Έτσι δεν είναι;

Οι κατ’ επανάληψη καταγγελίες της Αριστεράς ότι οι μεγάλοι του κλάδου είναι «καρτέλ» –δηλαδή αντίστοιχο με τα καρτέλ (άνευ εισαγωγικών) των τραπεζών και των επιχειρήσεων του τομέα των ενεργειακών προϊόντων– είναι το ίδιο έωλες με τα επιχειρήματα των θιασωτών της άποψης ότι ως λαός πάσχουμε από το σύνδρομο της «υποκειμενικής αντίληψης της φτώχειας» κι ότι γι’ αυτό γκρινιάζουμε περί αισχροκέρδειας, πιστοποιώντας τον αναλφαβητισμό μας περί τα στοιχειώδη οικονομικά, που μας κάνει θύματα παραπληροφόρησης κοκ.

Για λόγους οικονομίας θα παρακάμψουμε τα τεκμήρια του τι πραγματικά συμβαίνει, είτε πρόκειται για το 1,8% της καθαρής κερδοφορίας του κλάδου και της δια νόμου καθήλωσης της μικτής κερδοφορίας του εν αντιθέσει προς τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη των πραγματικών καρτέλ, είτε πρόκειται για τα ποικίλα στοιχεία συστημικών και μη οργανισμών, που επιβεβαιώνουν την κατάρρευση της μεσαίας τάξης στη χώρα και τη γενίκευση της εισοδηματικής ανεπάρκειας για το 70% του κόσμου. Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, πάντως, δεν αποφεύγουμε τον πειρασμό να σημειώσουμε το χειροκρότημα των μάνατζερ στην εισήγηση του κ. Δ. Μαύρου (MRB) στο πρόσφατο συνέδριο του ΙΕΛΚΑ, ο οποίος άνοιξε τη βεντάλια της έρευνας σχετικά με τη συντριπτικά πλειοψηφική εντύπωση της κοινωνίας περί αισχροκέρδειας των σούπερ μάρκετ, σε αντίθεση με την ενόχλησή τους σε ανάλογες δικές μας διαπιστώσεις και προειδοποιήσεις λίγους μήνες πριν…

Η συζήτηση για τις τιμές και την ακρίβεια των ειδών πρώτης ανάγκης στην Ελλάδα ήταν πάντα «δύσκολη» όχι μόνο γιατί συνδέεται ευθέως με το διαθέσιμο εισόδημα (πράγμα που δεν κολακεύει ούτε τους κυβερνώντες ούτε τους επιχειρηματίες ως εργοδότες), αλλά και γιατί σχετίζεται, επίσης ευθέως, με το παραγωγικό μοντέλο της οικονομίας μας. Οι επιδόσεις του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα της ελληνικής οικονομίας τις τελευταίες δεκαετίες εξηγούν το γιατί διευρύνεται το έλλειμμα του εμπορικού μας ισοζυγίου παρότι το βαθύ τραύμα της μνημονιακής «εσωτερικής υποτίμησης» (για τη «θεραπεία» από τη χρεοκοπία αυτού του μοντέλου) είναι αθεράπευτο κι ακόμα χειρότερα, η συνεχόμενη λιτότητα το «ξύνει». Μια ματιά στο είδος των μεγαλύτερων επενδύσεων στην ελληνική οικονομία εξηγούν από μια δεύτερη σκοπιά την εμμονή στο ίδιο (αντι-)παραγωγικό μοντέλο. Εξηγούν εντέλει και τον σταθερό προσανατολισμό των επενδύσεων της απελπισμένης μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας στις ευκαιρίες του εμπορίου και της εστίασης και δη της λιανικής τροφίμων ως πλέον ασφαλούς καταφυγής. Το ότι η μισή Ελλάδα σερβίρει την άλλη μισή με έτοιμους καφέδες και FMCG είναι κοινή διαπίστωση. Η άλλοτε μεσαία τάξη ρισκάρει επενδυτικά το όποιο απόθεμά της στη μοναδική διέξοδο που αναγνωρίζει. Και στις περισσότερες περιπτώσεις το «καίει» –αυτό δείχνουν οι καλειδοσκοπικές μεταμορφώσεις των δραστηριοτήτων της.

Στο editorial του προηγούμενου τεύχους μας επισημάναμε, όπως προκύπτει από την τελευταία έκδοσή μας «Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ», τον εξωφρενικά μεγάλο και δη αυξανόμενο αριθμό των σούπερ μάρκετ στη χώρα. Ε να λοιπόν που το φαινόμενο, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα σούπερ μάρκετ πέραν των αλυσίδων, δεν είναι αδικαιολόγητο!
Τάχα δεν είναι εύλογο οι βιομηχανίες να ενσωματώνουν στις τιμές των προϊόντων τους το κόστος εξυπηρέτησης αυτού του τεράστιου δικτύου διανομής τους; Είναι! Τριάντα είναι όλες κι όλες οι πολύ μεγάλες, που κάνουν περίπου το 50% του κλαδικού τζίρου κι ακόμα γύρω στις εξήντα μεγάλες, που κάνουν περίπου άλλο ένα 30%. Αυτές ανατιμούν, όχι τα σούπερ μάρκετ! Όποιος θέλει να κάνει στα σοβαρά κουβέντα για την ακρίβεια, λοιπόν, ας ρίξει μια ματιά στους δικούς τους ισολογισμούς. Κι αν έχει κάτι να πει, ας το πει! Το σίγουρο είναι ότι λίγο ή περισσότερο φουσκωμένα κέρδη κατά περίπτωση μπορεί να εντοπίσει, αλλά «ουρανοκατέβατα» όχι –την εύνοια την έχουν άλλοι.
Όχι τυχαία ο πρόεδρος του ΣΕΒΤ ζητά τον σεβασμό της πολιτείας. Τον σεβασμό της στη μη κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα ουσιαστικά. Έτσι δεν είναι;

Όμως οι τιμές της βιομηχανίας ενσωματώνουν και το κόστος του ανταγωνισμού στην επέκταση των δικτύων των μεγάλων του κλάδου, έτσι δεν είναι; Διότι η «εξυγίανση» της αγοράς έχει μεγάλο κόστος, η αδιάκοπη συγκέντρωση του κλαδικού κεφαλαίου είναι ακριβή υπόθεση, έτσι δεν είναι;

Εντέλει μοιάζει πιο βολικό για τους θιασώτες του παραγωγικού μας μοντέλου να σέρνεται η εντύπωση της αισχροκέρδειας των εμπόρων παρά να μιλάμε για αλλαγή του εν λόγω μοντέλου και για την κατάσταση των εισοδημάτων, έτσι δεν είναι;

Νικόλας Παπαδημητρίου
Αρχισυντάκτης

Επιπλωμένο οικόπεδο

Μία από τις φωτεινές προσωπικότητες της σύγχρονης Ελλάδας που πέρασε στο επέκεινα τις προηγούμενες ημέρες, ήταν ο ποιητής Μιχάλης Γκανάς. Ανέκαθεν με συγκινούσε η δραστική συμπύκνωση νοήματος του λιτού ποιητικού του λόγου. «Μοιάζεις επιπλωμένο οικόπεδο / με θυρωρό βεβαίως και γκαράζ», λέει σ’ ένα του δίστιχο με τίτλο «Ελλάδα ’80». Η ενότητα τίτλου-θέματος στο δίστιχο είναι ένα εκρηκτικό μίγμα σαρκασμού, παράπονου και ταυτόχρονα θυμηδίας, της θυμηδίας του ανθρώπου εκ των κάτω, που αντιστέκεται σε ό,τι τον πονάει με ανατρεπτικά αφοριστική ευστροφία και ιοβόλο διάθεση. Το αποστήθισα αμέσως όταν το διάβασα στα νιάτα μου και είναι εκατοντάδες οι φορές που ήρθε στα χείλη μου εν είδει παροιμίας σε κάθε αφορμή από αυτές, που ποτέ δεν έλειψαν από το εθνικό μας …οικόπεδο.

Το ξανασκέφτομαι πάλι όχι μόνο εξ αφορμής του θανάτου του ποιητή, αλλά μελετώντας τις κυβερνητικές μέριμνες για τις προωθήσεις και προσφορές στα σούπερ μάρκετ, δηλαδή τον Κώδικα Δεοντολογίας που μετά τις γιορτές θα έχει ισχύ νόμου (από αγγλοσαξονικού τύπου θεσμικές πρωτοτυπίες σκίζουμε πάντως, έτσι;) και για το εγχείρημα της δημιουργίας ενός σούπερ προωθητικού προγράμματος εκατοντάδων προϊόντων, με την εθελοντική συμμετοχή των προμηθευτών υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης, για τη στήριξη των εισοδηματικά ασθενέστερων. Τι; Άκουσα να ξεφορτώνονται κι άλλα «έπιπλα» στο «οικόπεδο» ή μου φάνηκε;

Είναι άχαρο να σταχυολογεί κανείς από ημέρα σε ημέρα στοιχεία ερευνών και οργανισμών, εγχώριων και διεθνών, συστημικών και μη, που διαβεβαιώνουν πως ο Γκανάς είχε διαχρονικά δίκιο, για να τα μορφοποιήσει μετά ως αντίλογο στα επιχειρήματα όσων υποστηρίζουν ότι ζούμε σ’ ένα άρτιο και οικοδομήσιμο οικόπεδο κι ότι όπου να ‘ναι θα έρθει ο εκσκαφέας, μετά θα πέσουν τα μπετά και θα…! Πάντα με τον γλυκό τους λόγο οι εθνικοί μας «θυρωροί»…

Ας μείνουμε, λοιπόν, στο επίδικο: Η κυβέρνηση λέει ότι η ακρίβεια είναι κάτι σαν φυσικό φαινόμενο κι ότι με μια συνετή εφαρμογή των εργαλείων του μάρκετινγκ θα την παλέψουμε. Φτάνει να έχουμε ατομική ευθύνη ως άνθρωποι και εταιρική υπευθυνότητα ως επιχειρήσεις. Και οι επιχειρηματίες, που δεν έχουν λόγο να διαφωνούν, υπόσχονται θεαματική απόδοση «σοκαριστικού» επιπέδου από το promotion… Διότι όλα γίνονται (θέληση να υπάρχει!) υπόθεση επιτυχούς διαχείρισης της επικοινωνίας και των δυνατοτήτων του μάρκετινγκ, όπως και ένταξης της φιλανθρωπίας των εχόντων στο μενού της υποστήριξης των μη εχόντων –σ’ ένα πλαίσιο ελευθεριών, φυσικά, όπου η υγεία των εταιρικών ισολογισμών χρήσεως πάντα προέχει της ποιότητας ζωής των μη εχόντων…

Άραγε, με τι ανταλλάσσει ο κλάδος των σούπερ μάρκετ την επιφόρτισή του με τις διαχειριστικές αρμοδιότητες του τρόπον τινά «συντονιστή» των προωθητικών προγραμμάτων των προμηθευτών του, στο νέο θεσμικό πλαίσιο της διεξαγωγής τους; Το προφανές είναι η ωφέλεια των μεγάλων του κλάδου από τον περιορισμό των οριζόντιων προωθητικών προγραμμάτων της βιομηχανίας, γιατί αυτοί θα ωφεληθούν περισσότερο, όπως πάντα, όμως ακόμα πιο άμεσα στο εξής. Επιταχύνεται και έτσι, λοιπόν, η διαδικασία της συγκέντρωσης όχι μόνο της αγοράς του κλάδου, αλλά και των προμηθευτών της…, όπως συνήθως.

Ετοιμάζοντας τη φετινή έκδοση του «Πανοράματος των Σούπερ Μάρκετ» (ως τις αρχές του Δεκεμβρίου θα έχει κυκλοφορήσει), ακόμα μια χρονιά είδαμε ότι τα σούπερ μάρκετ των αλυσίδων, αλλά και τα μεμονωμένα, αυξάνονται! Ενώ το 2009, λίγο πριν τη χρεοκοπία της χώρας, υπήρχαν 2.614 σούπερ μάρκετ αλυσίδων και 1.756 μεμονωμένα, στο τέλος του 2023 μετρήσαμε 2.811 των αλυσίδων και 2.776 μεμονωμένα! Σα να μην περάσαμε από μνημόνια, να μη χάθηκε το ένα τέταρτο του εθνικού πλούτου, να μη γέμισε ο τόπος ανέργους κι η Εσπερία ίσαμε μισό εκατομμύριο νέους Έλληνες μετανάστες, να μην είμαστε στον πάτο της ΕΕ από άποψη αγοραστικής δύναμης κοκ, τα σούπερ μάρκετ αυγατίζουν κι εξαπλώνονται! Κάποιος, όμως, το ακριβοπληρώνει τούτο το παραμύθι και δεν φαίνεται να είναι οι συντελεστές της προσφοράς. Ή μήπως είναι «λαϊκισμός» να περιεργαζόμαστε τα της …φυσιολογίας της αγοράς, αναζητώντας στις τιμές των προϊόντων το μερίδιο του κόστους συντήρησης αυτού του υπερτροφικού μηχανισμού; Και τι λέει ο «θυρωρός» επ’ αυτού; «Εγώ νομοθετώ, τα υπόλοιπα είναι δικά σας, πληρώνουν άλλοι!».

Νικόλας Παπαδημητρίου
Αρχισυντάκτης

 

Sustainability!

Όχι πως τα «εν οίκω» δεν τα ‘χει ο κόσμος (οι «εν δήμω») τούμπανο, αλλά όταν βγαίνουν φόρα παρτίδα στο μεϊντάνι, τσούζουν… Α, ώστε έτσι λοιπόν, ε; Οι τρεις στους τέσσερις καταναλωτές πιστεύουν ότι τα σούπερ μάρκετ της αγοράς μας αισχροκερδούν!…

Μιλάω για το σχετικό πόρισμα της έρευνας που παρουσίασε η Long Lust στο 14ο Food Retail conference (βλέπε σελ. 39-46). Αναρωτιέμαι, αν ο εγχώριος καταναλωτής έχει αυτή τη γνώμη για ένα κλάδο, που εμφανίζει 1,5% κέρδη και που τα περιθώρια της κερδοφορίας του τελούν υπό νομοθετικό καθορισμό, τι να πει ο δόλιος ο Αυστραλός, που οι αλυσίδες του κλάδου στην πατρίδα του χτυπάνε κερδοφορίες 6% –τις στριμώχνουν, όμως (βλ. σελ. 31-36)…

Άντε τώρα εσύ να αλλάξεις τις «εν δήμω» πεποιθήσεις, όταν ο πληθωρισμός τον Μάρτιο ανέβηκε στο 3,2% από 2,9% τον Φεβρουάριο και τα τρόφιμα ακρίβυναν κατά 5,3% (ΕΛΣΤΑΤ). Όταν τον ίδιο μήνα στην Ευρωζώνη ο πληθωρισμός έπεσε στο 2,4% από 2,6% τον Φεβρουάριο (Eurostat)… Ποιος να σε πιστέψει;

Ο κόσμος σκέφτεται με την τσέπη του. Μπορεί να μην ξέρει λ.χ. ότι ο κατώτατος μισθός από το 2011 έχει αυξηθεί μόλις 66 ευρώ καθαρά, ότι ο μέσος στο ίδιο διάστημα έχασε 421 ευρώ κι ότι η τελευταία τώρα αύξηση 6% του κατώτατου αφορά μόνο το 22% των μισθωτών, όπως τα εξηγούν οι συνδικαλιστές, όμως τα υφίσταται! Το βλέπεις στον τρόπο που κοιτάει τις τιμές. Επειδή οι τρεις στους τέσσερις, που δεν καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις, εκτός εξαιρέσεων δεν έχουν πάρει ούτε αύξηση, ούτε τριετίες, ούτε τίποτα από την εποχή των μνημονίων…

Και γιατί να πιστέψει ο πελάτης τον επιχειρηματία, όταν το ίδιο το κράτος, που θέλει να τον προστατέψει από την επιχειρηματική ιδιοτέλεια με λογής μέτρα, αισχροκερδεί σε βάρος του με τους παραφουσκωμένους έμμεσους φόρους; Κι ύστερα του λέει από πάνω «τέρμα τα pass και τα ειδικά επιδόματα, ό,τι δώσαμε-δώσαμε. Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ είναι δεσμευτικοί: Τυχόν υπερβάσεις εσόδων στο εξής θα κατευθύνονται μόνο για τον σχηματισμό αποθεματικών και τη μείωση του χρέους».

«Βεβαίως!», λέει κι ο κεντρικός τραπεζίτης, διότι «μπορεί η αύξηση των τιμών καταναλωτή να υπερέβαινε την άνοδο του ενεργειακού κόστους και, κατά συνέπεια, ο πληθωρισμός σε κάποιο βαθμό να οφείλεται σε αυξημένα επιχειρηματικά κέρδη», αλλά να είσαι κι ευχαριστημένος! Διότι μετά την υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης το 2023 στο 2% αντί του αρχικά προβλεπόμενου 2,4% (ΕΛΣΤΑΤ), «εκτιμούμε ως Τράπεζα της Ελλάδος ότι φέτος το ΑΕΠ της χώρας θα αυξηθεί κατά 2,3% έναντι αρχικής μας πρόβλεψης 2,5%» (2,9% προβλέπει η κυβέρνηση). Κι ο πληθωρισμός θα κυμανθεί μεταξύ 2,9% και 3,9%, προσθέτει το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής (2,6% προβλέπει η κυβέρνηση). Πλέριο sustainability!

Δεν πιστεύει πια κανέναν ο καταναλωτής. «Σάμπως υπήρξε ποτέ σ’ αυτόν τον τόπο διαφάνεια να βλέπω και λογοδοσία να κρίνω;», έτσι σκέφτεται. Ούτε τον ενδιαφέρει η επιστημονική αλήθεια για το πραγματικό ύψος των τιμών (βλ. σελ. 28). Του φτάνει η πεζή τους αλήθεια, η ανυπόφορη. Ο πελάτης σας « έπαθε» sustainability, κοντομάνικα φοράει από την τελευταία βδομάδα του Μάρτη κι απορεί! Και φοβάται. Μα πιο πολύ ανησυχεί για την «περιφερειακή ασφάλεια», που κινδυνεύει όχι γιατί ο «φίλος Μπίμπι» βομβάρδισε το ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό, αλλά γιατί οι Ιρανοί του το ανταπέδωσαν, έχοντας ειδοποιήσει πρώτα τους Δυτικούς, να κρατούν ανοικτή την ομπρέλα προστασίας του. Κοιτούν έντρομοι κι οι αναλυτές –δεν θέλει πολύ το βαρέλι του μαύρου χρυσού να περάσει τα 100 δολάρια… Δεν θέλει πολύ να γίνει μπαρούτι η περιοχή, φοβάται ο κόσμος. Μαύρο sustainability!

Στην παγκόσμια οικονομία, ξέρετε, το χρέος πέρυσι παραφούσκωσε. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών (IIF), το μέγεθός του ξεπερνά πια τα 307 τρισ. δολάρια. Το 2020 ήταν 226 τρισ. δολάρια, αλλά το 2021 ελέω πανδημίας εκτοξεύτηκε στα 303 τρισ. δολάρια. Ήταν η μεγαλύτερη ετήσια αύξησή του που καταγράφηκε ποτέ από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 2023, μετά την πανδημία, αντί αποκλιμάκωσης έγινε νέο ρεκόρ, που ώθησε τον λόγο παγκόσμιου χρέους/παγκόσμιου πλούτου στο 336% (τουλάχιστον το 2012 το χρέος των προηγμένων οικονομιών ήταν υπερτριπλάσιο από των αναδυόμενων). Σε απόλυτα μεγέθη, συγκριτικά με δέκα χρόνια πριν, το παγκόσμιο χρέος έχει αυξηθεί κατά 100 τρισ. δολάρια…!

Sustainability είπατε; Όλοι επενδύουν στα όπλα. Μυρίζει αίμα…

Π. Μπορέτος, Circana: Όταν ο κόσμος ζει υπό πίεση, συμπεριφέρεται συντηρητικά

«Περίπου το 67%-68% των τεμαχίων των προϊόντων που αγοράστηκαν πέρυσι από τα σούπερ μάρκετ, πουλήθηκαν είτε σε τιμή προσφοράς είτε ήταν προϊόντα PL. Το ποσοστό αυτό ίσως φτάνει το 75%, αν συνυπολογιστούν τα προνόμια αγορών των προγραμμάτων πιστότητας των αλυσίδων, οι δωροπροσφορές κ.ά.», επισημαίνει ο κ. Παναγιώτης Μπορέτος, αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Circana. Όπως είναι γνωστό, από το φθινόπωρο η Circana έχει ανακοινώσει την πρόβλεψή της για διακύμανση του πληθωρισμού φέτος περί το 4,5% στην αγορά του κλάδου και αύξηση των πωλήσεών της κατά 5,5%-6% σε αξία και 1%-1,5% σε όγκο. Η νεότερη πρόβλεψή της αναμένεται στις αρχές της άνοιξης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Circana, το 2023 ο τζίρος της αγοράς των σούπερ μάρκετ εμφάνισε ανάπτυξη 10% συγκριτικά με το 2022. Στα μεν προϊόντα σταθερού barcode οι αλυσίδες είχαν αύξηση εσόδων 9,3%, στα δε προϊόντα που πωλούνται κατόπιν ζυγίσματος, όπως τα κρέατα και τα τυροκομικά του πάγκου κοπής, τα ψάρια, τα οπωροκηπευτικά κ.ά., είχαν αντίστοιχη αύξηση 12,8%.

Όπως εξηγεί ο κ. Παναγιώτης Μπορέτος, «η ζήτηση των επί ζυγίω πωλούμενων προϊόντων αυξήθηκε, διότι ως φτηνότερα ανά μονάδα όγκου από τα συσκευασμένα περί το 15%-20% έλκουν τον κόσμο, που προσπαθεί να κάνει εξοικονόμηση χρημάτων. Η τάση αυτή είναι σημαντική, γιατί τα επί ζυγίω πωλούμενα τρόφιμα έχουν σοβαρό μερίδιο στον κλαδικό τζίρο, το οποίο πέρυσι διαμορφώθηκε στο 22% (το υπόλοιπο 78% ανήκει στα σταθερού barcode προϊόντα). Αν μάλιστα λάβετε υπόψη σας ότι αυτά τα τρόφιμα σε αντίθεση με τα συσκευασμένα δεν αποθεματοποιούνται στα νοικοκυριά, διότι έχουν συντομότερο χρόνο ζωής, θα καταλάβετε γιατί λειτουργούν ως παράγοντας αύξησης των επισκέψεων του καταναλωτή για ψώνια στο σούπερ μάρκετ. Τα πράγματα, δηλαδή, εξελίσσονται αντίθετα απ’ ό,τι την περίοδο της πανδημίας, όταν ο συνδυασμός μιας καλύτερης κατάστασης των εισοδημάτων και των αναγκών για γρήγορη εξυπηρέτηση και αραίωση των επισκέψεων στα μαγαζιά προς αποφυγή του συνωστισμού, αύξησε τη ζήτηση των συσκευασμένων φρέσκων τροφίμων. Τώρα ο καταναλωτής είτε ψωνίζει τακτικότερα τα αναγκαία κάθε φορά είτε γεμίζει το καλάθι του στο υπέρ μάρκετ, όταν καταβληθεί ο μισθός ή η σύνταξη, και κατόπιν συμπληρώνει ό,τι του λείπει, ψωνίζοντας από το σούπερ μάρκετ της γειτονιάς, το οποίο, μάλιστα, όταν ανήκει σε μεγάλο όμιλο, έχει τις ίδιες τιμές με του μεγάλου καταστήματος. Γι’ αυτό, άλλωστε, τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης πωλήσεων τους είχαν το 2023 τα μικρότερα μαγαζιά (14,2%) και τα υπέρ μάρκετ (13%). Μάλιστα, νομίζω ότι οι πωλήσεις των τελευταίων φέτος θ’ ανέβουν ακόμα λίγο, καθώς σχετικά πρόσφατα εγκαινιάστηκε η λειτουργία δύο νέων.

Από άποψη αξίας ο τζίρος των σούπερ μάρκετ πέρυσι πλησίασε τα 11,8 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 10% συγκριτικά με το 2022. Ειδικότερα, ο τζίρος των τροφίμων, που αντιστοιχεί στο 76% του κλαδικού τζίρου, αυξήθηκε κατά 9,3%, των προϊόντων προσωπικής υγιεινής και καθαριότητας κατά 8,6% και των προϊόντων φροντίδας του σπιτιού κατά 9,5%».

σελφ σέρβις: Τι ποσοστιαία τιμή είχε τελικά πέρυσι ο κλαδικός πληθωρισμός των τροφίμων;

Παναγιώτης Μπορέτος: Λαμβανομένου υπόψιν ότι ο γενικός πληθωρισμός το 2023 διαμορφώθηκε στο 3,5% και ότι ο κλάδος αύξησε τις πωλήσεις του κατά 9,3% σε αξία και κατά 2,5% σε αριθμό τεμαχίων, ο πληθωρισμός των FMCG κυμάνθηκε γύρω στο 6,6%.

Στροφή στις μικρότερες συσκευασίες

σ. σ.: Πώς εξηγείται η αύξηση των πωλήσεων σε τεμάχια με τέτοια κρίση;

Π. Μ.: Με δεδομένο ότι τα τρόφιμα είναι προϊόντα ανελαστικής ζήτησης, πάρτε επιπλέον υπόψη σας ότι το σούπερ μάρκετ «τραβάει» τζίρο από άλλα κανάλια ή και κλάδους λιανικής κι ότι στον τζίρο του συνεισφέρει και ο τουρισμός. Πράγματι, ο τουρίστας της Airbnb στέγης φιλοξενίας γίνεται πελάτης του σούπερ μάρκετ για το πρωινό του, τη μπίρα του κ.ά. Ας δούμε, όμως, το θέμα κι αλλιώς: Φαινομενικά, ναι, είναι εντυπωσιακό, με ανάπτυξη τζίρου 9,3% τα σταθερού barcode προϊόντα και πληθωρισμό 6,6% να εμφανίζουν ανάπτυξη 2,5% σε τεμάχια! Ναι, αλλά μιλούμε για τεμάχια, όχι για μονάδες όγκου ή βάρους. Ο καταναλωτής, λοιπόν, πέρυσι χάριν οικονομίας προτίμησε τις μικρότερες συσκευασίες, τις οποίες ψώνισε τακτικότερα. Για παράδειγμα, μέχρι πριν ενάμιση χρόνο αραιά έβλεπε κανείς να αγοράζονται συσκευασίες ελαιολάδου κάτω του ενός ή των δύο λίτρων. Σήμερα, όμως…

σ. σ.: Ανά γεωγραφική περιοχή πώς εξελίχθηκαν οι πωλήσεις και τι συμπεράσματα βγαίνουν;

Π. Μ.: Εξαιρετική ανάπτυξη οι πωλήσεις είχαν στην τουριστική Κρήτη, 16,3%, όπως και στην Πελοπόννησο, 11%. Στη Βόρεια Ελλάδα αυξήθηκαν 12,4%, στη Θεσσαλονίκη 10,7% και στην Αθήνα 7,7%. Σε όλες τις περιοχές αυξήθηκαν, αλλά προπάντων στις τουριστικές περιοχές. Επίσης, οι πωλήσεις στην Αθήνα το καλοκαίρι δεν εμφάνισαν κάμψη, πράγμα που σημαίνει πως είτε ο κόσμος έφευγε για ολιγοήμερες διακοπές είτε στις αποδράσεις του τα σαββατοκύριακα έκανε προμήθειες από τα σούπερ μάρκετ. Η Αθήνα από άποψη κατανάλωσης αποφέρει το 46,5% των κλαδικών πωλήσεων έναντι 50% παλιότερα, αλλά για τέτοιες διαφορές λάβετε υπόψη σας τη συμμετοχή πλέον και των Discounter Stores στις σχετικές έρευνες, που διαφοροποιεί κάπως το ισοζύγιο, όπως το ξέραμε, ιδίως σε περιοχές όπως η Βόρεια Ελλάδα.

Η αποκλιμάκωση των ανατιμήσεων βοήθησε τις πωλήσεις σε όγκο

σ. σ.: Ποια είναι τα συμπεράσματά σας από την εν παραλλήλω εξέλιξη των ανατιμήσεων με τις πωλήσεις σε τεμάχια; Πώς ανακλούν, δηλαδή, οι ανατιμήσεις στην αγοραστική συμπεριφορά;

Π. Μ.: Ως γνωστόν ο πληθωρισμός άρχισε να χτυπά την οικονομία της χώρας στις αρχές του 2022. Όμως πέρασαν τέσσερις-πέντε μήνες για ν’ αρχίσει να γίνεται αισθητός στο σούπερ μάρκετ, κυρίως γιατί αντιστάθηκαν οι αλυσίδες και οι προμηθευτές. Όμως, από τον Μάιο του 2022 οι αντιστάσεις τους κάμφθηκαν. Έτσι, ενώ μέχρι τον Απρίλιο του 2022 οι ανατιμήσεις στον κλάδο ήταν 3,5%, ως το φθινόπωρο έφτασαν το 11,1% και κορυφώθηκαν το τελευταίο δίμηνο του έτους με ενδείξεις κοντά στο 11,5%. Φτάσαμε έτσι στις αρχές του 2023, οπότε η κυβέρνηση άρχισε να αναρωτιέται έντονα για τις ανατιμήσεις, βλέποντας ότι η ένδειξη του κλαδικού πληθωρισμού τον Ιανουάριο συγκριτικά με τον Ιανουάριο του 2022 ήταν ήδη 11,4%. Φαινόταν ανεξήγητη η εξέλιξη σε σχέση με την πορεία του γενικού δείκτη τιμών, αλλά δεν λαμβανόταν υπόψιν η καθυστέρηση της εμφάνισης του πληθωρισμού στο σούπερ μάρκετ. Βέβαια, με το πέρασμα των μηνών πέρυσι αποκλιμακώθηκε ο ρυθμός ανόδου των τιμών στο ράφι, αλλά οι ανατιμήσεις γίνονταν επάνω σε ένα ήδη υψηλό επίπεδο τιμών. Δηλαδή, μπορεί τον Δεκέμβριο προ διμήνου να είχαμε μια μέση ανατίμηση στον κλάδο μόλις 1,7%, αλλά αυτή «φορτώθηκε» επάνω σε μια σωρευτική ανατίμηση της τάξης του 11,4%, πράγμα που με τη σειρά του σημαίνει ότι συγκριτικά με το 2021 οι ανατιμήσεις στον κλάδο είχαν φτάσει το 13%!

Εκείνο, λοιπόν, που διαπιστώσαμε ήταν ότι, ενώ οι πωλήσεις σε τεμάχια άρχισαν να μειώνονται αφότου άρχισε να γίνεται αισθητή η ακρίβεια στο σούπερ μάρκετ την άνοιξη του 2022, η αποκλιμάκωση του ρυθμού ανόδου των τιμών από το φθινόπωρο πέρυσι συνέβαλε στην ανάκαμψη των πωλήσεων σε τεμάχια. Άρα όσο μειώνεται ο ανατιμητικός ρυθμός και παρότι η ακρίβεια είναι αμείωτη, βελτιώνονται οι τεμαχιακές πωλήσεις σε όγκο. Εκείνο που διαφοροποιείται, ωστόσο, είναι το μίγμα προϊόντων του καλαθιού αγορών, καθώς αυξάνει η συμμετοχή σ’ αυτό των φθηνότερων. Διότι, όπως έχουμε διαπιστώσει ερευνητικά, όταν ο καταναλωτής πιέζεται από την ακρίβεια, αρχικά είτε γυρεύει τη μάρκα της προτίμησής του στις προσφορές, είτε αγοράζει άλλη μάρκα σε προσφορά, είτε ψωνίζει private label. Όταν εξακολουθεί να δυσκολεύεται, αρχίζει να αναζητά εναλλακτικά κανάλια διανομής, ενώ σε επόμενη φάση αλλάζει και την περιοδικότητα χρήσης του προϊόντος. Αν τίποτα απ’ αυτά δεν του λύνει το πρόβλημα, φεύγει από την κατηγορία που τον ενδιαφέρει.
Συμπερασματικά, φαίνεται ότι όσο σταθεροποιούνται οι τιμές τόσο ενισχύεται η τάση αποκατάστασης των πωλήσεων σε τεμάχια –σ’ αυτό νομίζω πως το κυβερνητικό ενδιαφέρον ενθάρρυνε, τουλάχιστον ψυχολογικά, τη ζήτηση.

Το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στα τρόφιμα
Σημειώνω ότι πέρυσι αυξήθηκαν οι πωλήσεις τροφίμων σε τεμάχια κατά 2,6%, των προϊόντων προσωπικής περιποίησης και ομορφιάς κατά 2% και των φροντίδας του σπιτιού κατά 0,9%, εφόσον αυτά τα τελευταία είχαν και τις μεγαλύτερες ανατιμήσεις (τα απορρυπαντικά ήταν ο «πρωταθλητής», με ποσοστό μέσης ανατίμησης 11,9%). Επισημαίνω, πάντως, ότι αυτός που εξετάζει τη σχέση ανατιμήσεων και τεμαχιακών πωλήσεων ανά κατηγορία από τη σκοπιά των αλλαγών της αγοραστικής συμπεριφοράς, πρέπει να λαμβάνει υπόψη του ότι η μετατόπιση της ζήτησης στα χαμηλότερης τιμής προϊόντα κατεβάζει μεν το μέσο όρο των ανατιμήσεων ανά κατηγορία, αλλά δεν αναιρεί την ακρίβεια αρκετών προϊόντων σταθερής, άλλοτε, προτίμησης και δημοφιλίας. Στο ίδιο πλαίσιο, ένα δεύτερο γενικό συμπέρασμα από τις εξελίξεις της προηγούμενης χρονιάς είναι ότι η έμφαση της ζήτησης δόθηκε περισσότερο από προηγούμενες χρονιές στα τρόφιμα, ενώ μειώθηκαν κάπως οι δαπάνες για τη φροντίδα του σπιτιού και την προσωπική περιποίηση, πράγμα που ως δείκτης ευημερίας δηλώνει την επιδείνωση της εισοδηματικής κατάστασης των νοικοκυριών.

Τα τρία τέταρτα των προϊόντων αγοράστηκαν φθηνότερα

σ. σ.: Ποια ήταν η τάση των προσφορών πέρυσι και πώς έδρασαν σε συνδυασμό με την ανάπτυξη του μεριδίου των PL προϊόντων;

Π. Μ.: Το 25,3% των κλαδικών πωλήσεων σε αξία το 2023 αφορούσε προϊόντα που πουλήθηκαν με μείωση τιμής από τα σούπερ μάρκετ έναντι 22,5% το 2022. Στα τρόφιμα το σχετικό ποσοστό έφτασε το 25,3%, ενισχυμένο κατά 3,3 ποσοστιαίες μονάδες συγκριτικά με το 2022, στα προϊόντα προσωπικής περιποίησης κι ομορφιάς μειώθηκε κατά τι (-0,4%) σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και διαμορφώθηκε στο 28,2% και στα προϊόντα φροντίδας του σπιτιού παρά τις μεγάλες ανατιμήσεις τους ενισχύθηκε κατά 3,6 ποσοστιαίες μονάδες κι έφτασε επίσης στο 25,3%. Συνεπώς η αγορά, προκειμένου να συγκρατήσει το επίπεδο της κατανάλωσης, επένδυσε στην αύξηση της προωθητικής πίεσης.

Σε ό,τι αφορά τα PL προϊόντα, το μερίδιό τους σε αξία πέρυσι στο σύνολο των κλαδικών πωλήσεων έφτασε το 26,3%, με ρυθμό ανόδου 11,3% συγκριτικά με την προηγούμενη χρονιά, όταν ο αντίστοιχος ρυθμός ανάπτυξης του τζίρου των επώνυμων προϊόντων ήταν 8,6%. Στα τρόφιμα το μερίδιο τζίρου των PL διαμορφώθηκε στο 26,7%, στα προϊόντα προσωπικής περιποίησης και ομορφιάς στο 20,9% και στα φροντίδας του σπιτιού στο 25,7%. Αυτό, πάντως, που έχει σημασία να τονιστεί είναι, πρώτον, ότι λαμβανομένου υπόψιν πως τα PL είναι κατά μέσο όρο περίπου 30% φτηνότερα από τα brands και πως τα υπό προώθηση προϊόντα είναι μεσοσταθμικά περίπου 25% φθηνότερα από τα εκτός προγραμμάτων προώθησης και, δεύτερον, ότι τα μερίδια των PL και των υπό προώθηση προϊόντων σε αριθμό τεμαχίων ήταν, αντίστοιχα, 35% και 32%-33% επί του συνόλου των πωληθέντων σε τεμάχια, φαίνεται ότι περίπου το 67%-68% του όγκου των προϊόντων που αγοράστηκαν πέρυσι από τα σούπερ μάρκετ, πουλήθηκαν σε χαμηλότερη τιμή (brands και PL). Μάλιστα, το ποσοστό αυτό μπορεί φτάνει το 75%, αν συνυπολογιστούν τα προνόμια αγορών των προγραμμάτων πιστότητας των αλυσίδων, οι δωροπροσφορές κ.ά.

Οι κύριες τάσεις φέτος

σ. σ.: Τι σκέφτεστε για την επίδραση φέτος των κυβερνητικών μέτρων κατά της ακρίβειας και τις αντιδράσεις της αγοράς;

Π. Μ.: Το άγχος όλων σήμερα περιστρέφεται γύρω από τις τυχόν επιπτώσεις των νέων μέτρων στην κερδοφορία των επιχειρήσεων. Προφανώς αναμένουμε μια αλλαγή προσανατολισμού της εμπορικής πολιτικής των επιχειρήσεων, ανάλογη των αποτελεσμάτων που θα αναδείξει η εμπειρία της εφαρμογής των μέτρων και οι αντιδράσεις της ζήτησης. Αν επιτευχθεί το επίδικο, δηλαδή ο εξορθολογισμός των προσφορών, σκέφτομαι ότι κάποιοι από τους προμηθευτές, που αντί της διαφήμισης προτιμούν τη συστηματική προώθηση των προϊόντων τους, ίσως αισθανθούν ν’ αυξάνει απότομα πάνω τους η αμφίπλευρη πίεση από τους leaders των κατηγοριών που ανήκουν τα προϊόντα τους και τα PL των λιανεμπόρων. Επίσης, πιστεύω ότι θα ενισχυθεί η τάση εξορθολογισμού του κωδικολογίου των προϊόντων χάριν της ελάφρυνσης του λειτουργικού κόστους και των σούπερ μάρκετ και της βιομηχανίας. Τέλος, δεδομένου ότι η ευρωπαϊκή εμπειρία δείχνει τη μείωση των νέων λανσαρισμάτων υπό συνθήκες ακρίβειας, δεν νομίζω ότι θα αποτελέσουμε εξαίρεση και, στο πλαίσιο αυτό, δύσκολα θα δούμε και κατηγοριακές καινοτομίες, όπως αυτή π.χ. των plant based τα τελευταία χρόνια. Κι είναι φυσικό, όταν ο κόσμος ζει υπό πίεση συμπεριφέρεται συντηρητικά.

 

Προς τι η έκπληξη;

Όπως και να ‘χει το πράγμα, ήταν έκπληξη. Γιατί είναι ασυνήθιστο ο καθωσπρέπει ελληνικός επιχειρηματικός κόσμος να βγάζει ξάφνου γλώσσα στην αυθεντία των Βρυξελλών, επιτιμώντας την σε ό,τι αφορά το σχέδιο του κοινοτικού Κανονισμού για την εξόφληση των προμηθευτών εντός τριάντα ημερών από την πώληση των εμπορευμάτων τους στους λιανέμπορους. Να τη μέμφεται ότι «δεν μελέτησε τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος, βάσει των εθνικών ιδιομορφιών» κι ότι προσέγγισε το θέμα λάθος, «εφόσον προτάσσει έναν ομοιόμορφα ολιστικό τρόπο ρύθμισης των συναλλαγών σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια, είτε αγνοώντας είτε αδιαφορώντας για τα προβλήματα που θα προκληθούν ανά χώρα και κλάδο του εμπορίου» (βλέπε σελ. 16-17).

Σωστά, έτσι είναι! Διότι ο οικονομικός σχεδιασμός όσων πίνουν νερό στην καταγγελία των οικονομικών σχεδιασμών, έτσι γίνεται. Έτσι επιβάλλονται τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, έτσι ανακατασκευάζεται ο κόσμος. Με τεχνοκρατική απαξίωση της κοινωνικοοικονομικής ιδιομορφίας και με όπλο τον οικονομικό εκβιασμό. Με αδιαφορία για το κοινωνικό κόστος από την επιβολή της ομοιομορφίας και με όρκους πίστης στην οικονομία μιας αγοράς, που τη φτιάχνουν στα μέτρα τους.

Προς τι λοιπόν η έκπληξη; Όλοι όσοι ασκούν επιχειρηματική ηγεμονία, τα ξέρουν αυτά. Τα έχουν ζήσει και τα υπερασπίζονται, γιατί έτσι επιβιώνει κανείς σήμερα και γιατί επιβίωση σημαίνει αγώνας για την ηγεμονία! Κάπου κάπου, όμως, δίνονται οι αφορμές, όπως τώρα με τον κοινοτικό Κανονισμό, κι έρχονται στη θέση όσων υφίσταται τα γυμνάσια…

Φυσικά, δεν τίθεται καν προς συζήτηση το αν ή το κατά πόσο είναι τυπικά δόκιμο οι προμηθευτές να πιστοδοτούν τους μεγάλους πελάτες τους, αποδεχόμενοι εθιμικά ή υπό πίεση τις πολύμηνες καθυστερήσεις εξόφλησής τους –έχοντας, στο μεταξύ, καμμένη τη γούνα τους από το πρώτο τη τάξει, άλλοτε, όνομα του κλάδου… Όμως, αυτές τις «απαράδεκτες» για τους κοινούς συναλλασσόμενους καθυστερήσεις τις θέσμισαν ιστορικά ως κίνητρο οργάνωσης της λιανικής αγοράς οι ίδιοι οι προμηθευτές της, που ουδέποτε παύουν να κυνηγούν τον αδιάκοπο εκσυγχρονισμό της προς εξυπηρέτηση της δικής τους αποτελεσματικότητας, με το μικρότερο δυνατόν κόστος.

Η πράξη δείχνει ότι, ανάλογα με το εκάστοτε υπόδειγμα πολιτικής ρύθμισης της οικονομίας, η αγορά προσαρμόζεται, βάσει των προτεραιοτήτων της, ευέλικτα και καινοτόμα. Ποιες ήταν οι επιταγές της πολιτικής ρύθμισης άλλοτε; Ήταν ο αποκλεισμός της εμπορικής επιχείρησης από την τραπεζική πίστωση; Τη λύση την έδωσαν οι προμηθευτές, παίζοντας το ρόλο των τραπεζών για λογαριασμό των αναπτυσσόμενων πελατών τους! Ποιες είναι οι επιταγές της πολιτικής ρύθμισης της οικονομίας σήμερα; Είναι ο αποκλεισμός της μικρής παραγωγικής κι εμπορικής επιχείρησης από την τραπεζική πίστωση, προκειμένου να επισπευστεί η συγκεντροποίηση του κεφαλαίου; Τη λύση τη δίνουν μια χαρά τα funds κι οι μεγάλες αλυσίδες λιανικής, οι οποίες πιστοδοτούν π.χ. τους διατιθέμενους μικρολιανέμπορους να γίνονται franchisees τους, αναλαμβάνοντας αυτές ρόλο τραπεζιτών!

Όμως, και χωρίς να γνωρίζει κάποιος το λόμπινγκ, τους συσχετισμούς πίσω από τη διαμόρφωση του επίμαχου κοινοτικού Κανονισμού, η συγκυρία της προώθησής του θα ‘πρεπε να προκαλεί κρίση πανικού στον κλάδο. Διότι, με τη βεντάλια του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας ανοιχτή και τις προειδοποιήσεις περί δομικής αναδιάρθρωσης της παραγωγής, της διανομής και της αγοράς εργασίας υπό τη επίδραση των νέων τεχνολογιών, μοιάζει η αναμενόμενη κρίση ρευστότητας στην οργανωμένη λιανική από την εφαρμογή του Κανονισμού, να είναι όχι το restart της, αλλά ηλεκτροσόκ για τη μετάβασή της στη νέα εποχή. Τι είναι, όμως, η νέα εποχή –εποχή ρομποτικής και κβαντικών υπολογιστών, που είναι ζήτημα δέκα-δεκαπέντε χρόνων να εμφανιστούν;

Συνάδει, τάχα, με το κλασικό μοντέλο σούπερ μάρκετ, όπως το ζούμε ως τώρα; Η όποια απάντηση οφείλει να λαμβάνει υπόψιν ότι το business as usual της χρηματιστικοποιημένης μας οικονομίας, ριζοσπαστικοποιημένο από τις τεχνολογίες αιχμής, λογικά έχει κάθε συμφέρον να επιταχύνει άρδην τις διαδικασίες συγκεντροποίησης των κεφαλαίων, που θα αλλάξουν, ίσως, εκ βάθρων την αρχιτεκτονική της αγοράς. Θα δούμε ποιος και πότε θ’ αδράξει την ευκαιρία της καινοτομίας..

Περί κολακείας της ακοής

Η Ελλάδα, χώρα της χρονιάς!» κατά τον Economist. Ωραία ακούγεται! Πέρυσι «χώρα της χρονιάς» ήταν η Ουκρανία και ανά έτος παραπίσω η Ουρουγουάη, η Τυνησία, η Μιανμάρ, η Κολομβία, η Γαλλία, η Αρμενία, το Ουζμπεκιστάν, το Μαλάουι, αλλά και πάλι, ωραίο ακούγεται!

Στο πρώτο και το πέμπτο κριτήριο της αξιολόγησης του Economist, σχετικά με τον «πληθωρισμό» και το «χρηματιστήριο», πετύχαμε διάνα και δη με όρους ταυτότητας των αιτίων επιτυχίας. Το φωνάζουν τα στοιχεία της ICAP CRIF, που προέκυψαν από την επεξεργασία των ισολογισμών των πεντακοσίων πιο κερδοφόρων ελληνικών εταιρειών: Τα προ φόρων κέρδη τους το 2022 υπερδιπλασιάστηκαν με ρυθμό 137,9%! Έφτασαν τα 19,953 δισ. ευρώ έναντι 8,389 δισ. το 2021, δηλαδή, μόλις σε μια χρονιά κέρδισαν παραπάνω 11,5 δισ. ευρώ –όσο είναι ο ετήσιος τζίρος των σούπερ μάρκετ! Κι αυτό συνέβη ακριβώς τη χρονιά που ο πληθωρισμός έφτασε το 9,5% και που το μέσο πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών μειώθηκε κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες (πηγή, ΕΛΣΤΑΤ). Υπερδιπλασιασμός κερδών απ’ τη μια, αύξηση τζίρου 58,7% απ’ την άλλη στα 156,5 δισ. ευρώ. Αν δει κανείς τις κορυφαίες εταιρείες της σχετικής κατάταξης (τράπεζες, ομίλους πετρελαιοειδών κ.ά.), η άσκηση λύνεται πια χωρίς μολύβι! Πώς να μην υπεραποδώσει έτσι το ελληνικό χρηματιστήριο; Με ετήσια κέρδη 10,5 δισ. ευρώ και αύξηση της χρηματιστηριακής αξίας της ελληνικής αγοράς κατά 43,8%, γίνεται κανονικό πάρτι!

Κι επειδή ο πληθωρισμός, «φουσκώνοντας» τους τζίρους ολίγων επιχειρήσεων, «φουσκώνει» και το ΑΕΠ και τον κρατικό κορβανά –ο οποίος γεμίζει πια τώρα κατά το 63% από έμμεσους φόρους, ενώ ως άθροισμα έμμεσων, άμεσων φόρων κι εισφορών το έχειν του έφτασε να αναλογεί στο 43% του ΑΕΠ–, πετύχαμε και στο κριτήριο αξιολόγησης του Economist που σχετίζεται με το ΑΕΠ!…
Ήταν κι ένα τέταρτο κριτήριο, που συνδέεται με τις «θέσεις εργασίας», αλλά οι αξιολογητές του Economist μάλλον δεν έλαβαν υπόψιν τα στοιχεία των τελευταίων μηνών, που δείχνουν ότι οι νέες θέσεις εργασίας μοιράζονται πια μεταξύ πλήρους και μερικής απασχόλησης, ενόσω οι επιχειρηματίες διαμαρτύρονται ότι δεν βρίσκουν εργατικά χέρια…

Γι’ αυτή τη χρυσοτόκο χρονιά, λοιπόν, το 2022, η Eurostat μας κατέταξε στην 25η θέση στην ΕΕ στην πραγματική ατομική κατανάλωση, κατά 22% χαμηλότερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου! Μάλιστα, όπως υπολογίζει η ευρωπαϊκή στατιστική αρχή, για κάθε 100 ευρώ εισοδήματος ο μέσος Ευρωπαίος ξοδεύει τα 87,30, αλλά ο μέσος Έλληνας «τρώει» τα …104!
Πράγματι, τα στοιχεία της ΤτΕ δείχνουν ότι το δίμηνο Οκτωβρίου-Νοεμβρίου επιχειρήσεις και νοικοκυριά «έβαλαν χέρι» στις καταθέσεις τους, μειώνοντάς τις κατά 3 δισ. ευρώ. Φυσικά, αυτοί που απέσυραν άνω του 92% αυτού του ποσού, ήταν επιχειρηματίες, πράγμα ερμηνεύσιμο αν αναλογιστεί κανείς, για παράδειγμα, ότι από τη δόση δανείων 2,7 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, τα 2,3 δισ. πήγαν μόλις σε 36 ομίλους επιχειρήσεων. Η «μαρίδα» παίρνει μόνο το 0,4% «Η του όλου!… Το στρίμωγμα του εγχώριου επιχειρείν δεν κρύβεται πια ότι αγκαλιάζει όλο και μεγαλύτερα επιχειρηματικά μεγέθη.

Φέτος ως γνωστόν θα καταβληθούν φόροι σχεδόν 63 δισ. ευρώ. Αλλά από τους 4.013.138 φορολογούμενους, που στα τέλη του Οκτωβρίου είχαν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τη φορολογική διοίκηση, οι 2.041.234 ήδη βρίσκονται στην επικίνδυνη ζώνη των αναγκαστικών μέτρων, στους 1.479.507 έχουν ήδη επιβληθεί αναγκαστικά μέτρα είσπραξης, ενώ σε εκκρεμότητα είναι η λήψη αναγκαστικών μέτρων επί μισθών, συντάξεων, ακίνητων περιουσιακών στοιχείων κ.ά. στους 561.727 (πηγή, ΑΑΔΕ).

Κι όμως, όπως φαίνεται από στοιχεία της ΑΑΔΕ που επεξεργάστηκε το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, μόλις 9.198 ΑΦΜ χρωστούν τα 81,95 δισ. ευρώ από τα 105,1 δισ. του συνόλου των φορολογικών χρεών. Αν ληφθεί υπόψιν ότι το 72,9% των οφειλετών χρωστούν από 50 έως  10.000 ευρώ, φαίνεται ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της εγχώριας επιχειρηματικότητας όλης της γκάμας των εταιρικών μεγεθών αργοσαπίζει. Να πώς εξηγείται και το χρέος των 47,16 δισ. ευρώ στα ασφαλιστικά ταμεία… Είναι μαγεία, όμως, η πρωτιά της χώρας κατά Economist, την ώρα που ο κόσμος κλείνεται στα σπίτια του γιατί δεν έχει να ξοδέψει έξω, οπότε ανεβάζει την κατανάλωσή του στα FMCG, έστω ψωνίζοντας ό,τι φτηνότερο βρίσκει. Γι’ αυτό χαίρεται η Lidl, κάνοντας επικοινωνιακό μεράκι τη φτήνια της

Αλλού τα κακαρίσματα, αλλού γεννούν οι κότες!

Τό ‘γραφα στο «σελφ σέρβις» κανά τριάρι χρόνια πριν και χαμογέλαγα, κουνώντας το κεφάλι: «θα με διαβάζουν τώρα τίποτα επιχειρηματίες ή ακαδημαϊκοί και θα μυκτηρίζουν…». Και τι έγραφα; Ότι η ελληνική κοινωνία γίνεται «κοινωνία των δύο τρίτων» από την ανάποδη, δηλαδή «φτωχοί» προς «έχοντες», δύο προς ένα! Έπεσα διάνα! Όλοι οι εισηγητές που παρουσίασαν έρευνες τάσεων στο συνέδριο του ΙΕΛΚΑ, αυτό έλεγαν! Και ξανακούναγα το κεφάλι…

Οι τρεις στους τέσσερις πολίτες που ρωτήθηκαν, πιστεύουν ότι υπάρχει κερδοσκοπία κι αισχροκέρδεια στην αγορά (MRB, Δ. Μαύρος) κι ο υπουργός Ανάπτυξης, απευθυνόμενος στους σύνεδρους, απέδωσε την ακρίβεια των τροφίμων αποκλειστικά στην κλιματική κρίση. Που άρχισε το 2019 κι άντε βρες πού θα μας βγάλει! Έτσι του άρεσε! Αλλά αν σε κανά δυό μήνες βγουν οι εκατό στους δέκα και του πουν για κερδοσκοπίες και τέτοια, θα του αρέσει; Μιλώ για όλους –εργοδότες και μισθωτούς– όσοι οφείλουμε στο εξής να συμμετέχουμε με το στανιό και με ατομική ευθύνη καθενός στα τζογαδόρικα ρίσκα του χρηματιστηρίου ενέργειας, πληρώνοντας τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος… Μιλώ για όσους ταξιδεύουν Αθήνα-Θεσσαλονίκη με τριαντατόσα ευρώ διόδια, και βενζίνη πάνω από τα δύο ευρώ το λίτρο, όταν από τον Προμαχώνα στη Σόφια πληρώνεις διόδια ένα ευρώ, και βενζίνη δέκα-είκοσι λεπτά λιγότερο του ενός ευρώ το λίτρο…

Είχε απόλυτο δίκιο ο πρόεδρος της ΕΣΕ, όταν τα ‘βαζε με τα ΜΜΕ, κατηγορώντας τα για εμπάθεια προς τον κλάδο, αφού κοιτάνε μόνο τον πληθωριστικό τζίρο, ξεχνώντας να ρίξουν μια ματιά στα κέρδη των σούπερ μάρκετ. Θα πρότεινα, μάλιστα, τα τρία βασικά επιχειρήματα της εισήγησής του, μαζί με την ταυτότητα του κλάδου, όπως περιεκτικά την απέδωσε στην εισήγησή του ο πρόεδρος του ΙΕΛΚΑ, να τυπωθούν σ’ ένα μονόφυλλο και με υπογραφή ΕΣΕ, να μοιραστούν χρονιάρες μέρες στο πελατειακό κοινό των αλυσίδων, τοποθετημένο μέσα στα φυλλάδιά τους, μαζί μ’ ένα «καλή χρονιά φίλε πελάτη!».

Η αλήθεια είναι ότι η εκδοτική πιάτσα προτιμά τα ανέξοδα, τα φωνακλάδικα στερεότυπα μιας άλλης εποχής αποφεύγοντας να μελετά και να συγκρίνει από χρονιά σε χρονιά τους ισολογισμούς κάθε λογής εταιρειών κι ομίλων… Γιατί αυτό κοστίζει. Χάνεις διαφημιζόμενους! Αλλά το πολιτικά νόστιμο είναι ότι το ξεφώνημα των σούπερ μάρκετ συχνά γίνεται από φιλελεύθερα και συστημικά μέσα. Τα λίγα αριστερά απλώς εκτίθενται. Διότι αν κάποιος ήθελε στα σοβαρά να επικρίνει τον κλάδο για τις τιμές, αν ήταν συνεπής φιλελεύθερος, θα φώναζε ότι οι μεγάλες αλυσίδες δεν ζητούν τα πειστήρια ανάγκης των εκάστοτε ανατιμήσεων από τους προμηθευτές τους και δεν τους «στριμώχνουν». Ή ότι οι αλυσίδες που θα μπορούσαν να πριμοδοτήσουν έναν πόλεμο στις τιμές, ξεκουνώντας τους ανταγωνιστές τους, έχουν μεγάλα ανοίγματα στις τράπεζες και φοβούνται το ρίσκο. Και αν ήταν αριστερός, θα έλεγε ότι όχι τώρα, αλλά τουλάχιστον μια ολόκληρη εικοσαετία το πολύ χρήμα από τις εκάστοτε φουσκωμένες τιμές απλώς …καίγεται! Γιατί η διαδικασία της συγκέντρωσης του κλάδου έχει τριβές, ανεβάζει τον επενδυτικό πυρετό, δημιουργεί ράκη, ανάβει φωτιές. Η βιομηχανία –η μεγάλη φυσικά– δε χάνει που να χαλάσει ο κόσμος. Φουσκώνει σταθερά τις τιμές, ξέροντας ότι ένα τμήμα τους θα ξοδευτεί (θα καεί) στις διπλοτριπλοεξαγορές των ίδιων καταστημάτων, στο χτίσιμο νέων κοκ. Ας είναι καλά ο «βασιλιάς καταναλωτής» που πληρώνει.

Το πιο νόστιμο, όμως, είναι ότι την κυβέρνησή μας την πήρε ξάφνου ο φιλελεύθερος πόνος για τις «σταθερές», τις «κανονικές» τιμές. Κάποιοι ατσίδες φαίνεται πως έχουν τις εμμονές τους με τη δογματική πίστη στις αξίες της θεωρίας του μάρκετινγκ για την ιδεώδη χρήση των εργαλείων του. Δεν μπορεί, σου λέει, να «σπρώχνεις» μόνιμα το προϊόν σου με προσφορές κι εκπτώσεις και να κοροϊδεύεις τον «βασιλέα» σου… Άραγε δεν εννοούν ότι έτσι, κάτω από τους leaders, το πολύ και από τους δεύτερους «παίκτες» της αγοράς κάθε προϊοντικής κατηγορίας, όλοι οι άλλοι θα εξαερωθούν; Ή το εννοούν, αλλά ας πάει το παλιάμπελο ενός σεβαστού κομματιού της ελληνικής βιομηχανίας; Η Αποκάλυψη Πισσαρίδη θα χάσει στο εξής πολλούς πιστούς. Και δη από τους ευλαβέστερους…

Να μην ξεχάσω: Καλές γιορτές φίλε αναγνώστη!

Η οικονομική και η πολιτική διάσταση της συγκέντρωσης

Το ότι η κρίση ευνοεί τη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου ή τη συγκέντρωση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε λίγα χέρια, είναι κάτι που δεν εντυπωσιάζει πια κανέναν, αλλά και κανέναν δεν αφήνει αδιάφορο. Οι λίγοι ευνοημένοι επιχειρηματίες τη θεωρούν ευλογία κι όλοι οι άλλοι το φυσάνε και δεν κρυώνει. Πολύ ενδιαφέροντα σχόλια για τη συγκέντρωση του κλάδου στη χώρα μας κάνει ο κ. Ιωάννης Λιανός, πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού, στο τελευταίο μέρος της συνέντευξής του που δημοσιεύουμε στο ανά χείρας (ή επί οθόνης) τεύχος, όπου ξεκαθαρίζει ότι το σχετικό ενδιαφέρον της ανεξάρτητης αρχής αφορά αποκλειστικά το οικονομικό σκέλος της συγκέντρωσης, βάσει του Δικαίου του Ανταγωνισμού και των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής, και ουδόλως το πολιτικό της σκέλος. Καθαρές εξηγήσεις για ν’ αποφεύγονται οι παρεξηγήσεις, τις οποίες ενίοτε προκαλεί υστερόβουλα για λόγους εντυπωσιοθηρίας η πολιτική ως κυβερνητική πολιτική της συγκέντρωσης του πλούτου, θύμα της οποίας έπεσε η ίδια η Επιτροπή Ανταγωνισμού, εγκαλούμενη για το ό,τι «κάνει απλώς ρεπορτάζ για την ακρίβεια στην αγορά» αντί ερευνών επί της αισχροκερδούς και άπληστης πλευράς της.

Εν προκειμένω δεν θα λεπτολογήσουμε, επειδή αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στα καθαρά κέρδη των τελευταίων ισολογισμών των δύο μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών, που τιμώρησε η ΔΙΜΕΑ με καμπάνα ενός εκατομμυρίου ευρώ στην καθεμιά, για να καταλάβει ότι και μπανανία είμαστε και το χαιρόμαστε: Η μία είχε καθαρά κέρδη 14 εκατ. ευρώ έναντι 3,2 εκατ. το προηγούμενο έτος και η άλλη 20,8 εκατ. ευρώ έναντι 12,1 εκατ. αντιστοίχως, όπως διαβάσαμε στον Τύπο! Αλλά επειδή η φορολόγηση των υπερκερδών από το πάρτι του πληθωρισμού είναι δουλειά της κυβερνητικής πολιτικής, από την οποία όμως αυτή απέχει και γι’ αυτό εκτίθεται όλο και περισσότερο, ε ας γίνει και λίγος επικοινωνιακός τσαμπουκάς –έτσι, για ξεκάρφωμα– σε ακόμα μία ανεξάρτητη αρχή, δεν χάλασε ο κόσμος! Σιγά το πράμα…!

Επειδή το πρόβλημα, όμως, εστιάζεται στην πολιτική διαχείριση της συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, μοιάζει τριτεύον ζήτημα να πεισθεί ο θεωρητικός φιλελεύθερος νους ότι τα περί «αοράτου χειρός της αγοράς», που υποτίθεται ότι την ρυθμίζει αυτόματα, άρα εμμέσως κι αυτή την τάση της συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, κατάντησαν γκροτέσκο. Διότι όταν ως κυβέρνηση χορηγείς δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης 667 εκατ. ευρώ σε εκατό χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις και 18 δισ. ευρώ σε πεντακόσιες μεγάλες, υπάρχει μεν το «χέρι» (είναι ορατό και ουδόλως άδολο), αλλά αντί του «αυτορρυθμιστικού» αυτοματισμού εφαρμόζει κοινωνική μηχανική, αλλάζοντας βίαια και στα σβέλτα την κοινωνική διαστρωμάτωση.

Πράγματι, τι θα γίνουν τα δεκάδες χιλιάδες αφεντικά των μικροεπιχειρήσεων, που είναι βουτηγμένες στα χρέη και αποκλεισμένες από τον τραπεζικό δανεισμό;… Και διότι, όταν ως κυβέρνηση επιβάλλεις οριζόντιο φόρο 1.444 ευρώ σε 473.000 ελεύθερους επαγγελματίες και την ίδια ώρα αφήνεις ανέγγιχτα τα υπερκέρδη των εταιρειών ενέργειας, των διυλιστηρίων, αλλά και των τραπεζών που βάζουν στο χέρι εντελώς τζάμπα φέτος καθαρά κέρδη άνω των 3 δισ. ευρώ(!), κοινωνική μηχανική κάνεις! Κι όχι τίποτ’ άλλο, αλλά οι πόροι της φοροκλοπής των ελεύθερων επαγγελματιών πέφτουν τουλάχιστον στην αγορά, ενώ οι πόροι από τις φοροαπαλλαγές των μεγαλόσχημων, που χαίρουν ισχυρής εκπροσώπησης στο πολιτικό σύστημα και προστασίας, γίνονται λογαριασμοί σε φορολογικούς παράδεισους.

Αυτά ενδεχομένως κάποιους από τους αναγνώστες μας δεν τους αγγίζουν, γιατί κατατάσσουν εαυτούς στη χορεία των ευνοημένων. Αλλά είναι έτσι; Πόσοι έχουν συνειδητοποιήσει, άραγε, το βάθος και το εύρος των επικείμενων αλλαγών στην κοινωνική σύνθεση της πελατείας τους, που θα εντείνει μεσοπρόθεσμα τις μετατοπίσεις των καταναλωτικών ενδιαφερόντων, αλλάζοντας εκ νέου και επί τα χείρω γι’ αυτούς –για τα προϊόντα τους ή τα μαγαζιά τους– τις καταναλωτικές συμπεριφορές; Η τυχόν επίδειξη αμεριμνησίας εκ μέρους τους πιθανώς θα αιφνιδιάσει άσχημα ορισμένους από αυτούς, καθιστώντας τους ανταγωνιστικά ευάλωτους, υπερβολικά ανασφαλείς και έτοιμους όσο δεν το φαντάζονται σήμερα να συζητήσουν την πώληση των εταιρειών τους.

 

Τι έχουν τα έρμα και ψοφάνε…

Το πώς γίνεται στην Ελλάδα, κατά τη Eurostat, οι εργαζόμενοι να δουλεύουν περισσότερο από κάθε άλλον Ευρωπαίο (41 ώρες τη βδομάδα, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι οι 37,5 ώρες), με το μέσο μισθό στον ιδιωτικό τομέα να φτάνει μόλις τα 1.038 ευρώ, και την ίδια στιγμή η χώρα να φιγουράρει στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ στην παραγωγικότητα της εργασίας, είναι κάτι που η επιχειρηματικότητα όφειλε να το έχει απαντήσει. Αντ’ αυτής απαντά η κυβερνητική πολιτική, «απελευθερώνοντας» την εργασία από το οκτάωρο και το πενθήμερο στην ουσία, στη βάση της λογικής «δεν σας φτάνουν τα λεφτά; Δουλέψτε παραπάνω ώρες και ημέρες!». Διότι δουλειές υπάρχουν, λένε οι επιχειρηματίες, δυσφορώντας για την έλλειψη εργατικών χεριών και δηλώνοντας απερίφραστα ότι για τη ρύθμιση της αγοράς εργασίας δεν αποφασίζει εντέλει ο νόμος, αλλά η Αγορά (με κεφαλαίο Α), δηλαδή οι κερδώες σκοπιμότητες. Σωστά, εδώ δεν πιάνουν οι ιδέες των κουτόφραγκων, που δοκιμάζουν την τετραήμερη πλήρη απασχόληση άνευ μείωσης μισθού, μιλώντας μάλιστα με ενθουσιασμό για τη δοκιμή, κάνοντας λόγο περί αμείωτης παραγωγικότητας της εργασίας, ικανοποίησης των εργαζομένων και περιορισμού των αποχωρήσεων προσωπικού. Ένα τέτοιο πείραμα πέτυχε πρόσφατα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Από τις 61 συμμετέχουσες επιχειρήσεις διαφόρων κλάδων (χρηματοπιστωτικού, κατασκευαστικού, υγειονομικού κ.ά.), οι 56 δηλώνουν έτοιμες να υιοθετήσουν το τετραήμερο μόνιμα. Ένα άλλο ετοιμάζεται τώρα, με πενήντα γερμανικές επιχειρήσεις υπό την επιστημονική εποπτεία του Πανεπιστημίου του Μούνστερς… Εξωτικά πράματα!

Στην Ελλάδα δεν είμαστε κουτόφραγκοι, διότι εδώ τα πράγματα τακτοποιούνται «έξυπνα»: Υποχωρούν η ποιότητα των παρεχόμενων δημόσιων υπηρεσιών και η ανεξαρτησία του κρατικού μηχανισμού από πολιτικές πιέσεις; Ανθεί η διαφθορά; Κανένα πρόβλημα! Πάντα υπάρχει κατιτί το αίσιον υπέρ των μεγάλων της οικονομίας, να ‘ναι καλά το κεμέρι των ευρωπαϊκών πόρων και οι Ιφιγένειες δικαιωμάτων της εργασίας. Δεν πάει να λέει η Παγκόσμια Τράπεζα ότι η Ελλάδα το 2022 υποχώρησε στον δείκτη κυβερνητικής αποτελεσματικότητας από την 70η στην 72η θέση; Δεν πάει να λέει ότι στην αντιμετώπιση της διαφθοράς πέσαμε ως χώρα πέρυσι από την 87η στην 93η θέση κι ότι στον δείκτη της ποιότητας θεσμών και κανονισμών η κυβέρνησή μας κατακρημνίστηκε στην 70η θέση από την 61η το 2020; Ποιο σοβαρό επιχειρηματία ενδιαφέρει η κυβερνητική ανικανότητα με τέτοια ευκολία ικανοποίησης των εργοδοτικών ενδιαφερόντων, που δεν το ‘βαζε κανείς με το νου του καν στα χρόνια των μνημονίων; Κανέναν! Θα ήταν αγνωμοσύνη άλλωστε…

Όμως η ριμάδα η στατιστική δείχνει τα επίχειρα τέτοιων κυβερνητικών ευκολιών τεντώματος της κοινωνικής ζωής στο καλαπόδι της υποτιθέμενης αυτορρύθμισης της οικονομίας. Για παράδειγμα, το 1960 στη χώρα γεννήθηκαν 157.239 μωρά και πέθαναν 60.563 άνθρωποι (θετικό ισοζύγιο 86. 676 ατόμων). Το 2010, χρονιά οικονομικής χρεοκοπίας, γεννήθηκαν 114.766 μωρά και πέθαναν 109.084 άνθρωποι (θετικό ισοζύγιο 5.682 ατόμων). Έκτοτε το πράγμα πηγαίνει κατά διαόλου. Πέρυσι οι γεννήσεις έπεσαν στις 76.541 κι οι θάνατοι εκτοξεύτηκαν στους 140.801 (αρνητικό ισοζύγιο 64.260 ατόμων). Αν αυτό δεν είναι αποτέλεσμα των συνθηκών ζωής και εργασίας στη χώρα, όπου εκατοντάδες χιλιάδες νέοι άνθρωποι αδυνατούν να κάνουν οικογένειες και να μεγαλώσουν παιδιά, τι είναι; Ποιο είναι το μέλλον μιας χώρας με ρηχή παραγωγική βάση, εξαρτημένη από τις εισαγωγές, με τις περισσότερες δουλειές εντάσεως εργασίας και χαμηλής αμοιβής;

Θυμίζω απλώς ότι το 26% των μισθωτών, δηλαδή 640.718 άτομα σε σύνολο 2.455.046 μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα, δουλεύουν με συμβάσεις μερικής απασχόλησης. Δηλαδή, μισθοδοτούνται μηνιαίως κατά μέσο όρο με 430,81 ευρώ μικτά και με 346 ευρώ στην τσέπη. Οι υπόλοιποι 1.815.954 εργαζόμενοι (74%) πληρώνονται μηνιαίως κατά μέσο όρο 1.251,61 ευρώ μεικτά, 1.140 ευρώ καθαρά. Τράβα τώρα εσύ, με τον πληθωρισμό συνεταίρο στο πορτοφόλι σου, να δουλεύεις όσο βαστούν τα κότσια σου, ιδίως αν έχεις παιδί, και να συμμερίζεσαι την αυτορρυθμιστική αυθεντία της «Αγοράς»: «Τελικά έχετε δίκιο! Πώς δεν το ‘χα σκεφτεί;»…

Εποπτεία και επιτελικότητα

Τάχα το επιχείρημα της συμβολής της αύξησης του βασικού μισθού στις ανατιμήσεις της αγοράς, με το οποίο οι μάνατζερ συνήθως κλείνουν τη συζήτηση περί των αιτίων του πληθωρισμού –κατόπιν των αναφορών τους σε γεωπολιτικές, οικονομικές και κλιματολογικές αιτίες του φαινομένου–, τι ακριβώς εννοεί; Εννοεί άραγε ότι η αύξηση του μισθολογικού κόστους των επιχειρήσεων τις ωθεί να ρεφάρουν, σηκώνοντας τις τιμές, ή μήπως ότι είναι εντέλει και θέμα δικαιοσύνης η απόσπαση μεριδίου υπέρ τους (σαν «ευκαιρία») από την αναπροσαρμογή ορισμένως των μισθών; Οι λογιστικές ή ιδεολογικές προκείμενες των απαντήσεων δεν μπορεί, πάντως, να αγνοούν την τεκμηριωμένη θέση των κορυφαίων διεθνώς συστημικών εκφραστών του επιχειρείν και της εγχώριας Επιτροπής Ανταγωνισμού ότι ο κύριος υπεύθυνος του πληθωρισμού είναι η απληστία των επιχειρήσεων για πλεόνασμα κερδών.

Ασχέτως του αν μαζί με τα ξερά της απληστίας καίγονται και τα χλωρά της δυστοκίας των επιχειρήσεων, το σήμα από τους φίλιους φορείς της επιχειρηματικότητας είναι προειδοποιητικό: «Συμμαζευτείτε αυτοβούλως, ειδάλλως ο λόγος θα δοθεί στην πολιτική ρύθμιση!». Όταν ο κερδώος αυτοσκοπός του επιχειρείν δεν λαμβάνει υπόψιν συστημικούς σκοπούς και αναγκαιότητες (καθότι «ιδιωτικός», άρα μυωπικός), η πολιτική σαν έκφραση της κοινωνικής του ηγεμονίας τού επιβάλλει ρυθμίσεις «αυτοπροστασίας»… Πόσοι αντιλαμβάνονται λ.χ. σήμερα τη συστημική προτεραιότητα της Δύσης για στρατηγική συνοχή, άρα με όρους ελάττωσης και της κοινωνικής τριβής, ενόσω προάγεται ο ανταγωνισμός των μειζόνων περιφερειών του άλλοτε παγκοσμιοποιημένου κόσμου κι αρχίζει να δοκιμάζεται η πλανητική της ηγεμονία; Πόσοι ανησυχούν για τα όρια αντοχής της μονεταριστικής αντιπληθωριστικής πολιτικής, ενόσω η ωρίμαση του κινέζικου καπιταλισμού τον οδηγεί στην έναρξη κυκλικών κρίσεων κατ’ εικόνα και ομοίωση του Δυτικού καπιταλισμού; Για πόσο αυτό το «κατ’ εικόνα κι ομοίωση» θα αφορά μόνο οικονομικούς δείκτες κι όχι εκδηλώσεις εξαγωγής της οικονομικής κρίσης με πολεμική πρόθεση;

Αλλά αυτά είναι κουβέντες με στοιχειώδη αξίωση εποπτείας του αντικειμένου κι όχι κατ’ επίφαση «επιτελικότητας», που τη μια περπατά στα αποκαΐδια της αβελτηρίας της, την άλλη τσαλαβουτά στις λάσπες της ανημποριάς της και την παράλλη νομοθετεί ακραίες απορρυθμίσεις της εργατικής νομοθεσίας –υποτίθεται στο πλαίσιο ενσωμάτωσης ευρωπαϊκής Οδηγίας, της οποίας, ωστόσο, επειδή παραβιάζει το πνεύμα και το γράμμα, η χώρα μέλλει να διασυρθεί στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Ο λόγος αφορά όχι τις προστατευτικές ρυθμίσεις της Οδηγίας, αλλά την περαιτέρω ελαστικοποίηση και επισφάλεια της εργασίας και προπάντων την άγνωστη ως τώρα στο ελληνικό Δίκαιο «σύμβαση ετοιμότητας» ή «μηδενικών ωρών», η οποία δεσμεύει τον εργαζόμενο έναντι του εργοδότη με όρους άτυπης ομηρίας. «Τα καταφέραμε!», λένε ευτυχείς οι επιχειρηματίες του delivery, του catering, των εκδηλώσεων πολιτιστικού ενδιαφέροντος, των επισκευαστικών εργασιών κ.ά., ξεχνώντας το «ακατανόητο» κύμα παραίτησης των εργαζομένων…Χαράς ευαγγέλια!

Στο μεταξύ στη Θεσσαλία, λόγω έλλειψης αντιπλημμυρικών έργων, έχει καταστραφεί σχεδόν ολοσχερώς ο πρωτογενής τομέας –γεωργική παραγωγή, στάνες, βουστάσια κλπ.–, αφήνοντας λ.χ. τους γαλακτοβιομήχανους της περιφέρειας άνευ αντικειμένου, εφόσον είναι αδύνατο να παραλάβουν από τους παραγωγούς το γάλα όσων ζώων σώθηκαν, καθώς περίπου το 35% του ζωικού κεφαλαίου της περιοχής σαπίζει στα λασπόνερα, μετατρέποντάς τα σε υγειονομική βόμβα. Στη Θεσσαλία, λοιπόν, που παράγονταν μέχρι χθες το 38% του βαμβακιού της χώρας, το 52% της βιομηχανικής ντομάτας, το 38,8% του γάλακτος, το 41% των εξαγώγιμων γαλακτοκομικών, το 40% των μαλακών τυριών, το 30% των σιτηρών, το 28,5% των κρεάτων…

Όμως, πετύχαμε και δη εκτάκτως(!) να μας αποδοθούν ευρωπαϊκοί πόροι 2,25 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των πρόσφατων καταστροφών, τους οποίους, ωστόσο, …δικαιούμασταν κατά το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος τους χρόνια πριν, αλλά οι κυβερνήσεις μας απέτυχαν να απορροφήσουν, προτιμώνττας τα εκ των υστέρων… πλημμυρόσημα! Σημειωτέον ότι εκ των αναλογούντων στη χώρα από το Τ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

αμείο Ανάκαμψης για αντιπλημμυρική θωράκιση, Πολιτική Προστασία, πρόληψη και δασοπροστασία (600 εκατ. ευρώ, ήτοι το 2,2% επί του συνόλου των περίπου 33 δισ. ευρώ!) η κυβέρνηση έχει απορροφήσει 0% για αντιπλημμυρική θωράκιση, 0,2% για Πολιτική Προστασία και πρόληψη φυσικών καταστροφών και 2,5% για δασοπροστασία!

Αλλά όταν έρθει η ώρα και οι έχοντες την δυτική εποπτεία αναλάβουν το φροντιστήριο των επιτελικών μας, εκεί να δεις αριστεία!…