«Οι τυχοδιωκτικές επιχειρηματικές πρακτικές αποδοκιμάζονται από τους καταναλωτές και οδηγούν ακόμη και σε λουκέτο», τονίζει κ. Γιώργου Στεργίου, Ειδικός Γραμματέας του Υπουργείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, στο πλαίσιο συνέντευξής του στο «σελφ σέρβις». Όπως εκτιμά, η υπερπληθώρα προσφορών παραπλανά τον καταναλωτή και επιβαρύνει το κόστος παραγωγής των αγαθών, ενώ εμμέσως πλην όμως σαφώς τάσσεται υπέρ της συζήτησης για την απελευθέρωση του ωραρίου των καταστημάτων.

Ο κ. Γ. Στεργίου παρακολουθεί εδώ και καιρό, μέσω του Παρατηρητηρίου Τιμών, το πώς διαμορφώνονται οι τιμές σε βασικά αγαθά. Τον ρωτήσαμε, λοιπόν, αν από τις αναλύσεις που κάνει τεκμαίρεται η υγεία του ανταγωνισμού στην οργανωμένη λιανική είναι υγιής ή διαπιστώνονται εναρμονίσεις ή άλλες αγκυλώσεις.

Όπως μας είπε, «η Γενική Γραμματεία Εμπορίου από το Δεκέμβριο του 2009 διαθέτει έναν μοναδικό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα αυτοματοποιημένο μηχανισμό συλλογής, επεξεργασίας και προβολής τιμών προϊόντων και υπηρεσιών, το Παρατηρητήριο Τιμών (www.e-prices.gr). Η πολιτεία εκσυγχρονίζει τους τρόπους με τους οποίους εποπτεύει την εγχώρια αγορά και ταυτόχρονα ενδυναμώνει τον καταναλωτή, καθιστώντας τον ισχυρό σύμμαχό της στη διαμόρφωση συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού. Η δουλειά μας δεν είναι απλά να διαπιστώνουμε στρεβλώσεις στην αγορά, αλλά να παίρνουμε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, ώστε να ξεριζώσουμε πρακτικές, οι οποίες είναι εις βάρος των καταναλωτών αλλά και της επιχειρηματικότητας».

Στοπ στις υπερβολές των προσφορών
σελφ σέρβις: Πόσο ώριμος είναι κατά την κρίση σας ο έλληνας καταναλωτής στις αγορές του; Προσέχει ποιότητες, ποσότητες, συσκευασίες και τιμές πριν προβεί σε κάποια αγορά ή επιλέγει, καθοδηγούμενος από δώρα και προσφορές;

Γιώργος Στεργίου: Από έρευνες που κατά καιρούς βλέπουν το φως της δημοσιότητας αναδεικνύονται τα χαρακτηριστικά και οι συνήθειες των καταναλωτών στην ελληνική αγορά. Μοιάζουμε σε πολλά με τον μέσο ευρωπαίο καταναλωτή, αλλά έχουμε και κάποιες ιδιαιτερότητες, πχ σχετικά με το πόσο μας ελκύουν οι προωθητικές ενέργειες.

Ίσως, έτσι εξηγείται η πληθώρα τέτοιων ενεργειών και η χρονική τους διάρκεια. Το γεγονός αυτό, όμως, εκτός του ότι μπορεί να εμπεριέχει το στοιχείο της παραπλάνησης, προκαλεί αυξημένο κόστος σε προμηθευτές και λιανέμπορους, καθώς και αδυναμία αποτύπωσης του πραγματικού κόστους αγοράς των προϊόντων.

Μετά από πολύμηνη διαβούλευση με το λιανεμπόριο, αλλά και τους προμηθευτές του, τέθηκαν συγκεκριμένοι κανόνες, ίδιοι για όλους, με την αγορανομική διάταξη για τις προωθητικές ενέργειες. Η πολυπλοκότητα που χαρακτήριζε την ελληνική αγορά δίνει σταδιακά τώρα τη θέση της σε μία πιο ξεκάθαρη σχέση μεταξύ λιανέμπορων και καταναλωτών.

Κοντύτερα στο Παρατηρητήριο Τιμών
σελφ σέρβις: Στο Παρατηρητήριο Τιμών για περισσότερα από πέντε έτη επένδυσαν επικοινωνιακά πολλοί υπουργοί. Η εντύπωση που δίνεται, ωστόσο, σήμερα που πλέον βρίσκεται σε ελεύθερη χρήση, είναι ότι δεν έχει συμβάλλει όσο αναμενόταν ως εργαλείο παρακολούθησης των τιμών από τον καταναλωτή. Το ευρύ κοινό βρίσκεται ακόμη μακριά από το διαδίκτυο. Μήπως, επομένως, κάθε προσπάθεια που βασίζεται στις νέες τεχνολογίες είναι μάταιη;

Γιώργος Στεργίου: Το Παρατηρητήριο Τιμών είναι ένα πολύ καινούργιο εργαλείο στα χέρια της πολιτείας και των καταναλωτών. Οι καταναλωτικές συνήθειες και οι εμπορικές πρακτικές δεν μεταβάλλονται άμεσα. Τα αποτελέσματα από την αξιοποίησή του θα φανούν σε βάθος χρόνου. Για να επιταχύνουμε όμως τη διαδικασία, ανασχεδιάσαμε πλήρως τον διαδικτυκό τόπο του Παρατηρητηρίου έτσι ώστε ο καταναλωτής γρήγορα κι εύκολα να δημιουργεί το προσωπικό του καλάθι προϊόντων, να μπορεί να παρακολουθεί τις μεταβολές των τιμών ανά σημείο πώλησης διαχρονικά και να κάνει τις επιλογές του με ορθολογικά κριτήρια.

Παράλληλα, ενισχύουμε τη διαλειτουργικότητα του Παρατηρητηρίου, δίνοντας τη δυνατότητα σε φορείς, όπως σε καταναλωτικές ενώσεις ή σε ηλεκτρονικά ή έντυπα μέσα μαζικής ενημέρωσης, να αξιοποιούν μέρος ή ακόμη και το σύνολο της πληροφορίας που συλλέγουμε.

σελφ σέρβις: Στις ημέρες μας η έννοια της κερδοσκοπίας έχει παρεξηγηθεί. Πχ τα μέσα ενημέρωσης καταδικάζουν τους κερδοσκόπους, ενώ είναι προφανές ότι το κέρδος αποτελεί επιχειρηματικό σκοπούμενο. Αισχροκέρδεια, όμως, υπάρχει;

Γιώργος Στεργίου: Οι λέξεις που χρησιμοποιήσατε είναι αρκετά φορτισμένες, κυρίως σήμερα. Είμαι βέβαιος ότι η ύφεση δεν έχει μόνο τα γνωστά σε όλους μας αρνητικά αποτελέσματα, αλλά δημιουργεί και τις προϋποθέσεις για μια ριζική αναμόρφωση των εμπορικών πρακτικών. Γίνεται σε όλους σαφές ότι η μόνη στέρεη βάση και πηγή κερδοφορίας για μία επιχείρηση είναι η έντιμη και καθαρή σχέση με τους πελάτες της. Οι τυχοδιωκτικές πρακτικές αποδοκιμάζονται από τους καταναλωτές και οδηγούν ακόμη και σε λουκέτο ιδιαίτερα σε μία περίοδο σαν τη σημερινή.

Περί transfer pricing
σελφ σέρβις: Στη δημοσιότητα, συχνά πλέον, γίνονται αναφορές στο transfer pricing και στο πώς λειτουργεί, στο πώς γίνεται τα πολυεθνικά προϊόντα στην Ελλάδα να πωλούνται ακριβότερα από ότι στις άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές. Γιατί το υπουργείο επιμένει να μην κινητοποιείται κατά όσων επιμένουν να πωλούν τα προϊόντα τους αδικαιολόγητα ακριβά;

Γιώργος Στεργίου: Είναι γεγονός ότι το ελληνικό κράτος καθυστέρησε να υιοθετήσει τις οδηγίες του ΟΟΣΑ για το έλεγχο των ενδοομιλικών συναλλαγών. Σήμερα, όμως, διαθέτουμε το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο και την πρόσβαση σε διεθνείς βάσεις δεδομένων, που επιτρέπουν στις ελεγκτικές αρχές να ερευνούν τις τυχόν παραβάσεις και να επιβάλλουν τις σχετικές κυρώσεις. Σας θυμίζω ότι ήδη η Υπηρεσία Εποπτείας Αγοράς ελέγχει περισσότερες από 40 διεθνείς ή ελληνικούς ομίλους επιχειρήσεων. Είναι ξεκάθαρο ότι οι ενδοομιλικές συναλλαγές δεν αποτελούν πλέον «σκοτεινό τόπο» για την πολιτεία.

σελφ σέρβις: Στα εγχειρίδια του marketing αναφέρεται συχνά ο όρος «εμπειρία αγορών». Κατά την άποψή σας στην Ελλάδα οι επιχειρηματίες γνωρίζουν το πώς να προσφέρουν στον καταναλωτή αυτήν την απόλαυση;

Γιώργος Στεργίου: Θα σας μιλήσω ως καταναλωτής κι όχι βάσει της σημερινής μου ιδιότητας ή της επαγγελματικής μου εμπειρίας. Έχω βιώσει σε πολλές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα σε ένα σούπερ μάρκετ, σε μία έκθεση μεταχειρισμένων αυτοκινήτων και πολύ πρόσφατα σε ένα κατάστημα ρούχων, εξαιρετικές «εμπειρίες αγορών».

Αρκετές από αυτές συγκρίνονται κι ίσως είναι καλύτερες από αντίστοιχες σε καταστήματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών ή των ΗΠΑ. Η ευρηματικότητα των ανθρώπων του marketing είμαι βέβαιος ότι μπορεί να προσφέρει ακόμη πιο απολαυστικές εμπειρίες αγορών και να συμβάλλει στην αλλαγή της κακής ψυχολογίας, που περιορίζει δραστικά την κατανάλωση.

Ωράριο: όλα προς συζήτηση
σελφ σέρβις: Σε άλλες μεγάλες αγορές, πχ στις ΗΠΑ, υπάρχουν επιχειρήσεις που δουλεύουν 24 ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες το χρόνο, προφανώς διότι εκεί ο καταναλωτής τίθεται υπεράνω όλων. Άλλωστε, τα μεταμεσονύχτια ψώνια ή τα ψώνια πριν χαράξει, είναι μια εμπειρία αλλά για κάποιους ασφαλώς και ευκολία. Πρέπει να πάμε στην Ελλάδα σε πιο απελευθερωμένες μορφές ωραρίου;

Γιώργος Στεργίου: Πριν μερικές εβδομάδες ταξίδεψα στη Ρώμη, όπου αιφνιδιάστηκα όταν διαπίστωσα ότι τα εμπορικά καταστήματα λειτουργούσαν λιγότερες ώρες από ότι στην Αθήνα. Με άλλα λόγια, τα παραδείγματα άλλων χωρών δεν αποτελούν πανάκεια για το πώς ή πόσο πρέπει να λειτουργούν τα καταστήματα. Μην ξεχνάμε ότι και στην Ελλάδα, σε όλες τις τουριστικές περιοχές τα καταστήματα λειτουργούν 7 ημέρες την εβδομάδα μέχρι αργά το βράδυ.

Σήμερα, αν κάνουμε μαζί μία βόλτα στην αγορά της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης ή άλλων μεγάλων πόλεων θα διαπιστώσουμε ότι για πολλά καταστήματα το υφιστάμενο ωράριο λειτουργίας είναι υπερβολικά εκτεταμένο, με βάση την επισκεψιμότητα που έχουν. Από την άλλη πλευρά, σε μία περίοδο σαν την σημερινή, δεν θα μπορούσε παρά να συζητηθούν όλες οι προτάσεις για ένα σύγχρονο και δυναμικό λιανεμπόριο.

σελφ σέρβις: Πώς φαντάζεστε την εικόνα της αγοράς και γενικότερα της κοινωνίας μετά από μια πενταετία, όταν, θεωρητικώς τουλάχιστον, η χώρα θα έχει βγει από την κρίση;

Γιώργος Στεργίου: Χωρίς να διαθέτω κάποιο ιδιαίτερο χάρισμα πρόβλεψης του μέλλοντος, νομίζω ότι βάσει των σημερινών δεδομένων διαμορφώνονται δύο τάσεις: Αφενός, της ταχείας συγκέντρωσης ορισμένων κλάδων, μέσων συγχωνεύσεων και συνεργασιών, πράγμα που μας κινητοποιεί ώστε να μην δημιουργηθούν προϋποθέσεις ελλειμματικού ανταγωνισμού. Αφετέρου, ότι όχι μόνο θα επιβιώσουν, αλλά και θα ξεχωρίσουν οι επιχειρήσεις εκείνες, που ανεξάρτητα από το μέγεθός τους, θα επενδύσουν στην καινοτομία και θα δημιουργήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.