Η κυλιόμενη Έρευνα Τάσεων στο Λιανεμπόριο FMCG του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) καταγράφει τις απόψεις των στελεχών επιχειρήσεων του κλάδου για τα κύρια κλαδικά θέματα και προκλήσεις. Η έρευνα διεξήχθη την περίοδο 20 έως 30 Σεπτεμβρίου 2021, με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου και δείγμα 160 ανώτερα και ανώτατα στελέχη επιχειρήσεων (λιανεμπόριο-αλυσίδες σούπερ μάρκετ και προμηθευτές FMCG), από τη γενική διεύθυνση και τα τμήματα μάρκετινγκ, πωλήσεων, αγορών, οικονομικών, πληροφορικής κλπ.

Τα στοιχεία της έρευνας καταλήγουν στο φαινομενικά παράδοξο συμπέρασμα ότι για τα στελέχη του κλάδου λιανεμπορίου και βιομηχανίας FMCG η κρίση COVID-19 μάλλον τελείωσε, αλλά… θα είναι μαζί μας ως το καλοκαίρι του 2022! Πρακτικά αυτό σημαίνει πρώτον ότι η αγορά πλέον αντιμετωπίζει την πανδημία ως μία κανονικότητα ή ως έναν δευτερεύοντα-ελάσσονα παράγοντα που επηρεάζει τη λειτουργία των επιχειρήσεων και δεύτερον ότι αυτός ο δευτερεύων παράγοντας θα είναι «μαζί μας» τουλάχιστον ως το καλοκαίρι του 2022.

Το ότι η κρίση του κορωνοϊού έχει μπει σε δεύτερη μοίρα και ότι δεν επηρεάζει πλέον σε σημαντικό βαθμό τις εξελίξεις, προκύπτει από τις εκτιμήσεις των στελεχών του κλάδου σχετικά το Α’ εξάμηνο του 2021 και τις προσδοκίες τους για το Β’ εξάμηνο του ίδιου έτους, οι οποίες συνοψίζονται σε:
• Μικρή αύξηση των πωλήσεων το Β’ εξάμηνο του 2021 (+0,7%) σε σχέση με το αντίστοιχο του 2020, αλλά και συνολικά το 2021 (+0,8%).
• Ολική επαναφορά του επίπεδου του οικονομικού κλίματος στα προ κορωνοϊού επίπεδα.

Το ότι η επίδραση της πανδημίας του COVID-19 στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων είναι μειωμένης έντασης προκύπτει από την καθολική μείωση της βαρύτητας των προβλημάτων και των προτεραιοτήτων που σχετίζονται με την πανδημία στην ατζέντα των επιχειρήσεων. Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζεται η εκτιμώμενη αύξηση του χρόνου για τον οποίο εκτιμάται πως θα επηρεάζεται η αγορά.

Σε σχέση με τις προσδοκίες που αφορούν την πορεία των πωλήσεων του κλάδου, καταγράφεται μεγάλο ποσοστό ερωτηθέντων (43%), οι οποίοι θεωρούν ότι οι πωλήσεις θα αυξηθούν το τρέχον εξάμηνο, αλλά και ένα μικρό ποσοστό αυτών που θεωρούν ότι θα παρουσιάσουν μείωση (21%). Μεσοσταθμικά, τα στελέχη που συμμετείχαν στην έρευνα εκτιμούν ότι θα καταγραφεί αύξηση της τάξης του 0,7% στις πωλήσεις το εξάμηνο Ιούλιος 2021-Δεκέμβριος 2021 σε σχέση με το ίδιο εξάμηνο του 2020, ενώ για το σύνολο του 2021 προβλέπουν αύξηση πωλήσεων της τάξης του 0,8%. Σημειώνεται ότι η πρόβλεψη περιλαμβάνει και την περίοδο των Χριστουγέννων, η οποία παραδοσιακά αντιπροσωπεύει το 10% περίπου των ετήσιων πωλήσεων.

Η αρνητική τάση που καταγράφηκε στην αποτίμηση της εξέλιξης της οικονομικής κατάστασης της χώρας το 2020 αναστρέφεται στην παρούσα μέτρηση. Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο του 2021 μόλις το 25% θεωρεί ότι η οικονομική κατάσταση χειροτέρεψε και η πλειονότητα (57%) ότι βελτιώθηκε (σχήμα 1). Αντίστοιχα θετικά ποσοστά είχαν να καταγραφούν από τον Ιανουάριο του 2019, πριν την έναρξη της κρίσης της πανδημίας του κορωνοϊού.

Το οικονομικό κλίμα (σχήμα 2) παρουσιάζει αντίστοιχη εικόνα, η οποία χαρακτηρίζει τις εκτιμήσεις των στελεχών σχετικά με όλα τα εξεταζόμενα πεδία (πωλήσεις, τιμές, οικονομικές συνθήκες). Ο δείκτης καταγράφεται στο +0,48, αυξημένος έντονα σε σχέση με την προηγούμενη μέτρηση και με τη δεύτερη υψηλότερη μέτρηση που έχει καταγραφεί την τελευταία 5ετία πραγματοποίησης της έρευνας.

Παράλληλα, όμως, όπως απεικονίζεται στο σχήμα 3, καταγράφεται μία νέα επέκταση του εκτιμώμενου χρονικού διαστήματος κατά το οποίο η αγορά θα επηρεάζεται από την πανδημία του Covid-19. Συγκεκριμένα, τον Φεβρουάριο 2021 το 70% του κοινού εκτιμούσε ότι η κρίση θα διαρκέσει ως το καλοκαίρι του 2022 ή περισσότερο. Τον Σεπτέμβριο του 2021 το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί στο 90%, κάτι που δείχνει ότι η πλειονότητα των στελεχών αναμένει πως θα αντιμετωπίσει τις συνθήκες της πανδημίας και το επόμενο έτος.

Όμως, παρά τη δυσοίωνη αυτή εκτίμηση σε σχέση με τη διάρκεια της κρίσης, είναι σαφές ότι ο βαθμός επίδρασής της στη λειτουργία της αγοράς φθίνει. Αυτό απεικονίζεται στις απόψεις των στελεχών της αγοράς σε σχέση με τις προτεραιότητες των καταναλωτών. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι όλες οι σχετικές με την πανδημία προτεραιότητες, οι οποίες κυριαρχούσαν τον Φεβρουάριο 2021, χάνουν σήμερα σημαντικό έδαφος. Η αυστηρή τήρηση των μέτρων κατά του κορωνοϊού, που αποτελούσε την πρώτη προτεραιότητα, πέφτει από το 65% στο 45%, η υγιεινή του καταστήματος πέφτει από το 62% στο 35%, τα πολλαπλά κανάλια αγορών (δηλαδή οι εξ αποστάσεως αγορές) και η παράδοση κατ’ οίκον πέφτουν από το 24% στο 13% και από το 28% στο 12% αντίστοιχα.

Αντίθετα, ενισχύονται σημαντικά ως προτεραιότητες οι χαμηλές τιμές, από 24% σε 46%, και οι προσφορές και εκπτώσεις, από 24% σε 36%, γεγονός που σηματοδοτεί μία ξεκάθαρη στροφή στην ατζέντα του κλάδου, η οποία φυσικά σχετίζεται και με τις πληθωριστικές πιέσεις στην Ελλάδα και γενικά στην Ευρώπη τους τελευταίους μήνες.

Συνοψίζοντας, αυτό που προσπαθούν να μας επικοινωνήσουν οι άνθρωποι της αγοράς είναι ότι ναι, τα πράγματα πάνε προς το καλύτερο, ναι, ο κορωνοϊός θα είναι μαζί μας για αρκετό καιρό (τουλάχιστον ένα χρόνο ακόμα), αλλά πλέον δεν μας επηρεάζει τόσο πολύ και έχουμε πιο σημαντικά εμπορικά θέματα να διαχειριστούμε.

O Δρ. Λευτέρης Κιοσές είναι γενικός διευθυντής ερευνών του ΙΕΛΚΑ.