συνέβαλε το γεγονός ότι η αλυσίδα πέρασε υπό τον πλήρη έλεγχο του ομίλου Μαρινόπουλος. Σήμερα επί συνόλου 800 καταστημάτων του ομίλου τα 310 αναπτύσσονται μέσω franchising. Εξ αυτών τα 31 ως Carrefour Μαρινόπουλος (600τμ και άνω, με 10-15 εργαζόμενους ανά κατάστημα), τα 83 ως Carrefour Express (250-600τμ, με 6-10 εργαζόμενους), τα 98 ως Smile (120-250τμ, 3-4 εργαζόμενους) και τα 94 ως ΟΚ (περίπου 80τμ, με 3-4 εργαζόμενους).

ΑΒ Βασιλόπουλος
Αναπτύσσεται στον τομέα μέσω 46 σήμερα ΑΒ Food Market, κυρίως στην επαρχία, τα νησιά και τα τουριστικά θέρετρα. Η δικαιόχρηση για την ΑΒ Βασιλόπουλος είναι «αποκλεισμένη» από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου εκεί η αλυσίδα αναπτύσσεται στρατηγικά με εταιρικά καταστήματα. Το franchise στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη θα «ξεκλειδώσει» με τα ΑΒ Shop & Go, μικρά σημεία λιανικής με τα οποία ήδη πειραματίζεται η αλυσίδα, έχοντας οργανώσει τα τέσσερα πρώτα –εταιρικά σε αυτή τη φάση– στην πρωτεύουσα. Στόχος είναι από το 2013, αφού πρώτα το μοντέλο λάβει την οριστική του μορφή, τα AB Shop & Go να επεκταθούν στις γειτονιές. Σε ό,τι αφορά τα ΑΒ Food Market, λόγω της οικονομικής κρίσης η αλυσίδα λειτούργησε φέτος τρία νέα σημεία δικαιόχρησης και ευελπιστεί ότι το 2013 θα οργανώσει ακόμη πέντε. Πρόκειται για μονάδες με 8–10μελές προσωπικό, που κεφάλαιο 800-1.000 ευρώ ανά τμ.

Μασούτης
Η αλυσίδα έχει παρουσία στο franchise μέσω του δικτύου καταστημάτων Express, που αριθμεί περίπου 70 εμπορικές μονάδες. Επίσης, έχει κλειστά ετήσια συμβόλαια προμήθειας προϊόντων σε ακόμη 630 καταστήματα λιανικής, που όμως δεν φέρουν το προαναφερόμενο σήμα, αλλά τα προμηθεύει με ειδικές τιμές, delivery και με περιορισμένης έκτασης πιστώσεις. Η Μασούτης επεκτάθηκε στο franchise το 2006, έχοντας προηγούμενα αποστείλει προς έγκριση στην Επιτροπή Ανταγωνισμού τη σύμβαση που έκτοτε συνυπογράφει με τους συνεργάτες της. Δεδομένου ότι ακολουθεί πολιτική soft franchise, δεν απαιτεί από τα μέλη του δικτύου της συγκεκριμένου ύψους επενδύσεις, θέτει όμως μια σειρά από minimum κριτήρια προκειμένου να επιτρέπει τη χρήση του σήματος Express. Κάθε μέλος μπορεί οποτεδήποτε θελήσει να εγκαταλείψει το δίκτυο, ενώ είναι ελεύθερο να τροφοδοτείται με προϊόντα και από άλλες πηγές.

Makro
Έχει παρουσία στη δικαιόχρηση μέσω δύο δικτύων: Των Quick Market –πρόκειται για καταστήματα λιανικής που αναπτύσσονται από το 2010, με την προοπτική φέτος να φθάσουν τα 300 και στο τέλος του 2013 τα 500– και των Rioba Coffee –εγκαινιάστηκαν τα πρώτα 4 το 2011, φέτος θα φθάσουν τα 20, το 2013 τα 70. Όλα δραστηριοποιούνται στον τομέα της μαζικής εστίασης. Τα έσοδα της Makro από την δικαιόχρηση αυξάνονται με ετήσιο ρυθμό περίπου 40%. Το μοντέλο συνεργασίας που επέλεξε η αλυσίδα χαρακτηρίζεται ως soft franchise. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι συνεργάτες της εισέρχονται στο δίκτυο δίχως entrees fee, δεν έχουν δεσμεύσεις για τη προμήθεια προϊόντων από άλλες πηγές, πληρώνουν τοις μετρητοίς, αποχωρούν όποτε το επιθυμούν, ενώ έχουν την υποστήριξη της εταιρείας σε θέματα οργάνωσης των χώρων πώλησης, προωθητικών ενεργειών και χαίρουν ειδικών παροχών ανάλογα με το τζίρο τους.