Η συζήτησή μας, όπως ήταν αναμενόμενο, ξεκίνησε με την ερώτησή μας όσον αφορά στις εκτιμήσεις του για την εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών της Μετρό πέρυσι και την πορεία τους φέτος.
‘Οπως μας είπε ο κ. Αριστοτέλης Παντελιάδης, «παρά τη δύσκολη οικονομική συγκυρία, η οποία σφράγισε το τέλος της χρονιάς, καταφέραμε να πετύχουμε απολύτως τους στόχους που είχαμε ανακοινώσει, χωρίς να χρειαστεί καμία αναθεώρηση. Ο κύκλος εργασιών μας αυξήθηκε κατά 8,2% και έφθασε τα 650 εκατ. ευρώ. ‘Οσο για την κερδοφορία μας, εκτιμώ ότι θα κινηθεί και πάλι σε πολύ ικανοποιητικά επίπεδα».
«σελφ σέρβις»: Ποια ήταν η αξία των επενδύσεών σας το 2008, και προς ποια κατεύθυνση κινήθηκαν τα κεφάλαιά σας;
Αριστοτέλης Παντελιάδης: Τον προηγούμενο χρόνο επενδύσαμε 20 εκατ. ευρώ. Μεγάλο μέρος τους χρησιμοποιήθηκε για την ολοκλήρωση της νέας μας κεντρικής αποθήκης στα Οινόφυτα, που μέσα στο 2008 μπήκε σε πλήρη παραγωγική λειτουργία. Ξεκίνησε, επίσης, η δημιουργία νέων καταστημάτων, που θα εγκαινιαστούν φέτος.
Η ώρα της επιτάχυνσης για τη Μετρό
«σ.σ.»: Οι δυσμενείς οικονομικές συγκυρίες σάς υποχρεώνουν σε αυτοσυγκράτηση, όσον αφορά στην επενδυτική πολιτική σας στη διετία 2009-2010;
Α.Π.: Κάθε οικονομική κρίση μπορεί να προσφέρει στις υγιείς επιχειρήσεις ευκαιρίες ανάπτυξης. Για τη Μετρό ούτως ή άλλως είχε έρθει η ώρα της επιτάχυνσης του ρυθμού επέκτασής της, και η κρίση δεν θα αλλάξει αυτόν τον σχεδιασμό. ‘Εχουμε ήδη έτοιμες τις βασικές υποδομές που θα στηρίξουν τη διεύρυνση του δικτύου μας, όπως το πιο σύγχρονο κέντρο διανομής του κλάδου στην Ελλάδα, επίσης, έχουμε ιδιαίτερα υψηλή ρευστότητα, μηδενικό δανεισμό, καλό έλεγχο του κόστους, μια οργανωτική δομή που μπορεί να υποστηρίξει πολλά νέα καταστήματα, μια στρατηγική που έχει αποδειχθεί επιτυχής τόσο στα σούπερ μάρκετ όσο και στα cash & carry και, κυρίως, μια ομάδα συνεργατών, που γνωρίζει καλά πώς να εφαρμόζει αυτή τη στρατηγική με επιτυχία. Με λίγα λόγια, έχουμε σε μεγάλο βαθμό πετύχει ήδη τους στόχους που άλλες εταιρείες θέτουν τώρα για να αντιμετωπίσουν την κρίση. Θα έλεγα ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος για περιορισμό της ανάπτυξής μας.
«σ.σ.»: Τι προβλέπει, λοιπόν, το επεκτατικό σας πλάνο;
Α.Π.: Τη δημιουργία έξι νέων καταστημάτων φέτος κι άλλων τόσων το 2010 -σχεδόν όλα θα είναι ιδιόκτητα.
20 νέα My Market εκτός Αττικής ως το 2014
«σ.σ.»: Βάσει του business plan που έχτε καταρτίσει όσον αφορά στη λιανική, ποια θα είναι η εικόνα του δικτύου των My Market στην επόμενη πενταετία, κυρίως από άποψη παρουσίας στην περιφέρεια;
Α.Π.: Η επέκταση των My Market εκτός Αττικής, που έχει ξεκινήσει με δειλά βήματα -σημειώνω ότι σήμερα ήδη λειτουργούν τέσσερα καταστήματα εκτός των τειχών της πρωτεύουσας- θα συνεχιστεί με ταχύτερους ρυθμούς. ‘Ολα σχεδόν τα My Market που θα λειτουργήσουν την επόμενη διετία θα βρίσκονται εκτός Αττικής και εντός, πάντως, μιας ακτίνας 200 χιλιομέτρων από το κέντρο διανομής Οινοφύτων, σύμφωνα με την πρώτη φάση του προγράμματος εξάπλωσης του δικτύου. Στο τέλος της πενταετίας τα καινούργια, εκτός Αττικής, My Market θα έχουν υπερβεί τα είκοσι.
«σ.σ.»: Αλλάζει, φέτος, συνεπεία της οικονομικής κρίσης, και σε ποιο βαθμό η εμπορική και τιμολογιακή πολιτική της Μετρό;
Α.Π.: Και στους δυο τομείς των δραστηριοτήτων μας δίνουμε φέτος αυξημένη σημασία στην πολιτική τιμών και προσφορών. Το χρειάζονται οι πελάτες μας. Στα cash & carry είμαστε με διαφορά το φθηνότερο δίκτυο στη χώρα και σκοπεύουμε να διατηρήσουμε αυτό το πλεονέκτημα, γιατί έχει σημαντική αξία για τους πελάτες και τους συνεργάτες μας. Τους προσφέρουμε τη δυνατότητα να διατηρούν ένα καλό περιθώριο κέρδους και, ταυτόχρονα, να κρατούν χαμηλά τα έξοδά τους. Και βλέπουμε ότι το εκτιμούν. Σε ό,τι αφορά στα My Market, έχουμε προϋπολογίσει για φέτος μια σημαντική μείωση των περιθωρίων της μικτής κερδοφορίας μας, ακριβώς για να προσφέρουμε στον καταναλωτή ακόμα πιο ανταγωνιστικές τιμές και δελεαστικές προσφορές.
Επιφυλακτικοί με τις εξαγορές
«σ.σ.»: Η κρίση ενισχύει τις τάσεις συγκέντρωσης των αγορών, πράγμα που αναμένεται ότι θα επιβεβαιωθεί και στην οργανωμένη λιανική. Η Μετρό θα κινηθεί επιθετικά το επόμενο διάστημα, δεδομένων των προθέσεών σας για δυναμικό άνοιγμα στην περιφέρεια;
Α.Π.: Οι εξαγορές είναι ο πιο εύκολος και, ταυτόχρονα, ο δυσκολότερος τρόπος ανάπτυξης. Ο πιο εύκολος, γιατί δεν χρειάζεται παρά μια απόφαση σύναψης μιας συμφωνίας, η οποία προσθέτει αμέσως νέες μονάδες στο δίκτυο, νέους πελάτες και αύξηση κύκλου εργασιών στον ισολογισμό. Και ο πιο δύσκολος, γιατί η προσαρμογή των καταστημάτων μιας τρίτης -κατά τεκμήριο μικρότερης- αλυσίδας στα πρότυπα των καταστημάτων της εταιρείας που την εξαγόρασε, πράγμα που το απαιτεί ο καταναλωτής σήμερα και το νομικό πλαίσιο, αποδεικνύεται συχνά πολύ δύσκολη έως αδύνατη υπόθεση. ‘Ολα αυτά μάς κάνουν πολύ επιφυλακτικούς στις εξαγορές. ‘Αλλωστε, στις περισσότερες πόλεις και κωμοπόλεις εκτός της Αττικής η αγορά ενός οικοπέδου, που μπορεί να φιλοξενήσει ένα κατάστημα απόλυτα σύμφωνο με τις προδιαγραφές μας, είναι ένας εφικτός, ρεαλιστικός στόχος.
ΣΑΚΕ: «Δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος»
«σ.σ.»: Εδώ και πολύ μεγάλο, πλέον, χρονικό διάστημα το οργανωμένο λιανεμπόριο στερείται ενός συλλογικού φορέα εκπροσώπησης. Αναμένονται εξελίξεις στον τομέα αυτό;
Α.Π.: Η έλλειψη εκπροσώπησης κάνει κακό στον κλάδο. Δεν ωφελεί κανέναν. Αν υπήρχε, θα ήταν χρήσιμη σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη: στους προμηθευτές μας, που έχουν τους δικούς τους συλλογικούς φορείς και χρειάζονται συχνά έναν συλλογικό θεσμικό συνομιλητή από τη δική μας πλευρά, στις αρχές, οι οποίες τώρα δεν ξέρουν καν ποιον να ενημερώσουν για τις νέες αποφάσεις που εκδίδονται -πόσο μάλλον να συνομιλήσουν σοβαρά με εκπροσώπους του κλάδου- και σε εμάς τους ίδιους, που τώρα αναγκαζόμαστε να παρακολουθούμε αμέτοχοι τις εξελίξεις, οι οποίες μας αφορούν. Πάνω απ’ όλα, όμως, η θεσμική εκπροσώπηση των επιχειρήσεων του κλάδου θα ήταν χρήσιμη στους καταναλωτές, γιατί οι ενέργειές της θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επίλυση χρονιζόντων προβλημάτων, που σήμερα προσθέτουν άχρηστα κόστη στα τελικά προϊόντα.
«σ.σ.»: Να υποθέσω, λοιπόν, ότι κάποια στιγμή, που ενδεχομένως δεν θα αργήσει, ο κλάδος θα καταλήξει θετικά στο ζήτημα αυτό;
Α.Π.: Δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος. Πολλοί συνάδελφοί μας θεωρούν ότι πορεύονται καλύτερα μόνοι τους, δηλαδή χωρίς την κάλυψη ενός συλλογικού κλαδικού φορέα. Το αστείο είναι ότι αυτοί ακριβώς είναι που στην πράξη υποφέρουν περισσότερο από την έλλειψή του…
«σ.σ.»: Δεν είναι πολυτέλεια για έναν τόσο μεγάλο κλάδο να πορεύεται χωρίς συλλογικό φορέα προώθησης των συμφερόντων του, λόγω… ασυμφωνίας χαρακτήρων;
Α.Π.: Συμφωνώ απολύτως! Σε τέτοιους καιρούς, και μάλιστα με τον κλάδο μας να καταδεικνύεται εδώ και χρόνια ως ο αποδιοπομπαίος τράγος της ελληνικής κοινωνίας, χρεωμένος με κάθε «αμάρτημα», η έλλειψη συλλογικού φορέα εκπροσώπησης είναι το λιγότερο η «πολυτέλεια» που δεν αντέχουμε. Ευτυχώς, τελευταία στο club των «εχθρών της κοινωνίας» προστέθηκαν και οι Τράπεζες. ‘Ετσι, νιώθουμε λιγότερο μόνοι…
«Πού κρύβονται, λοιπόν, τα υπερκέρδη μας;»
«σ.σ.»: Τελικά, ποιο είναι το μερίδιο ευθύνης που αναλογεί στα σούπερ μάρκετ για την ακρίβεια;
Α.Π.: Θα σας απαντήσω όχι απλώς αρνούμενος οποιαδήποτε «συμμετοχή στο έγκλημα» -είναι, άλλωστε, αναμενόμενο από μέρους μου να υπερασπιστώ τον κλάδο- αλλά επισημαίνοντας μερικές μεγάλες αντιφάσεις. Από τη μια μεριά, ενώσεις καταναλωτών, ΜΜΕ και κυβέρνηση λοιδορούν τα σούπερ μάρκετ ως ένοχα για την ακρίβεια, την οποία υποτίθεται ότι προκαλούν με τις απαιτήσεις τους για υπερβολικά κέρδη. Από την άλλη, όμως, μοιρολογούν, όταν πτωχεύει μια αλυσίδα, για τους εργαζόμενους που μένουν χωρίς δουλειά. ‘Απαντες ανησυχούν για την πορεία κάποιων μεγάλων αλυσίδων, των οποίων τα αποτελέσματα είναι οριακά.
Πράγματι, οι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο επιχειρήσεις του κλάδου προσφέρουν πολύ μικρότερες αποδόσεις από τις περισσότερες εταιρείες άλλων κλάδων -πρόσφατα, θυμίζω, μια μεγάλη αλυσίδα ανέβαλε την εισαγωγή της λόγω χαμηλών αποτιμήσεων. Η μεγαλύτερη επιχείρηση του κλάδου παρουσιάζει μέτρια και όχι σταθερή κερδοφορία, ενώ αρκετές άλλες είναι ζημιογόνες. Πού κρύβονται, λοιπόν, τα υπερκέρδη από τις «υψηλές» παροχές που οδηγούν στην άνοδο των τιμών; Αντίφαση δεύτερη: έστω ότι είμαστε υπεύθυνοι για την ακρίβεια, διότι ανεβάζουμε τις τιμές… με χίλιους και έναν τρόπους. Ποιο είναι το αντίδοτο; «Να αγοράζετε τις μάρκες των σούπερ μάρκετ!», συστήνουν οι ενώσεις των καταναλωτών και τα ΜΜΕ, δηλαδή τα προϊόντα, η κοστολογική διάρθρωση των οποίων ελέγχεται πλήρως από τις αλυσίδες που… καταγγέλλονται για κερδοσκοπία!
Ποιο είναι το μεγαλύτερο καρτέλ στη χώρα; «Τα σούπερ μάρκετ, φυσικά», σύμφωνα με την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη, αλλά και με τον αριθμό παραπομπών στην Επιτροπή Ανταγωνισμού. Αλλά τι συστήνει η Επιτροπή Ανταγωνισμού για να μειωθούν οι τιμές των καυσίμων;
«σ.σ.»: Να τα πωλούν τα σούπερ μάρκετ…
Α.Π.: Ακριβώς!!!
«Ζητούμενο είναι οι μειώσεις τιμών»
«σ.σ.»: Αλήθεια, πώς σχολιάζετε τη νέα Αγορανομική Διάταξη του Υπουργείου Ανάπτυξης περί γνωστοποίησης των τιμοκαταλόγων και των κοστολογίων, ειδικότερα δε το άρθρο περί απαγόρευσης των ανατιμήσεων;
Α.Π.: Πρόκειται για μια απόφαση που αφορά στους προμηθευτές μας. Αυτοί είναι που πρέπει να την κρίνουν. Εμείς, πάντως, εξακολουθούμε να διαπραγματευόμαστε το ύψος και τον χρόνο έναρξης κάθε ανατίμησης, ακόμα κι όταν αυτή έχει λάβει την έγκριση του υπουργείου. Πρόκειται πρώτιστα περί θέματος εμπορικού κι όχι νομικού ή διοικητικού. ‘Εχω να κάνω δύο σημαντικές παρατηρήσεις σχετικά με το ζήτημα. Η πρώτη: δεν είναι οι ανατιμήσεις αυτές που θα απασχολούν τον καταναλωτή φέτος. Τα ΜΜΕ μπορεί να εμμένουν στα προβλήματα της προηγούμενης χρονιάς, αλλά ο καταναλωτής φέτος δεν δυσκολεύεται από τις ανατιμήσεις, αλλά από αυτό καθαυτό το επίπεδο των τιμών σε κάποιες κατηγορίες προϊόντων. Επομένως, το ζητούμενο είναι οι υποτιμήσεις εκ μέρους των προμηθευτών κι όχι απλώς το «πάγωμα» των τιμών.
«σ.σ.»: Πόσο μάλλον, εφόσον οι ανατιμήσεις -δυστυχώς- συνεχίζονται, σύμφωνα τουλάχιστον με τις επίσημες ανακοινώσεις του Υπουργεία Ανάπτυξης.
Α.Π.: Είναι, ίσως, ελαφρώς παράδοξο σε τέτοιους καιρούς να γίνονται ακόμα ανατιμήσεις, αλλά δεν θα ήθελα να καταδικάσω συλλήβδην τους προμηθευτές μας. ‘Ισως, κάποιοι έχουν βάσιμους λόγους να προβαίνουν σε αυτές. Δεν πρέπει να αγνοείται, ωστόσο, ότι άρχισαν ήδη να ανακοινώνονται και κάποιες μειώσεις τιμών -είτε στον τιμοκατάλογο είτε μέσω αύξησης των προσφορών. Απλώς, δεν είναι ακόμα αρκετές. Κυρίως, όμως, σε καθεστώς ελεύθερης αγοράς τις τιμές δεν τις κρίνει το σούπερ μάρκετ, δεν τις κρίνει καν το υπουργείο, αλλά ο καταναλωτής! Αυτός είναι που θέτει τον τροχό του ανταγωνισμού σε κίνηση.
«Σταθερά βήματα… προς τα πίσω»
«σ.σ.»: Και η δεύτερη παρατήρησή σας για τις τιμές;
Α.Π.: ‘Οτι είναι αδύνατο τα περιοριστικά-διοικητικά μέτρα του Υπουργείου Ανάπτυξης να αλλάξουν καθοριστικά την πορεία της αγοράς. Η μείωση των τιμών δεν επέρχεται με τις αποφάσεις που τη «διατάσσουν» ούτε με τη δημόσια διαπόμπευση όσων επιχειρήσεων δεν υποτάσσονται, αλλά με το ξεκαθάρισμα και την απλοποίηση του πλαισίου λειτουργίας των επιχειρήσεων, με τη μείωση της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας και την ενίσχυση του ανταγωνισμού. Χωρίς αυτά, η ελληνική κοινωνία θα κάνει σταθερά βήματα… προς τα πίσω. Δεν μπορούμε, για παράδειγμα, από τη μια να δηλώνουμε ότι «δεν θέλουμε τα σούπερ μάρκετ στις επαρχιακές πόλεις, γιατί προστατεύουμε το τοπικό εμπόριο» και από την άλλη να ενοχλούμαστε από την έλλειψη ανταγωνισμού που κρατά τις τιμές ψηλά. Ας κάνουμε, επιτέλους, συνειδητές και καθαρές επιλογές κι ας εξηγήσουμε στον κόσμο τη σημασία τους.
Το άρθρο δημοσιεύεται στο τεύχος 381 (Φεβρουάριος 2009) του περιοδικού «σελφ σέρβις» (Εκδόσεις Comcenter).