Την κακοδαιμονία της ελληνικής οικονομίας περιγράφει παραστατικά ο κ. Δημήτριος Κυριτσάκης, πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού και αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου ε.τ., σε συνέντευξή του στο σελφ σέρβις. Όπως υπογραμμίζει, η Επιτροπή πολύ πριν ξεσπάσει η κρίση προειδοποιούσε τα συναρμόδια υπουργεία για τις δυσκαμψίες και τις στρεβλώσεις της αγοράς, που ευνοούν την αδιαφάνεια στις συναλλαγές και τη διατήρηση των τιμών σε αδικαιολόγητα επίπεδα.
Ο κ. Κυριτσάκης επισημαίνει ότι η Επιτροπή θα εντείνει τις παρεμβάσεις της στο επιχειρείν, αποκαλύπτοντας τις προτεραιότητές της.
σελφ σέρβις: Επεξεργάζεστε σενάρια για το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη;
Δημήτριος Κυριτσάκης: Η Επιτροπή Ανταγωνισμού δεν έχει απολύτως καμία αρμοδιότητα στο συγκεκριμένο θέμα. Συνεπώς, δεν υπάρχει ούτως ή άλλως λόγος να προετοιμάζεται σχετικά. Ωστόσο, κατά το μέρος που μια τέτοια απευκταία σε κάθε περίπτωση λύση, θα δώσει τη χαριστική βολή στην αγορά, επισημαίνω ότι και μόνη η συζήτηση τέτοιων σεναρίων ενδυναμώνει την ένταση της ύφεσης. Ο λόγος είναι προφανής: Ποιος εισαγωγέας, Έλληνας ή ξένος, θα πραγματοποιήσει εισαγωγές πρώτης ύλης, όπως πετρέλαιο, ιατρικά είδη, πρώτες ύλες φαρμάκων, αγροτικά είδη, ξυλεία, μηχανήματα κλπ, τα οποία θα πληρώσει σε συνάλλαγμα, ευρώ ή δολάρια, και θα περιμένει να εισπράξει δραχμές για να τα αντικαταστήσει;
Συνεχείς, απέλπιδες προσπάθειες
σελφ σέρβις: Οι μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις φθάνουν έως και 40%, η ανεργία πλησιάζει το 25% και παρόλα αυτά η ακρίβεια αποτελεί μια σκληρή πραγματικότητα. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού σχεδιάζει μεν παρεμβάσεις, αλλά μπορεί να δράσει καταλυτικά;
Δημήτριος Κυριτσάκης: Παρεμβατικά ναι. Για καταλυτικό αποτέλεσμα, γίνεται συνεχής και απέλπιδα προσπάθεια –σύνθετο το πρόβλημα και δύσκολη η λύση του. Γι αυτή τη συνθετότητα ενθυμείστε ότι διαχρονικά μιλούσαμε ως Επιτροπή Ανταγωνισμού, με τον κίνδυνο να κατηγορηθούμε ορισμένες φορές και για υπεκφυγές. Ο λόγος της εμμονής μας ήταν ότι θέλαμε να γίνει αντιληπτό το συντομότερο από αρμόδιους και μη, ότι επιβαλλόταν να ωριμάσει ο δημόσιος διάλογος, να συζητηθούν στην ουσία τους τα υπαρκτά προβλήματα της αγοράς, που ασφαλώς εξακολουθούν να εμφανίζονται υπό μορφή μονοπωλίων ή κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης ή από κοινού ελέγχου της αγοράς ή διατήρησης των ρυθμιστικών εμποδίων προς όφελος ορισμένων ομάδων, με βλάβη τις περισσότερες φορές των συμφερόντων των πολλών. Κανείς, όμως, δεν έμπαινε στον κόπο να αναλύσει τις συστατικές αιτίες της ακρίβειας, που σίγουρα δεν εξαντλούνται στην κακή λειτουργία του ανταγωνισμού, τις χρόνιες δομικές στρεβλώσεις που το ίδιο το κράτος ευνοούσε.
Αν προσθέστε σε αυτά τα ρυθμιστικά εμπόδια την παραοικονομία και τη φοροδιαφυγή, τον ανεξέλεγκτο τραπεζικό δανεισμό και λίγο την έμφυτη τάση για αισχροκέρδεια, έχετε το πλήρες πλάνο της κακοδαιμονίας. Η Επιτροπή επικαιροποιώντας τις προτεραιότητες της, λόγω της άσχημης για όλους οικονομικής συγκυρίας, έθεσε ως στόχους την ανάδειξη της ανάγκης για άμεση προσαρμογή και εκσυγχρονισμό του υπάρχοντος νομικού πλαισίου και την εντατικοποίηση των ελέγχων.
σελφ σέρβις: Πρακτικά, πώς παλεύετε για την επίτευξη των στόχων αυτών;
Δημήτριος Κυριτσάκης: Μέσα από σειρά γνωμοδοτήσεων επιχειρούμε να αναδείξουμε τα υπάρχοντα ρυθμιστικά εμπόδια, που περιορίζουν την ελεύθερη λειτουργία της αγοράς και προσθέτουν ενδιάμεσα κόστη, τα οποία τελικά πληρώνει ο καταναλωτής, και μέσα από διαρκείς ελέγχους να εντοπίσουμε εναρμονισμένες πρακτικές ή καταχρηστικές συμπεριφορές από επιχειρήσεις που κατέχουν δεσπόζουσα θέση. Μόνο το τελευταίο 15μηνο έχουμε κάνει περισσότερους από 110 επιτόπιους ελέγχους σε όλη την επικράτεια. Ήδη η Επιτροπή εξετάζει πολύ σημαντικές υποθέσεις και θα εκδώσει τις σχετικές αποφάσεις το επόμενο διάστημα. Ωστόσο, μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν.
Ο μηχανισμός διαμόρφωσης των τιμών στην ελεύθερη οικονομία είναι μια πολυδαίδαλη διαδικασία. Χρειάζονται συντονισμένες προσπάθειες για κάθε στάδιο της αλυσίδας από την παραγωγή μέχρι τον καταναλωτή. Η Επιτροπή χρειάζεται όλων τη συνδρομή και την επαγρύπνηση. Ενδεικτικά θυμίζω την παρέμβαση της Επιτροπής στα γάλατα, το αλεύρι, τις ιχθυοκαλλιέργειες, το ΤΕΕ κλπ. Αυτό που εγγυόμαστε ως Επιτροπή είναι ότι φροντίζουμε να λειτουργούν οι δυνάμεις της αγοράς και να περιορίζονται δραστικά οι υπάρχουσες στρεβλώσεις. Ωστόσο, οι όποιες αντι-ανταγωνιστικές συμπεριφορές, δυστυχώς δεν λείπουν.
Υποθέσεις σε λίστα προτεραιοτήτων
σελφ σέρβις: Σε ποιες αγορές θα παρέμβετε κανονιστικά και για ποιες συντάσσετε εισηγήσεις προς την ολομέλεια;
Δημήτριος Κυριτσάκης: Η αγορά των καυσίμων και τα είδη διατροφής, διαχρονικά, είναι ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων μας. Ήδη, προχωρούμε στην επικαιροποίηση της Κανονιστικής παρέμβασης του 2008 για τα καύσιμα και εκτιμώ πως θα είναι έτοιμη ως το τέλος του Οκτωβρίου. Εκεί θα αναλυθούν όλες οι στρεβλώσεις που υπάρχουν στην εν λόγω αγορά και θα προτείνουμε στην πολιτεία τρόπους επίλυσης τους.
Επίσης, πρόσφατα στείλαμε στο υπουργείο τις παρατηρήσεις μας για την αναμόρφωση του Αγορανομικού Κώδικα, η οποία ετοιμάζεται να κατατεθεί στη Βουλή, ενώ σε πολύ λίγο χρόνο θα παρουσιαστεί και η μελέτη της Επιτροπής για τις στρεβλώσεις στον κλάδο των οπωροκηπευτικών. Αυτή την περίοδο η Επιτροπή εξετάζει την αγορά της κρεατοπαραγωγού πτηνοτροφιας, τις υποθέσεις της ΔΕΠΑ, των φροντιστηρίων, των ξενόγλωσσων βιβλίων, του σκυροδέματος κλπ, για να περιοριστώ λόγω του απορρήτου μόνο στις περιπτώσεις που δημοσιοποιήθηκαν οι σχετικές εισηγήσεις.
Οι εταίροι της αγοράς πίσω από τις ανατιμήσεις;
σελφ σέρβις: Παλιότερα η Επιτροπή είχε αποφανθεί ότι οι σχέσεις λιανεμπορίου-βιομηχανίας ανατροφοδοτούν έναν μηχανισμό που προκαλεί ανατιμήσεις. Ισχύει ακόμη αυτή η απόφανση;
Δημήτριος Κυριτσάκης: Δυστυχώς ισχύει, αν και το τελευταίο διάστημα έχουν γίνει ορισμένες σωστές κινήσεις από την πλευρά του ΥΠΑΑΝ, όπως η απάλειψη της υποχρέωσης υποβολής τιμοκαταλόγων χονδρικής στις υπηρεσίες του, που είχε καταντήσει γραφειοκρατία χωρίς αντίκρισμα, η γενική αναμόρφωση του αγορανομικού Κώδικα και η μελετώμενη άμεση λήψη διαρθρωτικών μέτρων στον τομέα των καυσίμων. Θυμάστε, ότι για όλα αυτά και πολλά άλλα, υπήρξαν σχετικές εισηγήσεις- γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής. Χρειάζεται χρόνος να «δεθεί» μια υπόθεση
σελφ σέρβις: Η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα μπορούσε να επιδείξει ταχύτερα αντανακλαστικά σε εποχή κρίσης;
Δημήτριος Κυριτσάκης: Τόσο εγώ όσο και οι συνεργάτες μου, έχουμε πλήρη συναίσθηση των ειδικών συνθηκών και του βάρους που καλούμαστε να σηκώσουμε. Θα δεχτώ ότι οι χρόνοι διερεύνησης των υποθέσεων σε έναν μη ειδικό του ανταγωνισμού φαντάζουν μεγάλοι. Είναι πράγματι έτσι; Η υπόθεση με τα κοτόπουλα πχ βγήκε σε δύο χρόνια. Εισήγηση 280 σελίδων που εμπλέκει δεκατέσσερις επιχειρήσεις. Νομίζετε ότι είναι εύκολο να γίνει το «δέσιμο» της υπόθεσης; Με δικαστική εμπειρία 40 χρόνων, σας διαβεβαιώ πως όχι. Οι παραβάσεις αυτές είναι σύνθετες και το βάρος της απόδειξης ανήκει στην Επιτροπή.
Οι αποφάσεις της λαμβάνεται πρόνοια να αντέξουν στα Διοικητικά Δικαστήρια στα οποία έχει επιφυλαχθεί ο έλεγχος ουσίας. Για να έχετε μια τάξη μεγέθους, σας λέω ότι ο μέσος χρόνος άλλων αρχών ανταγωνισμού ξεπερνά τα 3,5 χρόνια, ακόμη και όταν κάποιος από τους ελεγχόμενους παρέχει στοιχεία που αποδεικνύουν την παράβαση. Φανταστείτε, επομένως, πόσος χρόνος χρειάζεται μια υπόθεση να «δεθεί» στην Επιτροπή, όταν κανείς μέχρι τώρα δεν μιλούσε. Η πλειοψηφία των στελεχών της Επιτροπής καταβάλλουν ειλικρινά μεγάλη προσπάθεια για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους υπό αντίξοες πολλές φορές συνθήκες. Πέραν από τις τρέχουσες ερευνητικές υποχρεώσεις, είμαστε σε διαρκή εγρήγορση.
Ωστόσο, πάντα μας είναι χρήσιμη, αναγκαία και επωφελής η συνδρομή των συμπολιτών μας, των φορέων, των καταναλωτικών οργανώσεων κοκ. Δεν είναι δυνατόν πχ να κάνουμε δημόσια διαβούλευση για το λιανεμπόριο και να υποβάλλεται μόνο μια πρόταση από επίσημο φορέα και μερικές ανώνυμες υποδείξεις, τις οποίες φυσικά και ελέγξαμε. Ζητάμε το ενδιαφέρον, την ευαισθησία, τη συνεργασία και τη βοήθεια όλων. Η ακρίβεια μας αφορά όλους αδιακρίτως. Καλό είναι να ανοίξουν στόματα, να ειπωθούν αλήθειες.