Pωτήσαμε τον κ. Δημήτρη Μπιλάλη, καθηγητή γεωργίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθήνας και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για την Θεσσαλία, πώς εξελίσσεται η κατάσταση στις γεωργικές καλλιέργειες της περιοχής ένα μήνα μετά το ξέσπασμα του Daniel.
Όπως μας είπε, «ενώ το φαινόμενο ήταν ενιαίο, οι φάσεις των επιπτώσεών του είναι δύο. Στην πρώτη είδαμε τις πλημμύρες, με το ορμητικό πέρασμα του νερού κυρίως στην Κεντρική Θεσσαλία. Η δεύτερη φάση, με πιο μόνιμες επιπτώσεις, ορίζεται από τα συμβαίνοντα γύρω από τη λίμνη Κάρλα. Σε περιοχές όπως η Καρδίτσα, τα Τρίκαλα και τα Φάρσαλα, το φαινόμενο διήρκεσε μερικές ημέρες, κατέστρεψε ό,τι κατέστρεψε και πέρασε. Αντίθετα, στην Κάρλα οι επιπτώσεις του είναι μακροπρόθεσμες. Ενόσω τα νερά δεν έχουν υποχωρήσει, κατά τις πρώτες εκτιμήσεις στην Κάρλα έχουν πλημμυρίσει περί τα 120.000 ως 140.000 στρέμματα, δηλαδή το 35% της γεωργικής γης της Θεσσαλίας και μάλιστα από τα πιο εύφορα τμήματά της. Κατά την άποψή μου, με εξαίρεση την Κάρλα οι περισσότερες σπορές θα γίνουν κανονικά, ξεκινώντας με τα σιτηρά από τα τέλη του Δεκεμβρίου. Υπάρχουν περιοχές που τα φερτά υλικά δεν θα το επιτρέψουν, το ποσοστό τους όμως επί του συνόλου είναι μικρό. Θεωρώ ότι το 90% των καλλιεργειών σιτηρών, κριθαριού, βρόμης και σίκαλης θα σπαρθούν χωρίς σοβαρά προβλήματα. Προϋπόθεση, βέβαια, είναι να υπάρξει η άμεση αρωγή της πολιτείας για την επισκευή των μηχανημάτων, δεδομένου ότι η αγροτική οικονομία είναι βιομηχανοποιημένη.
σελφ σέρβις: Ποια είναι τα προβλήματα στη μεταποίηση του αγροδιατροφικού τομέα;
Δημήτρης Μπιλάλης.: Υπάρχουν ζημιές σε πολλές μεταποιητικές μονάδες τροφίμων –σε τυροκομεία, οινοποιεία, εργοστάσια κομπόστας (με χαρακτηριστικές περιπτώσεις τις Ιntercomm Foods και Del Monte) και σε μονάδες βάμβακος. Προβλήματα στον ανεφοδιασμό θα υπάρξουν, αλλά όχι σημαντικά. Η Θεσσαλία δεν έχει μεγάλη συμμετοχή στο άμεσο αγροδιατροφικό προϊόν, με την εξαίρεση της φέτας και των λευκών τυριών γενικά, στα οποία οι επιπτώσεις θα είναι μακροχρόνιες, εφόσον ζημιώθηκε εκτεταμένα το ζωικό κεφάλαιο. Από αυτή την άποψη η παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος, με το οποίο παρασκευάζεται η φέτα, θα μειωθεί. Σε δεύτερο βαθμό η απώλεια μεταποιητικών μονάδων που παρήγαγαν κτηνοτροφές, καθώς επίσης και καλλιεργειών καλαμποκιού και μηδικής, που χρησιμοποιούνται στη διατροφή των ζώων, θα αυξήσει το κόστος παραγωγής, με κίνδυνο να αυξηθούν οι τιμές κυρίως των τυριών. Οι μεταποιητικές επιχειρήσεις επεξεργασίας των ανοιξιάτικων καλλιεργειών, όπως του βαμβακιού, του καλαμποκιού και της βιομηχανικής ντομάτας, θέλω να πιστεύω ότι σε μεγάλο βαθμό θα επαναλειτουργήσουν. Οι μεγαλύτερες απώλειες είναι στη βιομηχανική ντομάτα, την οποία οι καλλιεργητές είχαν προλάβει να μαζέψουν κατά το 60%. Σε συνδυασμό με το πλήγμα στα εργοστάσια που την μεταποιούν, δημιουργείται ένα κενό. Όμως, επειδή πρόκειται για ένα προϊόν σε μεγάλο βαθμό παγκόσμιο, δεν δικαιολογείται η άμεση αύξηση των τιμών του, δεδομένου ρυθμίζονται από τις διεθνείς αγορές. Οι ανατιμήσεις της επιτραπέζιας τομάτας οφείλονται σε άλλους λόγους, καθώς η Θεσσαλία δεν είναι η κύρια περιοχή της παραγωγής της.
σ.σ.: Συμμερίζεστε τις ανακοινώσεις του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης ότι οι ανατιμήσεις στα οπωροκηπευτικά οφείλονται σε κερδοσκοπία;
Δ.Μ.: Δεν το αποκλείω. Όμως, ένας άλλος συντελεστής επίδρασης στις τιμές είναι η αύξηση του κόστους παραγωγής. Εφόσον πρόκειται για έναν τομέα μεγάλης έντασης εργασίας, η αύξηση του εργατικού κόστους την τελευταία διετία επιβαρύνει κατά ένα μέρος της τον καταναλωτή. Ιστορικά στα κηπευτικά εμπλέκονται πολλοί μεσάζοντες, οπότε ευνοούνται οι στρεβλώσεις στην αγορά. Αυτό μπορεί να εξομαλυνθεί με μια καλύτερη οργάνωση των ίδιων των παραγωγών, ώστε να μειωθούν οι μεσάζοντες, άρα και οι τιμές λιανικής.
σ. σ.: Τι προτείνει η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων στην πολιτεία;
Δ. Μ: Να επιταχύνει το πρόγραμμα Αρωγή, να προστατεύσει τους καλλιεργητές και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από τα δάνεια, με μεσοπρόθεσμο πάγωμα των δόσεων, και να παράσχει την αναγκαία υποστήριξη για την επισκευή των μηχανημάτων, τόσο των καλλιεργητών όσο και των μεταποιητικών μονάδων, ενώ απαραίτητη είναι κι η γρήγορη πρόσβασή τους σε κεφάλαιο κίνησης…
Θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να ανακτήσει ο αγροτικός παραγωγικός μηχανισμός την πλήρη δυναμικότητά του. Το ζήτημα, όμως, είναι να διατηρήσουμε τη στροφορμή, να κρατήσουμε τους αγρότες όρθιους. Η γεωργία δύσκολα σταματάει, αλλά ακόμα πιο δύσκολα ξαναπαίρνει μπροστά. Το 2023 ήταν έτος καταστροφής. Εκτιμώ ότι, αν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα, η παραγωγή του 2024 θα υστερεί έναντι του 2022 κατά 10%-15%.