Οι κατ’ επανάληψη καταγγελίες της Αριστεράς ότι οι μεγάλοι του κλάδου είναι «καρτέλ» –δηλαδή αντίστοιχο με τα καρτέλ (άνευ εισαγωγικών) των τραπεζών και των επιχειρήσεων του τομέα των ενεργειακών προϊόντων– είναι το ίδιο έωλες με τα επιχειρήματα των θιασωτών της άποψης ότι ως λαός πάσχουμε από το σύνδρομο της «υποκειμενικής αντίληψης της φτώχειας» κι ότι γι’ αυτό γκρινιάζουμε περί αισχροκέρδειας, πιστοποιώντας τον αναλφαβητισμό μας περί τα στοιχειώδη οικονομικά, που μας κάνει θύματα παραπληροφόρησης κοκ.
Για λόγους οικονομίας θα παρακάμψουμε τα τεκμήρια του τι πραγματικά συμβαίνει, είτε πρόκειται για το 1,8% της καθαρής κερδοφορίας του κλάδου και της δια νόμου καθήλωσης της μικτής κερδοφορίας του εν αντιθέσει προς τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη των πραγματικών καρτέλ, είτε πρόκειται για τα ποικίλα στοιχεία συστημικών και μη οργανισμών, που επιβεβαιώνουν την κατάρρευση της μεσαίας τάξης στη χώρα και τη γενίκευση της εισοδηματικής ανεπάρκειας για το 70% του κόσμου. Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, πάντως, δεν αποφεύγουμε τον πειρασμό να σημειώσουμε το χειροκρότημα των μάνατζερ στην εισήγηση του κ. Δ. Μαύρου (MRB) στο πρόσφατο συνέδριο του ΙΕΛΚΑ, ο οποίος άνοιξε τη βεντάλια της έρευνας σχετικά με τη συντριπτικά πλειοψηφική εντύπωση της κοινωνίας περί αισχροκέρδειας των σούπερ μάρκετ, σε αντίθεση με την ενόχλησή τους σε ανάλογες δικές μας διαπιστώσεις και προειδοποιήσεις λίγους μήνες πριν…
Η συζήτηση για τις τιμές και την ακρίβεια των ειδών πρώτης ανάγκης στην Ελλάδα ήταν πάντα «δύσκολη» όχι μόνο γιατί συνδέεται ευθέως με το διαθέσιμο εισόδημα (πράγμα που δεν κολακεύει ούτε τους κυβερνώντες ούτε τους επιχειρηματίες ως εργοδότες), αλλά και γιατί σχετίζεται, επίσης ευθέως, με το παραγωγικό μοντέλο της οικονομίας μας. Οι επιδόσεις του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα της ελληνικής οικονομίας τις τελευταίες δεκαετίες εξηγούν το γιατί διευρύνεται το έλλειμμα του εμπορικού μας ισοζυγίου παρότι το βαθύ τραύμα της μνημονιακής «εσωτερικής υποτίμησης» (για τη «θεραπεία» από τη χρεοκοπία αυτού του μοντέλου) είναι αθεράπευτο κι ακόμα χειρότερα, η συνεχόμενη λιτότητα το «ξύνει». Μια ματιά στο είδος των μεγαλύτερων επενδύσεων στην ελληνική οικονομία εξηγούν από μια δεύτερη σκοπιά την εμμονή στο ίδιο (αντι-)παραγωγικό μοντέλο. Εξηγούν εντέλει και τον σταθερό προσανατολισμό των επενδύσεων της απελπισμένης μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας στις ευκαιρίες του εμπορίου και της εστίασης και δη της λιανικής τροφίμων ως πλέον ασφαλούς καταφυγής. Το ότι η μισή Ελλάδα σερβίρει την άλλη μισή με έτοιμους καφέδες και FMCG είναι κοινή διαπίστωση. Η άλλοτε μεσαία τάξη ρισκάρει επενδυτικά το όποιο απόθεμά της στη μοναδική διέξοδο που αναγνωρίζει. Και στις περισσότερες περιπτώσεις το «καίει» –αυτό δείχνουν οι καλειδοσκοπικές μεταμορφώσεις των δραστηριοτήτων της.
Στο editorial του προηγούμενου τεύχους μας επισημάναμε, όπως προκύπτει από την τελευταία έκδοσή μας «Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ», τον εξωφρενικά μεγάλο και δη αυξανόμενο αριθμό των σούπερ μάρκετ στη χώρα. Ε να λοιπόν που το φαινόμενο, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα σούπερ μάρκετ πέραν των αλυσίδων, δεν είναι αδικαιολόγητο!
Τάχα δεν είναι εύλογο οι βιομηχανίες να ενσωματώνουν στις τιμές των προϊόντων τους το κόστος εξυπηρέτησης αυτού του τεράστιου δικτύου διανομής τους; Είναι! Τριάντα είναι όλες κι όλες οι πολύ μεγάλες, που κάνουν περίπου το 50% του κλαδικού τζίρου κι ακόμα γύρω στις εξήντα μεγάλες, που κάνουν περίπου άλλο ένα 30%. Αυτές ανατιμούν, όχι τα σούπερ μάρκετ! Όποιος θέλει να κάνει στα σοβαρά κουβέντα για την ακρίβεια, λοιπόν, ας ρίξει μια ματιά στους δικούς τους ισολογισμούς. Κι αν έχει κάτι να πει, ας το πει! Το σίγουρο είναι ότι λίγο ή περισσότερο φουσκωμένα κέρδη κατά περίπτωση μπορεί να εντοπίσει, αλλά «ουρανοκατέβατα» όχι –την εύνοια την έχουν άλλοι.
Όχι τυχαία ο πρόεδρος του ΣΕΒΤ ζητά τον σεβασμό της πολιτείας. Τον σεβασμό της στη μη κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα ουσιαστικά. Έτσι δεν είναι;
Όμως οι τιμές της βιομηχανίας ενσωματώνουν και το κόστος του ανταγωνισμού στην επέκταση των δικτύων των μεγάλων του κλάδου, έτσι δεν είναι; Διότι η «εξυγίανση» της αγοράς έχει μεγάλο κόστος, η αδιάκοπη συγκέντρωση του κλαδικού κεφαλαίου είναι ακριβή υπόθεση, έτσι δεν είναι;
Εντέλει μοιάζει πιο βολικό για τους θιασώτες του παραγωγικού μας μοντέλου να σέρνεται η εντύπωση της αισχροκέρδειας των εμπόρων παρά να μιλάμε για αλλαγή του εν λόγω μοντέλου και για την κατάσταση των εισοδημάτων, έτσι δεν είναι;
Νικόλας Παπαδημητρίου
Αρχισυντάκτης