Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟΥ ΑΥΓΟΥ

Το κατακόκκινο χρώμα με το οποίο βάφουμε τα Πασχαλινά αυγά, συμβολίζει για όλους τους Ορθόδοξους το αίμα του Ιησού Χριστού. Μία από τις πιο πένθιμες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, την Μεγάλη Πέμπτη, σε όλα τα νοικοκυριά βάφονται τα κόκκινα αυγά. Ένα έθιμο που δεν θα εκλείψει ποτέ, αφού με το πέρασμα των χρόνων μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Από που και πώς ξεκίνησε αυτή η ιεροτελεστία θα το μάθετε διαβάζοντας τις σελίδες που ακολουθούν.

Το αυγό είναι από τη φύση του τέλεια «συσκευασμένο». Κατά τη διάρκεια της ιστορίας, του έχουν αποδοθεί διάφορες ιδιότητες, πέρα από αυτή της υψηλής διατροφικής του αξίας. Έτσι έχει παρουσιαστεί ως μυστηριώδες, μαγικό, θεραπευτικό αλλά και ως οιωνός. Το αυγό αποτελεί το παγκόσμιο σύμβολο των Πασχαλινών εορτασμών σε ολόκληρο τον κόσμο. Γι’ αυτό τις άγιες ημέρες του Πάσχα βάφεται, στολίζεται και διακοσμείται, προκειμένου να καταδείξει τον ξεχωριστό συμβολισμό του.

Πριν το αυγό συνδεθεί άμεσα με το χριστιανικό Πάσχα, τιμήθηκε κατά τη διάρκεια πολλών καλλιτεχνικών εκδηλώσεων για τον εορτασμό της άνοιξης. Οι Ρωμαίοι, οι Γαλάτες, οι Κινέζοι, οι Αιγύπτιοι και οι Πέρσες, λάτρεψαν το αυγό ως σύμβολο της Υφηλίου. Από τους αρχαίους χρόνους τα αυγά χρωματίζονταν, ανταλλάσσονταν και φυλάσσονταν με ιδιαίτερη ευλάβεια, σαν να επρόκειτο για περιουσιακά στοιχεία.

Στους ειδωλολατρικούς χρόνους το αυγό αναπαριστούσε την αναγέννηση της γης. Όταν ο μακρύς, σκληρός χειμώνας τελείωνε, η γη εκρήγνυτο και αναγεννιόταν, ακριβώς όπως το αυγό σκαει και το μικρό θαύμα που κρύβει μέσα του βγαίνει στη ζωή. Θεωρήθηκε λοιπόν ότι έχει ειδικές δυνάμεις. Έτσι, θάφτηκε κάτω από τα θεμέλια των κτηρίων, για να διώξει το κακό. Οι νεαρές έγκυες γυναίκες των Ρωμαίων κουβαλούσαν ένα αυγό στα πρόσωπά τους, για να προβλέψουν το φύλο των αγέννητων παιδιών τους, ενώ οι Γαλλίδες νύφες περνούσαν πάνω από ένα αυγό, πριν διαβούν το κατώφλι των καινούργιων τους σπιτιών.

Με την έλευση του χριστιανισμού ο συμβολισμός του αυγού άλλαξε. Δεν αναπαριστούσε πια την αναγέννηση της φύσης, αλλά την αναγέννηση του ανθρώπου. Οι Χριστιανοί αγκάλιασαν το αυγό-σύμβολο και το παρομοίασαν με τον τάφο από όπου αναστήθηκε ο Χριστός.

Παλιοί πολωνικοί θρύλοι έσμιξαν τις λαϊκές παραδόσεις με τις χριστιανικές πεποιθήσεις και συνέδεσαν σταθερά το αυγό με τον εορτασμό του Πάσχα. Ένας θρύλος που αναφέρεται στην Παρθένο Μαρία λεει ότι όταν εκείνη έδωσε αυγά στους στρατιώτες που στέκονταν μπροστά από τον Εσταυρωμένο, τους εκλιπαρούσε κλαίγοντας να είναι λιγότερο επιθετικοί. Τα δάκρυα της Μαρίας έπεσαν πάνω στα αυγά, χρωματίζοντάς τα με σταγόνες από ένα εξαιρετικό λαμπερό χρώμα.

Ένας άλλος θρύλος των Πολωνών λεει ότι όταν η Μαρία η Μαγδαληνή πήγε στον τάφο, για να αλείψει με λάδι το σώμα του Χριστού, είχε μαζί της ένα καλάθι με αυγά. Όταν έφτασε στον τάφο και ξετύλιξε τα αυγά, τα αγνά, άσπρα τσόφλια μεταμορφώθηκαν σε ένα ουράνιο τόξο χρωμάτων.

Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα αποτελούσε έθιμο στην Αγγλία να βάφουν και να διακοσμούν τα αυγά για τον εορτασμό του Πάσχα. Ο οικογενειακός προϋπολογισμός του Εδουάρδου Α΄, για το έτος 1290, ανήλθε σε 18 πέννες, για να χρωματιστούν και να επιχρυσωθούν 450 αυγά, τα οποία προσφέρθηκαν ως Πασχαλινά δώρα.

Τα πιο διάσημα διακοσμημένα αυγά δημιουργήθηκαν από έναν πολύ γνωστό χρυσοχόο, τον Peter Carl Faberge. Το 1883 ο Ρώσος τσάρος Αλέξανδρος ανέθεσε στον Faberge να φτιάξει ένα ξεχωριστό Πασχαλινό δώρο για να το προσφέρει στη γυναίκα του, την αυτοκράτειρα Μαρία.

Το πρώτο αυγό του Faberge ήταν ένα αυγό μέσα σε αυγό. Είχε ένα εξωτερικό τσόφλι από πλατίνα και άσπρο εμαγιέ, το οποίο άνοιγε για να αποκαλύψει ένα μικρότερο χρυσό αυγό. Το μικρότερο αυγό άνοιγε με τη σειρά του, για να παρουσιάσει ένα χρυσό κοτόπουλο και ένα κοσμημένο αντίγραφο του αυτοκρατορικού θρόνου.

Το ξεχωριστό αυγό του Faberge ευχαρίστησε τόσο πολύ την αυτοκράτειρα ώστε ο τσάρος παρήγγειλε αμέσως στην εταιρεία του Faberge να σχεδιάσει κι άλλα αυγά για να μοιράζονται κάθε Πάσχα. Στους νεότερους χρόνους ο Νικόλαος ο 2ος, γιος του Αλεξάνδρου, συνέχισε το έθιμο και έτσι κατασκευάστηκαν συνολικά 57 αυγά.

Διαφορετικοί πολιτισμοί έχουν αναπτύξει δικούς τους τρόπους για να διακοσμούν τα πασχαλινά αυγά στις μέρες μας. Τα κόκκινα σαν αίμα αυγά, για να τιμήσουν το αίμα του Ιησού Χριστού, ανταλλάσσονται στην Ελλάδα. Σε περιοχές της Γερμανίας και της Αυστρίας χρησιμοποιούνται πράσινα αυγά τη Μεγάλη Πέμπτη. Οι Σλάβοι διακοσμούν τα αυγά τους μέσα σε ειδικά καλούπια από χρυσό και ασήμι.

Αυστριακοί καλλιτέχνες σχεδιάζουν καλούπια σφίγγοντας γερά φύλλα φτέρης και μικροσκοπικά φυτά γύρω από τα αυγά, τα οποία στη συνέχεια τα βράζουν σε νερό με χρώμα. Κατόπιν αφαιρούν τα φύλλα των φυτών, αποκαλύπτοντας ένα εντυπωσιακό άσπρο σχέδιο. Οι Πολωνοί και οι Ουκρανοί διακοσμούν τα αυγά με σχέδια και χρώματα.

Οι σχεδιαστές που ασχολούνται με τη διακόσμηση του αυγού βάζουν σε αυτό όλη τους την καλλιτεχνία. Μερικοί χρησιμοποιούν λουλούδια, φύλλα δέντρων, μικρά αγγελάκια, κοσμήματα, ακόμα και πλεξίδες ή κομματάκια από κομψά υφάσματα για να στολίσουν τα αυγά. Όποιο από αυτά τα υλικά επιλέξει ο κάθε σχεδιαστής, το κολλάει με διάφανη κόλλα πάνω στο αυγό. Αφού διακοσμηθούν όλα τα αυγά, τα κρεμάνε ένα-ένα χωριστά, για να στεγνώσει η κόλλα, και αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία, τα καλύπτουν με ένα γυαλιστερό τελείωμα από ρετσίνι. Παρ’ όλο που οι οιωνοί και τα μυστήρια γύρω από το αυγό έχουν εξαφανιστεί σήμερα, ο συμβολισμός τους παραμένει ίδιος και όλοι οι καλλιτέχνες του είδους συνεχίζουν να διακοσμούν τα αυγά σύμφωνα με τις παλιές παραδόσεις.