Στο πλαίσιο της εισαγωγής του ευρωνομίσματος, πιθανότερη είναι η μείωση των τιμών των αγαθών παρά οι ανατιμήσεις. Θα τηρήσουμε τη δέσμευσή μας για τη διατήρηση της σταθερότητας τιμών έως το Μάρτιο, αλλά ένα διευρυμένο ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων είναι πλέον επιβεβλημένο από τις αλλαγές στην κοινωνική δομή της χώρας, τονίζει σε συνέντευξή του ο κ. Α. Μακρής. Όπως εκτιμά, το 2002 θα είναι χρονιά δυναμικής ισορροπίας, με τάσεις βελτίωσης προς το τέλος της, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν εξωγενείς παράγοντες που θα επηρεάσουν δυσμενώς την αγορά.

H εισαγωγή του ευρώ θα ωφελήσει τις ελληνικές εμπορικές επιχειρήσεις, που τα τελευταία χρόνια απέδειξαν ότι είναι σε θέση να προσαρμόζονται στις αλλαγές του οικονομικού περιβάλλοντος. Θα τηρηθεί η δέσμευση για τη διατήρηση της σταθερότητας τιμών έως το Μάρτιο, αλλά ένα διευρυμένο ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων είναι πλέον επιβεβλημένο, υποστηρίζει ο νέος πρόεδρος του Συνδέσμου Eπιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης Eλλάδος, κ. Aντώνης Mακρής, εκφράζοντας την αισιοδοξία του ότι το 2002 θα είναι χρονιά δυναμικής ισορροπίας, με τάσεις βελτίωσης προς το τέλος της.

Παρά τις δυσκολίες που επιφυλάσσει η εισαγωγή του νέου ευρωπαϊκού νομίσματος, ο κ. Α. Μακρής θεωρεί ότι η χρήση του ευρώ θα ωφελήσει τελικά τις ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν ήδη “εκπαιδευτεί” στον σκληρό εσωτερικό ανταγωνισμό και είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν την πρόκληση.

“σελφ σέρβις”: Το ευρώ είναι πλέον μια πραγματικότητα. Όμως, οι σχετικές έρευνες δείχνουν πως η χώρα μας εμφανίζει χαμηλό βαθμό ενημέρωσης του καταναλωτικού κοινού σχετικά με το νέο νόμισμα. Ποια είναι η θέση του ΣEΛΠE και ποιες ενέργειες προτείνετε στις εταιρείες λιανικής, προκειμένου να αντιμετωπίσουν πιθανά προβλήματα στις συναλλαγές με τους καταναλωτές;

Αντώνης Μακρής: Ήδη από την άνοιξη του 2001 είχαμε φροντίσει να προμηθεύσουμε τα καταστήματα των μελών μας με ειδικά φυλλάδια για το ευρώ, τα οποία απευθύνονταν στους καταναλωτές. Παράλληλα όλα τα μέλη μας έχουν φροντίσει να εκπαιδεύσουν το προσωπικό τους και ειδικά τους ταμίες, ώστε να αποφευχθούν πιθανά λάθη.

Θεωρούμε δεδομένο ότι θα υπάρξει και δυσπιστία εκ μέρους των καταναλωτών μέχρι να συνηθίσουν το ευρώ. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που ένας μεγάλος αριθμός κρατών ενώνεται κάτω από μία “ομπρέλα” και σίγουρα δεν ξέρουμε ποια θα είναι η αντίδραση των καταναλωτών και τι προβλήματα μπορεί να παρουσιαστούν το πρώτο διάστημα. Αρχή μας είναι να συζητούν τα μέλη μας με τους καταναλωτές οποιοδήποτε λάθος ή απορία προκύψει. Θεωρούμε ότι πρέπει να περάσουμε όσο το δυνατό γρηγορότερα στο νέο νόμισμα και αυτό είναι μία πρόταση η οποία έχει αποδέκτες τόσο τον εμπορικό κόσμο όσο και τους κρατικούς φορείς και τους καταναλωτές. Πρέπει να καταλάβουμε ότι με αυτό το νόμισμα καλούμαστε να κινηθούμε τόσο εμείς όσο και οι επόμενες γενιές. Όσο πιο γρήγορα το βάλουμε στη ζωή μας, τόσο πιο εύκολη θα την κάνουμε.

Δε θα φέρει ανατιμήσεις το ευρώ

“σελφ σέρβις”: Θεωρείτε ότι η υιοθέτηση του νέου νομίσματος θα προκαλέσει ανατιμήσεις; Πόσο εφικτή είναι η τήρηση της δέσμευσης των εμπορικών συλλόγων για διατήρηση σταθερών τιμών έως το Μάρτιο;

Αντώνης Μακρής: Η δέσμευσή μας ισχύει και θεωρούμε ότι δε θα υπάρξουν ανατιμήσεις με την έλευση του νέου νομίσματος. Η συγκράτηση των τιμών τα τελευταία χρόνια υπήρξε αποτέλεσμα της αύξησης του ανταγωνισμού και της μείωσης της ζήτησης. Με την υιοθέτηση του ευρωπαϊκού νομίσματος έρχεται να προστεθεί στους παραπάνω παράγοντες και ένας ακόμη: ο εξωτερικός ανταγωνισμός. Σε μία ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ο καταναλωτής θα πληροφορείται για τις τιμές των ίδιων προϊόντων στις χώρες της ΟΝΕ και θα έχει τη δυνατότητα να τα αγοράσει –πληρώνοντας με ευρώ – από τη χώρα στην οποία πωλούνται φθηνότερα. Κατά συνέπεια το πιθανότερο είναι να έχουμε μείωση των τιμών παρά ανατιμήσεις στους τομείς που σήμερα θεωρούμαστε ακριβοί.

2001: Περιορισμός ποσοστών κέρδους – πωλήσεις με δόσεις

“σελφ σέρβις”: Οι αρχικές εκτιμήσεις για το 2001 μιλούσαν για στασιμότητα της κατανάλωσης. Πόσο δύσκολη ήταν τελικά η προηγούμενη χρονιά για τις εταιρείες του λιανικού εμπορίου;

Αντώνης Μακρής: Ήδη από τον Οκτώβριο του 2000 υπήρχε έκδηλη ανησυχία στην αγορά για την πορεία της κατανάλωσης. Η ανησυχία αυτή οδήγησε τις περισσότερες -και πιο οργανωμένες- επιχειρήσεις του χώρου στο να προετοιμασθούν για μια χρονιά κατά την οποία το εμπόριο δε θα παρουσίαζε αύξηση πωλήσεων. Eίχε βέβαια προηγηθεί σχεδόν μία τριετία σημαντικής αύξησης των πωλήσεων και ικανοποιητικών ρυθμών ανάπτυξης για το λιανεμπόριο. Όπως όλοι γνωρίζουμε -πολύ περισσότερο εμείς που ασχολούμαστε με το εμπόριο- η αγορά ακολουθεί μια κυκλική εξελικτική πορεία. Ήταν λοιπόν αναπόφευκτο μετά από μία πολύ καλή περίοδο να ακολουθήσει μία περίοδος δυναμικής ισορροπίας. Εκείνο όμως που πρέπει να διευκρινιστεί είναι το ότι ο καταναλωτής είναι αρκετά συγκρατημένος, κάτι που έχει αντίκτυπο στη ζήτηση. Οι περισσότεροι έμποροι διαθέτουν βέβαια τη γνώση και την εμπειρία για να αντιμετωπίσουν τις νέες αυτές συνθήκες. Γενικά, το 2001 μπορεί να θεωρηθεί δύσκολη μεν χρονιά, αλλά όχι χρονιά που κατέβαλε το εμπόριο.

“σελφ σέρβις”: Ποιοι κλάδοι επηρεάστηκαν περισσότερο από τη στασιμότητα της κατανάλωσης και πώς εκφράστηκε αυτό; Yπάρχει δυνατότητα ανάπτυξης εναλλακτικών εμπορικών πολιτικών, ώστε οι επιχειρήσεις-διαφορετικού τύπου και μεγέθους- να αντεπεξέλθουν στις νέες απαιτήσεις;

Αντώνης Μακρής: Κατά τη γνώμη μου δεν υπάρχουν κλάδοι που δέχτηκαν περισσότερη ή λιγότερη πίεση. Οι εποχές έχουν αλλάξει και ο καταναλωτής έχει πολλές και ποικίλες ανάγκες, τις οποίες ιεραρχεί σύμφωνα με τα δικά του κριτήρια. Σίγουρα όμως -και αυτό είναι κοινά αποδεκτό- περισσότερη πίεση δέχθηκαν αγαθά (και όχι κλάδοι) που δε θεωρούνται πρώτης ανάγκης. Όπως είναι λογικό, οι πωλήσεις αυτών των αγαθών περιορίζονται σε περιόδους οικονομικής ύφεσης.

Oι εμπορικές επιχειρήσεις ανέπτυξαν άμυνες, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στην περίοδο της κρίσης. Τα “όπλα” είναι λίγο πολύ γνωστά: μείωση του περιθωρίου κέρδους -η οποία εκφράζεται με μείωση της τελικής τιμής πώλησης- στροφή προς τις πωλήσεις με δόσεις, αλλά και αναδιοργάνωση του δικτύου πωλήσεων.

Άλλωστε το εμπόριο ως ζωντανός οργανισμός προσαρμόζεται στις αλλαγές που εμφανίζονται στην κοινωνική δομή, προκειμένου να ανταποκριθεί στις εκάστοτε ανάγκες των καταναλωτών. Σίγουρα υπάρχουν εναλλακτικές εμπορικές πολιτικές, οι οποίες παραμένουν στα “οπλοστάσια” των επιχειρήσεων, για να εφαρμοσθούν την κατάλληλη στιγμή.

Προσωπικό μου πιστεύω είναι ότι οι Έλληνες έμποροι βρίσκουν πάντα λύσεις σε περιόδους κρίσης. Μην ξεχνάτε πως, παρ' όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε την τελευταία δεκαετία -πόλεμοι σε γειτονικές μας χώρες, φυσικές καταστροφές, αγροτικές κινητοποιήσεις, διατροφικές κρίσεις κ.ά.- το εμπόριο απέδειξε ότι προσαρμόζεται, ελίσσεται και εξελίσσεται ανάλογα με το περιβάλλον.

Ανακατανομή μεριδίων στην ελληνική αγορά

“σελφ σέρβις”: Oι έντονες τάσεις συγκέντρωσης οδηγούν τις επιχειρήσεις σε κινήσεις αναδιάρθρωσης δραστηριοτήτων ή περικοπής κόστους. Tι όφελος βλέπετε σε αυτές τις πρακτικές;

Αντώνης Μακρής: Η αναδιάρθρωση της αγοράς είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Καίριες, επιτυχημένες εμπορικές πολιτικές οδήγησαν σε ανακατανομή μεριδίων στην ελληνική αγορά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι οργανωμένες επιχειρήσεις, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη των καταναλωτών σε ό,τι αφορά την ποιότητα των προϊόντων και των προσφερόμενων υπηρεσιών, να κατορθώσουν να τους προσελκύσουν στα καταστήματά τους.

Οι αλλαγές αυτές και η αισιοδοξία που επικράτησε τα τελευταία χρόνια, λόγω της κατακόρυφης ανόδου της ζήτησης, οδήγησε σε ορισμένες περιπτώσεις σε βιαστικές κινήσεις, κάτι που ήταν αναμενόμενο, καθώς οι επιχειρήσεις “έτρεχαν” να καλύψουν τη ζήτηση. Σήμερα που όλοι μπορούν να δουν την κατάσταση με μια πιο ψύχραιμη ματιά, προχωρούν σε αναδιάρθρωση δραστηριοτήτων και σε στρατηγικές επεκτάσεις, ενώ ταυτόχρονα εξετάζουν μεθόδους οργάνωσης και ανάπτυξης, με απώτερο στόχο τη δημιουργία οικονομιών που τελικά βαίνουν προς όφελος του καταναλωτή.

Μην ξεχνάτε ότι οι ρυθμοί έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και το εμπόριο -όπως και το υπόλοιπο οικονομικό περιβάλλον- καλείται να τους ακολουθήσει. Αρκετές φορές γίνονται λάθη ή υπερεκτιμώνται αγορές. Παράδειγμα αποτελεί ο τομέας λιανικής της πληροφορικής και της κινητής τηλεφωνίας, ο οποίος τελικά δεν προχώρησε όσο προβλεπόταν αρχικά.

“σελφ σέρβις”: Είναι έντονη η τάση των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, ιδίως τα τελευταία χρόνια, να επεκταθούν και σε αγορές εκτός των τροφίμων, οι οποίες παραδοσιακά ανήκουν σε εξειδικευμένες αλυσίδες. Πώς βλέπετε να εξελίσσεται ο ανταγωνισμός σε αυτό το χώρο;

Αντώνης Μακρής: Το φαινόμενο αυτό υπάρχει εδώ και δεκαετίες στο εξωτερικό και τα τελευταία χρόνια έχει έρθει και στην Ελλάδα με την ανάπτυξη των υπέρ μάρκετ. Όπως και να έχει, οι δύο χώροι είναι γειτονικοί και δε θεωρούμε ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Οι περισσότερες επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου δεν αισθάνονται ότι απειλούνται από την προσπάθεια ορισμένων υπέρ μάρκετ να εισέλθουν σε εμπορικές δραστηριότητες πέρα από τις παραδοσιακές τους. Όσο χώρο κι αν διαθέσει ένα υπέρ μάρκετ για διάφορα είδη, δεν μπορεί να φθάσει σε ποικιλία, εξειδίκευση, εξυπηρέτηση και υπηρεσίες ένα εμπορικό κατάστημα που εξειδικεύεται στο συγκεκριμένο τομέα.

Επιβάλλεται το διευρυμένο ωράριο λειτουργίας

“σελφ σέρβις”: Στο πλαίσιο του “εκσυγχρονισμού” της ελληνικής αγοράς, βασικό μέλημα του Συνδέσμου είναι οι αλλαγές στο ωράριο των καταστημάτων. Ποιες είναι οι προτάσεις σας;

Αντώνης Μακρής: Βασική αρχή του ΣΕΛΠΕ είναι ότι πρέπει να εφαρμοσθεί το εθνικό ωράριο που έχει υπογραφεί από όλους τους φορείς της αγοράς και από την κυβέρνηση. Tο εγχείρημα αυτό εφαρμόσθηκε πιλοτικά από τον Απρίλιο του 2001 στην οδό Ερμού, όπου τα καταστήματα κλήθηκαν να λειτουργούν και απογεύματα Δευτέρας και Tετάρτης. Tο δεύτερο βήμα είναι η εφαρμογή του ωραρίου αυτού και στη Γλυφάδα, στην οδό Iωάννου Mεταξά, από τις αρχές Δεκεμβρίου.

Θεωρούμε ότι το διευρυμένο ωράριο επιβάλλεται πλέον από τις αλλαγές στην κοινωνική δομή. Σήμερα σε μια οικογένεια εργάζονται τα δύο βασικά της μέλη και έχουν επομένως περιορισμένο χρόνο για αγορές. Όπως είναι λογικό, θα πρέπει το ωράριο να δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να ικανοποιούν τις ανάγκες τους τόσο σε επίπεδο οικογενειακών αγορών όσο και ατομικών. Αυτό δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί με μείωση των ωρών λειτουργίας των καταστημάτων.

Ωστόσο το πρόβλημα γίνεται ακόμη πιο έντονο στην επαρχία: το εθνικό ωράριο καταπατάται από τους κατά τόπους νομάρχες, οι οποίοι μετά από πιέσεις που δέχονται έχουν περιορίσει σημαντικά το χρόνο λειτουργίας των καταστημάτων.

2002: χρονιά δυναμικής ισορροπίας

“σελφ σέρβις”: Ποιες προοπτικές διαβλέπετε για το 2002; Θεωρείτε ότι θα συνεχιστεί η πίεση στη ζήτηση καταναλωτικών προϊόντων και αν ναι, με ποιους τρόπους θα προσπαθήσουν οι εταιρείες να αντεπεξέλθουν;

Αντώνης Μακρής: Τα όσα συμβαίνουν γύρω μας μάς έχουν κάνει ιδιαίτερα επιφυλακτικούς σε ό,τι αφορά τις προβλέψεις. Παρ' όλα αυτά η νέα χρονιά βρίσκει τους καταναλωτές με ένα νέο νόμισμα στα χέρια τους, με το οποίο καλούνται να “συμφιλιωθούν”, καθώς θα πρέπει να πορευθούν μαζί του από εδώ και εμπρός. Το ερώτημα είναι πόσο γρήγορα θα επέλθει αυτή η συμφιλίωση, ώστε να μην επηρεασθούν οι καταναλωτικές συνήθειες. Θεωρώ ότι η νέα χρονιά θα είναι μια χρονιά δυναμικής ισορροπίας, με τάσεις βελτίωσης προς το τέλος της. Όλα αυτά φυσικά υπό την προϋπόθεση ότι δε θα υπάρξουν σοβαροί εξωγενείς παράγοντες, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν δυσμενώς την κίνηση της αγοράς. Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, η κάθε εταιρεία θα εξετάσει το δικό της τρόπο αντίδρασης. Κι εμείς, ως ΣΕΛΠΕ, εξετάζουμε τις κινήσεις που θα βοηθήσουν την τόνωση της ζήτησης.

(*)Πρόεδρος του Συνδέσμου Eπιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης Eλλάδος (ΣΕΛΠΕ)