Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου η ανεργία αυξάνεται αντί να μειώνεται όπως σε όλη την Ε.Ε. Εδώ όμως θα πρέπει να αναλύσουμε για λίγο τις διεθνείς εξελίξεις, διότι στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη αγορά οι συνθήκες της ανάπτυξης κάθε χώρας και άρα και του ρυθμού μεταβολής της απασχόλησης και της ανεργίας είναι αλληλένδετες.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου η ανεργία αυξάνεται αντί να μειώνεται όπως σε όλη την Ε.Ε. Εδώ όμως θα πρέπει να αναλύσουμε για λίγο τις διεθνείς εξελίξεις, διότι στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη αγορά οι συνθήκες της ανάπτυξης κάθε χώρας και άρα και του ρυθμού μεταβολής της απασχόλησης και της ανεργίας είναι αλληλένδετες.

Οι κυβερνήσεις διαθέτουν ακόμα κάποια όπλα στον πόλεμο κατά της ανεργίας και οι δημόσιες δαπάνες είναι ένα από αυτά και το πλέον σημαντικό. Και όταν αναφέρουμε τον όρο “δημόσιες” εννοούμε τόσο τις δαπάνες του ελληνικού προϋπολογισμού, όσο και τις δαπάνες των κοινοτικών ταμείων. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά τους, ξεκινώντας από τη μάστιγα της έλλειψης απασχόλησης.

Οι εισαγωγές

Εύκολα λοιπόν κατανοεί κανείς εδώ ότι το ύψος της απασχόλησης και της ζήτησης εργατικών χεριών αλλά και… μυαλών σε όλη την οικονομία εξαρτάται από την ένταση και το εύρος των οικονομικών δραστηριοτήτων. Με τον όρο αυτό βέβαια στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα οι οικονομικές σχέσεις με το εξωτερικό παίζουν τεράστιο ρόλο. Ετσι, η πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιτρέψει τις εισαγωγές όλων των αγροτικών προϊόντων και τροφίμων χωρίς κανένα δασμό ή ποσοτικό περιορισμό θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στη γεωργική απασχόληση και στην απασχόληση στη μεταποίηση των τροφίμων.

Να σημειώσουμε εδώ ότι η πλήρης απελευθέρωση των εισαγωγών έχει μόνο τρεις εξαιρέσεις τη ζάχαρη, το ρύζι και τις μπανάνες.

Το βήμα αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνδέεται με την εισαγωγή του ευρώ ως ενιαίου νομίσματος, που θα ενοποιήσει και τις δώδεκα οικονομίες των χωρών που παίρνουν μέρος στο εγχείρημα αυτό και μαζί τους φυσικά και η Ελλάδα.

Ποιοι θα "πληρώσουν" το τίμημα

Ετσι η γεωργία και ο κλάδος των τροφίμων θα είναι οι πρώτοι τομείς που θα πληρώσουν το τίμημα σε όρους μείωσης της απασχόλησης από την απελευθέρωση των εισαγωγών.

Αξίζει να επισημάνουμε εδώ ότι οι εισαγωγές των βιομηχανικών προϊόντων έχουν απελευθερωθεί

πλήρως από καιρό. Και όσον αφορά τις υπόλοιπες χώρες της Ένωσης, οι οικονομίες έχουν προσαρμοσθεί στις νέες συνθήκες ενώ στην περίπτωση της χώρας μας η προσαρμογή αυτή καθυστερεί με την αναβολή των ιδιωτικοποιήσεων και τη μετάθεση του εκσυγχρονισμού του δημόσιου τομέα.

Το ύψος της απασχόλησης λοιπόν και κατά συνέπεια η ανεργία συνδέονται με όλο το φάσμα των

οικονομικών εξελίξεων. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία τρία κρίσιμα χρόνια της προσπάθειας για την ένταξη στην ΟΝΕ και το ευρώ, το μέγεθος της ανεργίας αυξάνεται μόνο στην Ελλάδα, όπως φαίνεται και στον πίνακα που δημοσιεύουμε. Η εξέλιξη αυτή είναι απόρροια της απελευθέρωσης των εμπορικών συναλλαγών με το εξωτερικό. Η τάση αυτή θα επιταχυνθεί με την εισαγωγή του ευρώ στην καθημερινή χρήση της οικονομίας, αφού θα διευκολυνθούν στο έπακρο οι συναλλαγές όχι μόνο με τις υπόλοιπες χώρες που συμμετέχουν στην Ευρωζώνη, αλλά και όλες τις χώρες του κόσμου, βοηθώντας έτσι στην πλήρη παγκοσμιοποίηση της ελληνικής οικονομίας.

Δυσοίωνες προοπτικές

Οι προοπτικές που υπάρχουν αυτή τη στιγμή δεν είναι καθόλου ευνοϊκές για την απασχόληση στην Ελλάδα, σε αντίθεση με όλη σχεδόν την υπόλοιπη Ευρώπη. Σε μικρότερο βαθμό θα θιγούν και οι οικονομίες των υπόλοιπων μεσογειακών χωρών της Ένωσης, λόγω της χαμηλότερης παραγωγικότητας τους και της μειωμένης ανταγωνιστικότητας των προϊόντων τους. Δυστυχώς, στην περίπτωση της Ελλάδας οι εξελίξεις είναι πολύ πιο αρνητικές από ότι στην Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία.

Και ενώ το θέμα απαιτεί προσοχή και λήψη μέτρων, στην περίπτωση της ανεργίας των νέων η κατάσταση προσλαμβάνει δραματικές διαστάσεις. Σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και περισσότερο στην Ελλάδα οι νέοι κάτω των 25 ετών βρίσκονται σε πραγματική απόγνωση. Τουλάχιστον ένας στους πέντε νέους στην Ε.Ε. και ένας στους τρεις στη χώρα μας είναι εκτός του παραγωγικού μηχανισμού. Τα ποσοστά θα ήταν ακόμα μεγαλύτερα αν συνυπολογιζόταν και ο αριθμός των νέων που κάνουν εντελώς ευκαιριακές εργασίες ή απασχολούνται στην οικογενειακή επιχείρηση χωρίς να υπάρχει στην πραγματικότητα εκεί θέση εργασίας. Δυστυχώς και στο μέτωπο αυτό η χώρα μας διακρίνεται… αρνητικά. Όχι μόνο υφίσταται κάθε χρόνο και μία θεαματική αύξηση της ανεργίας στους νέους, αλλά βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις από την άποψη του ποσοστού των νέων που βρίσκονται εκτός πάσης κοινωνικής συμμετοχής.

Το ίδιο αλλά σε μικρότερο βαθμό ισχύει και για τις γυναίκες, οι οποίες βρίσκονται σε μειονεκτική θέση στην αγορά εργασίας. Η εσωτερική διάρθρωση της αγοράς εργασίας έχει τα ίδια χαρακτηριστικά σε όλες τις χώρες

της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ελάχιστα διαφορετική είναι η κατάσταση στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.

Στις δύο αυτές χώρες η αγορά εργασίας κάνει ελάχιστες διακρίσεις εις βάρος των γυναικών, αλλά οι διακρίσεις αυτές είναι σημαντικές στην περίπτωση των νέων. Βέβαια και στις δύο αυτές χώρες όλα τα ποσοστά της ανεργίας είναι κατά πολύ μικρότερα από ότι στην Ευρώπη, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στην… ουρά της τελευταίας.

Οι κλάδοι που πλήττονται περισσότερο

Οίκοθεν νοείται ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για κατανομή της ανεργίας κατά κλάδους, δεδομένου ότι οι άνεργοι βρίσκονται εκτός παραγωγικής δραστηριότητας όπου εξ' ορισμού δεν τίθεται θέμα κλάδων.

Παρ’ όλα αυτά, πολλοί αναλυτές στη Ευρώπη και την Ελλάδα συμφωνούν ότι η ανεργία μαστίζει περισσότερο τη βιομηχανία και λιγότερο το εμπόριο και τις υπηρεσίες. Για πολλά χρόνια τώρα η κατανομή των οικονομικών δραστηριοτήτων στις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης πριμοδοτεί τις υπηρεσίες και το εμπόριο εις βάρος της βιομηχανίας. Η πραγματική παραγωγή αγαθών μετατίθεται σε αυξανόμενο βαθμό στον δεύτερο και τρίτο κόσμο, λόγω του χαμηλού κόστους στις χώρες αυτές. Έτσι οι αναπτυγμένες οικονομίες αναλαμβάνουν το σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση και την εμπορευματοποίηση της παραγωγής. Η ανάπτυξη των επικοινωνιών διευκολύνει την τάση αυτή. Με τα δεδομένα αυτά οι οικονομικές δραστηριότητες και φυσικά η απασχόληση σε χώρες όπως

η Ελλάδα, πρέπει να επικεντρωθεί στη βελτίωση των προϋποθέσεων για ανάπτυξη του κλάδου των υπηρεσιών και του εμπορίου. Επίσης, η χώρα μας και οι παραγωγικές επιχειρήσεις θα πρέπει να εξετάσουν την προοπτική της μετάθεσης της παραγωγής τους σε γειτονικές χώρες χαμηλού κόστους, κάτι που ήδη γίνεται. Στόχος είναι πάντα η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της παραγωγής.

Το χειρότερο είναι ότι τώρα δεν υπάρχει το “όπλο” της υποτίμησης του εθνικού νομίσματος, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί τελικά για αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού. Ετσι, κάθε υποχώρηση στο μέτωπο της παραγωγικότητας και κάθε μείωση της ανταγωνιστικότητας θα μεταφράζεται αμέσως σε απώλεια θέσεων απασχόλησης και εγκατάλειψη της συγκεκριμένης παραγωγικής ή άλλης δραστηριότητας.