Τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς κανείς δεν θέλησε να γιορτάσει τα δέκα χρόνια από τότε που το ευρώ αντικατέστησε τα εθνικά νομίσματα των αρχικά 12, σήμερα 17, κρατών-μελών της ΕΕ. Καμμία σχέση με τα μεσάνυχτα της 1ης Ιανουαρίου 2002, όταν πυροτεχνήματα φώτιζαν τον ουρανό της Φρανκφούρτης, έδρας της ΕΚΤ, και οι πολίτες 12 χωρών έκαναν ουρές στα ΑΤΜ για να πιάσουν στα χέρια τους τα «μαγικά» χαρτονομίσματα του ευρώ, σύμβολα της πολύ στενότερης πλέον ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Δέκα χρόνια μετά, το κλίμα είναι πολύ διαφορετικό στην Ευρώπη. Μετά από ένα άσχημο 2011 και με το 2012 να προβλέπεται πολύ δυσκολότερο σε ολόκληρη τη Γηραιά Ήπειρο, κυριαρχεί η απαισιοδοξία.
«Δέκα χρόνια μετά τη δημιουργία του, το ευρώ παίζει την επιβίωσή του» ήταν πχ ο εντυπωσιακός πρωτοσέλιδος κεντρικός τίτλος της γαλλικής Le Monde, που μόνο για ευρωσκεπτικισμό δεν μπορεί να κατηγορηθεί. «Στα 10 χρόνια του, το ευρώ ξεθωριάζει ως ο μέγας ενοποιητής», ήταν ο επίσης πρωτοσέλιδος τίτλος σχετικής ανάλυσης στην παγκόσμια έκθεση των The New York Times.
Το 2012 θα είναι μια πολύ σκληρή χρονιά για την Ευρώπη, με την Ελλάδα βεβαίως να βρίσκεται σε οικτρή κατάσταση. Εστιάζοντας απολύτως δικαιολογημένα την προσοχή τους στη ραγδαία πτώση του βιοτικού τους επιπέδου, οι Έλληνες δεν έχουν συνειδητοποιήσει πόσο βίαια πλήττει η οικονομική κρίση τον ίδιο τον πυρήνα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η κρίση του δημόσιου χρέους κάθε άλλο παρά περιορίζεται στις οικονομικά ασθενέστερες χώρες της ευρωζώνης. Ελάχιστοι γνωρίζουν, για παράδειγμα, ότι το δημόσιο χρέος της «ενάρετης» Γερμανίας ανέρχεται στο αστρονομικό ύψος των 2,1 τρισ. ευρώ! Ακόμα λιγότεροι, ίσως, έχουν επίγνωση του γεγονότος ότι από τα περίπου 1,5 τρισ. ευρώ που θα δανειστούν το 2012 τα 17 κράτη της ευρωζώνης, τα 1,15 τρισ. θα τα δανειστούν οι τρεις ισχυρότερες οικονομίες της ευρωζώνης –Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία!…
Το φαινόμενο του δημόσιου χρέους δεν είναι ευρωπαϊκό, αλλά παγκόσμιο. Οι αριθμοί είναι άκρως αποκαλυπτικοί: Το συνολικό χρέος όλων των κρατών του κόσμου ανέρχεται σε περίπου 55 τρισεκατομμύρια δολάρια. Λίγο περισσότερο απ’ τα μισά χρωστούν μόλις δύο χώρες: οι ΗΠΑ 15 τρισ. δολάρια και η Ιαπωνία 13 τρισ. Συνολικά οι χώρες της ΕΕ χρωστούν όσα μόνη της η Ιαπωνία. Κοντολογίς οι τρεις ισχυρότεροι οικονομικοί πόλοι του κόσμου χρωστούν 41 από τα 55 τρισ. δολάρια του παγκόσμιου δημόσιου χρέους, το 75% του συνόλου!
Εξοργιστικό!
Ειδικά για την Ευρώπη, το 2012 θα είναι μια άκρως απαιτητική χρονιά. Πέρα από τα κράτη της ευρωζώνης και της ΕΕ, σε άθλια κατάσταση βρίσκεται και το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Όπως τονίζεται στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, μέσα στο 2012 οι ευρωζωνικές τράπεζες πρέπει να πληρώσουν χρέη 725 δισ. ευρώ, που θα καταστούν ληξιπρόθεσμα –μάλιστα τα 280 δισ. μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους.
Είναι αδύνατο να βρουν μόνες τους τα χρήματα αυτά, καθώς επικρατεί τέτοια δυσπιστία, ώστε οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν δανείζουν ούτε καν η μια στην άλλη, λόγω του φόβου κατάρρευσης μεγάλων τραπεζών! Μόνο η ΕΚΤ μπορεί να σώσει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα -και το κάνει με μεγάλη προθυμία, σε αντίθεση με την απροθυμία της να δανείσει τα ευρωπαϊκά κράτη.
Στις 21 Δεκεμβρίου η ΕΚΤ χορήγησε εν ριπή οφθαλμού 489 δισ. ευρώ σε 523 ευρωπαϊκές τράπεζες, για τρία χρόνια, με επιτόκιο 1%. Τον Φεβρουάριο η ΕΚΤ θα επαναλάβει αυτήν τη «φιλανθρωπική» επιχείρηση προς τις τράπεζες. Αλλά το εξοργιστικό σε αυτήν την ιστορία είναι ότι δεν τίθεται κανένας όρος και κανένας έλεγχος δεν γίνεται για να διαπιστωθεί, αν αυτή η απίστευτα ευνοϊκή παροχή ρευστότητας διοχετεύεται προς την αγορά, μέσω τραπεζικών δανείων προς τις επιχειρήσεις ή αν, απλώς, την εκμεταλλεύονται οι ευρωπαϊκές τράπεζες για κερδοσκοπικά παιχνίδια προς όφελός τους, στραγγαλίζοντας την πραγματική οικονομία που υποφέρει από την έλλειψη τραπεζικού δανεισμού.
Γιώργος Δελαστίκ, Διεθνολόγος, δημοσιογράφος και συγγραφέας