Οι πωλήσεις εμφιαλωμένου νερού εξακολουθούν να αυξάνουν και σε όγκο και σε αξία, τουλάχιστον σύμφωνα με τα στοιχεία πωλήσεων του πρώτου τριμήνου του έτους, αιτιολογώντας το θερμό επενδυτικό ενδιαφέρον των βιομηχανικών εμφιαλωτών για την κατηγορία. Ωστόσο, η επικείμενη εφαρμογή του «συστήματος επιστροφής εγγύησης (εγγυοδοσίας)» για τις πλαστικές συσκευασίες του προϊόντος αναμένεται να φέρει ισχυρούς πονοκεφάλους τόσο στους εμφιαλωτές, οι οποίοι φοβούνται την αρνητική επίδραση στη ζήτηση, όσο και στη λιανική.

Oι πωλήσεις εμφιαλωμένου νερού συνέχισαν την ανοδική πορεία που είχαν πέρυσι και στο πρώτο τρίμηνο του 2023, οπότε αυξήθηκαν κατά 4,7% σε όγκο συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2022, αλλά σε αξία διαμορφώθηκαν πολύ υψηλότερα, κατά 11,3%.

Ο κύριος όγκος των πωλήσεων της κατηγορίας αφορά το απλό φυσικό μεταλλικό εμφιαλωμένο νερό, το οποίο κατέχει τη «μερίδα του λέοντος» σε αυτήν, με ποσοστό που ξεπερνά το 95% (εδώ η άνοδος των πωλήσεων κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους ήταν της τάξης του 4,6% σε όγκο και του 11,6% σε αξία). Και του ανθρακούχου νερού οι πωλήσεις αυξήθηκαν το εν λόγω τρίμηνο κατά 7,4% σε όγκο και 9,7% σε αξία, μετά την πτωτική πορεία τους το 2022, ενώ του «εμπλουτισμένου» συνέχισαν να φθίνουν από πέρυσι και συρρικνώθηκαν κατά 7,7% σε όγκο και 5,6% σε αξία στο τρίμηνο. Ήταν άραγε μια «μόδα» που πέρασε ή θα ανακάμψει η συγκεκριμένη αγορά; Προς το παρόν φαίνεται πως η κρίση την επηρεάζει, αλλά οι εταιρείες του κλάδου συνεχίζουν να επενδύουν σε αυτήν.

Σημαντικό μερίδιο κατέχουν τα εμφιαλωμένα νερά ιδιωτικής ετικέτας, εμφανίζοντας μάλιστα σημαντική άνοδο πωλήσεων κατά 9,8% σε όγκο και 16,7% σε αξία, έχοντας αυξήσει το μερίδιό τους από 12,7% σε 13,3% το πρώτο τρίμηνο του 2023 συγκριτικά με το αντίστοιχο του 2022.

Από τον πίνακα όπου παρουσιάζεται η σχέση όγκου πωλήσεων/τιμής συνάγεται πως ανατιμήσεις έγιναν σε όλες τις κατηγορίες του προϊόντος και κυρίως στο απλό εμφιαλωμένο νερό. Ωστόσο, κινήθηκαν σε χαμηλότερο επίπεδο από τον δείκτη του πληθωρισμού, πράγμα που αποτελεί, ίσως, την εξαίρεση στον κανόνα –κι αυτό παρά τη μεγάλη άνοδο των συντελεστών του κόστους παραγωγής. Οι βιομηχανικοί παραγωγοί απορρόφησαν μέρος της αύξησης του κόστους, κυρίως λόγω της έντασης του μεταξύ τους ανταγωνισμού και της έλλειψης πιστότητας εκ μέρους των καταναλωτών.

Επενδυτικός οργασμός στην κατηγορία
Με βάση στοιχεία της Statista, η αγορά του εμφιαλωμένου νερού αναμένεται ότι θα αυξάνεται ετησίως κατά 1,85% την επόμενη τετραετία. Φέτος τα συνολικά έσοδα των επιχειρήσεων του κλάδου εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 790 εκατ. ευρώ. Με βάση την ίδια έρευνα, υπολογίζεται ότι η κατά κεφαλή ετήσια δαπάνη για αγορά εμφιαλωμένου νερού θα διαμορφωθεί στα 77 ευρώ. Με τόσο αισιόδοξες προβλέψεις για το προσεχές μέλλον, οι επιχειρήσεις του κλάδου προχωρούν σε σημαντικές επενδύσεις, προκειμένου να αυξήσουν τα μερίδιά τους στην κατηγορία. Ειδικότερα, το «Ζαγόρι» προχωρά με επενδυτικό πλάνο 25 εκατ. ευρώ, η «Βίκος» την τελευταία επταετία έχει επενδύσει συνολικά 47 εκατ. ευρώ σε νέες γραμμές παραγωγής και η «Θεόνη» ξεκινά την λειτουργία ακόμα μιας μονάδας παραγωγής στην περιοχή Βατσουνιά Καρδίτσας, ενώ δημιουργεί νέο κέντρο Logistics στην περιοχή του Μουζακίου. Οι επενδύσεις της «Θεόνη» θα ξεπεράσουν, όταν ολοκληρωθούν στη διάρκεια του 2023, τα 10,5 εκατ. ευρώ. Η νέα γραμμή παραγωγής της, που θα αυξήσει την παραγωγική ικανότητα της εταιρείας κατά 130%, θα έχει την εξής σημαντική καινοτομία: Τα μπουκάλια pet θα φέρουν πληροφορίες για το νερό σε γραφή Braille προς διευκόλυνση των ατόμων με προβλήματα όρασης.

Επίσης, η εταιρεία «NU Aqua» συνεχίζει να επενδύει στο «Λουτράκι» –το εργοστάσιο παραγωγής του τέθηκε σε λειτουργία μετά από δεκαετή διακοπή της λειτουργίας του. Σημειώνουμε ότι την πανελλήνια διανομή του προϊόντος του Eonio Λουτράκι έχει αναλάβει η PepsiCo Hellas. Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία μεταβίβασε τις εγκαταστάσεις της στην περιοχή του Μοσχοχωρίου Φθιώτιδος, την επιχείρηση και το brand του Φυσικού Μεταλλικού Νερού Ιόλη στη νεοσυσταθείσα εταιρεία Ιόλη Πηγή, θυγατρική της Sterner Stenhus Greece, η οποία είναι βασικός μέτοχος της Premia Properties. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, το σύνολο των αποκλειστικά απασχολούμενων στο εργοστάσιο Ιόλη της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας πέρασε στη νέα εταιρεία, η οποία συνεχίζει την παραγωγή του Φυσικού Μεταλλικού Νερού Ιόλη, ενώ για διάστημα δώδεκα μηνών η διανομή του θα εξακολουθήσει να γίνεται μέσω του δικτύου της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας.

Ακόμα, η Coca-Cola Τρία Έψιλον προ λίγων ετών ολοκλήρωσε νέα επένδυση 8 εκατ. ευρώ στην παραγωγή του νερού «Αύρα» στο Αίγιο, η Nestle προχωρά σε νέες επενδύσεις στην παραγωγή του «Κορπή» στη Βόνιτσα, η «Ελληνικά Γαλακτοκομεία» της οικογένειας Σαράντη (Όλυμπος, Ροδόπη, Τυράς) προχώρησε στην εξαγορά του 77,88% της εταιρείας εμφιάλωσης φυσικού μεταλλικού νερού Δουμπιά-Μαλαματίνα, με έδρα την Δουμπιά Χαλκιδικής, η εταιρεία παραγωγής του ανθρακούχου φυσικού μεταλλικού νερού «Σουρωτή» ιδρύει νέα παραγωγική μονάδα στο «Ξυνό Νερό», η εταιρεία security και διαχείρισης κτιριακών εγκαταστάσεων GrGenesis αγόρασε την «Πηγή Ολύμπου» (Κατερίνη), η οποία ανήκε παλιότερα σε δύο τεχνικές εταιρείες με έδρα τα Τρίκαλα, τις ΠΡΟΤΕΚΑΤ ΑΤΕ και ΤΡΙΚΑΤ ΑΒΕΤΕ, ενώ νέος «παίκτης» στην αγορά της κατηγορίας είναι ο γνωστός Χιώτης εφοπλιστής κ. Παναγιώτης Τσάκος, που ίδρυσε την εταιρεία Nερά Πηγών Γράμμου και, τέλος, η «Λουξ» μετέχει πλέον στην «Δίρφυς», έχοντας μπει κι αυτή στην αγορά του εμφιαλωμένου νερού.
Όπως σημειώνει ο κ. Νίκος Σέρρας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Δίρφυς, μετά την πλήρη ανακατασκευή του εργοστασίου και της γραμμής παραγωγής, επενδυτικού κόστους 13 εκατ. ευρώ, η εταιρεία εισήλθε εκ νέου δυναμικά στην αγορά το 2010, διαθέτοντας ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στη Στενή Ευβοίας. «Η Δίρφυς ενισχύει συνεχώς τις συνεργασίες της με χονδρέμπορους και όλες τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν παραδοσιακά και αποκλειστικά σημεία πώλησης εμφιαλωμένου νερού των πολυεθνικών εταιρειών εμφιάλωσης. Την τελευταία τριετία επιλεγήκαμε ως εμφιαλωτές του πωλούμενου νερού ιδιωτικής ετικέτας των μεγαλύτερων αλυσίδων, εμφανίζοντας έτσι σημαντικά μερίδια πωλήσεων», τονίζει ο κ. Σέρρας, προσθέτοντας ότι η Δίρφυς, όντας συμβεβλημένη με εταιρεία ανακύκλωσης και με ενεργή συμμετοχή στην διαμόρφωση των εξελίξεων σχετικά με τη χρήση του πλαστικού, ήδη χρησιμοποιεί 30% ανακυκλωμένο πλαστικό (rPET) στο 20% της παραγωγής της μολονότι η σχετική νομοθεσία θα τεθεί σε ισχύ το 2030.

Πονοκέφαλος το «σύστημα επιστροφής εγγύησης»
Θα ξεκινήσει άραγε η εφαρμογή του συστήματος επιστροφής εγγύησης ή εγγυοδοσίας (Deposit Returning System ή DRS) την 1η Ιουλίου, όπως έχει προγραμματιστεί, ή θα γίνουν δεκτές οι απόψεις του Συνδέσμου Εταιρειών Εμφιαλώσεως Ελληνικού Φυσικού Μεταλλικού Νερού (ΣΕΦΥΜΕΝ), που ζητά να μετατεθεί η έναρξη εφαρμογής του (σίγουρα μετά τη φετινή θερινή σεζόν), προκειμένου να υπάρξει μέριμνα το σύστημα να καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες γεωγραφικά και πληθυσμιακά;

Το σύστημα επιστροφής εγγύησης των υλικών συσκευασίας προβλέπει πως οι καταναλωτές θα επιβαρύνονται, ανάλογα με το μέγεθος της συσκευασίας, με 0,10 ευρώ ή 0,15 ευρώ για νερό, χυμούς, αναψυκτικά, μπίρα, κρασί, στιγμιαία ποτά και γάλα. Το ποσό θα το παίρνουν πίσω (μέσω κουπονιού), όταν επιστρέφουν στο σημείο πώλησης τις άδειες συσκευασίες ποτών από πλαστικό, αλουμίνιο και γυαλί. Στο πλαίσιο αυτό, ένα μπουκάλι του μισού λίτρου που κοστίζει σήμερα 50 λεπτά, θα κοστίζει από 1ης Ιουλίου 60 λεπτά. Αντίστοιχα μια εξάδα νερών των 1,5 λίτρων, που έστω σήμερα κοστίζει 1,60 ευρώ, θα φτάσει στα 2,50 ευρώ.

Στα τέλη του Μαρτίου, οπότε δόθηκε σχετική συνέντευξη τύπου και παρουσιάστηκε μελέτη του ΙΟΒΕ για την αγορά του εμφιαλωμένου νερού, ο ΣΕΦΥΜΕΝ πέραν της αναβολής εφαρμογής του μέτρου πρότεινε χαμηλότερο αντίτιμο, 5 λεπτά για τη συσκευασία του μισού λίτρου και 10 λεπτά για αυτή των 1,5 λίτρων. Υποστήριξε, μάλιστα, πως το ύψος των εισφορών θα καθορίσει τη βιωσιμότητα ή μη του κλάδου, επηρεάζοντας αρνητικά την κατανάλωση, ενώ ζήτησε τα μη επιστρεφόμενα αντίτιμα εγγυοδοσίας να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση και την επιτυχία του DRS στην Ελλάδα.

Σημειώνουμε πως, σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, οι λιανικές τιμές του εμφιαλωμένου νερού την περίοδο 2015-2021 υποχώρησαν κατά 4,4% έναντι μέσου πληθωρισμού 1,8%, ενώ πέρυσι, με πληθωρισμό 9,3%, οι τιμές του αυξήθηκαν μόνο κατά 5,3% συγκριτικά με το 2021, πράγμα που επιβάρυνε την κερδοφορία των επιχειρήσεων.

Από την πλευρά του ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), σταχυολογώντας τα πλεονεκτήματα του συστήματος επιστροφής εγγύησης, αναφέρεται στην εξασφάλιση της χρήσης μηχανημάτων ανακύκλωσης υψηλής τεχνολογίας, μέσω της θέσπισης αξιόπιστων τεχνικών προδιαγραφών του εξοπλισμού και ελέγχου εφαρμογής τους, στην ευελιξία των μεθόδων ανακύκλωσης, αναλόγως του μεγέθους των καταστημάτων των σημείων επιστροφής εγγύησης, στη δημιουργία ψηφιακού τρόπου ελέγχου της γνησιότητας των κουπονιών εγγυοδοτικού αντιτίμου, μέσω της ανάπτυξης ειδικού λογισμικού, στη δημιουργία συνθηκών ελεύθερου ανταγωνισμού, αφού επιτρέπεται η λειτουργία περισσοτέρων του ενός συλλογικών συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών συστήματος επιστροφής εγγύησης, και στην ανάπτυξη πλαισίου ελέγχου και εποπτείας λειτουργίας των συλλογικών συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών συστήματος επιστροφής εγγύησης, μέσω της θέσπισης αρμοδιοτήτων ελέγχου από τον ΕΟΑΝ.

Το αποτύπωμα της κατηγορίας στην ελληνική οικονομία
Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ΙΟΒΕ για την αγορά του εμφιαλωμένου νερού, τη μερίδα του λέοντος στις πωλήσεις της κατηγορίας την έχει η αγορά ho.re.ca. με τζίρο πέρυσι 932 εκατ. ευρώ. Ακολούθησαν οι αλυσίδες των σούπερ μάρκετ με τζίρο 176 εκατ. ευρώ, τα μικρά καταστήματα λιανικής με 131 εκατ. ευρώ και τα περίπτερα με 81 εκατ. ευρώ. Επίσης, το κόστος συσκευασίας αντιστοιχεί στο 32% και τα μεταφορικά έξοδα στο 24% του κόστους παραγωγής των βιομηχανικών εμφιαλωτών του προϊόντος, οι οποίοι ανέρχονται σήμερα στις 26-30 επιχειρήσεις. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, στη χώρα μας υπάρχουν πενήντα εγκεκριμένες πηγές φυσικού μεταλλικού νερού. Η συνολική επίδραση της εφοδιαστικής αλυσίδας του προϊόντος στο ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας το 2021 εκτιμάται σε 1,13 δισ. ευρώ (0,62% του ΑΕΠ) και στα δημόσια έσοδα σε 435 εκατ. ευρώ.

Zagori Mountain Running
Μια από τις πιο επιτυχημένες χορηγικές δράσεις επιχειρήσεων του κλάδου είναι οι ορεινοί αγώνες του Ζαγορίου, που ξεκίνησαν το 2011. Η ιδέα ήταν η χαρτογράφηση και η σηματοδότηση μιας διαδρομής, που θα μπορούσε να υποστηρίξει έναν αγώνα ορεινού τρεξίματος. Σε δεύτερη φάση έγινε ο αγώνας, το πρώτο Zagori Mountain Running. Η συμμετοχή ξεπέρασε κάθε προσδοκία στη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν και μάλιστα με πολλές διεθνείς συμμετοχές. Όπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση της εταιρείας, ο κάθε αθλητής μπορεί να βρει τον αγώνα που του ταιριάζει ή ακόμη να δοκιμάσει νέες προκλήσεις, «αφού οι τέσσερις κατηγορίες αγώνων καλύπτουν αποστάσεις από 10 έως 80 χιλιόμετρα. Ειδικά ο αγώνας των 10 χιλιομέτρων είναι ιδανικός για τη γνωριμία με το ορεινό τρέξιμο». Ο παιδικός αγώνας «Ζαγοράκι» συμπληρώνει τις κατηγορίες των αγώνων, «δίνοντας την ευκαιρία στις οικογένειες των μικρών αθλητών να μοιραστούν ποιοτικό χρόνο και δραστηριότητες, συνδυάζοντας ένα εναλλακτικό τριήμερο διακοπών στα Ζαγοροχώρια στο τέλος του Ιουλίου». Ήδη τον Μάρτιο άρχισαν οι εγγραφές για το 12ο Zagori Mountain Running. Το Zagori Race φέτος θα διεξαχθεί στις 21, 22 και 23 Ιουλίου.