Τον τελευταίο καιρό λόγω των πληθωριστικών τάσεων ο κλάδος μας (δηλαδή οι προμηθευτές και το οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων) λειτουργεί σε ένα περιβάλλον σημαντικών προκλήσεων, καταιγισμού νομοθετικών παρεμβάσεων, έντονων συζητήσεων και φημολογιών που φθάνουν μέχρι και την αμφισβήτηση της επιχειρηματικής ηθικής και της ανταγωνιστικής στρατηγικής του ιδιωτικού τομέα. Δυστυχώς στη χώρα μας οι συζητήσεις και οι διαβουλεύσεις αρκετές φορές βασίζονται σε ελλιπή ή λάθος στοιχεία, που έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία κάποιων μύθων και πιθανόν τη λήψη μη αποτελεσματικών αποφάσεων.

Αυτό ακριβώς το κενό προσπαθούμε να καλύπτουμε στο ΙΕΛΚΑ εδώ και δεκαπέντε χρόνια, όπου με πραγματικά δεδομένα στοχεύουμε να καταρρίπτουμε γνωστούς μύθους και να βοηθούμε την πολιτεία και τον κλάδο στη λήψη σωστών μέτρων και τη σχεδίαση αποτελεσματικών στρατηγικών αντίστοιχα. Δεν είναι εύκολο, αλλά η προσπάθεια μας συνεχίζεται και εντείνεται.

Η βασική μας αρχή είναι ότι οι μελέτες πρέπει να είναι συστηματικές. Δηλαδή η καταγραφή των επιχειρηματικών δεδομένων πρέπει να βασίζεται σε πολλαπλές πηγές, να είναι συνεχής και επαναλαμβανόμενη, γιατί οι τάσεις είναι δυναμικές και αλλάζουν με το χρόνο.

Δυο τέτοιες περιπτώσεις μύθων αφορούν τις μελέτες:
• αφενός σύγκρισης των τιμών του τυπικού καλαθιού αγορών στα σούπερ μάρκετ με τις αντίστοιχες των καλαθιών αγορών άλλων ευρωπαϊκών χωρών, που διεξάγουμε συστηματικά εδώ και αρκετά χρόνια και
• αφετέρου καταγραφής του δείκτη εξέλιξης των τιμών στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων, όπου και δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση το τελευταίο διάστημα.

Τα αποτελέσματα των μελετών μας δείχνουν μια αλήθεια διαφορετική από αυτή που οι καταναλωτές ακούνε, διαβάζουν ή πιστεύουν. Η μελέτη σύγκρισης των τιμών του τυπικού καλαθιού πραγματοποιείται πάνω από δέκα χρόνια και επαναλαμβάνεται δυο-τρεις φορές το χρόνο. Το τυπικό καλάθι αποτελείται από 44 κατηγορίες προϊόντων, ενώ εξετάζεται σημαντικό δείγμα από 5.000 τιμές προϊόντων σε τριάντα διαφορετικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ στις χώρες επικέντρωσης.

Με βάση την τελευταία μέτρηση το καλάθι στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι ακριβότερο κατά 21% από το ελληνικό (και κατά 31% ακριβότερο, εφόσον υπολογίσουμε τις τιμές χωρίς το ΦΠΑ), στη Γαλλία είναι ακριβότερο κατά 17% από το ελληνικό (και κατά 26% χωρίς το ΦΠΑ), στην Ιταλία είναι αντίστοιχα ακριβότερο κατά 7% (και κατά 15% χωρίς το ΦΠΑ), στην Ισπανία είναι στο ίδιο επίπεδο (και κατά 8% ακριβότερο χωρίς το ΦΠΑ). Η μόνη εξαίρεση –και μόνο τον τελευταίο χρόνο– είναι το τυπικό καλάθι στην Πορτογαλία, που είναι φθηνότερο κατά 3% του ελληνικού (και κατά 1% χωρίς το ΦΠΑ). Αυτές οι διαφορές παραμένουν στα ίδια περίπου επίπεδα εδώ και δέκα χρόνια, ενώ υπάρχουν διακυμάνσεις τα τελευταία δύο χρόνια, λόγω των αστάθμητων πληθωριστικών παραγόντων ανά γεωγραφική περιοχή.

Στη μελέτη του μηνιαίου δείκτη εξέλιξης των τιμών στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ η ανάλυση βασίζεται στο σύνολο των πραγματικών πωλήσεων κι όχι σε δειγματοληψία. Για το σκοπό της μελέτης αναλύεται η μεταβολή της μοναδιαίας αξίας ανά κατηγορία προϊόντος (πωλήσεις προς όγκο) μεταξύ των αντίστοιχων μηνών του 2024 και του 2023. Ο συγκεκριμένος δείκτης αντικατοπτρίζει τόσο τη πορεία των τιμών όσο και τις αγοραστικές επιλογές των καταναλωτών, με την πραγματική βαρύτητα των βασικών κατηγοριών προϊόντων.

Τα αποτελέσματα των πρόσφατων αναλύσεων για το 2024 δείχνουν μια εμφανή συγκράτηση του δείκτη εξέλιξης των τιμών στα σούπερ μάρκετ, με πληθωριστική αύξηση 3% τον Ιανουάριο και 2,75% τον Φεβρουάριο. Τα στοιχεία αυτά απέχουν πολύ από τα στοιχεία γνωστών ανακοινώσεων και από τις σχετικές αντιλήψεις των καταναλωτών. Οι λόγοι στους οποίους αποδίδεται η συγκρατημένη αύξηση των τιμών στα σούπερ μάρκετ περιλαμβάνουν τη σταδιακή αποκλιμάκωση των τιμών παραγωγού, τις οικονομίες μεγέθους και την οργανωσιακή ετοιμότητα των επιχειρήσεων, την υψηλή κυκλοφοριακή ταχύτητα των αποθεμάτων, τις προσφορές/εκπτώσεις, την επίδραση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και τα παρεμβατικά μέτρα της δημόσιας διοίκησης.