Στην εποχή μας η επιχειρηματικότητα καλείται να αναλάβει ένα σημαντικό ρόλο στην αναζωογόνηση της οικονομίας και στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Για την επίτευξη αυτών των στόχων ο κόσμος των επιχειρήσεων οφείλει να έχει ως κύριο μέλημα του την «εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα». Πρόκειται για την υπευθυνότητα μας απέναντι στον άνθρωπο ως εργαζόμενο και καταναλωτή, το περιβάλλον, την πολιτιστική μας κληρονομιά, τον επενδυτή και γενικά το κοινωνικό σύνολο.
H κοινωνική υπευθυνότητα των επιχειρήσεων/οργανισμών έχει αποτελέσει και αποτελεί αντικείμενο πολλών συζητήσεων στη χώρα μας αλλά και διεθνώς. Προβάλλεται ως καινοφανής έννοια, αφού πρακτικώς δεν υπήρχε καν στο παρελθόν. Είναι, όμως, συναφής με την ίδια την έννοια της επιχειρήσεως. Βασικό χαρακτηριστικό κάθε επιχειρήσεως είναι η διαχρονικότης προς όφελος όχι μόνο του επιχειρηματία, αλλά και του προσωπικού, όπως και του καταναλωτή.
Η επιχειρηματικότητα δεν υπάρχει αποκομμένη από την υπόλοιπη κοινωνία. Η επιχειρηματικότητα και η κοινωνία λειτουργούν ανεξάρτητα και πρέπει να διασφαλίσουμε, με αμοιβαία κατανόηση και υπεύθυνη συμπεριφορά, ότι ο ρόλος της πρώτης στη διαδικασία οικοδόμησης ενός καλύτερου μέλλοντος αναγνωρίζεται και ενθαρρύνεται. Η καλή εταιρική φήμη γίνεται όλο και περισσότερο εργαλείο για την αύξηση του τζίρου και των κερδών και δικαιολογεί το αυξανόμενο ενδιαφέρον τους να επιδεικνύουν συμπεριφορές που προσιδιάζουν σε καλούς πολίτες. Στόχος είναι η αναγνώριση των επιχειρήσεων που έχουν προσφέρει κοινωνικό έργο και η κινητοποίηση ακόμα περισσότερων προς την ίδια κατεύθυνση.
Γνωρίζουμε ότι πολλές επιχειρήσεις ήδη πριν την δεκαετία του ’50 προσέφεραν κοινωνικό έργο, συχνά σιωπηρά. Σήμερα πολλές εταιρείες, ιδίως πολυεθνικές, περιλαμβάνουν την έμπρακτη εκδήλωση της κοινωνικής τους υπευθυνότητας στη φιλοσοφία, το όραμα και την αποστολή τους, έχοντας υιοθετήσει σχετικούς κώδικες συμπεριφοράς. Όχι τυχαία στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχει πλέον ειδικός υπουργός για την Εταιρική Κοινωνική Υπευθυνότητα.
Σχέσεις ανταπόδοσης με την κοινωνία
Όπως δείχνουν σχετικές έρευνες, μεταξύ άλλων, οι πελάτες έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή στη φήμη μιας εταιρείας, όπως και το προσωπικό της, ενώ η κριτική των Μ.Μ.Ε. θεωρείται η μεγαλύτερη απειλή για την εταιρική φήμη. Επίσης, πιστοποιούν ότι οι πρωτοβουλίες στον τομέα της Εταιρικής Κοινωνικής Υπευθυνότητας αποτελούν βασικό συστατικό της εταιρικής φήμης, ειδικά σε θέματα όπως οι εργασιακές σχέσεις, η εταιρική διακυβέρνηση και οι ηθικές αξίες του μάνατζμεντ, ενώ η εκδήλωσή τους περιορίζει τις αντιδράσεις των μη κυβερνητικών οργανώσεων, οι οποίες, εμπλεκόμενες έτσι άμεσα σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος με τις κοινωνικά ευαίσθητες επιχειρήσεις, εγκαταλείπουν εν μέρει το ρόλο του παρατηρητή-κριτή.
Ακόμα οι έρευνες δείχνουν ότι οι επτά στους δέκα Ευρωπαίους επιλέγουν ή πιστεύουν πως επιλέγουν προϊόντα βάσει της κοινωνικά υπεύθυνης συμπεριφοράς των επιχειρήσεων προς επιβράβευσή τους. Πέραν καθεαυτού του προϊόντος ή της υπηρεσίας οι καταναλωτές το/την επιλέγουν λαμβάνοντας υπόψη την κοινωνική ευαισθησία της επιχείρησης που το προσφέρει στις σχέσεις της με τους εργαζομένους, τη μέριμνά της για την εκπαίδευση, την ισότητα ευκαιριών, αλλά και την περιβαλλοντική προστασία. Οι υπεύθυνες εταιρείες θα είναι οι αυριανές κερδοφόρες εταιρείες. Οι πελάτες τους θα τις εμπιστεύονται περισσότερο, το προσωπικό τους θα αισθάνεται πως έχει μεγαλύτερα κίνητρα να τους εκδηλώνει την αφοσίωσή του, ενώ θα τις επιλέγουν οι ηθικά ευαίσθητοι επενδυτές.
Στόχος ενός συστήματος κοινωνικής υπευθυνότητας είναι, μεταξύ άλλων, να βελτιώνει τις συνθήκες εργασίας και να εξασφαλίσει την ευημερία του εργαζόμενου. Στο πλαίσιό του μπορεί να περιέχονται ως θέματα η υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας, οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των εργαζομένων, οι κανονισμοί εργασίας, μισθολογικά θέματα κ.ά.
Η επιχειρηματική ηθική
Ένα μέρος της Εταιρικής Κοινωνικής Υπευθυνότητας αναφέρεται στην επιχειρηματική ηθική. Με αυτό δεν εννοούμε κάτι άλλο από την προαγωγή των ηθικών αξιών στο χώρο της εργασίας, με σκοπό τη διασφάλιση συμπεριφορών που ανταποκρίνονται σε αυτές τις αξίες. Συνεπώς ολόκληρο το σύστημα διοίκησης μιας επιχείρησης πρέπει να βασίζεται σε αυτές.
Ως Επιχειρηματική Ηθική νοείται η εφαρμογή στην επιχειρηματική συμπεριφορά των γενικών αρχών περί ηθικής, με σκοπό τη δημιουργική εξισορρόπηση και σύνθεση προτύπων, συμπεριφορών και σχέσεων μεταξύ της επιχείρησης, των μετόχων, των εργαζομένων, του πολίτη, του πελάτη, του καταναλωτή και του γενικότερου κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντοςμ, στο οποίο δραστηριοποιείται η επιχείρηση ή ο οργανισμός.
Η επιχειρηματική ηθική αφορά τόσο φυσικά πρόσωπα όσο και επιχειρηματικούς οργανισμούς, αγγίζοντας κάθε μορφή δράσης και έκφρασής τους ως φυσιολογική, αβίαστη επιλογή τους και όχι απαραίτητα ως υποχρέωση, υπαγορευόμενη από κανόνες.
Το ήθος μιας επιχείρησης το συνθέτουν επιμέρους διαφορετικές έννοιες, όπως η αξιοπιστία, η διαφάνεια, η αξιοκρατία, η πειθαρχία, η ευελιξία, το αίσθημα ευθύνης προς το κοινωνικό σύνολο, η ποιότητα κ.ά., όπως και οι τρόποι με τους οποίους οι έννοιες αυτές εκφράζονται.
Το όραμα του Ελληνικού Ινστιτούτου Επιχειρηματικής Ηθικής είναι η διάδοση και η καλλιέργεια ενός νέου τρόπου διοίκησης, που έχει ως βάση του τις αξίες της Επιχειρηματικής Ηθικής, τη δημιουργία ενός αποδεκτού κώδικα επιχειρηματικής δεοντολογίας, καθώς και την αύξηση της γνώσης και ενημέρωσης σε θέματα επιχειρηματικής ηθικής, εταιρικής υπευθυνότητας και διακυβέρνησης.
Καθολικός Εταιρικός Κώδικας
Για την ορθή επίτευξη των στόχων ο οργανισμός προχώρησε στην δημιουργία ενός πρωτοποριακού μοντέλου, με το όνομα EBEN GR RME Responsible Management Excellence Model , το οποίο απαιτεί σαν αφετηρία τον Καθολικό Κώδικα Επιχειρηματικής Ηθικής και αποδέκτες τα δύο, ίσως, πιο σημαντικά κομμάτια της σύγχρονης επιχειρηματικής ζωής και αριστείας, την εταιρική διακυβέρνηση και την εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα.
Η βάση του μοντέλου είναι ο Καθολικός Εταιρικός Κώδικας (Standard Corporate Code) ο οποίος προωθεί τις βασικές αρχές, οι οποίες ακολουθούν τον οργανισμό σε όλο του το ταξίδι προς την εταιρική ηθική, και που είναι η ακεραιότητα, η αντικειμενικότητα, η ανεξαρτησία, η εμπιστευτικότητα, η επάρκεια, η ευθύνη, η δικαιοσύνη και η μέριμνα για τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος. Το μοντέλο αυτό ήδη τυγχάνει καλής υποδοχής από το Ευρωπαϊκό ΕΒΕΝ.
Στην Ελλάδα αρκετές εταιρείες έχουν δεχθεί να εισάγουν το σχετικό μοντέλο στο εσωτερικό τους και προετοιμάζονται σχετικά για την πιστοποίηση τους.
Δέσμευση και έγνοια για το κοινό μας μέλλον
Πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα σε μια παγκόσμια αγορά που κινείται με βάση τον υπολογισμό του βραχυπρόθεσμου κέρδους και σε μια αγορά με ανθρώπινο πρόσωπο, ανάμεσα σ’ ένα κόσμο που καταδικάζει το ένα τέταρτο του ανθρώπινου είδους στην πείνα και την αθλιότητα και σ’ένα κόσμο που προσφέρει στον καθένα μια τουλάχιστον ευκαιρία ευημερίας μέσα σ’ ένα υγιές περιβάλλον.
Η εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα είναι η δέσμευση των επιχειρήσεων να συμβάλλουν στην βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και, συνεργαζόμενοι με το προσωπικό, τις οικογένειές τους, τις τοπικές κοινώτητες και την κοινωνία, να βελτιώσουν εν γένει την ποιότητα ζωής. Στο πλαίσιό της, ιδιαίτερη είναι η μέριμνα των επιχειρήσεων για την εκπαίδευση –μέσω και των σχολείων– στην κοινωνική υπευθυνότητα των μελλοντικών πολιτών, ώστε η επόμενη γενιά να συμπεριφέρεται πιο υπεύθυνα και ηθικά. Ελπίζω σύντομα να σας ενημερώσω ειδικότερα.
Έτσι οι νέες γενιές με το πέρασμα του χρόνου θα αναπτύξουν στον τόπο μας ουσιαστική ηθική συνείδηση, που θα την προτάσσουν, αποτυπώνοντάς την γενικότερα αλλά και στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι της χώρας μας, όταν πάρουν τη ζωή στα χέρια τους.
- Info:
Ο κ. Αντώνης Γκορτζής είναι
πρόεδρος του Ελληνικού
Ινστιτούτου Επιχειρηματικής Ηθικής
(ΕΒΕΝ) Ελλάδας και Ευρώπης.