EPM : ΝΕΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ

Σήμερα η αναδιάρθρωση του κόστους έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από την αναδιάρθρωση των περιθωρίων του κέρδους. Σε ότι αφορά την εφοδιαστική αλυσίδα, προϋπόθεση για την αναδιάρθρωση του κόστους της είναι η στενή συνεργασία όλων των εταίρων που εμπλέκονται σε αυτήν, στη βάση της εφαρμογής κοινά αποδεκτών μοντέλων αποτίμησης του πραγματικού κόστους της αλυσίδας και των συνεπειών του κόστους στη διαμόρφωση του κέρδους των εμπλεκομένων. Ένα τέτοιο μοντέλο είναι το EPM.

Η Διεθνής Εταιρεία Συμβούλων PAP είναι “Επίσημος Σύμβουλος” του ECR Ευρώπης στα θέματα μέτρησης του πραγματικού κέρδους των επιχειρήσεων καταναλωτικών προϊόντων στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας. Σήμερα ανήκει στην ABC Technologies, η οποία είναι παγκόσμιος λήντερ παροχής software στο μάνατζμεντ των θεμάτων Activity Based Costing από το 1989. Σε συνέντευξη που έδωσε στο περιοδικό μας, στα πλαίσια της εσπερίδας που διοργάνωσε το ECR Hellas, ο κ. Nick Gazzard, Managing Director of Supply chain solutions της PAP & ABC Technologies με αντιπροσώπευση στην Ελλάδα από την εταιρεία Vellum, αναλύει τη μεγαλύτερη από ποτέ ανάγκη των επιχειρήσεων τόσο της βιομηχανίας όσο και του λιανεμπορίου να αλλάξουν τις μεθόδους που χρησιμοποιούν στη διαδικασία της εμπορικής τους ανάλυσης.

Κατ’ αρχάς αναφέρθηκε στη μεγάλη ταχύτητα με την οποία συντελούνται σήμερα οι αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία: “Μέχρι το 2004 η αξία των μη χρηματιστηριακών συναλλαγών μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου, βάσει των εκτιμήσεων της εταιρείας ερευνών Gartner Group, θα ανέλθει στα 7,3 τρισ. δολάρια. Είναι σαφές λοιπόν ότι στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου υπάρχει ένα τεράστιο πεδίο ευκαιριών για τις επιχειρήσεις καταναλωτικών προϊόντων, οι οποίες διαπιστώνουν καθημερινώς την αυξανόμενη πίεση που υφίστανται τα περιθώρια κέρδους τους”. Από την άλλη πλευρά, όπως υποστηρίζει ο κ. Nick Gazzard, το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η διεθνής βιομηχανία (με ελάχιστες εξαιρέσεις) είναι οι αντιπληθωριστικές πιέσεις. “Η χρηματιστηριακή αξία στο χώρο των τροφίμων σημείωσε πτώση τους τελευταίους τέσσερις μήνες κατά 300 δισ. δολάρια, καθώς σημειώθηκε σημαντική διαφυγή κεφαλαίων από τους κλάδους της παλαιάς οικονομίας προς αυτούς της νέας οικονομίας που υπόσχονται μεγαλύτερα περιθώρια και ρυθμούς ανάπτυξης. Ενώ τις προηγούμενες δεκαετίες η παγκόσμια οικονομία είχε να αντιμετωπίσει τις πιέσεις του αυξανόμενου πληθωρισμού, η απειλή για τη μελλοντική πορεία της οικονομίας είναι ακριβώς το αντίθετο φαινόμενο, αυτό των αντιπληθωριστικών διαδικασιών.

Παράλληλα, το κύμα των μεγάλων συγχωνεύσεων που έχουν καθορίσει τόσο το λιανεμπόριο όσο και η βιομηχανία δεν έχουν αποδώσει στους μετόχους τους την προσδοκώμενη αξία. Έτσι λοιπόν ο ταχύς ρυθμός αύξησης της αντιπληθωριστικής διαδικασίας που σημειώνεται σε πολλούς βιομηχανικούς κλάδους, όπως για παράδειγμα στον κλάδο της ένδυσης που κινείται στο –10%, των τροφίμων στο –2%, των προϊόντων διασκέδασης στο –4,5%, αποδεικνύει τη μεγάλη δύναμη που κατέχει σήμερα ο σύγχρονος καταναλωτής, αλλά και τον έντονο ανταγωνισμό στις αγορές όπου υπάρχει πλεόνασμα παραγωγικής ικανότητας. Ακόμη όμως και κλάδοι οι οποίοι διανύουν ανοδική φάση ανάπτυξης όπως τα ταξίδια, οι υπηρεσίες ψυχαγωγίας, το κέτερινγκ κ.λπ., υφίστανται τις ίδιες πιέσεις, εφόσον η ανάπτυξή τους συνοδεύεται συχνά από φθίνοντα περιθώρια κέρδους. Έτσι έχουμε να αντιμετωπίσουμε το εξής παράδοξο: παρ’ όλο που η ιδιωτική κατανάλωση είναι σε ανοδική πορεία, ο συνδυασμός της όξυνσης του ανταγωνισμού με την υπερβάλλουσα παραγωγική ικανότητα των επιχειρήσεων προκαλούν πτωτικές τάσεις στα περιθώρια κέρδους τους”.

Σ’ αυτό το πλαίσιο των ταχύτατων αλλαγών που συντελούνται στην παγκόσμια οικονομία, ο Nick Gazzard αναφέρει την πρόσφατη δήλωση του Alan Greenspan: “το μάνατζμεντ της εφοδιαστικής αλυσίδας είναι ίσως ο μοναδικός σημαντικός παράγοντας στην αύξηση της παραγωγικότητας που κρύβεται πίσω από τη σημερινή ανάπτυξη που επιδεικνύει η οικονομία των ΗΠΑ”. Και συνεχίζοντας ο συνομιλητής μας επιχειρηματολογεί για τους λόγους οι οποίοι καθιστούν το μάνατζμεντ των logistics σε παράγοντα – κλειδί για την αναδιάρθρωση της αποδοτικότητας και της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. “Έχει υπολογιστεί ότι το 1999 δαπανήθηκαν παγκοσμίως περίπου 3 τρισ. δολάρια για τη διεκπεραίωση των διαδικασιών logistics στο κύκλωμα της εφοδιαστικής αλυσίδας. Είναι λοιπόν σαφές ότι μια μείωση της τάξης του 5-10% σ’ αυτό το κόστος αντιπροσωπεύει μια πολύ σημαντική πηγή εξοικονόμησης κεφαλαίων. Έτσι η ταχύτητα στη λειτουργία ενός κυκλώματος logistics αναδεικνύεται σε παράγοντα “κλειδί” για τη μετατροπή της πληροφόρησης σε ικανότητα της επιχείρησης να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα αποθέματά της. Αποτέλεσμα είναι η βελτίωση της απόδοσης των κεφαλαίων κίνησης της επιχείρησης και ως εκ τούτου η αναδιάρθρωση της κερδοφορίας και της αποδοτικότητάς της.

Αν κανείς συγκρίνει το μέσο χρόνο λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων στις ΗΠΑ, που είναι 65 μέρες, από τη στιγμή της παραγωγής μέχρι την πώληση των προϊόντων στο κατάστημα, με περιθώρια κέρδους κάτω του 3% και της Μ. Βρετανίας που κυμαίνεται στις 25 ημέρες και περιθώρια κέρδους κοντά στο 5%, τότε διαπιστώνει αμέσως το σπουδαίο ρόλο που παίζει για την κερδοφορία των επιχειρήσεων η αποδοτικότητα των logistics στην εφοδιαστική αλυσίδα”.

“Ωστόσο, οι ενέργειες αναδιάρθρωσης της εφοδιαστικής αλυσίδας, τονίζει ο κ. N. Gazzard, δεν αφορούν μόνο τη μείωση του κόστους σε κάποια πεδία εφαρμογών. Αποτελέσματα υπάρχουν μόνον όταν γίνονται ενέργειες για την ανάπτυξη της Ζήτησης με μεθόδους όπως το category management ή άλλες μεθόδους συνολικής διαχείρισης των ομάδων προϊόντων, με στόχο την καλύτερη ικανοποίηση των αναγκών του καταναλωτή σε συνδυασμό με την ορθολογικότερη οργάνωση και διαχείριση των διαδικασιών στην αλυσίδα προσφοράς. Παράδειγμα προς αυτή την κατεύθυνση αποτελούν τα convenience stores της Ιαπωνίας, τα οποία σε συνεργασία με τις βιομηχανίες αλλάζουν παντελώς τα είδη προϊόντων και τη διάταξη στα τμήματα ετοίμου φαγητού τέσσερις φορές την ημέρα. Αυτή η στρατηγική αποφέρει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα ως προς την ικανοποίηση των καταναλωτών σε όλη τη διάρκεια μιας ημέρας και άρα στην κερδοφορία του καταστήματος και των προμηθευτών του”.

Στην εφοδιαστική αλυσίδα όμως παγιδεύεται υπερβάλλον κόστος το οποίο δεν μπορεί να μειωθεί χωρίς τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων πλευρών. Ο κ. N. Gazzard επεξηγεί: “Στο παρελθόν οι επιχειρήσεις εστίαζαν στην ανάλυση του μικτού κέρδους. Σήμερα όμως η μείωση των τιμών που χαρακτηρίζει την πορεία των προϊόντων έχει ως αποτέλεσμα τη συμπίεση των περιθωρίων κέρδους. Έτσι, το συνολικό κέρδος για όλους τους πρωταγωνιστές της εφοδιαστικής αλυσίδας κυμαίνεται ακόμη και χαμηλότερα από 10%, ενώ τα λειτουργικά έξοδα μπορεί να φτάνουν στο 20 με 30%. Κι αν προσθέσουμε και το κόστος της παραγωγής των τυποποιημένων καταναλωτικών προϊόντων το ποσοστό αυτό φτάνει συχνά στο 70 με 80%. Είναι λοιπόν φανερό ότι η αναδιάρθρωση του κόστους έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από την αναδιάρθρωση των περιθωρίων κέρδους. Βέβαια, εδώ τίθεται επιτακτικά ένα άλλο πρόβλημα, το θέμα της συνεργασίας. Η μεγάλη αλληλεξάρτηση που υπάρχει στις διαδικασίες logistics μεταξύ βιομηχανίας, διανομής και λιανεμπορίου σημαίνει ότι η μείωση του κόστους από ένα μόνον παράγοντα της αγοράς απλά μετακυλύει αυτό το κόστος στους υπόλοιπους. Προϋπόθεση άρα για να εξαλειφθεί και όχι για να μετακυλιστεί κάποιο ανώφελο κόστος από την εφοδιαστική αλυσίδα είναι μόνον η συνεργασία.

Ωστόσο, στην ευρωπαϊκή αγορά παρά την ευρεία εφαρμογή της νέας τεχνολογίας συνεχίζουν να υπάρχουν σημαντικά προβλήματα: τα περισσότερα φορτηγά είναι γεμάτα μόνο στο 50% των διαδρομών τους, ενώ κατά ποσοστό 22% ταξιδεύουν άδεια. Οι στρατηγικές του ECR υπολογίζουν και έχουν αποδείξει ότι είναι εφικτή μια μείωση κόστους στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας της τάξης του 5%-7,5% επί των τιμών πώλησης, με την προϋπόθεση ότι δημιουργείται κρίσιμη μάζα μέσω της συνεργασίας βιομηχανίας και λιανεμπορίου σε κοινές πρακτικές και στρατηγικές. Κι ενώ υπάρχουν αυτές οι προτάσεις από το ECR, πολλές επιχειρήσεις της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου συνεχίζουν ακόμη να ρίχνουν το βάρος στις μεταξύ τους διαπραγματεύσεις για εκπτώσεις στις τιμές οι οποίες έχουν φτάσει στο επίπεδο του 0,001%!”

Μοντέλο EPM: για την αποτίμηση του πραγματικού κέρδους

Σύμφωνα με τον συνομιλητή μας, η μέθοδος της αποτίμησης του πραγματικού κόστους σε κάθε ενέργεια στο κύκλωμα της εφοδιαστικής αλυσίδας “Activity based costing” και η συνεχής ροή ανταλλαγής πληροφοριών είναι δύο σημαντικά εργαλεία για την αναδιάρθρωση της οικονομικής σχέσης μεταξύ δύο εμπορικών εταίρων.

Ο Nick Gazzard μας επεξηγεί: “Τρεις εταιρείες συμβούλων, οι PAP Consulting, KPMG και AT, χρησιμοποιώντας το software της PAP δημιούργησαν το μοντέλο EPM (ECR Profit Model), το οποίο είναι και το προτεινόμενο “μοντέλο αποτίμησης της κερδοφορίας” από το ECR Ευρώπης. Το μοντέλο EPM είναι ένα κοινό εργαλείο για τους εμπορικούς συνεργάτες, με στόχο να καταλάβουν και να αποτιμήσουν το πραγματικό κόστος και τις συνέπειές του στη διαμόρφωση του κέρδους κατά μήκος της προμηθευτικής αλυσίδας. Υπολογίζεται ότι το EPM εξοικονομεί βελτίωση του κέρδους μέχρι και 5% επί των πωλήσεων. Τα πλεονεκτήματα του μοντέλου EPM είναι τα εξής:

• συνδυάζει τα δύο προϋπάρχοντα μοντέλα (Direct Product Profitability και Activity Based Costing) και αναλύει από κάτω προς τα πάνω το πραγματικό κόστος και κέρδος των προϊόντων στην αλυσίδα τροφοδοσίας,
• συμπεριλαμβάνει όλα τα κόστη (π.χ πλανόγραμμα ραφιού, έξοδα καταστήματος και αποθήκης, μεταφοράς από μία αποθήκη σε άλλη, το κόστος των εμπορικών σχέσεων βήμα προς βήμα) για να βελτιώσει τα μικτά κέρδη της επιχείρησης,
• είναι αποδεκτό από το ECR Ευρώπης, πράγμα που σημαίνει ότι διαθέτει εγγυημένη μεθοδολογία συμπεριλαμβάνοντας όλους τους εταίρους της εφοδιαστικής αλυσίδας και άρα κάθε επιχείρηση ασχολείται μόνο με την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων,
• λειτουργεί προϋπολογιστικά ή απολογιστικά για όλες τις ενέργειες του ECR (εισαγωγή νέων προϊόντων, αξιολόγηση των προσφορών, αλλαγή μεγέθους συσκευασίας κ.λπ), εν σχέσει με το καθαρό κέρδος της επιχείρησης,
• λειτουργεί συμπληρωματικά με το category management πραγματοποιώντας τον οικονομικό του απολογισμό.

Τέλος, όπως μας ανέφερε ο κ. N. Gazzard, η εταιρεία Vellum, που είναι επίσημος αντιπρόσωπος στην ελληνική αγορά για το μοντέλο EPM, λειτουργεί είτε διαθέτοντάς το στις επιχειρήσεις που επιθυμούν να το αποκτήσουν, είτε ως trusted third party για κάποιο συγκεκριμένο project.