ΧΑΡΤΙΚΑ – ΣΧΟΛΙΚΑ : Η ΜΟΝΙΜΗ ΓΚΑΜΑ ΦΕΡΝΕΙ ΚΕΡΔΟΣ

Το μέγεθος της κατηγορίας των χαρτικών-σχολικών και προϊόντων αρχειοθέτησης εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα 58 εκατ. ευρώ. Σταδιακά αυξάνεται το μερίδιο των σούπερ μάρκετ στις πωλήσεις της κατηγορίας, καθώς ολοένα και περισσότερες αλυσίδες διαθέτουν προϊόντα της καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Στις εν λόγω αλυσίδες η συμβολή της περιόδου υψηλής εποχικότητας στον ετήσιο τζίρο της κατηγορίας φθάνει το 20%-30%. Οι κατηγορίες των προϊόντων αρχειοθέτησης και της γραφικής ύλης παρουσιάζουν εντυπωσιακές ανοδικές τάσεις, ενώ σημαντική άνοδο σημειώνουν και τα προϊόντα αρχειοθέτησης. Κινητικότητα εξάλλου διαπιστώνεται στην παραγωγή προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και first price.

Το μέγεθος της αγοράς των συγκεκριμένων προϊόντων υπολογίζεται στο ύψος των 58 εκατ. ευρώ εφόσον οι τρεις κατηγορίες περιλαμβάνουν τα “βασικά” προϊόντα. Στα σχολικά περιλαμβάνονται οι σχολικές τσάντες, οι κασετίνες κλπ, στα χαρτικά η γραφική ύλη, όπως τετράδια, μολύβια, στυλό, είδη ζωγραφικής κλπ και στα προϊόντα αρχειοθέτησης τα κλασέρ, οι φάκελοι, τα αναλώσιμα γραφείου κτλ. Ο συνολικός τζίρος των τριών κατηγοριών υπολογίζεται ότι ξεπερνάει τα 205 εκατ. ευρώ, εφόσον σε αυτές συμπεριληφθούν προϊόντα όπως αναλώσιμα Η/Υ, βιβλία κά.

Στις αλυσίδες που επιλέγουν να διαθέτουν μόνιμη γκάμα των εν λόγω προϊόντων, η συμβολή της περιόδου υψηλής εποχικότητας στον συνολικό τζίρο της κατηγορίας δεν υπερβαίνει το 20%-30%, καθώς οι πωλήσεις τους κατανέμονται καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Σε όσες αλυσίδες αντιμετωπίζουν την κατηγορία ως εποχιακή, η συμβολή της υψηλής σεζόν (έναρξη σχολικής περιόδου), αντιπροσωπεύει το 90% του συνολικού τζίρου της κατηγορίας, περίοδος εν τούτοις κατά την οποία ο ανταγωνισμός από τα υπόλοιπα κανάλια διανομής εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονος.

Καθώς καταγράφεται μικρός αριθμός αλυσίδων σούπερ μάρκετ που διαθέτουν τις εν λόγω κατηγορίες καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, το μερίδιο αυτού του καναλιού διανομής παραμένει μικρό στις συνολικές πωλήσεις και, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, δεν υπερβαίνει το 15%-20%. Άμεσα ανταγωνιστικό προς τα σούπερ μάρκετ την περίοδο υψηλής εποχικότητας είναι το κανάλι των πολυκαταστημάτων, το μερίδιο των οποίων υπολογίζεται σε 15%. Στο 65% υπολογίζεται το μερίδιο των χαρτοπωλείων και βιβλιοπωλείων, ενώ το 10% κατέχουν οι αποθήκες χονδρεμπορίου που προμηθεύουν μικρότερα καταστήματα, όπως τα καταστήματα ψιλικών κλπ.

Στα καταστήματα πώλησης τροφίμων, ως κύριοι αγοραστές καταγράφονται οι μητέρες, που εκτός των άλλων αγορών της οικογένειας αγοράζουν και σχολικά ή γραφική ύλη για τα παιδιά τους. Αντίθετα, τα παιδιά της ηλικίας του Δημοτικού που αγοράζουν προϊόντα της κατηγορίας επιλέγουν πολυκαταστήματα όπως το Jumbo, ενώ τα παιδιά της εφηβικής ηλικίας προτιμούν τα βιβλιοχαρτοπωλεία και τα καταστήματα τύπου Πλαίσιο κλπ.

Ο ανταγωνισμός από τα πολυκαταστήματα εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονος, διότι λόγω χώρου προσφέρουν ευρεία γκάμα προϊόντων σε εξίσου ευρεία γκάμα τιμών. Τα βιβλιοχαρτοπωλεία, από την άλλη πλευρά, προσφέρουν περισσότερο ποιοτικά προϊόντα και επιλέγονται από τους καταναλωτές που δεν πραγματοποιούν τις αγορές τους με γνώμονα την τιμή. Στελέχη των αλυσίδων επισημαίνουν ότι τα σούπερ μάρκετ "επιβάλλεται" να προσφέρουν “ξεκάθαρες” συλλογές, προκειμένου ο πελάτης να έχει τη δυνατότητα να ξεχωρίζει εύκολα το προϊόν που επιζητά. Όπως επισημαίνεται, “τα σούπερ μάρκετ οφείλουν να ξεφύγουν από την "παγίδα" της προσφοράς του ίδιου προϊόντος σε πολλές παραλλαγές. Ζητούμενο είναι μια μικρή συλλογή ποιοτικών προϊόντων σε προσιτή τιμή που θα απευθύνεται σε μεγάλη γκάμα ηλικιών”.

Όπως επισημαίνεται από εκπροσώπους των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, ένας από τους βασικούς λόγους για τον οποίο πολλά σούπερ μάρκετ διστάζουν να συγκατανεύσουν στην τοποθέτηση των χαρτοσχολικών καθ' όλη τη διάρκεια του έτους είναι ότι δεν υπάρχει οργανωμένη υποστήριξη merchandising από πλευράς των προμηθευτριών εταιρειών, με εξαίρεση ελάχιστες που συνήθως διαθέτουν και άλλα προϊόντα τα οποία ανήκουν σε άλλες κατηγορίες. Σε γενικές γραμμές, εκτός από δύο-τρεις εταιρείες μεγάλου βεληνεκούς, η αγορά συντίθεται από πολλούς μικρούς παίκτες, οι οποίοι δεν διαθέτουν την τεχνογνωσία ώστε να παρέχουν υποστήριξη merchandising. Κατά συνέπεια, το ράφι οργανώνεται με ίδια πρωτοβουλία των αλυσίδων. Από την πλευρά τους, οι μεγάλες προμηθεύτριες εταιρείες συμβουλεύουν τις αλυσίδες σε ό,τι αφορά τη διάταξη των προϊόντων στο ράφι να διαχωρίζουν εμφανώς τα προϊόντα και να τα τοποθετούν με γνώμονα τη διευκόλυνση του καταναλωτή (βαριά προϊόντα σε χαμηλό ράφι κλπ).

Οι κατηγορίες των προϊόντων αρχειοθέτησης και της γραφικής ύλης παρουσιάζουν τις πιο εντυπωσιακές ανοδικές τάσεις, εν αντιθέσει με την κατηγορία των σχολικών που πλήττεται περισσότερο από την οικονομική κρίση. Παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν ότι κατά την έναρξη της σχολικής περιόδου, οπότε τα έξοδα είναι συσσωρευμένα για τους γονείς -και κυρίως για εκείνους που έχουν περισσότερα από ένα παιδί-, γίνεται προσπάθεια συγκράτησης του οικογενειακού προϋπολογισμού. Παρατηρείται δε ότι οι πωλήσεις σχολικής τσάντας παρουσιάζουν αυξομείωση, ανάλογα με τη χρονιά και ως εκ τούτου αν μια χρονιά η πορεία των πωλήσεων του προϊόντος είναι θετική, την επόμενη αναμένεται στασιμότητα, γιατί λόγω της οικονομικής στενότητας, πολλοί γονείς αποφεύγουν την αγορά σχολικής τσάντας για τα παιδιά τους κάθε χρόνο. Αντίθετα, τα αναλώσιμα είδη είναι μία "βάσανος" οικονομική που δύσκολα μπορεί να αποφευχθεί, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια που στους μαθητές προτείνεται από τους δασκάλους τους συγκεκριμένη λίστα με τα απαιτούμενα για τις δραστηριότητές τους είδη.

Σημαντική άνοδο σημειώνουν τα τελευταία χρόνια και τα προϊόντα αρχειοθέτησης. Όπως επισημαίνεται από στελέχη της αγοράς, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι σταδιακά οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις οργανώνονται περισσότερο. Η κατηγορία παρουσιάζει αύξηση και σε όσες αλυσίδες έχει παρουσία, κάτι που αποδίδεται στο γεγονός ότι σταδιακά ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές διαθέτουν Η/Υ στο σπίτι και έχουν αυξανόμενες ανάγκες αρχειοθέτησης.

Η τιμή των χαρτικών και σχολικών προϊόντων διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο για την επιλογή τους, ιδιαίτερα στην έναρξη της σχολικής σεζόν. Ως εκ τούτου οι αλυσίδες επιδιώκουν χαμηλές τιμές, προκειμένου να διαφημίσουν τα προϊόντα στα φυλλάδιά τους και να προσελκύσουν τον καταναλωτή. Ζητούμενο, ωστόσο, παραμένει η ποιότητα των προϊόντων: οι μεγάλες αλυσίδες -πχ Αφοί Βερόπουλοι και ΑΒ Βασιλόπουλος- προμηθεύονται από ελληνικές εταιρείες τα χαρτικά προϊόντα που διαθέτουν, εταιρείες οι οποίες πληρούν τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές για την ποιότητα και ασφάλεια των προϊόντων (πχ δεν λευκαίνονται με χλώριο).

Κινητικότητα εξάλλου επικρατεί και στην παραγωγή προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και first price σε ορισμένες κατηγορίες (πχ γραφικής ύλης). Στόχος των συγκεκριμένων αλυσίδων που τα κινούν είναι να αποσπάσουν μερίδιο 15% επί των συνολικών πωλήσεων της κατηγορίας.

Στην εγχώρια αγορά μεσουρανούν και τα εισαγόμενα σχολικά και χαρτικά προϊόντα, τα οποία όμως δεν πληρούν τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκπρόσωποι των εταιρειών επισημαίνουν ότι το 20%-25% της συνολικής αγοράς αφορούν σε εισαγόμενα προϊόντα, που κατά κανόνα προέρχονται από την Κίνα και την Τουρκία χωρίς να πληρούν τις προδιαγραφές ποιότητας. Πολλές αλυσίδες επιλέγουν τέτοια προϊόντα, που πωλούνται έως και κατά 35%-40% οικονομικότερα. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται, τα προϊόντα αυτά είναι κατώτερης ποιότητας (τα μπλε σχολικά τετράδια έχουν πολύ λεπτό χαρτί, αχνές γραμμές, σκίζονται εύκολα κλπ). Εισαγόμενα είναι και το σύνολο των fancy προϊόντων (της μόδας, με διάφορα σχέδια κά).

Οι προσφορές στα σούπερ μάρκετ προέρχονται κυρίως από τις οργανωμένες, μεγάλες εταιρείες και αφορούν κατά κύριο λόγο σε προσφορά επιπλέον προϊόντος, ειδικές εκπτώσεις, προβολές στα φυλλάδια των αλυσίδων και ζωντανή προώθηση κατά την περίοδο αιχμής για τη διευκόλυνση των καταναλωτών.