Από το θαύμα της ευημερίας στην τιμωρία της κρίσης

Το 1981 κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα μόλις 881.384 ΙΧ επιβατικά αυτοκίνητα, ενώ μόνο κατά το 9% του πληθυσμού οι Έλληνες κυκλοφορούσαν με δικά τους αυτοκίνητα. Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι του «νεοελληνικού ευδαιμονισμού» και το εμβληματικό αυτό σύμβολο κοινωνικής προβολής, ματαιοδοξίας και νεοπλουτισμού, κάλυψε τα πάντα σε αυτήν τη χώρα, από πεζοδρόμια, μέχρι αυλές και αλάνες.

Το 2009 τα ΙΧ επιβατικά αυτοκίνητα έφτασαν τα 5.098.400, ενώ σε κάθε 100 κατοίκους αντιστοιχούν περίπου 46 αυτοκίνητα. Η αναλογία θα ήταν υψηλότερη αν έλειπαν οι μετανάστες από την Ελλάδα, αρκετοί από τους οποίους είναι μεν κάτοχοι αυτοκινήτων, αλλά σε ποσοστό πολύ χαμηλότερο από το μέσο όρο της χώρας.

Η Ελλάδα έκανε τεράστια άλματα ευημερίας τα τελευταία 30 χρόνια, που όμως όχι μόνο δεν συνοδεύτηκαν από ανάλογα βήματα εκσυγχρονισμού της κρατικής μηχανής και της παραγωγικής βάσης της χώρας, αλλά στηρίχθηκαν στον άκρατο και ακριβό δανεισμό και κυρίως σε μία τερατώδη παραοικονομία, που σύμφωνα με στοιχεία διεθνών οργανισμών ξεπερνά σήμερα το 25% του ΑΕΠ ή τα 50 δισ. ευρώ ετησίως. Μία άλλη παράμετρος του κάλπικου «ελληνικού θαύματος» των τελευταίων δύο δεκαετιών, είναι βέβαια η διαφθορά, που όπως υπολογίζεται φτάνει τα 20 δισ. ευρώ ετησίως…

Σήμερα, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., οι περισσότεροι «δείκτες ευημερίας» έχουν «πιάσει οροφή» στη χώρα μας, ενώ την ίδια στιγμή το 20% του πληθυσμού ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, ποσοστό που είναι το υψηλότερο στην Ευρωζώνη και μεταφράζεται σε πάνω από 2.000.000 συμπολίτες μας. Το 2008 το 99,76% των ελληνικών νοικοκυριών διέθεταν τηλεόραση, το 92,79% σταθερό τηλέφωνο, το 82,67% τουλάχιστον ένα κινητό τηλέφωνο και περίπου το 53% υπολογιστή, επιτραπέζιο ή φορητό (laptop), ενώ πάνω από το 40% «σερφάρισαν» στο διαδίκτυο.

Τεσσαρακονταπλάσιος ο δανεισμός σε 15 χρόνια
Τα «άλματα ευημερίας» επισημάνθηκαν αρκετά χρόνια πριν, στην Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών της ΕΣΥΕ το 2004- 2005.

Σε σχέση με την αντίστοιχη έρευνα του 1998/1999:
• Τα νοικοκυριά με Η/Υ αυξήθηκαν από 12,1% σε 34,2%.
• Το ποσοστό των νοικοκυριών με τουλάχιστον ένα κινητό τηλέφωνο υπερδιπλασιάστηκε, από 33,4% σε 74,33%.
• Δεύτερη κατοικία διέθετε το 18,33% των νοικοκυριών έναντι 14,5% κατά την προηγούμενη έρευνα.
• Το 2005 τα 2 στα 3 νοικοκυριά (το 66,62%) διέθεταν αυτοκίνητο, ποσοστό πολύ υψηλότερο από το 52,3% το 1999.

Αξίζει, όμως, να δούμε και την εξέλιξη του δανεισμού των νοικοκυριών από τις τράπεζες. Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, το 1994 τα χρέη των νοικοκυριών προς τις τράπεζες έφταναν περίπου τα 3 δισ. ευρώ. Το 2005 εκτινάχθηκαν στα 69 δισ., ενώ το 2009 άγγιξαν τα 120 δισ. ευρώ. Δηλαδή, μέσα σε 15 χρόνια αυξήθηκαν 40 φορές!

Ο βουβός θυμός
Η ιστορία εδώ και λίγους μήνες άλλαξε σελίδα. Η «ισχυρή οικονομία» της προηγούμενης κυβέρνησης έγινε στο άψε σβήσε παγκοσμίως ρεντίκολο, ενώ το προεκλογικό «υπάρχουν τα λεφτά» μας έστειλε τελικά στα «σαγόνια» του ΔΝΤ και του τοκογλυφικού δανεισμού των διεθνών πιστωτών. Για να αποφύγει η χώρα την πτώχευση, οι συντάξεις μετατρέπονται σε «βοηθήματα», οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων πετσοκόπηκαν άγρια, ενώ έπονται μέτρα και για τον ιδιωτικό τομέα.

Και αίφνης όλοι ανακάλυψαν τους φοροφυγάδες επαγγελματίες, τους διεφθαρμένους πολιτικούς, τους εφοριακούς που δεν έκαναν καν δήλωση για δεκαετίες, τους μεγαλογιατρούς των 300 ευρώ ετήσιου εισοδήματος κά. Λες κι όλα αυτά ήταν άγνωστα. Οι πολιτικοί ερίζουν στις εξεταστικές, πωλούν πατριωτισμό στα τηλεοπτικά παράθυρα και οργίζονται για το «θεαθήναι» στα τηλεοπτικά παράθυρα, λες και προσγειώθηκαν χθες στην Ελλάδα, προερχόμενοι από άλλον πλανήτη. Θυμός! Αυτό είναι το αίσθημα που κατέχει την κοινωνία μας.

Ένας βουβός ακόμη θυμός -και γι’ αυτό πολύ επικίνδυνος- με απρόβλεπτες συνέπειες (πολλοί αναμένουν ότι πιθανώς θα εκραγεί στους δύσκολους μήνες του φθινοπώρου και του χειμώνα). Θυμός γι’ αυτούς που «τα ‘κονόμησαν» διαλύοντας τη χώρα, αγωνία για το μέλλον το δικό τους και των παιδιών τους, φόβος για γερατειά χωρίς αξιοπρέπεια.

Η ελληνική «τρύπα» στις προβλέψεις του ΟΟΣΑ
Ο ΟΟΣΑ με τις εκτιμήσεις του, ουσιαστικά κλείνει κάθε χαραμάδα φωτός στο βάθος του τούνελ, τουλάχιστον για την προσεχή διετία. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του, το ΑΕΠ στις χώρες του ΟΟΣΑ θα αυξηθεί κατά 2,7% το 2010 και 2,8% το 2011. Στην Ελλάδα αντίστοιχα θα σημειωθεί πτώση 3,7% το 2010 και 2,5% το 2011, μεγαλώνοντας ακόμη περισσότερο το χάσμα που χωρίζει τη χώρα μας από τις υπόλοιπες ανεπτυγμένες χώρες. Η ανάκαμψη των οικονομιών των χωρών του ΟΟΣΑ θα στηριχθεί σε μεγάλο βαθμό και στην ανάκαμψη του παγκόσμιου εμπορίου, το οποίο προβλέπεται να αυξηθεί κατά 10,6% το 2010 και 8,4% το 20111, από -11% το 2009.

«Συνεπώς», επισημαίνουν οι συντάκτες του εβδομαδιαίου δελτίου οικονομικών εξελίξεων της Alpha Bank, «δεν προκύπτει καμία επιβράδυνση της ανάπτυξης το 2011, λόγω της εφαρμογής αυστηρών πολιτικών δημοσιονομικής προσαρμογής σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνο, ούτε για την παγκόσμια οικονομία, ούτε για την Ευρώπη, ούτε καν για τις χώρες που θα εφαρμόσουν προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής. Είναι προφανές ότι για όλες τις χώρες του κόσμου ο ΟΟΣΑ θεωρεί ότι η δυναμική ανάκαμψη των οικονομιών παγκοσμίως θα βοηθήσει και τη δική τους ανάπτυξη και προσπάθεια για δημοσιονομική προσαρμογή. Εκτός από την Ελλάδα»!

Εκτός της μείωσης του ΑΕΠ, οι άλλες προβλέψεις του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα είναι οι εξής:
• Ο πληθωρισμός θα ανέλθει στο 3% το 2010 και στο 0,3% το 2011.
• Η ανεργία θα φτάσει το 12,1% το 2010 και θα εκτοξευτεί στο 14,3% το 2011.
• Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης θα μειωθεί στο 8,1% του ΑΕΠ το 2010 και στο 7,1% το 2011 από 13,5% που ήταν το 2009.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, επισημαίνεται στο δελτίο της Alpha Bank, θα είναι η μόνη χώρα στην οποία θα σημειωθεί δραματική πτώση του πραγματικού ΑΕΠ τόσο το 2010 όσο και το 2011, ενώ θα αυξηθεί δραματικά η ανεργία. Ενώ στην Ισπανία, την Ιρλανδία, τη Μεγάλη Βρετανία και άλλες χώρες (που θα εφαρμόζουν το 2010 και το 2011 αυστηρά προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής) η ανάπτυξη θα είναι σημαντική και η ανεργία θα μειωθεί εντυπωσιακά το 2011.

Επίσης, στην Ελλάδα, η δημόσια και η ιδιωτική κατανάλωση και οι επενδύσεις προβλέπεται ότι θα καταποντιστούν κατά -9,7%, -3,7% και -12,5% αντίστοιχα το 2010 και κατά -6,3%, 3,6% και -11,5% αντίστοιχα το 2011. Ουσιαστικά, η Ελλάδα δεν προβλέπεται να επωφεληθεί από την παγκόσμια ανάπτυξη, ούτε ενδεχομένως από την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων του ΕΣΠΑ, που συγχρηματοδοτούνται με επιχορηγήσεις από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, ύψους 24 δισ. ευρώ. Είναι επιτακτική ανάγκη, σημειώνουν οι συντάκτες του δελτίου, τα μέτρα του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής να συνοδευτούν από ένα ευρύτατο πρόγραμμα αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, ώστε να αρχίσει να κινείται πάλι η οικονομία.

Αυτό δεν σημαίνει επιδοτήσεις και κρατικές δαπάνες, αφού χρήματα δεν υπάρχουν. Σημαίνει, όμως, να αξιοποιήσουμε όλες τις ευκαιρίες που κρατάμε κλειδωμένες λόγω ανεπαρκούς θεσμικού πλαισίου. Σημαίνει ενεργοποίηση των συμπράξεων δημοσίου-ιδιωτικού τομέα και απελευθέρωση της δυνατότητας δραστηριοποίησης του ιδιωτικού τομέα σε όλους τους τομείς.

Με ζημιές το 1/3 των επιχειρήσεων πέρυσι
Με ζημιές έκλεισαν τη χρήση του 2009 το 1/3 των ελληνικών εταιρειών, σύμφωνα με την ανάλυση 4.100 ισολογισμών από την ICAP. Οι εταιρείες αυτές αποτελούν περίπου το 10% των ΑΕ και ΕΠΕ που υποχρεούνται να δημοσιεύουν ισολογισμούς.

Όπως επισημαίνεται στη σχετική ανακοίνωση:
• Τα έσοδα των επιχειρήσεων μειώθηκαν κατά 10,3% ή πάνω από 7 δισ. ευρώ το 2009 σε σχέση με το 2008.
• Πάντως, ο στόχος πολλών εταιρειών να συγκρατηθούν τα κόστη απέδωσε, με αποτέλεσμα τα κέρδη EBITDA να εμφανίζουν μικρότερη μείωση κατά 7%.
• Το 26% των 4.100 εταιρειών είναι ζημιογόνο σε επίπεδο κερδών EBITDA, ενώ το 36% (πάνω από το 1/3) είναι ζημιογόνο σε επίπεδο κερδών προ φόρων.
• Το 54% των εταιρειών του δείγματος παρουσίασαν χειροτέρευση των οικονομικών αποτελεσμάτων τους σε σχέση με το 2008.
• Η βιομηχανία κατέγραψε μείωση του τζίρου της κατά 18,7% αλλά και μεγαλύτερη αύξηση δαπανών, με αποτέλεσμα τα καθαρά προ φόρων κέρδη να παρουσιάζουν μείωση κατά 40% και το EBITDA κατά 11,5%.
• Στον κλάδο των υπηρεσιών καταγράφηκε μείωση του τζίρου 2,5%.

Χαρακτηριστικό της συγκυρίας, σημειώνει η ICAP, αποτελεί και η αύξηση του μέσου όρου προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων σε 107 ημέρες, από 94 ημέρες το 2008. Ο διευθύνων σύμβουλος της ICAP Group, κ. Ν. Κωνσταντέλλος, σημειώνει ότι από τα στοιχεία που διατηρούνται στην ICAP γίνεται φανερό ότι το 2010 τα αποτελέσματα θα είναι ακόμη χειρότερα από αυτά του 2009.

Όμως, τονίζει, οι δρομολογημένες διαρθρωτικές αλλαγές, η διεθνής χρηματοοικονομική βοήθεια και ο συνεχής διεθνής έλεγχος, θα βελτιώσουν το οικονομικό περιβάλλον, μια βελτίωση που θα αρχίσει να αντανακλάται θετικά στα οικονομικά αποτελέσματα του 2011.

Άνοδος της ευημερίας με ΙΧ… γκαζιές
Το 1981 κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα 881.384 ΙΧ επιβατικά αυτοκίνητα. Αντιστοιχούσαν μόλις 9 ΙΧ σε κάθε 100 κατοίκους. Το 1983 τα ΙΧ ξεπέρασαν για πρώτη φορά το 1 εκατομμύριο και έγινε διψήφιο το ποσοστό των κατόχων ΙΧ. Χρειάστηκε να περάσουν 11 χρόνια, μέχρι το 1994, για να ξεπεράσουν τα ΙΧ τον αριθμό των 2 εκατομμυρίων, ενώ ένα χρόνο αργότερα, το 1995, η αντιστοιχία αυτοκινήτων ανά 100 κατοίκους ξεπέρασε το «φράγμα» των 20. Το 2000, δηλαδή μέσα σε 6 χρόνια, ο αριθμός των ΙΧ στη χώρα υπερέβη τα 3 εκατομμύρια και την επόμενη χρονιά το ποσοστό των κατοίκων με ΙΧ ξεπέρασε το 30%.

Μέσα σε 4 χρόνια, το 2004, είχε προστεθεί ακόμα 1 εκατομμύριο ΙΧ στη χώρα κι ο συνολικός αριθμός τους ξεπέρασε τα 4 εκατομμύρια, ενώ το 2006 πάνω από το 40% των Ελλήνων ήταν κάτοχοι ΙΧ. Πέρυσι στην Ελλάδα κυκλοφορούσαν πάνω από 5.000.000 ΙΧ. Κατά το 46% οι Έλληνες ήταν κάτοχοι ΙΧ…