Ανάπτυξη του δικτύου των καταστημάτων σούπερ μάρκετ εις βάρος των παραδοσιακών καταστημάτων τροφίμων και συγκέντρωση των πωλήσεων στις μεγάλες αλυσίδες δείχνουν τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών ACNIELSNE, που καταγράφουν την εξέλιξη του αριθμού των διαφορετικών τύπων καταστημάτων του κλάδου κατά την περίοδο 1977-2000
- Ο συνολικός αριθμός των καταστημάτων τροφίμων μειώθηκε την τελευταία εικοσιπενταετία κατά 44,5%.
- Όπως είναι εύλογο, η μείωση αυτή προέρχεται από εκείνα που ονομάζουμε παραδοσιακά καταστήματα (-51,4%).
- Ταυτόχρονα αυξήθηκαν κατά 755%(!) τα καταστήματα με 2+ ταμειακές μηχανές, δηλαδή εκείνα που ορίζουμε ως σούπερ μάρκετ (έκαναν την εμφάνισή τους στην Ελλάδα τις αρχές της δεκαετίας του ‘70).
- Αυτές οι τάσεις περιλαμβάνουν:
- Το κλείσιμο κάποιων ανεξάρτητων 2+ καταστημάτων, αλλά και το ταυτόχρονο άνοιγμα ίδιου τύπου καταστημάτων από μεγάλες αλυσίδες,
- Τη μετεξέλιξη κάποιων τύπων καταστημάτων (βλ. ψιλικά, γαλακτοπωλεία) σε μικρά καταστήματα τροφίμων.
- Χαρακτηριστικό στοιχείο των εξελίξεων των τελευταίων χρόνων είναι η συνεχιζόμενη συγκέντρωση των πωλήσεων στις μεγάλες αλυσίδες:
- Το 2000 το 13,2% των καταστημάτων (δηλ. 2+) πραγματοποίησε το 81% των συνολικών πωλήσεων των καταστημάτων τροφίμων.
- Το 1999 το 12,6% των καταστημάτων (δηλ. 2+) πραγματοποίησε το 80% των πωλήσεων των καταστημάτων τροφίμων.
- Το 1998 το 11,6% των καταστημάτων (δηλ. 2+) πραγματοποίησε το 76% των πωλήσεων των καταστημάτων τροφίμων.
- Το 1995 το 10,4% των καταστημάτων (δηλ. 2+) πραγματοποίησε το 69% των πωλήσεων των καταστημάτων τροφίμων.
Συρρίκνωση του αριθμού των καταστημάτων τροφίμων ανά περιοχή
Σε ό,τι αφορά τις περιοχές, η μεγαλύτερη συρρίκνωση του αριθμού των καταστημάτων τροφίμων την τελευταία εικοσιπενταετία παρατηρείται στην Αττική (-59,2%) και ακολουθούν με μικρότερα ποσοστά οι παρακάτω περιοχές:
- βόρεια Ελλάδα (-44,6%),
- κεντρική Ελλάδα (-43,8%),
- Πελοπόννησος + Κρήτη (-35,8%),
- Θεσσαλονίκη (καταλαμβάνει την τελευταία θέση με ποσοστό -18,7%)
Καταστήματα Καλλυντικών & Φαρμακεία
- Ο αριθμός των καταστημάτων καλλυντικών παρέμεινε σχεδόν σταθερός σε σχέση με το 1999, ενώ σημειώνει σημαντική πτώση της τάξης του 21% σε σχέση με το 1978. Ο κύριος λόγος είναι η συνεχιζόμενη συγκέντρωση των πωλήσεων σε 4 μόνο αλυσίδες.
- Αντίθετα ο αριθμός των φαρμακείων έχει σημειώσει θεαματική άνοδο από το 1978 (187%), αντικατοπτρίζοντας την πληθυσμιακή ανάπτυξη των μεγάλων πόλεων.
Ψιλικά & Περίπτερα
- Ο αριθμός των περιπτέρων παραμένει σχετικά σταθερός κατά την τελευταία εικοσαετία. Νέα περίπτερα ανοίγουν ως συνέπεια της αστυφιλίας, ενώ άλλα κλείνουν σε περιοχές όπου σημειώθηκε μετακίνηση του πληθυσμού προς τα μεγάλα αστικά κέντρα ή το εξωτερικό.
- Αντίθετα τα περισσότερα ψιλικά, αν δεν έκλεισαν, προσέθεσαν συν τω χρόνω περισσότερες κατηγορίες προϊόντων και έτσι μεταμορφώθηκαν σε μικρά καταστήματα τροφίμων. Παρ’ όλα αυτά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του τζίρου τους βασίζεται ακόμα σε τσιγάρα και τύπο συνεχίζει να τα διαφοροποιεί από τα αμιγή καταστήματα τροφίμων.
Φούρνοι
- Μεγάλα καταστήματα τροφίμων διαθέτουν πλέον μη συσκευασμένο ψωμί, κατακτώντας έτσι ένα σημαντικό ποσοστό των πωλήσεων στην αγορά του ψωμιού. Από την άλλη πλευρά σχηματίστηκαν –κυρίως μέσω franchising– μικρές αλυσίδες αρτοποιείων βασιζόμενες στη σημαντική ανάπτυξη της αγοράς προϊόντων με βάση το αλεύρι (αρτοποιήματα). Οι δύο αυτές τάσεις αλληλοεξουδετερώθηκαν και ο συνολικός αριθμός φούρνων αυξήθηκε οριακά.
Γαλακτοπωλεία
- Τα γαλακτοπωλεία σχηματίστηκαν κατά τις δεκαετίες ' 60 – ' 70, όταν τα μικρά καταστήματα τροφίμων δεν είχαν ψυγεία. Τα μόνα καταστήματα εκτός των μεγάλων που διέθεταν ψυγεία ήταν εκείνα τα οποία διακινούσαν σχεδόν αποκλειστικά γαλακτοκομικά προϊόντα. Στο πέρασμα του χρόνου σχεδόν όλα τα καταστήματα τροφίμων τοποθέτησαν ψυγεία και κατά συνέπεια άρχισαν να εμπορεύονται και γαλακτοκομικά προϊόντα. Από την άλλη πλευρά τα γαλακτοπωλεία, προσθέτοντας κατηγορίες, μεταμορφώθηκαν σε μικρά καταστήματα τροφίμων. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος της συνεχόμενης συρρίκνωσης του αριθμού αυτών των καταστημάτων. Η απογραφή του 2000 επιβεβαίωσε την τάση αυτή που θα οδηγήσει κατά τα επόμενα 3-4 χρόνια στην εξαφάνιση των αμιγώς γαλακτοπωλείων.