Περιορισμένες ευκαιρίες σε αριθμό και σημασία «κρύβει» για το οργανωμένο λιανεμπόριο η λίστα με τα 136 υπό απελευθέρωση επαγγέλματα, την οποία έδωσε πρόσφατα στη δημοσιότητα η κυβέρνηση, ανοίγοντας έτσι, έστω και με μεγάλη καθυστέρηση, τα χαρτιά της για το τι προτίθεται να πράξει, προκειμένου να τονώσει την επιχειρηματικότητα εν μέσω δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας.

Επί της ουσίας η σχετική λίστα δεν περιλαμβάνει μόνο τα «κλειστά» επαγγέλματα, αλλά κι αυτά για τα οποία οι ισχύουσες διατάξεις «κρύβουν» περιορισμούς, όπως για παράδειγμα το επάγγελμα του λιανέμπορου, το οποίο έχει περιληφθεί στις εξαγγελίες της κυβέρνησης, προφανώς λόγω των χωροταξικών περιορισμών που προβλέπει το καθεστώς αδειοδότησης…

Σε ό,τι αφορά τα άλλα επαγγέλματα, πρέπει να επισημανθεί ότι στον σχετικό πίνακα δεν έχει περιληφθεί το bake off, παρά το γεγονός ότι η χώρα μας μάλλον θα συρθεί σε νέο κύκλο διαβούλευσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεδομένου ότι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο όχι απλώς δεν βοήθησε στην τόνωση των επενδύσεων αλλά, αντίθετα, προκάλεσε μεγάλες απο-επενδύσεις τόσο στον τομέα της οργανωμένης λιανικής όσο και στον τομέα της παραγωγής, εξαιτίας των οποίων χάθηκαν -ως γνωστόν- εκατοντάδες θέσεις εργασίας. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα απο-επένδυσης ήταν αυτά της Carrefour Μαρινόπουλος και της ΑΒ Βασιλόπουλος, που είχαν επιχειρήσει να μπουν δυναμικά στην εν λόγω αγορά.

Bake off: Τη λύση έδωσε η τεχνολογία
Το ενδιαφέρον, όμως, σχετικά με το θέμα του bake off είναι ότι η αγορά απέδειξε για μια ακόμη φορά πως μπορεί να ξεπερνά κάθε νομοθετικό εμπόδιο, βασιζόμενη τις περισσότερες φορές στις τεχνολογικές εξελίξεις.

Ήδη, λοιπόν, έχει λανσαριστεί σε ορισμένες σάλες σούπερ μάρκετ ένας νέος τύπος ψωμιού, που απαιτεί μόνο ζέσταμα κι όχι ψήσιμο. Πρόκειται για προϊόντα άρτου τα οποία διατίθενται σε σούπερ μάρκετ από προμηθευτές σε προχωρημένο στάδιο προ-έμψησης, το οποίο απαιτεί στη συνέχεια ένα απλό ζέσταμα πριν το ψωμί διατεθεί στον τελικό καταναλωτή. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, η διάθεση του εν λόγω προϊόντος έφερε και πάλι σε αντιπαράθεση τους ελεγκτές με τους λιανέμπορους, που πρόκειται για μια ακόμη φορά να λύσουν τις διαφορές τους στα δικαστήρια.

Ωστόσο, οι πρώτες δικαστικές αποφάσεις ήταν αθωωτικές και η εξέλιξη αυτή φαίνεται πως δίνει ένα μήνυμα αισιοδοξίας στο λιανεμπόριο και τους παραγωγούς. Ταυτόχρονα, απέδειξε ότι την απελευθέρωση της αγοράς του bake off έφερε τελικά όχι ο νομοθέτης, όπως απαιτούσε η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά η τεχνολογία.

Μένει, λοιπόν, να φανεί, αν η κυβέρνηση τολμήσει να σταθεί απέναντι στους αρτοποιούς, προκειμένου να επανεξετάσει το όλο θέμα από άλλο πρίσμα, «χαλαρώνοντας» τις προϋποθέσεις που προβλέπει σήμερα ο νόμος για την πώληση του bake off από τα σούπερ μάρκετ.

Πέραν του bake off, οι επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ φαίνεται πως είναι έτοιμες να εκμεταλλευθούν και άλλες επιμέρους αγορές, από τις οποίες είναι σήμερα αποκλεισμένες, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι τα οφέλη τους, όπως τουλάχιστον διατείνονται τα στελέχη τους, αναμένονται εξαιρετικά περιορισμένα. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα όσα δηλώθηκαν στο σελφ σέρβις, ευκαιρίες για το οργανωμένο λιανεμπόριο φαίνεται πως κρύβουν τα παρακάτω επαγγέλματα.


Το επάγγελμα του εφημεριδοπώλη
Πρόκειται για μια αγορά που θέλησε στο παρελθόν να… γνωριστεί με το οργανωμένο λιανεμπόριο, ωστόσο γρήγορα την εγκατέλειψε, λόγω μιας σειράς προβλημάτων κατά τη διακίνηση και την πώληση των προϊόντων του Τύπου. Το πρώτο σχετίζεται με το γεγονός ότι πολλά από τα περιοδικά δεν διέθεταν barcode, οπότε η διακίνησή τους δημιουργούσε προβλήματα, κυρίως όσον αφορά στη σωστή τήρηση της αποθήκης.

Παράλληλα, στα καταστήματα καταγράφονταν πολλά κρούσματα κλοπών των δώρων που έφεραν ορισμένα από τα περιοδικά και τις εφημερίδες, τα οποία εν συνεχεία δεν μπορούσαν να πουληθούν. Πρόκειται, βέβαια, για προβλήματα αντιμετωπίσιμα. Το θέμα του barcode επιλύεται με τεχνικά μέσα και το θέμα των κλοπών με την κατάλληλη τοποθέτηση των προϊόντων στα καταστήματα. Το ζητούμενο είναι, αν σήμερα οι αλυσίδες διατίθενται να επανεξετάσουν το ενδεχόμενο της επιστροφής τους στην εν λόγω αγορά, ώστε να εξασφαλίσουν έστω ένα μικρό έσοδο, σε μια περίοδο στην οποία ο τζίρος των προϊόντων του Τύπου είναι πτωτικός.

Το επάγγελμα του καπνοπώλη
Είναι βέβαιο ότι οι αλυσίδες επιθυμούν να ασκήσουν το επάγγελμα του καπνοπώλη, φιλοξενώντας στα καταστήματά τους τσιγάρα και καπνό. Μπορεί η πώληση των τσιγάρων να αφήνει πολύ μικρό περιθώριο κέρδους, όμως εξασφαλίζει ιδιαίτερα υψηλό τζίρο, γεγονός που θα ενισχύσει τη ρευστότητα των σούπερ μάρκετ, ενώ είναι και καλός «κράχτης» πελατείας.

Βέβαια, τα τσιγάρα αποτελούν μια κατηγορία προϊόντων η οποία, αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, θα προκαλέσει ζημιές στις αλυσίδες, λόγω των κλοπών. Στο εξωτερικό, πάντως, το ζήτημα αυτό έχει λυθεί, καθώς τα τσιγάρα διατίθεται στους καταναλωτές από τους ταμίες, ενώ είναι τοποθετημένα σε ειδικές κατασκευές, οι οποίες βρίσκονται πάνω από την ταμειακή μηχανή, οπότε είναι απόλυτα ελεγχόμενες από τους υπαλλήλους.


Το επάγγελμα του οπτικού
Τα σούπερ μάρκετ ήδη βρίσκονται στην αγορά των οπτικών, αλλά μόνο όσον αφορά στη διάθεση κατά βάση φθηνών γυαλιών ηλίου. Οι αλυσίδες δεν διαθέτουν άδεια για την πώληση γυαλιών βελτίωσης της όρασης. Η είσοδός τους σε αυτήν την αγορά θα απαιτήσει ειδική άδεια, αλλά και την πρόσληψη υπαλλήλων με πιστοποιημένα εξειδικευμένη γνώση οπτικού.

Η πρώτη προσέγγιση του ζητήματος είναι ότι η τυχόν είσοδος του σούπερ μάρκετ στη σχετική αγορά του επαγγέλματος θα αξιοποιηθεί κυρίως από τα υπέρ μάρκετ, που έχουν τη δυνατότητα διαμόρφωσης ειδικών χώρων, ή τα σούπερ μάρκετ που φιλοξενούν στοές με εμπορικά καταστήματα.

Πρόκειται, πάντως, για μια μικρή αγορά που, όπως εκτιμάται, λίγο θα συνεισέφερε στην ανάπτυξη του τζίρου των σούπερ μάρκετ. Όσες αλυσίδες αποφασίσουν να επενδύσουν σε αυτή, θα το κάνουν έχοντας μάλλον ως προτεραιότητα την προσφορά μιας πιο ολοκληρωμένης πρότασης πώλησης στον πελάτη, παρά την τόνωση του τζίρου τους.

Η πώληση παιδικών τροφών
Σε σημαντικά έσοδα θα μπορούσαν να προσβλέπουν οι αλυσίδες, εάν και εφόσον εξασφάλιζαν την άδεια πώλησης τροφών για βρέφη, δηλαδή το τυποποιημένο γάλα σε σκόνη για ηλικίες μέχρι έξι μηνών, το οποίο σήμερα πωλείται μόνο από τα φαρμακεία. Τα στελέχη του κλάδου εκτιμούν ότι η επέκταση της γκάμας του ραφιού τους σε αυτήν την κατηγορία παιδικών τροφών θα φέρει πιο κοντά τη νέα μητέρα στο σούπερ μάρκετ, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στις αλυσίδες να πουλήσουν κι άλλα είδη που ικανοποιούν βρεφικές ανάγκες, τα οποία σήμερα οι γονείς προμηθεύονται από τα φαρμακεία.

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η πώληση των βρεφικών τροφών από τα σούπερ μάρκετ θα μπορούσε να τονώσει τον ετήσιο τζίρο τους περίπου κατά 0,1%, ποσοστό όχι αμελητέο σε συνθήκες κλίματος δυσμένειας για τις λιανικές πωλήσεις. Τα στελέχη του κλάδου γνωρίζουν, βέβαια, ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ξεσήκωνε τους φαρμακοποιούς, οι οποίοι φυσικώ τω λόγω θα αντιδράσουν, φοβούμενοι τις απώλειες του τζίρου τους από την ενίσχυση του ανταγωνισμού
 
Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι οι βρεφικές τροφές τιμολογούνται από τα φαρμακεία ακριβά κι ότι αυτός είναι ένας από τους λόγος για τους οποίους στο παρελθόν έγιναν απόπειρες να ανοίξει η αγορά για λογαριασμό των σούπερ μάρκετ. Ο υπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, κ. Μιχάλης Χρυσοχοϊδης, φέρεται, εξάλλου, δήλωσε πρόσφατα την πρόθεσή του να υπάρξει σχετική νομοθετική παρέμβαση. Μένει να φανεί, λοιπόν, αν η κυβέρνηση εμπλακεί σε ακόμα μια μάχη στο μέτωπο που έχει ανοίξει εδώ και μήνες με τους φαρμακοποιούς.